عدم تعادل و تمركز شديد سپرده ها و تسهيلات بانكي در استان هاي كشور نشان مي دهد
سهم 5 استان سه برابر بقيه استان ها در بازار پول، سهم استان ها از تسهيلات و سپرده هاي بانكي + جدول آمار استان ها
5 استان سه برابر 26 استان ديگر سپرده و تسهيلات دريافت كرده اند، تهران به تنهايي 60 درصد، 5 استان بزرگ كشور شامل تهران، اصفهان، خراسان رضوي، فارس و خوزستان روي هم 944 هزار ميليارد تومان معادل 76 درصد سپرده ها را جذب كرده اند و اين 5 استان روي هم 73 درصد تسهيلات معادل 704 هزار ميليارد تومان تسهيلات دريافت كرده اند. همچنين استان هاي آذربايجان شرقي، مازندران، البرز و كرمان و گيلان در رتبه هاي 6 تا 10 جذب سپرده بانكي قرار دارند.
اقتصاد گردان – محسن شمشيري: 5 استان بزرگ كشور شامل تهران، اصفهان، خراسان رضوي، فارس و خوزستان روي هم 944 هزار ميليارد تومان معادل 76 درصد سپرده ها را جذب كرده اند و اين 5 استان روي هم 73 درصد تسهيلات معادل 704 هزار ميليارد تومان تسهيلات دريافت كرده اند. همچنين استان هاي آذربايجان شرقي، مازندران، البرز و كرمان و گيلان در رتبه هاي 6 تا 10 جذب سپرده بانكي قرار دارند.
گزارش وضعيت کل مانده سپرده ها و تسهيلات بانک ها و مؤسسات اعتباري به تفکيک استان در پايان بهمن ماه سال 1395 كه به تازگي توسط بانك مركزي منتشر شده نشان مي دهد كه در بخش تسهيلات نيز 5 استان اول به ترتيب استان هاي تهران، اصفهان، خراسان رضوي، فارس و مازندران 710 هزار ميليارد تومان معادل 74 درصد كل تسهيلات را جذب كرده اند و بعد از آنها آذربايجان شرقي، خوزستان، كرمان، گيلان، و آذربايجان غربي در رتبه هاي 6 تا 10 جذب تسهيلات قرار دارند.
اين 5 استان اول روي هم سه برابر 26 استان ديگر كشور سپرده ها و تسهيلات بانكي را جذب كرده اند.
تنها در استان تهران رقم سپرده ها بيش از 734 هزار ميليارد تومان بوده كه بعد از كسر سپرده قانوني به 670 هزار ميليارد تومان بالغ شده است و بيش از 59.25 درصد كل سپرده ها را در تهران جذب كرده است. همچنين رقم تسهيلات نيز معادل 577 هزار ميليارد تومان بوده كه بيش از 60.18درصد تسهيلات بانك هاي كشور در تهران پرداخت شده است
رشد 21 درصدي سپرده ها و 25 درصدي تسهيلات
مانده کل سپرده هاي ريالي و ارزي در سراسر كشور، بالغ 1240 هزار ميليارد تومان بوده كه نسبت بهمن ماه سال 94 به ميزان 222 هزار ميليارد تومان معادل 21.8 درصد و نسبت به اسفند 94 معادل 16.8 درصد يا 178 هزار ميليارد تومان افزايش داشته است.
بيشترين مبلغ سپرده ها مربوط به استان تهران با 734 هزار میلیارد تومان، و كمترين مبلغ مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد با 2664 ميليارد تومان، بوده است.
مانده کل تسهیلات بالغ بر 960 هزار میلیارد تومان میباشد که نسبت به بهمن ماه سال 94 به ميزان 197 هزار ميليارد تومان معادل 25.9 درصد و نسبت به اسفند 94 معادل 21.3 درصد يا 168 هزار ميليارد تومان افزايش داشته است. بيشترين مبلغ تسهيلات مربوط به استان تهران با مانده 577 هزار میلیارد تومان، و كمترين مبلغ مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد با 3531ميليارد تومان، بوده است.
نسبت تسهيلات به سپرده ها بعد از كسر سپرده قانوني معادل 85.8 درصد بوده كه نسبت به بهمن 94 معادل 2.2 واحد درصد و نسبت به اسفند 94 معادل 3.1 واحد درصد افزايش داشته است. اين نسبت در تهران 86.2 درصد و در كهكيلويه و بويراحمد معادل 148.6 درصد بوده است.
