منصور بيطرف
تصحيح يك سياست و احياي وزارتخانه ها
بالاخره اخبار تفكيك بخش بازرگاني از وزارت صنعت، معدن و تجارت و بخش مسكن و شهرسازي از وزارت راه و ترابري درست از آب درآمد و رييس‌جمهوري روز هفدهم خرداد ماه لايحه دوفوريتي احياي وزارتخانه‌هاي بازرگاني و مسكن و شهرسازي را به مجلس تقديم كرد
اقتصاد گردان - حدود يك ماه قبل از اين رويداد برخي كارشناسان و صاحب‌نظران منتقد تفكيك بودند و برخي ديگر موافق. نگاه و زواياي اين دو ديدگاه هم براين اساس است كه اولي اعتقاد دارد اندازه دولت بزرگ مي‌شود و ادغام در سياست‌گذاري‌ها كيفيت بيشتري دارد و اگر در اين 7 يا 8 سال اين دو وزارتخانه نتوانسته‌اند خوب كار كنند به ناكارآمدي وزير يا مسوول برمي‌گردد نه به خود موضوع اما موافقان تفكيك معتقدند كه نه تنها اين 8 سال نشان داد كه ادغام موثر نبوده بلكه از ابتدا ادغام سياست غلطي بوده است به اعتقاد اين افراد اين ادغام مثل اين است كه بخواهيد آب را با روغن مخلوط كنيد
در واقع هركدام از اينها دو نگاه و دو كاركرد خود را دارند. ادغام يا تفكيك بسته به شرايط اقتصادي و سياسي است و اين شرايط است كه قالب ادغام يا تفكيك را درمي‌آورد. نگاهي به كشورهاي دنيا هم همين موضوع را نشان مي‌دهد. براي مثال كشور ژاپن و وزارت «ميتي» آن را در نظر بگيريم كه برخي مخالفان تفكيك به آن استناد كرده‌اند و مي‌كنند. در اصل اين وزارتخانه در سال 1949 و بعد از پايان جنگ جهاني دوم و زماني كه هنوز زخم حاصل از جنگ جهاني بر آن كشور التيام نيافته بود با ادغام وزارتخانه‌هاي بازرگاني و صنعت شكل گرفت. در واقع بعد از جنگ ماموريت جديدي براي اقتصاد كشور تعريف شده بود و اين تعريف و ساختار بود كه اين وزارتخانه را شكل داد، كمااينكه بعد از 62 سال همين وزارتخانه با وزارت امور اقتصادي ادغام شد و وزارت اقتصادي، تجارت و صنعت شكل گرفت.اين نمونه نشان مي‌دهد كه هر وزارتخانه چه ماموريتي دارد و چه كاركردي مي‌تواند داشته باشد. متاسفانه يا خوشبختانه در كشور ما هنوز اين كاركرد و تعريف براي وزارتخانه‌ها شكل نگرفته است. هر وزارتخانه دستگاه يا اداره‌يي زيرمجموعه خود را دارد كه ساختارش با كل وزارتخانه همخواني ندارد و براساس همان تعريف قديمي مانده است يا دستگاه‌هايي را با وجود مخالفت وزير، زيرمجموعه وزارتخانه‌يي قرار مي‌دهند كه هيچ سنخيتي با آن ندارد و بدون‌شك بعد از چند سال باز بايد به همان دوره سابق برگردند. در واقع به نظر مي‌آيد كه قبل از هر اقدامي كه منجر به ادغام يا تفكيك شود بهتر است از هر وزارتخانه يا دستگاه‌هاي زيرمجموعه آن تعريف و ساختارش را مشخص كنند و سپس گام بعدي را بردارند.
در خصوص ادغام وزارتخانه‌هاي بازرگاني با صنعت و معدن و مسكن و شهرسازي با راه و ترابري هم كه حدود 8 سال پيش رخ داده بودند افرادي كه معتقد بودند صرف ادغام به معناي كارآمدي نمي‌شود بلكه ضرورت ادغام ايجاب مي‌كند كه نه تنها وظايف و ماموريت جديدي هم تعريف شود تا دو دستگاه با هم و در كنار هم كار كنند نه اينكه يك دستگاه غالب بر دستگاه ديگر شود – كمااينكه در مورد بازرگاني رخ داد و صنعت غالب براين بخش شد و ماموريت آن به فراموشي سپرده شد يا مسكن و شهرسازي كه محو راه و ترابري شد – بلكه ساختارهاي آن هم مطابق با شرايط و ماموريت‌هاي تازه اقتصادي شكل گيرد. اما متاسفانه در ادغام‌هاي جديد يك وزارتخانه در داخل وزارتخانه ديگر رفت و هيچ ماموريت تازه‌يي هم تعريف نشد و به همين خاطر مي‌بينيم كه بعد از گذشت 8 سال بخش بازرگاني كشور فشل شد و مسكن و شهرسازي هم به فراموشي رفت. پس در اين حالت آيا بهتر نيست كه حالت «آندو» و بازگشت به حالت قبل صورت گيرد و حركت از نو آغاز شود، تا شرايط جديد و ماموريت‌هاي تازه‌يي براي اقتصاد شكل گيرد و بر همان اساس كارها تعريف شود.
