دو مينوي نظام بانكي با خالي شدن سپرده هاي نگران

اقتصادگردان- احسان شمشيري
لذا سپرده گذاران نبايد با نگراني، سپرده ها را خالي كنند و بانك هاي رقيب نبايد به اين وضعيت دامن بزنند تا نقدينگي بيشتري نصيب آنها شود، زيرا ادامه اين وضعيت به زيان مردم و سپرده گذاران و همه بانك هاست و مانند دو مينو ساير زنجيره هاي پولي و مالي را تحت تاثير قرار مي دهد.

بحث ادغام برخي بانكها و موسسات اعتباري مجاز و غير مجاز با هدف چابك سازي در شرايطي با تكذيب گاه و بي گاه برخي مديران بانكي و بانك مركزي مطرح مي شود كه  شاهد ادامه مراجعات مردم به شعب ثامن براي دريافت سپرده هاي خود هستيم . اتفاقي كه با نگراني و هشدار كارشناسان به مردم و سپرده گذاران و فعالان نظام بانكي همراه است و كارشناسان تاكيد دارند كه نبايد به خاطر رقابت براي جذب سپرده ساير موسسات اعتباري، اقداماتي انجام دهيم كه باعث خالي شدن سپرده يك موسسه شود. زيرا خالي شدن سپرده چند بانك و موسسه اعتباري به بهانه ورشكستگي يا مشكلات مالي، عملا باعث ايجاد زنجيره اي از تحركات مالي مي شود كه مانند دومينو، باعث خالي شدن سپرده ساير بانك ها و تغيير در تركيب سپرده ها، تبديل سپرده بلندمدت به كوتاه مدت، و انتقال سپرده از اين بانك به آن بانك شده و عملا هيچ بانكي در اين شرايط نمي تواند روي سپرده هاي بلندمدت حساب باز كند و در نتيجه همه بانك ها در اين شرايط زيان مي بينند.

 بسياري از كارشناسان معتقدند كه آنچه تحت عنوان بحران مالي 1929 تا 1932 در اروپا رخ داد و يا در بحران مالي سال 2008 در آمريكا و اروپا و ساير نقاط جهان، اتفاق افتاد، ابتدا از عدم پرداخت اقساط بانكي مثل وام مسكن به بانك ها شروع شد و با مراجعه مردم به بانك ها براي دريافت سپرده ها، بانكها با كمبود نقدينگي و سپرده مواجه شده و توان پرداخت تسهيلات و سودآوري نداشتند و اين مسئله به ركود و بحران مالي فراگير در ساير بخش ها منجر شد. لذا سپرده گذاران نبايد با نگراني، سپرده ها را خالي كنند و بانك هاي رقيب نبايد به اين وضعيت دامن بزنند تا نقدينگي بيشتري نصيب آنها شود، زيرا ادامه اين وضعيت به زيان مردم و سپرده گذاران و همه بانك هاست و مانند دو مينو ساير زنجيره هاي پولي و مالي را تحت تاثير قرار مي دهد
اگرچه وضعيت اقتصاد ايران با اقتصاد جهاني از نظر ابعاد و  حوزه عملكرد متفاوت است اما لازم است كه همه بانك ها و مديران بانك هاي رقيب و همچنين فعالان اقتصادي و سپرده گذاران توجه داشته باشند كه اگر دريافت سپرده ها از موسسات گسترش يابد، دود آن به چشم همه مردم و نظام اقتصادي و بانك ها مي رود و از جمله بانك هاي رقيب بايد توجه داشته باشند كه خروج سپرده از چند موسسه اعتباري، به معناي بهبود شرايط رقابتي براي بانك هاي ديگر نيست، بلكه در شرايط پر نوسان، هيچ بانكي نمي تواند روي سپرده ها و منابع خود براي بلندمدت و چند سال حساب باز كند و اقدام به پرداخت تسهيلات نمايد.
براين اساس، كارشناسان نسبت به عواقب اقدامات مختلف براي رقابت جذب سپرده با سود بالا، دريافت سپرده توسط سپرده گذار و.. هشدار داده اند و قبلا نيز بارها اعلام كردند كه اگر همه هجوم بياورند كه سپرده خود را خارج كنند و از درب بانك خارج شوند، عملا همه پشت درب خواهند ماند و نبايد تصور كنند كه عده اي زودتر خارج خواهند شد. زيرا ايجاد بحران و وضعيت نامناسب در موسسات اعتباري و بانك ها عملا باعث بي ثباتي در گردش پول و به زيان همه مردم و سپرده گذاران و بانك ها خواهد بود.
از اين رو، همه فعالان اقتصادي و مردم بايد با حفظ آرامش به توصيه كارشناسان توجه داشته باشند و به شايعات ورشكستگي بانك ها و موسسات اعتباري توجه نكنند. زيرا همان طور كه در سال هاي اخير شاهد بوده ايم، بانك مركزي و هيات هاي تسويه، حتي تعاوني هاي منحله را ساماندهي كرده و با منابع و دارايي آنها و اختصاص خط اعتباري بانك مركزي، مشكل مردم را به تدريج حل كرده اند.
در مورد موسسه ثامن و بحث ادغام چند موسسه اعتباري كه وضعيت مالي به مراتب بهتري نسبت به ثامن الحجج و فرشتگان و ميزان دارند، نيز اكنون بانك مركزي از طريق سپرده قانوني ثامن، نياز اين موسسه را تامين اعتبار كرده و پرداخت سپرده ها به تدريج در حال انجام است.
سپرده گذاران نيز بايد توجه داشته باشند كه بانك ها با منابع خود كار مي كنند و نبايد انتظار داشته باشند كه تمام پولي كه به بانك  داده اند بايد در صندوق بانك موجود باشد، زيرا حدود 70 تا 80 درصد منابع بانك ها تسهيلات پرداخت شده و مابقي در بانك مركزي يا شعب خود بانك موجود است و لذا هجوم بردن و درخواست دريافت سپرده، عملا به زيان خود سپرده گذاران و بدتر كردن وضعيت موجود است.

