آمار خرداد 96؛ تهران با 58 درصد سپردهها و 61درصد تسهیلات بیشترین سهم را از بازار پول دارد
25درصد مانده سپردههای بانکی در خرداد 96 برای پرداخت تسهیلات استفاده نشده و بانك ها 14.5 درصد سپرده ها را براي تامين نيازهاي آني مشتريان حفظ كرده اند. از عدد 1337هزار میلیارد تومان مانده سپرده بانکها، 1004هزار میلیارد تومان مانده تسهیلات بانکها معادل 75 درصد سپرده ها بوده و معادل 333 هزار ميليارد تومان براي سپرده قانوني معادل 140 هزار ميليارد تومان و نقدينگي موجود در بانك ها براي تامين نياز نقد مشتريان معادل 193 هزار ميليارد تومان در نظر گرفته شده است به عبارت ديگر از 100 درصد سپرده ها، 75 درصد براي تسهيلات، 10.5 درصد براي سپرده قانوني و 14.5 درصد براي تامين نياز بانك ها به نقدينگي روزانه اختصاص يافته است.
خبراقتصادي - محسن شمشیری: گزارش وضعیت کل مانده سپردهها و تسهیلات بانکها و موسسات اعتباری به تفکیک استان در پایان خرداد ماه سال 1396 نشان میدهد که مانده کل سپردهها بالغ بر 1337.41هزار میلیارد تومان شده است که نسبت به دوره مشابه سال قبل 236هزار میلیارد تومان معادل 21.4درصد و نسبت به پایان سال قبل معادل 64.58هزار میلیارد تومان یا5.1درصد افزایش نشان میدهد.
آمار بانکی خرداد 96 که به تازگی توسط بانک مرکزی منتشر شده نشان میدهد که بیشترین مبلغ سپردهها مربوط به استان تهران با 778.55هزار میلیارد تومان و کمترین مبلغ مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد با 2.93هزار میلیارد تومان است. مانده کل تسهیلات بالغ بر 1004.32هزار میلیارد تومان بوده که نسبت به دوره مشابه سال قبل 187.15هزار میلیارد تومان معادل 22.9 درصد و نسبت به پایان سال قبل 17.65هزار میلیارد تومان یا 1.8درصد افزایش داشته است.
بیشترین مبلغ تسهیلات مربوط به استان تهران با مانده 616هزار میلیارد تومان و کمترین مبلغ مربوط به استان کهگیلویهوبویراحمد معادل 3.61هزار میلیارد تومان بوده است.
شایان ذکر است نسبت تسهیلات به سپردهها بعد از کسر سپرده قانونی 83.9درصد است که نسبت به پایان ماه مشابه سال قبل 1.8درصد افزایش و نسبت به پایان سال قبل 2.8واحددرصد کاهش نشان میدهد. نسبت مذکور در استان تهران 87.8درصد و استان کهگیلویه و بویراحمد 138.9درصد بوده است.
یکی از علل مهم بالا بودن رقم تسهیلات و سپردهها در استان تهران استقرار دفاتر مرکزی بسیاری از شرکتها و موسسات تولیدی سایر استانها در استان تهران بوده و عمده فعالیتهای بانکی آنها ازطریق شعب بانکها و موسسات اعتباری استان تهران انجام میشود.
سهم 76درصدی تسهیلات از سپردهها
نسبت کل مانده تسهیلات بانکها و موسسات اعتباری به کل مانده سپردههای بانکی در خرداد 96 به رقم 75درصد رسیده و 25 درصد سپرده ها به عنوان سپرده قانوني، سقف اعتباري و نقدينگي موجود در بانك ها براي پرداخت پول به مشتريان و.. در نظر گرفته شده است. براين اساس بانك ها ترجيح داده اند كه بعد از كسر سپرده قانوني 10.5 درصدي، معادل 14.5 درصد سپرده ها را در بانك نگهداري كنند تا در صورت مراجعه مشتريان به آنها پرداخت شود و اين رقم نسبت به سال قبل افزايش يافته و نشان دهنده سياست بانك ها براي ايجاد آمادگي براي پرداخت پول نقد به مشتريان است.
براين اساس، از عدد 1337هزار میلیارد تومان مانده سپرده بانکها، 1004هزار میلیارد تومان مانده تسهیلات بانکها معادل 75 درصد سپرده ها بوده و معادل 333 هزار ميليارد تومان براي سپرده قانوني معادل 140 هزار ميليارد تومان و نقدينگي موجود در بانك ها براي تامين نياز نقد مشتريان معادل 193 هزار ميليارد تومان در نظر گرفته شده است به عبارت ديگر از 100 درصد سپرده ها، 75 درصد براي تسهيلات، 10.5 درصد براي سپرده قانوني و 14.5 درصد براي تامين نياز بانك ها به نقدينگي روزانه اختصاص يافته است.
