بهترين زمان براي حذف چهار صفر در شرايط پايين ترين نرخ توم

اقتصاد گردان - احسان شمشيري : بسياري از كارشناسان با اشاره به كم سابقه ترين سال هاي كاهش تورم در چهارسال اخير و رسيدن نرخ تورم به 10درصد، معتقدند كه با توجه به عدم استفاده از چهار صفر در مبادلات پولي و بازار، ضروري است كه از فرصت كاهش تورم براي حذف چهار صفر و اعتبار بخشيدن به پول ملي استفاده شود. زيرا در سال هاي 96 به بعد، به خاطر ناگزيربودن دولت در افزايش حجم نقدينگي و رشد مطالبات معوق و افزايش تسهيلات دهي بانك ها به خاطر ركود حاكم بر بخش هاي اقتصاد، شاهد افزايش نرخ تورم خواهيم بود و در آن صورت اقتصاد ايران مجبور است كه 5 تا 6 صفر اضافي را با خود گردش دهد.

 از آنجا كه تومان از 700 سال پيش و حمله مغولان از واژه تومان به معناي 10 هزار سرباز يا يك تومان سرباز وارد ادبيات ايران شد و يك تومان معادل 10 هزار دينار طلا بود. اما امروز اگرچه آن ارزش قبل را ندارد ولي همچنان در كوچه و بازار استفاده مي شود و لازم است كه عملا با حذف چهار صفر به پولي جديد و معتبر و متداول تبديل شود تا خيال همه  مردم از بازاري تا حسابدار و بانكدار را راحت كند و يك پول معتبر در گفتن و نوشتن را تجربه كنيم

 براساس لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور که روز یکشنبه در جلسه هیات وزیران بررسی شد، واحد پول ایران تومان و برابر 10 ریال تعیین شد.

هیات وزیران در جلسه عصر یکشنبه خود به ریاست حسن روحانی رییس جمهوری، گزارش کمیسیون اقتصاد را در خصوص لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور بررسی کرد. در لایحه اصلاح قانون پولی و بانکی کشور به احکامی درباره نظارت، مقررات انتظامی، صندوق حمایت سپرده ها، توقف، بازسازی، ورشکستگی، انحلال و تصفیه بانک ها و مؤسسات اعتباری پرداخته شده است.

بر اساس اين گزارش، هدف از این لایحه تأمین ثبات، سلامت و پایداری نظام پولی و بانکی بر مبنای موازین شرعی و صیانت از منافع سپرده‌گذاران است که مشتمل بر اقدامات مناسب به‌منظور برون‌ رفت مؤسسات اعتباری از شرایط نامطلوب، نحوه رسیدگی به تخلفات مؤسسات اعتباری و اقدامات مقتضی در زمان ورشکستگی این مؤسسات می‌باشد.

همچنین به منظور تضمین سپرده‌‌های اشخاص در مؤسسه اعتباری، به صندوق ضمانت سپرده‌ها اجازه داده شده با رعایت شرایط مقرر در این لایحه به فعالیت‌های خود ادامه دهد که بر این اساس عضویت تمامی مؤسسات اعتباری در این صندوق الزامی است.

علاوه بر این، برای کمک به پیشرفت حرفه بانکداری، اعلام موارد عملکرد غیرحرفه‌ای اعضا به بانک مرکزی، تصمیم‌گیری و اقدام در جهت پیشگیری از رقابت ناسالم و غیرمنصفانه بین اعضاء، هماهنگی و تصمیم‌گیری در خصوص نحوه تبلیغات و اطلاع‌رسانی بانکی در چارچوب مقررات بانک مرکزی، تشکیل هیات‌ داوری با ضمانت اجرا در جهت حل اختلاف بین اعضاء و مشتریان و ارایه نظرات مشورتی به اعضاء، کانون بانک‌ها با مشارکت مؤسسات اعتباری که در ایران فعالیت می‌کنند، تشکیل شده و تمامی مؤسسات اعتباری ملزم به عضویت در کانون بانک‌ها هستند

بر پایه این لایحه واحد پول ایران تومان و برابر 10 ریال تعیین شد گر چه در فرآیند نهایی شدن بررسی و تصویب لوایح بانک مرکزی در جلسه هیات دولت بار دیگر موضوع تبدیل واحد پول ملی از ریال به تومان مورد تاکید قرار گرفته، اما این تغییر هنوز رسمیت پیدا نکرده و برای عملیاتی شدن به مصوبه مجلس نیاز دارد. بنابراین تا زمانی که لایحه موجود مورد تایید مجلس قرار نگرفته و سازوکار اجرای آن از سوی بانک مرکزی تعیین نشده، واحد پول ملی همچنان ریال خواهد بود.