رقيب بانكي و طمع جذب سپرده

مسعود بيرمي كارشناس بانكي در اين زمينه معتقد است: هر چند با شايعه سازان ورشکستگی بانک پارسیان در فضای مجازی برخورد شد و مشكلات متعدد  بازار پولي در حال مديريت شدن است اما بايد توجه داشت كه هم اكنون بخشی از جامعه نگران هستند و به گمان واقعی بودن موضوع (ورشكستگي ) هیجانی شده اند و از همه جا و همه کس سوال میکنند كه عاقبت سرمايه  و دسترنج يك عمر تلاش شان  چه مي شود.
وي افزود:  اگرچه در روزنامه های اقتصادی و مصاحبه دکتر سیف سعی شده شفاف سازی شود ولی متاسفانه برخی افراد در  شبکه بانکی به طمع جذب سپرده به این آتش دامن میزنند که بسیار جای تأمل و تأسف دارد.اگر به هر دلیلی یکی از بانکهای بزرگ کشور به ورطه ورشکستگی برسد دومینوی ورشکستگی راه خواهد افتاد و گریبان همه بانکها را خواهد گرفت بنابراین بايد در شبکه بانکی کمی مدبرانه و حرفه‏ ای تر رفتار شود زيرا جذب منابع به قیمت بی اعتمادی عمومی به نظام بانکی راه حل عقلانی بنظر نمی رسد، زيرا  بی اعتمادی به شبکه بانکی به نفع هیچ یک از بانکها و مجموعه نظام اقتصادی کشورنخواهد بود

مردم از مراجع درست پيگيري كنند
بيرمي با تاكيد بر تكذيب شايعات در شبكه هاي اجتماعي گفت:  مردم و سپرده گذاران بايد اخبار را از مراجع درست و معتبرپیگیری کنند و در صورت نگرانی مي توانند  با بانک مرکزی و ادارات نظارت بر بانکها تماس گرفته و از اوضاع و احوال بانکها باخبر شوند و بدانند كه بانكداران و مديران بانكي با فهم و درک نگرانی مردم، بیش از پیش به سپرده گذاران خود احترام مي گذارند.