برخي كارشناسان معتقدند كه پس از مراجعات اخير تعدادي از سپرده گذاران به بانك ها براي خروج سپرده و جابجايي هاي پول، بانك ها نيز متناسب با شرايط و ايجاد آمادگي براي تامين نياز آني مشتريان، مبلغ موجود در بانك براي تامين نقدينگي مشتريان را افزايش داده اند و بيش از 193 هزار ميليارد تومان پول در بانك ها براي تامين نيازهاي روزانه موجود است كه براي پرداخت تسهيلات استفاده نشده است.
نسبت سپرده بعد از کسب سپرده قانونی به کل سپردهها به 89.5درصد رسیده که نشان میدهد معادل 10.5درصد برای کسر سپرده قانونی در نظر گرفته شده است. همچنین نسبت کل مانده تسهیلات بانکها به کل سپرده بعد از کسر سپرده قانونی معادل 83.9درصد بوده که نشان میدهد معادل 14.5درصد سپردهها بعد از کسر سپرده قانونی به عنوان ابزار سقف اعتباری و پول موجود در بانك ها برای تامین نقدینگی روزانه بانکها جهت پرداخت پول به درخواستهای مشتریان در نظر گرفته شده و روی هم رفته 25درصد سپردهها به عنوان سپرده قانونی و سقف اعتباری در نظر گرفته شده و بقیه آن یعنی 75درصد سپردهها، با عنوان تسهیلات پرداخت شده است تا بانکها در برابر ریسکها و همچنین درخواست مشتریان ازاین امکانات استفاده و شرایط پایداری را ایجاد کنند و با مشکلات نقدینگی و خطرات کمتری مواجه شوند.
این درحالی است که بسیاری از موسسات غیرمجاز تقریبا معادل 100درصد سپردهها را در امور تجاری و پرداخت تسهیلات به کار گرفته و عملا در برابر ریسکها یا درخواست مشتریان، امکان پرداخت به موقع را ایجاد نمیکنند و باعث انحلال میشوند. اما بانکداری رسمی و مجوزدار کشور عملا با نگه داشتن 25درصد سپردهها عملا امکان مقابله با ریسکها و تامین نقدینگی را دارد.
نسبت بالای 100درصد تسهیلات به سپردهها در 7 استان
نسبت تسهیلات به سپردهها در 7 استان بالای 100درصد بوده است. نسبت تسهیلات به سپردهها در استانهای عمدتا محروم کشور ازجمله گلستان، لرستان، اردبیل، چهارمحال و بختیاری، ایلام، خراسانشمالی و کهگیلویه و بویراحمد بالاتر از 100درصد بوده است. اما در سایر استانهای کشور این نسبت با رعایت سپرده قانونی و کمتر از 100درصد بوده است.
رقم بالاتر تسهیلات نسبت به سپرده بعد از کسر سپرده قانونی در 15 استان
رقم تسهیلات در 15 استان بالاتر از سپرده بعد از کسر سپرده قانونی بوده و در استانهای مازندران، گیلان، کرمان، کرمانشاه، سمنان، لرستان، قزوین، کردستان، زنجان، گلستان، اردبیل، چهارمحال و بختیاری، ایلام، خراسانشمالی و کهگیلویه و بویراحمد رقم تسهیلات بیش از سپردهها بعد از کسر سپرده قانونی بوده است.
سهم بالای استانهای بزرگ
11استان اول کشور شامل تهران، اصفهان، خراسانرضوی، فارس، خوزستان، آذربایجانشرقی، آذربایجانغربی، کرمان، گیلان، مازندران، البرز، معادل 87درصد کل سپردههای کشور و 85.6درصد کل تسهیلات بانکی را جذب کردهاند و سهم آنها از بازار پول و بانکداری کشور تقریبا 6 برابر بیست استان دیگر کشور در جذب تسهیلات و 6.6 برابر آنها در جذب سپرده است. 5 استان بزرگ کشور شامل تهران، اصفهان، خراسانرضوی، فارس و خوزستان نیز روی هم معادل 76درصد سپردهها را جذب کردهاند و این 5 استان روی هم 74درصد تسهیلات معادل 745هزارمیلیارد تومان تسهیلات دریافت کردهاند همچنین استانهای آذربایجانشرقی، مازندران، البرز ، کرمان و گیلان در رتبههای 6 تا 10 جذب سپرده بانکی قرار دارند. سهم تهران نیز به تنهایی حدود 58درصد جذب سپرده و 61درصد جذب تسهیلات در سراسر کشور بوده و سهم استان تهران به تنهایی بیش از 30 استان دیگر کشور است. البته دلیل اصلی این عدم تعادل در تهران، به خاطر آن است که همه شرکتهای داخلی وخارجی، کارخانهها، واردکنندگان و صادرکنندگان، توزیعکنندگان کالا و فعالان بزرگ اقتصادی ترجیح میدهند که در تهران دفتر داشته باشند در حالی که کارخانه و زمین و تجارت و تولید آنها عمدتا در استانهای کشور پراکنده است و برای استفاده از مزیتهای مناسب و اقتصادی استانها و همچنین برای نزدیک بودن به مرکز، بودجهها و مخارج دولتی، وزارتخانهها و بانکها در تهران ترجیح میدهند که در تهران دفتر مرکزی و حساب و کتاب بانکی داشته باشند و در عین حال تولید و فعالیت خود را در استانهای کشور دارند.
