تاسیس بانک های تشکلی فرزند ناخوانده نظام بانکی

سابقه فعالیت بانک های توسعه ای و تخصصی در ایران به حدود چهل سال پیش برمی گردد. این بانک ها با هدف تامین مالی پروژه های بزرگ تاسیس شده اند و در تمامی مراحل همچون یک کارشناس فنی در تمامی حوزه‌های فنی به نظارت کامل می‌پردازد و عملا بر تامین مالی و نظارت فنی نظارت دارند.

در حال حاضر بانک های توسعه صادرات، مسکن، صنعت و معدن، کشاورزی و توسعه تعاون، پنج بانک توسعه ای فعال در کشور هستند اما با توجه به بروز مشکلات عدیده در اقتصاد کشور که ناشی از سال های تحریم ایران از سوی کشورهای غربی و همچنین رکود اقتصادی در کشور است، تنها توان پاسخگویی به نیاز پروژه ها و شرکت های بزرگ را دارند و در این میان سر واحد های کوچک و متوسط که می توان به جرات آن ها را جزئی از سرمایه های پنهان آینده کشور عنوان کرد، بی کلاه مانده است.

 برهمین اساس تقاضای تشکل های تخصصی برای تاسیس بانک تخصصی مثل اصناف، معدن و... جانی دوباره گرفته. به شکلی که سعید ممبینی نایب رییس دوم شورای اصناف کشور از تصمیم جدی برای تاسیس بانک اصناف خبر داده است.

 به گفته ی وی انتظار حداقلی جامعه اصناف این است که یک بانک اختصاصی داشته باشند و در مقاطعی که اصناف اقدام به حرکت‌های بزرگ می‌کنند این بانک تخصصی در کنارشان باشد که با سرمایه خود آن‌ها تسهیلات ارائه کند. ایجاد بانک‌ یک هویت تازه به اصناف در حوزه پولی و مالی می‌دهد و با توجه به تاثیراتی که ممکن است بحران اقتصادی جهان در کشور داشته باشد وجود این بانک ها می‌تواند تکیه گاه محکمی برای جلوگیری از بحران‌ها باشد. 

همچنین محمدرضا بهرامن رئیس خانه معدن ایران نیز خبر از تاسیس بانک معدن داد و در این باره گفت: پیشنهاد تاسیس بانک معدن از چند دهه گذشته از سوی خانه معدن مطرح شده بود تا فعالان معدنی بتوانند با دریافت منابع مالی و حمایت های لازم، برای پروژه های کوچک، متوسط و بزرگ خود، به ادامه فعالیت ها بپردازند.

وی افزود: فکر تاسیس بانک معدن از حدود چهار سال پیش از سوی اعضای هیات مدیره خانه معدن مطرح و پیگیری شد اما با توجه به بروز برخی مشکلات در آن برهه زمانی و اعلام شورای پول و اعتبار، صدور مجوز برای تاسیس بانک جدید، ممنوع اعلام شد.

رئیس خانه معدن ادامه داد: اما با توجه به گذشته این مدت و روی کار آمدن دولت یازدهم، خانه معدن درخواست خود را مجدد به بانک مرکزی ارائه کرده و خواستار این هستیم که این بانک تنها به بخش معدن و صنایع معدنی خدمات ارائه کند.

بهرامن با اشاره به اینکه بانک صنعت و معدن تاکنون در حد توان حامی پروژه های معدنی بوده است، گفت: اما به دلیل گستردگی پروژه های بخش صنعت و معدن، این بانک توان پاسخگویی و حمایت از پروژه های کوچک و متوسط در بخش معدن و این حجم از تقاضا را ندارد.

وی ادامه داد: از آنجایی که SME ها (واحدهای کوچک و متوسط ) نیازمند تامین منابع مالی هستند به همین دلیل تاسیس دوباره بانک معدن در جریان افتاده است.

عضو اتاق بازرگانی ایران افزود:  هدف خانه معدن این است که این بانک در کنار بانک صنعت و معدن و با توجه به نیاز این واحدها، فعالیت داشته باشد. اما با تفاوت اینکه وظیفه ما توجه به SME ها یا واحدهای کوچک و متوسط باشد.

بهرامن اظهار داشت: درواقع تشکل ها بانکدار نیستند و تنها می خواهند با روش های مدرن بانکی مشکلات خود را مدیریت کنند.

وی در واکنش به اینکه اگر بانک مرکزی مجوز تاسیس را صادر نکند، گفت: براساس قانون و با توجه به ممنوعیت هایی که وجود دارد، صدور مجوز از سوی بانک مرکزی امکان پذیر نیست اما بانک مرکزی می تواند با حمایت لازم و کافی از بانک صنعت و معدن مسیر را برای فعالان بخش معدن ایجاد کنند.

اما از سوی دیگر فعالان سیستم بانکی نظری متفاوت دارد و به نظر آن ها با توجه به اینکه در همه ی کشورها، بانک های تخصصی دولتی هستند، تاسیس بانک خصوصی و تخصصی از سوی تشکل های مختلف باعث برهم زدن نظم سیستم بانکی و ضعف نظارت خواهد شد.

درهمین راستا علی صالح آبادی مدیرعامل بانک تخصصی توسعه صادرات ایران در این باره گفت: بانک های تخصصی که در حال حاضر در کشور فعالیت دارند، در راستای نیازهایی بوده است و دولت لزوم تامین مالی و حمایت در این بخش ها را تشخیص داده است.

وی افزود: در همین راستا بانک توسعه صادرات، مسکن، کشاورزی، توسعه تعاون و صنعت معدن در حوزه های تخصصی که از نام هریک مشخص است، تاسیس و در حال فعالیت هستند.

این مدیرعامل سیستم بانکی در این باره ادامه داد: به نظر من بهترین اقدام در حال حاضر این است که به جای تاسیس بانک جدید، دولت سرمایه بانک های تخصصی و توسعه ای موجود را افزایش سرمایه دهد و به نظرم افزایش سرمایه این بانک ها اولویت بیشتری دارد.

وی با اشاره به اینکه اگر حوزه تخصصی و در اولویت کشور باشد و به تصویب مجلس برسد با تصویب قانون و تائید مجلس امکان تاسیس بانک تخصصی وجود دارد، گفت: اما به نظر من در شرایط فعلی که سرمایه مالی دولت محدود است و در افزایش سرمایه بانک های موجود هم با محدودیت مواجه هستیم نیازی به تاسیس بانک تخصصی جدید نیست.

براساس این گزارش، حال با تمام این تفاسیر باید منتظر ماند تا تصمیم بانک مرکزی و دولت دراین باره چیست؟ آیا بانک مرکزی تصمیم به افزایش سرمایه بانک های تخصصی می گیرد یا به افزایش سرمایه بانک های موجود، که با توجه به وجود ۳۶ بانک و موسسه اعتباری مجاز در کشور و نظارت بر آن ها، افزایش سرمایه بانک های تخصصی به مراتب بهتر از تاسیس بانکی جدید و گسترده تر شدن خانواده سیستم بانکی کشور است.