ادغام عامل بهبودي است نه نگراني
 
فقدان يك سياست و برنامه اصولي براي پيشبرد اهداف نظام بانكي و طرح راهكارهاي دقيقه نودي و عدم اطلاع رساني شفاف و روشن سبب شده تا سپرده گزاران نگران توجه  كمتري به اعلام موضع مسولين پولي كشور داشته باشند
شنيده ها حاكي از آن است كه ظاهرا در ابتداي مطرح شدن بحث ادغام ها و به اذعان تعدادي از مراجعين و سپرده گزاران ، خود پردازهاي برخي شعب پس از كشيدن كارت حساب ها را خالي نشان مي داده است و اين موضوع استارت اوليه را براي هجوم سپرده گزاران به شعب باعث شده و عده اي از سپرده گذاران به اشتباه تصور كرده اند كه وضعيت موسسه ثامن نامناسب است و يا موجودي ندارد. در حالي كه بحث ادغام موسسات عملا به صلاح و به نفع سپرده گذاران و نظام بانكي است و مردم نبايد نگران باشند.  
در سال 95 مشکل در چند موسسه مالي واعتباري غير مجاز بود كه با همت بانک مرکزي به بحران فرشتگان يا کاسپين تبديل شد اما با طرح بحث ادغام ثامن، كوثر و مهر اقتصاد، كه هنوز تحت بررسي است و خبر رسمي در مورد آن وجود ندارد، موضوع ابعاد تازه اي پيدا كرده است .
براين اساس، براي آنكه  بحران به ساير موسسات و بانك ها كشيده نشود، مردم بايد مشاركت كنند و به توصيه مسوولان نظام بانكي و كارشناسان توجه كنند و نگران سپرده خود نباشند. زيرا اگر اين وضع ادامه يابد مانند دومينو به ديگر موسسات و حتي بانک هاي کشور سرايت مي كند زيرا بانكها و موسسات مالي و اعتباري و ... به صورت زنجير وار در بازار بين بانكي و با نرخهاي سود مختلف، منابع و نقدينگي خود را نزد يكديگر سپرده گزاري  مي كنند  و اگر سپرده گزاران يك موسسه براي برداشت پول خود هجوم ببرند ، مطمئنا ديگر موسسات و بانكها از اين موضوع زيان خواهند ديد و تعادل در بازار پول بهم خواهد خورد