وجود دفاتر اکثر شرکتها و بنگاههای تولیدی و تجاری کشور باعث شده که بسیاری از معاملات پولی در تهران انجام شود اما جابهجایی کالاها و اموال و داراییها یا ساختوساز و فعالیت کارخانه عمدتا در استانهای کشور است.
به عنوان مثال در استان صنعتی مانند خوزستان، اصفهان، کرمان و سایر استانها قطعا معاملات و تولید و خرید و فروش و مصرف بیش از سهم آنها از جذب سپردهها و تسهیلات بانکی است. اما در هر حال تمرکز شدید امکانات و تصمیمگیریها و معاملات پولی و بانکی در تهران یکی از چالشها و اشکالات عمده بازار پول کشور است و همین امر موضوع فعالیت موسسات غیرمجاز و نرخهای سود غیرمتعارف و بالاتر از نرخ رسمی را ایجاد کرده است.
کارشناسان میگویند که توزیع متناسب امکانات بازار پول در کشور میتواند در مسیر توسعه پایدار اقتصاد ایران نقش عمدهیی داشته باشد و سرانه امکانات و پول در اقتصاد بانک محور ایران در استانهای کشور را متناسب با جمعیت استانها ساماندهی کند. همچنین این عدم تمرکز منابع باعث کاهش مشکلات اجتماعی، آلودگی هوا و... در تهران و مشکلات بیکاری استانها و... خواهد شد.
در بخش تسهیلات 5 استان اول به ترتیب استانهای تهران، اصفهان، خراسانرضوی، فارس و مازندران معادل 74.6درصد کل تسهیلات را جذب کردهاند و بعد از آنها آذربایجانشرقی، خوزستان، کرمان، گیلان و آذربایجانغربی در رتبههای 6 تا 10 جذب تسهیلات قرار دارند. این 5 استان اول روی هم 3 برابر 26 استان دیگر کشور سپردهها و تسهیلات بانکی را جذب کردهاند. همچنین 11 استان اول کشور شامل تهران، اصفهان، خراسانرضوی، فارس، خوزستان، آذربایجانشرقی، آذربایجانغربی، کرمان، گیلان، مازندران و البرز که هم در بخش جذب سپرده و هم در بخش تسهیلات با تغییراتی اندک رتبه 1 تا 11 را به خود اختصاص دادهاند روی هم معادل 87درصد کل سپردههای کشور و معادل 85.5درصد کل تسهیلات بانکی را جذب کردهاند. به عبارت دیگر، 11 استان بزرگ و اول کشور تقریبا 6 برابر بیست استان دیگر کشور تسهیلات و 6.6 برابر آنها سپرده جذب کردهاند.
سهم 60درصدی تهران از بازار پول
تهران به تنهایی با بیش از 778هزارمیلیارد تومان و سهم 58.2درصدی در جذب سپردهها داشته که بعد از کسر سپرده قانونی به 702هزارمیلیارد تومان بالغ شده است. همچنین با بیش از 616هزارمیلیارد تومان جذب تسهیلات و سهم 61درصدی بیش از تمام استانهای کشور در بازار پول سهم دارد.
سهم 90درصدی 13 استان
در جذب سپردهها بعد از تهران، استانهای اصفهان، خراسانرضوی، فارس، خوزستان، گیلان، آذربایجانشرقی، مازندران، البرز، کرمان، آذربایجانغربی، قم و یزد با سهم بیش از یکدرصد بازار سپردهها قرار دارند و این 13 استان روی هم بیش از 90درصد سپردهها را جذب کردهاند و بقیه استانهای کشور یعنی 18 استان تنها 10درصد سپردههای بانکی را جذب کردهاند.
در بخش تسهیلات نیز 13 استان شامل تهران، اصفهان، خراسانرضوی، فارس، مازندران، آذربایجانشرقی، خوزستان، کرمان، گیلان، آذربایجانغربی، البرز، یزد، کرمانشاه، و گلستان با سهم بیش از یکدرصد بازار تسهیلات معادل 87درصد تسهیلات را جذب کردهاند و بقیه استانها یعنی 17 استان دیگر روی هم تنها بیش از 12درصد تسهیلات را جذب کردهاند. تقریبا نیمی از استانها به اندازه 7برابر نیم دیگر
استانها تسهیلات جذب کردهاند.