از جمله مواردی که مورد اشاره قرار گرفت لایحه تغییر پول ایران از ریال به تومان و تعیین آن بر اساس ۱۰ ریال بود. بعد از اعلام نتیجه جلسه هیات دولت بار دیگر خبر تبدیل واحد پول ملی از ریال به تومان مورد توجه قرار گرفته و حتی دبیر هیات دولت در یادداشتی با اشاره به مصوبات مهم برای ارتقاء نظام بانکی اینگونه اعلام کرد که بر اساس این لایحه واحد پول رسمی کشور، تومان و معادل ۱۰ ریال تعیین شد موضوعی که مدتها قبل از سوی مردم و در تمام مبادلات پولی مورد استفاده بود، یعنی کاربرد واحد تومان به جای ریال، رسمیت یافت. 

بسياري از كارشناسان با اشاره به كم سابقه ترين سال هاي كاهش تورم در چهارسال اخير و رسيدن نرخ تورم به 10درصد، معتقدند كه با توجه به عدم استفاده از چهار صفر در مبادلات پولي و بازار، ضروري است كه از فرصت كاهش تورم براي حذف چهار صفر و اعتبار بخشيدن به پول ملي استفاده شود. زيرا در سال هاي 96 به بعد، به خاطر ناگزيربودن دولت در افزايش حجم نقدينگي و رشد مطالبات معوق و افزايش تسهيلات دهي بانك ها به خاطر ركود حاكم بر بخش هاي اقتصاد، شاهد افزايش نرخ تورم خواهيم بود و در آن صورت اقتصاد ايران مجبور است كه 5 تا 6 صفر اضافي را با خود گردش دهد. 

در حالي كه اكنون جامعه و بازار و خريدار و فروشنده آماده پذيرش حذف چهارصفر هستند و تا دير نشده دولت روحاني بايد اين رفرم پولي و اصلاح بازار پول را در دستور كار قرار دهد و در كنار لوايح دوقلو و ساير اقدامات اصلاح بانكداري و بازار پول، حذف چهارصفر نيز انجام شود. 

اگر دولت قرار است كه هزاران ميليارد تومان براي جايگزين كردن تومان خرج كند بهتر است همزمان به پول ملي اعتبار بدهد و 1000 تومان يا 10 هزار ريالي و پول جديد را سكه ضرب كند و از 20 توماني و 50 توماني و 100 توماني جديد رونمايي شود تا پول كشور هم اعتبار كسب كند. 

از آنجا كه تومان از 700 سال پيش و حمله مغولان از واژه تومان به معناي 10 هزار سرباز يا يك تومان سرباز وارد ادبيات ايران شد و يك تومان معادل 10 هزار دينار طلا بود. اما امروز اگرچه آن ارزش قبل را دارد ولي همچنان در كوچه و بازار استفاده مي شود و لازم است كه عملا با حذف چهار صفر به پولي جديد و معتبر و متداول تبديل شود تا خيال همه  مردم از بازاري تا حسابدار و بانكدار را راحت كند و يك پول معتبر در گفتن و نوشتن را تجربه كنيم. 

محمدرضا پورابراهیمی رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی با اشاره به مصوبه اخیر هیئت دولت مبنی بر تغییر واحد پولی کشور از ریال تومان، گفت: نکته‌ای که شب گذشته درباره تبدیل ریال به تومان بیان شد، پیشنهاد دولت این است که یک صفر از واحد پول ملی حذف شود و یک عبارت هم تغییر کند.

وی افزود: با توجه به آثار تورمی در اقتصاد در سال گذشته، پیشنهاد ما در کمیسیون اقتصادی این است که 4 صفر از پول ملی حذف و پول‌مان سبک‌تر شود، البته در محاسبات اقتصادی در بخش واقعی اقتصاد، چه یک صفر و چه 4 صفر حذف شود، در قدرت خرید مردم تأثیری نمی‌گذارد.

رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس به بخشی از مزایای حذف 4 صفر از پول ملی اشاره و تأکید کرد: محاسبات و نگه‌داری حساب‌‌ها از طریق حذف 4 صفر از پول ملی کشور، ساده‌تر و فضای روانی بهتری ایجاد می‌شود.

پورابراهیمی در پاسخ به این سؤال که آیا شما به عنوان رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، با تغییرات واحد پولی و لایحه‌ای که دولت در این بخش تصویب کرده، موافقید یا خیر؟ گفت: ما با کلیات این مصوبه موافقیم و بنده نیز معتقدم که واحد پولی ما حتما باید تغییرات کند، روش فعلی، نحوه نگه‌داری حساب‌ها را نیز دچار مشکل کرده است.

براساس اخبار قبلي در سال گذشته،  اعلام جايگزيني تومان اصلا موضوع جدیدی نبوده است،  چرا که در آذرماه سال گذشته هیات دولت در جریان بررسی لوایح بانکی موضوع تبدیل واحد پولی از ریال به تومان را مورد بررسی و تصویب قرار داده بود، این در حالی است که در لایحه پیشنهادی بانک مرکزی و براساس بند «ب» ماده (۲) آن این تغییر مطرح نیز نشده و واحد پول ایران ریال اعلام شده بود.

طرح موضوع تصویب تغییر واحد پول ایران در جلسه سال گذشته هیات دولت که به یکباره شکل گرفت موجب ایجاد ابهاماتی در بین مردم و حتی مسئولان شد به گونه‌ای که حتی در مواردی این مصوبه را اجرایی شدن سیاست حذف صفر از پول ملی دانستند. به گفته مسوولان بانك مركزي، اين موضوع در لوايح دوقلوي بانكي و قانون بانك مركزي و پولي وبانكي نيز ديده شده تا تومان جايگزين ريال شود.  این در حالی بود که در فاصله کوتاه با واکنش رئیس کل بانک مرکزی و قائم مقام وی تاکید شد که تبدیل ریال به تومان به هیچ عنوان به معنای ورود به سیاست حذف صفر نبوده و کاملا با یکدیگر متمایز هستند. همچنین اعلام شد که این مصوبه هیات دولت در راستای احترام به عرف جامعه بوده و نباید آن با بحث حذف صفر خلط شود.

برخي مديران بانك مركزي نيز در سال گذشته اعلام كردند كه موضوع حذف ريال نبوده بلكه حذف دينار مطرح شده و همچنان ريال به عنوان واحد پولي مطرح است. 

در صورتی که واحد پول ملی به تومان تبدیل شود، این سیاست بنابر آنچه که مقامات بانک مرکزی مورد تاکید قرار دادند آثار اقتصادی از جمله تورم و یا اثرگذاری بر سایر شاخص‌های کلان اقتصادی را به دنبال نخواهد داشت و تنها موجب تسهیل مبادلات و برگشت به فضای عرفی جامعه می‌شود، چرا که اکنون نیز مردم در امور روزانه خود و مبادلات به غیر از مسائل بانکی تمام امور مالی خود را بر واحد تومان انجام می‌دهند.

همچنین با تبدیل ریال به تومان باید اصلاحاتی در برخی بخش‌ها مانند دفاتر حسابداری، چاپ اسکناس، دسته چک و یا ضوابط نگهداری حساب‌ها در بانک‌ها انجام شده و به تومان تبدیل شود در عین حال که در بانکداری الکترونیک نیز تغییرات ایجاد خواهد شد که در مجموع موجب ایجاد مشکلی برای مردم نمی‌شود و حسابداري و حسابرسي و مبادلات مردم چه در گفتار و چه در نوشتن مبالغ را ساده تر خواهد كرد. زيرا اكنون كوچكترين واحد پولي ايران 1 تومان است كه 1000 تومان گفته مي شود و 10 هزار ريال نوشته مي شود. 

یکی دیگر از مواردی که در تغییر واحد پول ملی مورد توجه است، تغییرات اعمال شده برای چاپ اسکناس‌های جدید خواهد بود که نسبت به اسکناس‌های فعلی یک صفر کمتر خواهد شد. آن طور که پیش‌تر بانک مرکزی اعلام کرده در صورت اجرایی شدن قانون اصلاحاتی جزیی در چاپ اسکناس‌ها اعمال شده و به تدریج وارد چرخه پولی خواهد شد بنابراین قرار بر این نیست که با تبدیل ریال به تومان به یکباره تمامی اسکناس‌های موجود حذف شوند. 

