مديرعامل ايران خودرو: خودرو ساز واقعي خواهيم شد

اقتصاد گردان - سمانه عابدي: مذاكرات خودرويي مانند مذاكرات هسته‌يي براي مردم مورد اهميت بود، خستگي از خودروهاي قديمي و كيفيت پايين دليلي براي انتظار ورود خودروهاي جديد است. ايران خودرو، يكي از دو غول خودروساز ايران، مذاكرات با شريك قديمي خود را با موفقيت به سرانجام رساند. اين خودروساز اين مذاكرات را در حالي پيش برد كه با توجه به تجربه تلخ قطع همكاري با شركت فرانسوي پژو، نسبت به همكاري‌هاي جديد ايران خودرو با پژو همواره انتقادات و مخالفت‌هايي وجود داشت. 

بر همين اساس، هاشم يكه‌زارع، مديرعامل گروه خودروسازي ايران خودرو در گفت‌وگو با «تعادل» به رونمايي از 10 سناريو تيم مذاكره‌كننده ايران خودرو پرداخت و به نوعي با بيان نقاط ضعف قرارداد قبلي ايران خودرو با پژو  اعلام كرد كه از اشتباهات گذشته در قراردادها درس گرفتيم. به هر حال، ايران خودرو در سال 95 زمينه همكاري مشترك با خودروساز فرانسوي را مهيا كرد و تقريبا پرخبر بود، اما به نظر مي‌رسد سال 96 را با خبرهاي خوبي آغاز خواهد كرد. چنانچه مديرعامل اين خودروسازي در اين گفت‌وگو با هيجان از قرارداد سال آينده ايران خودرو با طراحان آلماني و ايتاليايي خبر داد كه نويد خودروساز شدن اين غول خودرويي ايران است.

اصولا توليد هر سال تعريف خاص خود را دارد. در سال‌هاي 92 و 93 اينگونه بود كه بخش توليد بدون در نظر گرفتن شرايط بازار فقط توليد مي‌كرد و سپس بازاريابي، فروش محصولات را پيگيري مي‌كرد. ما اين تفكر را تغيير داديم و روند در حال حاضر به اين صورت است كه فروش مشخص مي‌كند چه محصولاتي توليد كنيم و خوشبختانه اين موضوع تاكنون ادامه پيدا كرده است. همچنين با توجه به اينكه افزايش توليد و كيفيت داده‌ايم، به سمتي رفته‌ايم كه خودروهاي زيان‌دار، در سبد توليد ما قرار نگيرند. بنابراين ما امسال فرمول (650 هزار + 1395) را گذاشته‌ايم تا توليد سال 95 مشخص شود. البته پيش از اين توليد بيشتر هم در ايران خودرو اتفاق افتاده است. جالب است بدانيد در انتهاي سال كل توليد در كف كارخانه شايد هزار الي دو هزار دستگاه باشد كه توليد يك روز است. ما سعي مي‌كنيم كه توليد متناسب با آن سال را داشته باشيم زيرا صنعت خودرو دقيقا با شرايط سياسي و اقتصادي جامعه گره خورده است.

در اينكه وزارت صنعت، معدن و تجارت از اقدامات خوب حمايت مي‌كند، شكي وجود ندارد. به غير از سياست‌گذاري، ذات كاري اين نهاد همين است. منتقدان قرارداد پژو، تيپ‌هاي مختلف حتي افراد دلسوز هم بودند. من نيز شايد به عنوان مديرعامل ايران خودرو منتقد آنچه قبلا در قرارداد ايران خودرو و پژو وجود داشت، باشم ولي اين موضوع دليل نمي‌شود كه چون قراردادي در گذشته اينگونه بوده، اصل مذاكرات فعلي را زير سوال ببريم. شايد كار ضعيفي در گذشته وجود داشته است. من فكر مي‌كنم خيلي از دلسوزاني كه به قرارداد پژو اعتراض داشته‌اند، از اين جنس هستند. اينكه فقط در ايران توليد كنيم و تعداد بسيار خودرو را اينجا بفروشيم. بر اساس يك محاسبه 23 درصد فروش پژو در بازار ايران بوده كه اين بازار خيلي بزرگي است. خودرو‌سازان سر 4 الي 5 درصد به رقابت مي‌پردازند و اين 23درصد عدد زياد است. در يك مقطعي هم تحريم اتفاق افتاد. به عقيده من نبايد به مسائل سياسي نگاه كرد و منافع ملي بايد در اولويت اصلي باشد.