اين ارقام نشان مي دهد كه رشد تسهيلات دهي بانك ها بيش از جذب سپرده بوده و اين موضوع نشان دهنده سياست انبساطي بانك مركزي در تسهيلات دهي بانك ها بوده است كه در سال 95 به اوج خود رسيد و بيش از 548 هزار ميليارد تومان تسهيلات پرداخت شد كه در كل سال 95 رشد 31 درصدي داشته است.
سهم 60 درصدي تهران از بازار پول
تهران به تنهايي با بيش از 734 هزار ميليارد تومان و سهم 59 درصدي در جذب سپرده ها داشته كه بعد از كسر سپرده قانوني به 670هزار ميليارد تومان بالغ شده است.
همچنين با بيش از 577 هزار ميليارد تومان جذب تسهيلات و سهم 60 درصدي بيش از تمام استان هاي كشور در بازار پول سهم دارد.
تمركز شديد در تهران
البته يكي از دلايل عمده اين پديده تمركز شديد بانكي در تهران، به خاطر وجود دفاتر اكثر شركت ها و بنگاه هاي توليدي و تجاري كشور است كه در تهران دفتر دارند و اگرچه كارخانه و حوزه كاري آنها در شهرستان است اما در تهران دفتر و حساب وكتاب دارند. بسياري از معاملات پولي در تهران انجام مي شود اما جابجايي كالاها و اموال و دارايي ها يا ساخت و ساز و فعاليت كارخانه عمدتا در استان هاي كشور است. به عنوان مثال در استان صنعتي مانند خوزستان، اصفهان، كرمان و ساير استان ها، قطعا معاملات و توليد و خريد و فروش و مصرف بيش از سهم آنها از جذب سپرده ها و تسهيلات بانكي است.
اما در هر حال، تمركز شديد امكانات و تصميم گيري ها و معاملات پولي و بانكي در تهران يكي ازچالش ها و اشكالات عمده بازار پول كشور است و همين امر موضوع فعاليت موسسات غيرمجاز و نرخ هاي سود غيرمتعارف و بالاتر از نرخ رسمي را ايجاد كرده است.
كارشناسان مي گويند كه توزيع متناسب امكانات بازار پول در كشور مي تواند در مسير توسعه پايدار اقتصاد ايران نقش عمده اي داشته باشد و سرانه امكانات و پول در اقتصاد بانك محور ايران در استان هاي كشور را متناسب با جمعيت استان ها ساماندهي كند.
سهم 90 درصدي 13 استان
در جذب سپرده ها بعد از تهران، استان هاي اصفهان، خراسان رضوي، فارس، خوزستان، گيلان، آذربايجان شرقي، مازندران، البرز، كرمان، آذربايجان غربي، قم و يزد با سهم بيش از يك درصد بازار سپرده ها قرار دارند و اين 13 استان روي هم بيش از 90 درصد سپرده ها را جذب كرده اند و بقيه استان هاي كشور يعني 18 استان تنها 10 درصد سپرده هاي بانكي را جذب كرده اند.
در بخش تسهيلات نيز 13 استان شامل تهران، اصفهان، خراسان رضوي، فارس، مازندران، آذربايجان شرقي، خوزستان، كرمان، گيلان، آذربايجان غربي، البرز، يزد، كرمانشاه، و گلستان با سهم بيش از 1 درصد بازار تسهيلات، معادل 87 درصد تسهيلات را جذب كرده اند و بقيه استان ها يعني 17 استان ديگر روي هم تنها بيش از 12 درصد تسهيلات را جذب كرده اند. تقريبا نيمي از استان ها به اندازه 7 برابر نيم ديگر استان ها تسهيلات جذب كرده اند.
نسبت بالاي 100 درصد تسهيلات به سپرده ها در 7 استان
نسبت تسهيلات به سپرده ها در 7استان بالاي 100 درصد بوده است. نسبت تسهيلات به سپرده ها در استان هاي عمدتا محروم كشور از جمله گلستان، لرستان، اردبيل، چهار محال و بختياري، ايلام، خراسان شمالي، و كهكيلويه و بويراحمد بالاتر از 100 درصد بوده است. اما در ساير استان هاي كشور اين نسبت با رعايت سپرده قانوني و كمتر از 100 درصد بوده است.
رقم بالاتر تسهيلات نسبت به سپرده بعد از كسر سپرده قانوني در 15 استان
رقم تسهيلات در 15 استان بالاتر از سپرده بعد از كسر سپرده قانوني بوده است و در استان هاي مازندران، گيلان، كرمان، كرمانشاه، سمنان، لرستان، قزوين، كردستان، زنجان، گلستان، اردبيل، چهار محال و بختياري، ايلام، خراسان شمالي، و كهكيلويه و بويراحمد رقم تسهيلات بيش از سپرده ها بعد از كسر سپرده قانوني بوده است.
