تداوم نرخ رشد دو رقمی کارگاه‌های صنعتی، کاهش صادرات غیر نفتی

خبراقتصادی - شاخص کارگاه‌های صنعتی بزرگ در ادبیات حساب‌های ملی به کارگاه‌هایی گفته می‌شود که 100نفر یا بالا کارکن در آنها فعالیت می‌کنند. کارشناسان از این کارگاه‌ها به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین بخش‌های تولید مولد در اقتصاد کشور یاد می‌کنند.

شاخص کارگاه‌های صنعتی بزرگ در ادبیات حساب‌های ملی به کارگاه‌هایی گفته می‌شود که 100نفر یا بالا کارکن در آنها فعالیت می‌کنند. کارشناسان از این کارگاه‌ها به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین بخش‌های تولید مولد در اقتصاد کشور یاد می‌کنند و به همین لحاظ آمارهای مربوط به شاخص تولیدی آن را برای رصد اوضاع بخش مولد اقتصاد کشور درنظر می‌گیرند. آخرین آمار بانک مرکزی نشان می‌دهد؛ رشد تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی که در فصل سوم سال 95 دو رقمی شده بود در فصل آخر سال هم حفظ و تداوم داشته است.

 انتشار حساب‌های ملی سال 95

بنماگرهای اقتصادی شماره ۸۷ از سوی اداره بررسی‌ها و سیاست‌های اقتصادی بانک مرکزی مربوط به سه ماهه چهارم سال 95 منتشر شد. مطابق با این محاسبات در فصل زمستان 95 شاخص تولید کارگاه‌های بزرگ صنعتی برمبنای سال پایه 100 =1390 به عدد 106.7 رسیده که نشان‌دهنده رشد 11.3درصدی نسبت به فصل مشابه (رشد نقطه به نقطه) سال 94 است. در فصل پاییز هم این شاخص نسبت به مدت مشابه سال پیشین آن به میزان 12.8 درصد رشد کرده بود که یک رکورد بزرگ در دهه 90 این صنعت محسوب می‌شود.

رشد فصلی این شاخص هم نشان می‌دهد که از تابستان سال 95 تولید این صنایع رشدی متداوم داشته‌اند به‌طوری که در فصول دوم تا چهارم به‌ترتیب 9.3 درصد، 1.2 و 6 درصدی را نسبت به فصول پیشین خود تجربه کرده‌اند.

اما با این حال باید اشاره کرد که رشدهای منفی پیاپی سال‌های بعد از سال 90 تا 95 موجب شد که این شاخص از سطع معیار خود یعنی سال پایه (1390) که شاخص را در عدد 100 مبنای رشد سال‌های آتی قرار داده بودند، پایین‌تر رود. این رشدهای منفی به شکلی بود که در سال 92 به عدد 88.7 رسید. در سال 93 این شاخص به رقم 94.7 افزایش یافت، اما این پایا نبوده و مجددا در سال94 به سطح 92 نزول کرد. این سیر کاهشی در فصل اول 95 با شدت بیشتری ادامه یافت و به عدد 90.2 رسید. اما از تابستان سال گذشته به صورت مداوم سه فصل پیاپی رشد‌های مثبتی را تجربه کرده‌اند، حتی در 6 ماهه دوم سال رشدهای نقطه به نقطه دو رقمی داشته‌اند.

 رشد 66 درصدی تراز بازرگانی

یکی از مهم‌ترین سری اطلاعات در این آمارها مربوط به تراز پرداخت‌ها در دو بخش حساب‌های جاری (کالا و خدمات و درآمد) و سرمایه‌یی کشور می‌شود. به‌طور دقیق‌تر تراز پرداخت‌های بین‌المللی به دو حساب عمده تفکیک می‌شود. نخستین حساب، حساب جاری است که درآمد ناشی از فروش کالاها و خدمات تولید شده جاری نظیر کشتیرانی، بیمه، حمل و نقل توریست‌های خارجی با خطوط هوایی کشور و استفاده از سرمایه و تکنولوژی در خارج را ثبت می‌کند. درآمد ناشی از تدارک و تامین این خدمات سرمایه‌یی به صورت حق‌الامتیاز و درآمد سرمایه‌گذاری وارد کشور می‌شود. کل این دریافت‌ها که از فروش کالاها و خدمات تولید شده جاری، حاصل می‌شود در حساب‌های تولید و درآمد ملی به‌عنوان صادرات ظاهر می‌شود. حساب جاری همچنین پرداخت‌ها و واردات کالاها و خدمات تولید شده را نیز ثبت می‌کند.

