ایجاد نخستین صندوق بیمه حوادث طبیعی در ایران

اقتصادگردان- بر اساس آمار منتشر شده از ۴۳ نوع بلایای طبیعی در جهان، ۳۳ نوع آن در ایران رخ می دهد بدین ترتیب ایران جزء ۱۰ کشور بلاخیز جهان محسوب می شود، در نتیجه یکی از فعالیت های برجسته دولت یازدهم تلاش برای ارتقا سهم بیمه در جبران خسارت های وارده به سرمایه ملی از طریق تدوین، پیگیری و به نتیجه رساندن ایجاد صندوق بیمه حوادث طبیعی با تصویب قانون مربوط در مجلس شورای اسلامی است.

آمار حوادث در ایران

طبق آمار منتشر شده در طی سال های ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۱، به طور میانگین در هر سال با ۶/۴۴ هزار میلیارد ریال خسارت ناشی از حوادث طبیعی مواجه بوده است. میزان بودجه عمومی کشور در سال ۱۳۹۱، یک هزار و ۲۰۲ میلیارد ریال بوده که میزان خسارت ناشی از حوادث طبیعی در حدود ۷/۳ درصد بودجه عمومی مصوب کشور است. وقوع این حوادث و خسارت های ناشی از آن یافتن راهکارهایی جهت پیشگیری از تحقق این خسارت و نیز تامین مالی، آنها را به امری ضروری در سیاست گذاری و برنامه ریزی های کشور تبدیل کرده است.

گزارش سازمان جهانی حوادث در سال ۲۰۱۵ نشان می دهد که در دوره زمانی ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۵، تعداد افراد کشته شده ۳۴ هزار و ۱۳۶ تن و تعداد افراد حادثه دیده بالغ بر ۱۳۳ میلیون و ۳۳۲ هزار و ۶۹۸ تن بوده است. همچنین از سال ۲۰۰۶ تا اوایل سال میلادی ۲۰۱۵ نیز تعداد افراد کشته شده یک هزار و ۷۳۸ تن و تعداد افراد حادثه دیده نیز بالغ بر ۹۳۷ هزار و ۶۶۱ تن بوده است. براساس اعلام این سازمان جهانی از اوایل تا انتهای سال میلادی ۲۰۱۵ تعداد افراد کشته شده ۱۰۷ تن و تعداد افراد حادثه دیده نیز ۲۶ هزار و ۴۸۱ تن بوده است.

صندوق بیمه حوادث طبیعی چیست؟

صندوق بیمه حوادث طبیعی دومین تکنیک مدیریت ریسک در مقابل بالای طبیعی است، تکنیک اول کنترل ریسک بوده است که راه های کاهش احتمال وقوع حوادث را مورد توجه قرار داده است، تکنیک دوم نیز که روش پیش بینی و فراهم آوردن امکانات مالی برای جبران خسارت ها و بازسازی موارد آسیب پذیر به حساب می آید به نام روش تامین مالی ریسک است. در روش دوم تنها هدف، کمک به آسیب دیدگان نیست بلکه کاهش بار مالی دولت و ارتقا توانایی افراد برای بازگشت به شرایط قبل از حادثه طبیعی است. این صندوق از ملزومات توسعه پایدار در کشورها خصوصاً کشورهایی که با حوادث و سوانح طبیعی فاجعه آمیز روبرو هستند، بررسی تطبیقی و تجزیه و تحلیل مدل های جبران خسارت در پنج کشور ترکیه، زلاندنو، ژاپن، آلمان، سوئیس که از کشورهای زلزله خیز در قاره های مختلف جهان هستند نشان می دهد که در تمام این کشورها صندوق حوادث طبیعی فاجعه آمیز تاسیس شده است که با هدف مقابله با آثار ویرانگر حوادث طبیعی و جبران خسارت های ناشی از بلایای طبیعی فعالیت کنند.

اهمیت صندوق بیمه حوادث طبیعی

طی سالهای اخیر مردم کشور ما با زلزله در شهرهایی چون بم، رودبار، قزوین، آبدانان، منجیل، سفیدابه، بجنورد، اردبیل، داراب، قائن، بیرجند، گلباف و کازرون و سیل در استان های مختلف کشور مواجه بوده که خسارات سنگینی را بر مردم این مناطق تحمیل کرده است. بر اساس آمار، کشور ما از جمله کشورهایی است که در معرض بیشترین بلایای طبیعی است، به طوری که از ۴۳ بلای طبیعی در دنیا، ۳۳ بلای طبیعی کشور ما را تهدید می کند.