سيزده استان 9 برابر ساير استان ها سپرده جذب كرده اند
بعد از تهران، استان هاي اصفهان، خراسان رضوي، فارس، خوزستان، گيلان، آذربايجان شرقي، مازندران، البرز، كرمان، آذربايجان غربي، قم و يزد با سهم بيش از يك درصد بازار سپرده ها قرار دارند و اين 13 استان روي هم بيش از 90 درصد سپرده ها را جذب كرده اند و بقيه استان هاي كشور يعني 18 استان تنها 10 درصد سپرده هاي بانكي را جذب كرده اند.
تسهيلات سيزده استان 7 برابر بقيه استان ها
در بخش تسهيلات نيز 13 استان شامل تهران، اصفهان، خراسان رضوي، فارس، مازندران، آذربايجان شرقي، خوزستان، كرمان، گيلان، آذربايجان غربي، البرز، يزد، كرمانشاه، و گلستان با سهم بيش از 1 درصد بازار تسهيلات، معادل 87 درصد تسهيلات را جذب كرده اند و بقيه استان ها يعني 17 استان ديگر روي هم تنها بيش از 12 درصد تسهيلات را جذب كرده اند.
به عبارت ديگر، تقريبا نيمي از استان ها به اندازه 7 برابر نيم ديگر استان ها تسهيلات جذب كرده اند.
ارقام به هزار ميليارد
تومان
|
استان |
سپرده ها |
سهم از بازار
سپرده – درصد |
سپرده بعد از
كسر سپرده قانوني |
تسهيلات |
سهم از بازار
تسهيلات- درصد |
|
تهران |
734.8 |
59.25 |
670 |
577.9 |
60.18 |
|
اصفهان |
65.2 |
5.2 |
57.9 |
45.6 |
4.7 |
|
خراسان رضوي |
55.9 |
4.5 |
49.7 |
30.3 |
3.1 |
|
مازندران |
27 |
2.1 |
24 |
26.1 |
2.7 |
|
فارس |
51.3 |
4.1 |
45.5 |
29.8 |
3 |
|
خوزستان |
36.9 |
2.9 |
33.1 |
21.2 |
2.1 |
|
آذربايجان
شرقي |
30.2 |
2.4 |
27 |
23.9 |
2.4 |
|
گيلان |
17.4 |
2.4 |
15.4 |
16.4 |
1.7 |
|
كرمان |
22.1 |
1.7 |
19.6 |
20.1 |
2 |
|
اذربايجان
غربي |
15.7 |
1.2 |
14 |
13.9 |
1.4 |
|
كرمانشاه |
11.1 |
0.9 |
9.9 |
10 |
1 |
|
يزد |
13.4 |
1 |
11.8 |
11.4 |
1.1 |
|
گلستان |
9.3 |
0.7 |
8.3 |
10.5 |
1 |
|
همدان |
10 |
0.7 |
8.9 |
8.1 |
0.8 |
|
مركزي |
11.2 |
0.9 |
10 |
8.8 |
0.9 |
|
سمنان |
6.6 |
0.5 |
5.8 |
6.4 |
0.6 |
|
لرستان |
7.2 |
0.6 |
6.4 |
8 |
0.8 |
|
اردبيل |
6.2 |
0.5 |
5.5 |
6.5 |
0.6 |
|
قزوين |
9.3 |
0.7 |
8.3 |
9.2 |
0.9 |
|
هرمزگان |
10.5 |
0.8 |
9.3 |
8.6 |
0.9 |
|
بوشهر |
10.8 |
0.8 |
9.7 |
7.1 |
0.8 |
|
كردستان |
6.2 |
0.5 |
5.5 |
5.8 |
0.6 |
|
زنجان |
6.8 |
0.5 |
6 |
6.7 |
0.7 |
|
قم |
12.3 |
1 |
10.9 |
7.1 |
0.7 |
|
سيستان و
بلوچستان |
7.9 |
0.6 |
7 |
5 |
0.5 |
|
چهارمحال و
بختياري |
6.2 |
0.5 |
5.5 |
6.3 |
0.7 |
|
ايلام |
3.2 |
0.3 |
2.8 |
4 |
0.4 |
|
كهكيلويه و
بويراحمد |
2.6 |
0.2 |
2.3 |
3.5 |
0.3 |
|
خراسان شمالي |
3.7 |
0.3 |
3.3 |
4.2 |
0.43 |
|
خراسان جنوبي |
4.9 |
0.39 |
4.3 |
4.2 |
0.43 |
|
البرز |
22.8 |
1.8 |
20.3 |
12.4 |
1.3 |
|
جمع كل كشور |
1240 |
100 |
1119.6 |
960.3 |
100 |