آمارهای بانک مرکزی نشان می‌دهد که در 12 ماهه سال 95 تراز بازرگانی (حساب کالاها) به 20.8میلیارد دلار رسیده است که نسبت به سال 94 در حدود 66 درصد رشد کرده است. این میزان رشد در میزان ارز کشور عمدتا از افزایش صادرات نفت حاصل شده است.

در این مدت میزان کل صادرات نفتی و غیرنفتی ایران به میزان 83.9 میلیارد دلار شامل 55.7میلیارد دلار صادرات نفتی و 28.2 میلیارد دلار صادرات غیرنفتی بوده است و از طرفی میزان واردات کالاها به میزان 63.1 میلیارد دلار بوده است. مطابق آمارهای بانک مرکزی درآمدهای حاصل از صادرات غیرنفتی از سال 93 به‌طور متداوم رو به کاهش گذاشته است. 

در سال 93 این درآمدها در حدود 33 میلیارد دلار و در سال 94 به 31 میلیارد کاهش می‌یابد و در سال 95 این درآمدها به 28میلیارد دلار رسیده است. این درحالی است که صادرات نفت در سال 95 نسبت به سال قبل به میزان 67 درصد رشد داشته است، در سال 94 قیمت کل صادرات نفتی کشور 33.5 میلیارد دلار بوده است، هرچند باید اشاره کرد که صادرات سال 92 از سال 95 بیشتر بوده است. در این سال مبلغ کل صادرات نفتی کشور 64.5 میلیارد دلار بوده است. این آمارها نشان می‌دهد که حساب جاری درآمدها که منتج از تفاضل سه متغیر صادرات و واردات خدمات، دریافتی و پرداخت درآمد و دریافت و پرداخت انتقالات جاری است در سال گذشته به 16.3میلیارد دلار رسیده است. جزییات این جدول نشان می‌دهد که در سال 95 به میزان 10میلیارد دلار صادرات و از طرفی به مبلغ 16 میلیارد دلار واردات خدمات داشته‌ایم.

 کاهش 6 برابری حساب سرمایه‌ای

دومین حساب عمده در تراز پرداخت‌ها حساب سرمایه است. این حساب، جریان سرمایه‌ها از کشور ما به خارج جهت خرید دارایی‌های خارجی و جریان سرمایه‌ها از خارج به کشور ما به‌عنوان خرید خارجی‌ها از دارایی‌های کشور خودی را منعکس می‌کند. مانده حساب سرمایه، خالص جریان خارجی سرمایه‌ها جهت خرید دارایی‌های خارجی را اندازه می‌گیرد.

حساب‌های سرمایه‌هایی که شامل دو جزو «خالص حساب سرمایه‌یی» و «تغییر در حساب ذخایر بین‌المللی» است، مطابق آمارهای بانک مرکزی بخش خالص حساب سرمایه در سال 95 به منفی 18.2میلیارد رسیده که نسبت به سال گذشته بیش از 6 برابر منفی‌تر شده است. خالص حساب‌های سرمایه‌یی در سال 94 به میزان منفی 2.5میلیارد دلار بود. علاوه بر این حساب ذخایر بین‌المللی که بنابر تعریف همان دارایی‌های بانک مرکزی است، به منفی 7.6 میلیارد دلار رسیده است. در طول سال‌های اخیر ذخایر بانک مرکزی به‌طور مداوم رو به کاهش بوده است. در حالی که در سال 92 ارزش این ذخایر 13 میلیارد دلار بود، در سال 93 به 8.5 و در سال 94 به 2.2 میلیارد دلار رسید. در 3 ماهه اول این عدد منفی شد و تا اکنون این روند کاهشی ادامه داشته است.

آمارهای بانک مرکزی همچنین نشان می‌دهد که بدهی‌های خارجی کشور در پایان سال 95 به 8.4میلیون دلار رسیده است. این عدد با احتساب معوقه‌ها به مبلغ 2.3 میلیون دلار، کل بدهی‌های خارجی کشور در مقطع پایان سال 1395 معادل 10.8 میلیون دلار می‌شود.