تقريبا يك تيم 50نفره با 16نفر اصلي وجود داشت كه در اين تيم 6نفر مركزيت داشتند كه روي مذاكرات، بسيار تخصصي و حرفه‌يي كار مي‌كردند و مسائل را جلو بردند. حمايت‌ها و راهنمايي‌هاي وزارتخانه هم در كنار آن مهم بود. اتفاق خوب اين قرارداد اين بود كه بستر اين قرارداد با اتفاق برجام، بسته شد. از مسائل ديگر، برخورد مقتدرانه ايران خودرو با پژو بود و اين قضيه خيلي نقش داشت. متاسفانه به هر دليلي ما در گذشته، كمتر با سطوح بالاي پژو سيتروئن مذاكره مي‌كرديم. روز اول كه مي‌خواستم به فرانسه بروم، (اين اتفاق قبل از برجام بود) شرط اول ما اين بود كه با نفر اول مديرعامل PSA صحبت كنيم. شايد 10 الي 12سال بود كه مديران PSA با مديران ايران خودرو مذاكره نكرده بودند، ولي اين موضوع را ما انجام داديم و مذاكرات به نفر اول ختم شد. اينكه لايه‌هاي پايين بخواهند مذاكره كنند و چگونه مفاد گفت‌وگوها را به لايه‌هاي بالاتر برسانند، داستان و فرمول‌هاي خاص خود را دارد. بنابراين يكي از اين مسائل اين بود كه ما با نفر اول مذاكره كرديم.

مطلب دوم اينكه، پژو نقاط قوتي داشت كه ما آنها را تبديل به نقاط قوت خود كرديم. قاعدتا در مذاكرات طرف مقابل سعي مي‌كند بيشترين منافع را داشته باشد. اگر بخواهم از ديدگاه مديريتي عرض كنم، يك مذاكره‌كننده خارجي كه طرف شماست، از هر جنبه سياسي، اقتصادي، يا هر چيز ديگري هنگام مذاكره، 10سناريو دارد و اين موارد نزد او مشخص است. اول اينكه مي‌خواهد بيشترين منفعت را داشته باشد و سناريو دهم آن اين است كه حداقل منافع خودش را ببرد.

اين بستگي به اين دارد كه مذاكره‌كننده روبه‌رو چه ميزان قوي باشد و در يكي از اين سناريو‌ها جا بگيرد. ولي با تمام اين موضوعات قرارداد خوبي بسته شده است. اين طور نيست كه بگوييم چون قراردادهاي خوبي بسته شده است، حتما اتفاق‌هاي خوبي هم خواهد افتاد. يك قرارداد خوب، قرارداد خوب است. ولي اجراي خوب قرارداد در اينجا خيلي مهم است؛ اينكه قرارداد خوب را شما چگونه اجرا كنيد. شايد قرارداد خوبي بوده كه در زمينه‌هايي بد اجرا شده و حاصل آن هم اتفاقات خوبي نبوده است. وقتي يك قراردادي بسته مي‌شود، طرف قرارداد چيزي را امضا مي‌كند، منتها در فكر خود افكاري دارد. در آن سو نيز طرف مقابل افكار خود را دارد. جنگ اين منافع كه به آن برد-برد يا 50-50 مي‌گويند، ممكن است 50 درصد بيشتر باشد و بيشتر به يك سمت برود و اين بستگي به توانمندي يكي از دو طرف دارد.

قرارداد با پژو نيز فقط يك قرارداد توليد خودرو مشترك نبود، اين قرارداد به اين صورت است كه شامل يك قرارداد اصلي و تقريبا 17 الي 18قرارداد فرعي است. قرارداد‌هاي فرعي آن هم مربوط به بخش‌هاي صادرات و خدمات پس از فروش است كه هر كدام هم قراردادهاي خاص خودش را دارد. بعد از توليد پژو 2008 در سال آينده ما شاهد توليد پژو 301 خواهيم بود كه متعاقب آن هم 208 به بازار خواهد آمد.

قراردادي با بنز و ساير خودروهاي تجاري امضا خواهد شد، در ارتباط با بنز، قرارداد خودرو سواري هم براي توليد و هم براي واردات بسته شده است. قراردادهاي تجاري ديگر هم به زودي منعقد خواهد شد. چون ما در آنجا يك جوينت ونچر و يك شركت مشترك داريم. يعني 2 تا شركت داريم كه يك شركت براي توليد خودرو و يك شركت هم براي فروش و خدمات پس از فروش است. در بحث حوزه سواري هم قبلا قرارداد ستاره ايران با بنز وجود داشته، اما به صورت انحصاري نبوده است. ولي در حال حاضر اين قرارداد كاملا انحصاري است كه در توليد و وارد كردن خودرو انحصاري است. خودروهايي در حال بررسي براي توليد است كه اسمارت هم جزو يكي از اين توليدات است كه در اين سبد ممكن است قرار بگيرد. بنز شريك قديمي ايران خودرو بوده  و اين شراكت ادامه خواهد يافت.

در خصوص فيات نيز همكاري‌هاي خيلي خوبي با آنها داشتيم. در واقع مناسبات صنعتي و حتي موضوعات سياسي هر كدام در هر كشوري يك تعريفي دارد. در اروپا خودرو فرانسوي يك تعريف دارد. آلمان، ايتاليا هر كدام يك تعريف مخصوص به خود را دارند و كشورهاي اسكانديناوي تعريف خود را دارند. بنابراين در مقايسه بين اين دو، ممكن است در مقايسه با شركت‌هايي كه حضور دارند، پايين‌تر نباشند، ولي شما نتوانيد آن را با بنز مقايسه كنيد و ما كاري كه با فيات در ايران داشتيم، فراتر از اين بود. ولي در حال حاضر اين موضوع مسكوت مانده است.