به دنبال حواشی پیش آمده برای موسسه اعتباری ثامن، بانک مرکزی در اولین واکنش خود اعلام کرد که این موسسه در حال پیوستن به موسسات مجاز و تحت نظارت این بانک بوده و جای نگرانی برای سپرده‌گذاران آن وجود ندارد. در روزهای گذشته سپرده‌گذاران موسسه اعتباری ثامن که دارای مجوز رسمی از بانک مرکزی برای فعالیت در بازار پول نیست؛ با مراجعه به شعب آن درخواست دریافت وجوه خود را داشتند.در این فضا با توجه به تجمعاتی که در مقابل شعب ایجاد شد فرآیند پاسخگویی به سپرده‌گذاران چندان معمولی پیش نرفته و شرایط به گونه‌ای دیگر رقم خورده است. در عین حال که در روزهای اخیر انتشار اخباری مبنی بر ادغام موسسه ثامن با بانک مهر اقتصاد و موسسه اعتباری کوثر در مجموع فضا را تا حدی ملتهب‌تر کرد.
این در حالی است که با وجود اظهاراتی که مقامات بانک مهر اقتصاد و دو موسسه ثامن و کوثر برای آرامش و اطمینان به سپرده گذاران داشتند همچنان و حتی تا به امروز مقابل شعب ثامن تجمع سپرده گذران وجود داشت. اما بانک مرکزی در اولین واکنش خود نسبت به جریان پیش آمده تا حدی شرایط حاکم بر موسسه ثامن و پرونده آن در این بانک را مورد اشاره قرار داده است.
 فرشاد حیدری معاون نظارت بانک مرکزی اعلام کرده که موسسه اعتباری ثامن یکی از موسسه‌های متقاضی دریافت مجوز از بانک مرکزی بوده و اقداماتی شامل پذیره نویسی در بورس و توزیع سپرده قانونی نزد بانک مرکزی را انجام داده است بنابراین این موسسه در حال پیوستن به مجموع مجازهای بازار پول خواهد بود. البته حیدری توضیحات بیشتری ارائه کرده است و گفته که فرایند قانونی و رسیدگی به تقاضای موسسه ثامن در حال انجام بوده و ممکن است منجر به صدور مجوز و یا ادغام با یکی از بانک‌ها و موسسات اعتباری شود.
در عین حال که مقام عالی نظارت بانک مرکزی به سپرده گذاران اعلام کرده که هیچگونه مشکلی برای آن‌ها در این موسسه به وجود نخواهد آمد. حیدری از سپرده گذاران موسسه اعتباری ثامن خواسته تا براساس نیاز به شعب موسسه مراجعه و از خدمات آن استفاده کنند و اطمینان داشته باشند صدور مجوز و یا ادغام موسسه با حفظ حقوق و صیانت از سپرده‌های آن‌ها انجام می‌شود.
همچنين ولی الله سیف در يك پیام تلگرامی نوشت:در پی طرح اخباری درباره ساماندهی و ادغام بانک‌ها و موسسات اعتباری در برخی رسانه ها و خبرگزاری‌ها و بازنشر انبوه و همراه با حاشیه آن در کانال‌ها و شبکه‌های اجتماعی طی روزهای اخیر به آگاهی هموطنان گرامی می رساند؛ بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران طی سال های اخیر با هدف انتظام‌بخشی و ایجاد شفافیت هرچه بیشتر عملکرد نظام پولی و بانکی با نگاه کارشناسی و به طور جدی، ساماندهی بازار غیرمتشکل پولی را دنبال کرده است.
رسالت اصلی این بانک صیانت از اعتماد و اطمینان مردم به شبکه پولی و بانکی کشور و افزایش آن در سایه استمرار اصلاح و بسامان آوردن نظام بانکی است و در این مسیر به استناد قوانین و مقررات و با هماهنگی و همکاری سایر مراجع، برخورد جدی با موسسات غیرمجاز فعال در بازار پول را در دستور کار قرار داده است. این سیاست قطعی بانک مرکزی است و عزم مسئولان و مجریان امر جزم و به فضل الهی تحت فشارها و تنگناهای ایجاد شده، از پیگیری این سیاست منصرف نخواهند شد. بر این اساس، در طول سال‌های اخیر اقدامات بسیاری به منظور ساماندهی موسسات غیرمجاز انجام شده که بسته به مورد، به صدور مجوز، انحلال یا ادغام آن‌ها منجر شده است و در این مسیرِ سخت و کار صعب، صیانت از سپرده های هموطنان گرامی به عنوان ماموریت اصلی بانک مرکزی مدنظر قرار داشته است.
هر چند جا داشت بانک مرکزی با صدور اطلاعیه‌ای رسمی مرهمی بر حال و روز این روزهای سپرده‌گذاران بانکها و موسسات اعتباری باشد؛ اما بهتر است سپرده‌گذاران به بانک مرکزی اعتماد کرده و آرام باشند. نظام بانکی روزهای سختی را می‌گذراند و شاید روزهای سخت دیگری هم در راه باشد. این را پیمان قربانی، معاون اقتصادی بانک مرکزی می‌گوید و با اشاره به شایعاتی که این روزها در فضای مجازی در مورد ورشکستگی بانکها و موسسات اعتباری رسمی و غیررسمی مطرح شده و اوضاع را نابسامان کرده، تلاش دارد به نوعی نگرانی خود را ابراز کند. او معاون بانک مرکزی است و البته امیدوار است که در آینده، نظام بانکی ایران وضعیت بهتری را تجربه کند.
بهتر است که سپرده‌گذاران به بانک مرکزی اعتماد کنند و البته به این نکته هم واقف باشند که سپرده‌های زیر ۱۰۰ میلیون تومان آنها در نظام بانکی، ضمانت شده است و جای هیچ نگرانی نیست. تمام این ها در شرایطی است که قطعا، هر گونه ادغام موسسه اعتباری با بانک یا بانک با بانک دیگر، در شرایطی رخ خواهد داد که شورای پول و اعتبار مصوب کند و ضوابط را مشخص نماید.