حوادث طبیعی هم خسارت جانی بدنبال دارد و هم خسارت مالی،خسارات جانی، آسیب های اجتماعی همچون،" درهم ریختن بنیان خانواده و "تزلزل اخلاقی ناشی از بی سرپرستی خانواده ها، کودکان و زنان خیابانی"، "دزدی" و بسیاری آسیب های دیگر که با پول قابل ارزیابی و جبران نیست را در پی دارد. بخشی که به طور مستقیم توسط بیمه قابل جبران است بحث خسارت های مالی است. بخش عمده این خسارت بدون آنکه هیچ گونه راه جبرانی برای آن به صورت تسهیلات بانکی با شرایط آسان تحت پوشش دولت قرار می گیرد، واقعیت آن است که خسارت حوادث طبیعی به قدری گسترده است که نه می توان خسارت این حوادث را به طور کامل جبران کرد و نه می توان جبران خسارت را به یک بخش یا گروه خاص واگذار کرد.

تجربه دیگر کشورها در این خصوص نشان می دهد که مردم ،دولت ،شرکت های بیمه ،سازمان های حمایتی و کمک های داخلی و خارجی به طور مشترک، در جبران خسارت حوادث طبیعی سهیم هستند. البته در برخی مواقع خسارت هایی از این دست آنقدر سنگین است که جبران آن از تحمل چند شرکت بیمه نیز خارج است و شرکت های بیمه از طریق بیمه های اتکایی، خسارت های بزرگ را جبران می کنند. به همین منظور دولت تدبیر و امید ساماندهی و تصویب طرح مذکور را در دستور کار خود قرار داد.

تاریخچه لایحه صندوق بیمه حوادث طبیعی

تاریخچه تلاش برای تصویب لایحه در خصوص حمایت از آسیب دیدگان حوادث طبیعی به اواسط سال ۱۳۸۰ باز می گردد، در همین راستا لایحه صندوق بیمه همگانی حوادث طبیعی بعد از ۱۵ سال در مجلس تصویب و به شورای نگهبان فرستاده شد که شورای نگهبان ایراداتی را به آن وارد کرد. این لایحه مذکور دو بخش اساسی دارد، اول اجباری کردن بیمه خانه های مسکونی در مقابل بلاهای طبیعی و دوم تاسیس صندوقی برای پوشش این بیمه نامه با سرمایه اولیه مبلغ پانصد میلیارد (۵۰۰,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰) ریال برای چگونگی اداره و گسترش این صندوق است که به عنوان کمک از محل بودجه عمومی دولت فقط در سال اول تاسیس تامین می شود که در ماده ۹ لایحه آمده است در دوره مالی که به علت وقوع حوادث شدید یا متعدد، منابع صندوق برای انجام تعهدات کافی نباشد، کسری آن از محل اعتبارات بودجه عمومی دولت پرداخت خواهد شد، این صندوق موسسه عمومی غیر دولتی و داری شخصیت حقوقی و استقلال مالی است.

اخذ حق بیمه از طریق قبض برق و پرداخت خسارت از طریق شرکت بیمه ایران صورت می گیرد. در تبصره ماده ۵ این لایحه آمده، حق بیمه باید هر سال به گونه ای افزایش یابد که ظرف ده سال از آغاز اجرای این قانون سهم مالکان به ۱۰۰ در صد و سهم سازمان مدیریت بحران کشور به صفر برسد.با این همه در نخستین سال اجرای این قانون سهم مالکان از حق بیمه پایه ماهیانه واحد های موجود در روستا ها، شهر های کوچک ،جمعیت زیر ۵۰هزار نفر وشهرهای بزرگ به ترتیب باید از ۵۰۰۰ ریال،۷۵۰۰ ریال،۱۰۰۰ ریال بیشتر نباشد.

صندوق بیمه حوادث طبیعی کمک به مردم و دولت

معمول شدن استفاده از خدمات یا پوشش های بیمه ای بیمه گران در کشور پس از وقوع حوادث طبیعی و جبران خسارات وارد شده مهمترین کمک به دولت و مردم حادثه دیده است، زیرا میزان خسارت حوادث طبیعی بیش از ۳ درصد بودجه هر سال کشور را به خود اختصاص می دهد. دولت تدبیر و امید در راستای حمایت از مردم طرح تصویب صندوق بیمه حوادث طبیعی را تکمیل و بعد از تقریباً ۱۵ سال در مجلس تصویب کرد که هم اکنون به شورای نگهبان فرستاده شده است. با اجرای این طرح دست دولت در خدمات رسانی به مردم در زمان وقوع حادثه باز تر خواهد بود تا از خسارت های جانی و مالی جلوگیری کند.