مسیر 4 ساله بازار ارز 95-1392

اقتصاد گردان - در اين گزارش، به ثبات بازار ارز در 4 سال اخير به عنوان مهمترين دستاورد و تحول در بازار ارز توجه كرده و پيش بيني كرده كه در صورت تداوم ثبات بازار نفت و درآمدهاي ارزي ايران در سال 96 كشور شاهد اجراي يكسان سازي نرخ ارز باشد. 

در روزهایی که میزان فروش نفت به حدود یک‌میلیون بشکه در روز تقلیل یافت و هم‌زمان بهای آن نیز افول کرده بود، بازار ارز به روند باثبات خود ادامه داده است. 

با گذشت حدود 2 ماه از سال 1396، هنوز بازار ارز از مدار ثبات خارج نشده و قیمت‌ها در حوالی نرخ‌های سال گذشته نوسان می‌کند. قیمت هر دلار آمریکا در بازار آزاد طی سه ماه گذشته حول 3 هزار و 750 تومان قرارگرفته و نوسان را در دامنه کوچکی دنبال می‌کند. پیش از آن التهابی دوماهه در بازار حاکم بود که از بهمن سال گذشته این التهاب فروکش کرد و بار دیگر ثبات به بازار بازگشت. ثباتی که از سال 92 در بازار حاکم شد و به‌گونه‌ای پایدار ماند که التهابات سال‌های 90 و 91 رفته‌رفته به فراموشی سپرده شد. طی سال‌های اخیر باوجود تغییرات قابل‌توجه در درآمد ارزی کشور، بازار ارز از ثبات برخوردار بود. در این سال‌ها بهای نفت افول قابل‌توجهی را تجربه کرد به‌طوری‌که در مقاطعی از 110 دلار به 40 دلار سقوط کرد و طی ماه‌های اخیر حول 50 دلار به ثبات رسیده است. کاهش قیمت نفت، مهم‌ترین عامل در کاهش درآمدهای ارزی کشور است که عرضه ارز را با چالش مواجه می‌سازد اما در روزهایی که میزان فروش نفت به حدود یک‌میلیون بشکه در روز تقلیل یافت و هم‌زمان بهای آن نیز افول کرده بود، بازار ارز به روند باثبات خود ادامه داد.

نرخ ارز از تأثیرگذارترین شاخص‌ها در جهت‌گیری اقتصاد ایران به شمار می‌رود. ایجاد ثبات در بازار ارز طی 4 سال اخیر ازجمله نقاط  روشن پرونده بانک مرکزی به‌حساب می‌آید. در این مدت عموماً بهای ارز نوسانات غیرهیجانی را دنبال کرده و مسیر منطقی را طی کرده است. البته در برخی ایام سال التهاب در بازار ارز سایه افکنده است. ماه‌های آذر و دی در سال 95 شاید بزرگ‌ترین هیجان ایجادشده در بازار ارز طی سال‌های اخیر رقم خورد. زمانی که بازار ارز در ماه‌های آذر و دی 95 وارد مدار صعودی شد، برخی پیش‌بینی جهش بهای پول آمریکایی و تداوم آن را داشتند اما این مسیر پایدار نماند تا از بهمن‌ماه سال گذشته، روند نزولی قیمت در این بازار نمایان شود. در روزهای ملتهب، بهای دلار آمریکا در بازار آزاد تهران تا 4 هزار و 100 تومان نیز پیش رفت اما طی دو ماه پایانی سال گذشته عقب‌گرد در بازار ارز اتفاق افتاد. ماه یازدهم سال 95 را باید سرفصل آرامش بازار ارز نامید. 

در این ماه هیجان ناشی از انتصاب رئیس‌جمهور جدید آمریکا تخلیه شد و بهای دلار در بازار آزاد به حدود 3 هزار و 800 تومان رسید. پس‌ازآن این نرخ در اسفند بازهم کاهش یافت و وارد کانال 3 هزار و 700 تومان شد و تاکنون در میانه این کانال به نوسان ادامه داده است. این دوره نوسانی یعنی افزایش بهای دلار در ماه‌های آذر و دی طی دو سال 93 و 94 نیز اتفاق افتاده بود و در آن سال‌ها نیز مانند سال 95 قیمت‌ها در دو ماه پایانی سال با عقب‌گرد مواجه شده بود.

 

با آغاز سال جدید، فعالان اقتصادی منتظر جهت‌گیری بازار ارز بودند تا بر اساس آن بتوانند، فعالیت‌های اقتصادی خود را برنامه‌ریزی کنند. بازار ارز اما واکنشی به تغییر سال شمسی نشان نداد تا همان روندی که در اسفند سال گذشته در بازار حاکم بود در فروردین 1396 نیز تداوم داشته باشد. دلار در بازار آزاد سال جدید را باقیمت 3 هزار و 748 تومان آغاز کرد و تا امروز به 3 هزار و 758 تومان رسیده است. بهای رسمی دلار نیز امروز 3 هزار و 244 تومان قیمت‌گذاری شد که فاصله 514 تومانی با نرخ بازار آزاد دارد. نزدیک شدن این دو نرخ به یکدیگر شرایط را برای یکسان‌سازی نرخ مهیاتر ساخته است هرچند که اجرای این سیاست پیش‌نیازهای دیگری نیز دارد که بانک مرکزی به دنبال فراهم کردن آن است.

بانک مرکزی در سال 95 موفق به یکسان‌سازی نرخ ارز نشد و آن را به زمانی که روابط بین‌المللی بانکی به سطح مطلوبی برسد، موکول کرد. این انتظار ایجادشده است که سال 96، نظام ارز تک‌نرخی در کشور ایجاد شود.