حذف صفر از پول ملی، سالهاست که در ایران مطرح بوده است و در دوره ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهوری پیشین، هم مطرح شده بود. بانک مرکزی ایران در آن دوره حتی درباره نام واحد پولی آینده با راه‌اندازی سایت "طرح اصلاح پول ملی" نظرخواهی از شهروندان را آغاز کرد اما در نهایت این طرح ناتمام ماند.

در زمان ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد، حذف صفرهای ریال به عنوان یکی از عوامل کنترل تورم بالای آن زمان مطرح می‌شد.

حسن روحانی، رئیس جمهوری کنونی ایران، یکی از بزرگترین موفقیتهای اقتصادی دولت خود را تک رقمی کردن نرخ تورم می‌داند وبا دلگرمی گام اول برای حذف یک صفر از پول این کشور را برداشته است.

این موضوع بیشتر تبعات مثبت دارد تا تبعات منفی، تبعات منفی این طرح کوتاه مدت است. این طرح برای این است که مردم را از سردرگمی بین ریال و تومان راحت کند، تومان انتخاب شد برای این‌که مردم با این واحد پول راحت‌تر هستند.  تغییر واحد پول از ریال به تومان مردم را از مشکلات حقوقی راحت خواهد کرد. 

این مصوبه باید در قالب لایحه صورت گیرد و نمایندگان آن را تصویب کنند.  این طرح باید در مرکز پژوهش‌های مجلس هم مطرح می‌شد تا مورد بررسی قرار گیرد تا این طرح به‌ صورت جامع‌تر و دقیق تر اجرا شود.حذف صفر از پول ملی کشور در حدود 15سال است که به صورت پیوسته از یک صفر تا چهار صفر مطرح می شود. در این مدت موافقان و مخالفان بسیاری در رابطه با این مسئله اظهار نظر کرده اند. 

موافقان اعتقاد دارند با این کار اقتصاد ایران واقعی تر می شود زیرا با حذف صفر از پول ملی بخشی از هزینه های نظامات بانکی کشور کم می شود و به مثبت شدن نظام پولی و بانکی کمک می کند.

برخی دیگر هم می‌گویند دولت قصد دارد با چنین کاری در نهایت بازار را تست کند و واکنش آن را دریابد و شاید هم تصمیم دارد پروژه حذف سه صفر را فعلا و تا مدتی از دهان مردم بیندازد و به همین دلیل تصمیم گرفته تا با حذف یک صفر مدتی حذف‌ صفرهای زائد را به تعویق بیندازد.

با توجه به نقطه نظرهاي مختلف كارشناسان  به نظر می رسد حذف صفرها زائد از پول ملی گرچه ممکن است تاثیر محسوسی در اقتصاد ایران نداشته باشد، ولی با توجه به این‌که صفرهای زائد مبادلات را بسیار دشوار کرده است، این موضوع ضروری می‌نماید و دولت بهتر است در جهت آن اقدام کند.

ریال در زمان حضور اسپانیایی‌ها و پرتغالی‌ها در خلیج فارس و مراودهٔ آنها با ایرانیان وارد فارسی شد. سکهٔ نقره با نام  ریال  در اسپانیا از سال ۱۴۹۷ تا ۱۸۷۰ میلادی ضرب می‌شد. ریال همچنین واحد پولی بسیاری از کشورهای مستعمره اسپانیا بود. واحد پول برزیل هم "رئال" است.

در دوره قاجار تومان طلا به ارزش ۱۰ هزار دینار علاوه بر انواع دیگر سکه ضرب می‌شد. در سال ۱۳۰۸ در زمان رضاشاه پهلوی، طبق قانون تعیین واحد و مقیاس پول قانونی ایران، ریال به جای قران انتخاب شد و تومان کنار گذاشته شد. اولین سکه‌های ریال بر روی نقره ضرب شدند.

چاپ اسکناس در ایران در سال ۱۳۱۱ توسط بانک ملی ایران شروع شد. در این سال کوچکترین اسکناس 5 ریالی و درشت‌ترین ۵۰۰ ریالی بودند. در سال ۱۳۱۴ اسکناس هزار ریالی بعنوان درشت ترین اسکناس منتشر شد.