13استان 9 برابر سایر استانها سپرده جذب کردهاند
بعد از تهران، استانهای اصفهان، خراسانرضوی، فارس، خوزستان، گیلان، آذربایجانشرقی، مازندران، البرز، کرمان، آذربایجانغربی، قم و یزد با سهم بیش از یکدرصد بازار سپردهها قرار دارند و این 13 استان روی هم بیش از 90درصد سپردهها را جذب کردهاند و بقیه استانهای کشور یعنی 18 استان تنها 10درصد سپردههای بانکی را جذب کردهاند.
تسهیلات 13 استان 7 برابر بقیه استانها
در بخش تسهیلات نیز 13 استان شامل تهران، اصفهان، خراسانرضوی، فارس، مازندران، آذربایجانشرقی، خوزستان، کرمان، گیلان، آذربایجانغربی، البرز، یزد، کرمانشاه، و گلستان با سهم بیش از یکدرصد بازار تسهیلات معادل 87درصد تسهیلات را جذب کردهاند و بقیه استانها یعنی 17 استان دیگر روی هم تنها بیش از 12درصد تسهیلات را جذب کردهاند. به عبارت دیگر تقریبا نیمی از استانها به اندازه 7برابر و نیم دیگر استانها تسهیلات جذب کردهاند.
ارقام به هزار ميليارد
تومان
استان
|
سپرده ها
|
سهم از بازار سپرده – درصد
|
سپرده بعد از كسر سپرده قانوني
|
تسهيلات
|
سهم از بازار تسهيلات- درصد
|
تهران
|
778
|
58.2
|
702
|
616
|
61
|
اصفهان
|
70.5
|
5.2
|
62.4
|
46.6
|
4.7
|
خراسان رضوي
|
60.8
|
4.5
|
53.8
|
31
|
3.1
|
مازندران
|
29
|
2.1
|
25.7
|
26.3
|
2.7
|
فارس
|
56.8
|
4.1
|
50.3
|
29.9
|
3
|
خوزستان
|
43.4
|
2.9
|
38.5
|
21.2
|
2.1
|
آذربايجان شرقي
|
33
|
2.4
|
29.3
|
24.5
|
2.4
|
گيلان
|
19.1
|
2.4
|
17
|
16.9
|
1.7
|
كرمان
|
24.5
|
1.7
|
21.7
|
207
|
2
|
اذربايجان غربي
|
16.9
|
1.2
|
14.9
|
14.4
|
1.4
|
كرمانشاه
|
12.6
|
0.9
|
11.1
|
10
|
1
|
يزد
|
14.8
|
1
|
13.1
|
11.7
|
1.1
|
گلستان
|
9.3
|
0.7
|
9.2
|
10.5
|
1
|
همدان
|
10.3
|
0.7
|
9.8
|
8.2
|
0.8
|
مركزي
|
12.8
|
0.9
|
11.3
|
9
|
0.9
|
سمنان
|
7.3
|
0.5
|
6.5
|
6.5
|
0.6
|
لرستان
|
8.8
|
0.6
|
7.8
|
8.1
|
0.8
|
اردبيل
|
6.9
|
0.5
|
6.1
|
6.6
|
0.6
|
قزوين
|
10
|
0.7
|
8.8
|
9.3
|
0.9
|
هرمزگان
|
11.4
|
0.8
|
10.1
|
8.6
|
0.9
|
بوشهر
|
11.8
|
0.8
|
10.4
|
7.1
|
0.8
|
كردستان
|
6.6
|
0.5
|
5.8
|
6
|
0.6
|
زنجان
|
7.5
|
0.5
|
6.6
|
6.9
|
0.7
|
قم
|
1213.5
|
1
|
110.9
|
7.2
|
0.7
|
سيستان و بلوچستان
|
9.2
|
0.6
|
78.1
|
5.1
|
0.5
|
چهارمحال و بختياري
|
6.9
|
0.5
|
6.1
|
6.5
|
0.7
|
ايلام
|
4
|
0.3
|
3.5
|
4
|
0.4
|
كهكيلويه و بويراحمد
|
2.9
|
0.2
|
2.5
|
3.6
|
0.3
|
خراسان شمالي
|
4.1
|
0.3
|
3.6
|
4.2
|
0.43
|
خراسان جنوبي
|
5.5
|
0.39
|
4.9
|
4.2
|
0.43
|
البرز
|
25.4
|
1.8
|
22.5
|
12.8
|
1.3
|
جمع كل كشور
|
1337
|
100
|
1197
|
1004
|
100 |