 پيش بيني شما از قيمت خودروهايي كه قرار است وارد بازار شوند، چيست و اينكه آنها به مشكلي ال 90 و افزايش قيمت از سقف پيش‌بيني شده دچار نشوند.

با همين قيمتي كه اعلام كرده‌ايم، عرضه خواهيم كرد. معمولا اين‌گونه بوده و قيمت اعلامي كمتر هم شده است.

بستگي به نرخ ارز دارد. پيش‌بيني ما اين است كه از محصول 2008 استقبال زيادي صورت خواهد گرفت و ما بايد آن را مديريت كنيم.

نگراني قطعه‌سازان كاملا به‌حق است و سرمايه‌گذاري زيادي در قطعه‌سازي انجام شده است. سرمايه‌گذاري‌هايي كه انجام شده، مربوط به سال‌هاي گذشته است و با دوره كنوني تفاوت دارد. دولت بايد كمك كند كه قطعه‌سازان بتوانند ماشين‌آلات جديد بياورند و خود را رشد بدهند و همزمان با رشد خودرو جلو بروند. احساس من اين است كه اگر هر قطعه‌سازي نتواند خود را به‌روز كند، محكوم به شكست خواهد بود و از چرخه كار خارج خواهد شد. ضمن اينكه اتفاقات ديگري هم براي صنعت قطعه‌سازي مي‌افتد، اينكه قطعه‌سازان بايد يكديگر را پيدا كنند و با هم ادغام شوند و با يكديگر شركت‌هاي مشتركي را تاسيس كنند. فعاليت انفرادي آنها مقاومت‌شان را در برابر اتفاقات به‌شدت كم مي‌كند و اين بحثي است كه بايد حتما در صنعت قطعه‌سازي اتفاق بيفتد، بايد به يك مجموعه بزرگي تبديل شوند به جاي اينكه ساپكو با قطعه‌سازان قرارداد ببندد، با 10تا قطعه‌ساز قرارداد ببندد و آنها تعاملات و همكاري‌هاي خود را با قطعه‌سازان كوچك داشته باشند.

اگر قرار بود كه شركت ايران خودرو را تاسيس كنم، شركتي تاسيس مي‌كردم كه خط رنگ، خط مونتاژ و بدنه داشته باشد و شركت ديگري نداشته باشد. سعي مي‌كردم كه تمام خدمات را از بخش خصوصي دريافت كنم. اين موضوع باعث مي‌شد اشتغال بسيار زيادي به وجود بيايد و نخبگان دانشگاهي ما به دنبال تاسيس شركت باشند. تصميم داريم كه شركت‌ها را بفروشيم ولي بايد مشتري نيز براي آنها پيدا شود. بايد به سمت و سويي برويم و سياست‌ها به گونه‌يي باشد، كسي كه پول دارد، پول خود را صرف توليد كند و نبايد به‌صورت غيرمولد باشد. بنابراين در ايران فعاليت توليد جزو سخت‌ترين كارهاست. از اخذ مجوز تا تهيه زمين و تلاش و كوشش در اين حوزه باعث شده كه سرمايه‌گذاران از توليد فراري شوند. بنابراين در اين فضا سخت است كه شركت‌ها را بخرند ولي ما هم سعي خواهيم كرد كه شركت‌ها را سودده كنيم. يكي از شركت‌هاي بنام فنر‌سازي خاور است كه موافقت شد در بورس فروخته شود. پس بايد شركت‌هاي ايران خودرو فروخته شوند و ايران خودرو هر روز سبك و سبك‌تر شود.

خيلي‌ها مي‌گويند كه ايران خودرو چرا وارد فعاليت بانكداري شده است. ايران خودرو وارد بانكداري نشده بلكه بانك پارسيان را خود تاسيس كرده است. همچنين مي‌گويند چرا سهام پارسيان را خريداري كرده است. ما سهام پارسيان را نخريده‌ايم، بلكه آن را تاسيس كرده‌ايم. در حال حاضر هم اگر در يك مقطعي مشتري خيلي خوبي پيدا بشود، ايران خودرو حاضر است كه از بانكداري خارج شود. البته در نظر بگيريد كه ممكن است تا10سال آينده و با بزرگ شدن فعاليت‌هاي بين‌المللي ايران خودرو، به قدري فعاليت‌ها زياد شود كه نياز باشد منابع خود را در يك بانك متمركز كند و در آن زمان بخواهد بانكي تاسيس كند و شايد فروش پارسيان در آن شرايط مورد سوال قرار گيرد ولي در شرايط فعلي حاضر هستيم كه پارسيان را واگذار كنيم اما هنوز مشتري خوب نداريم.

بحث صادرات رانا به چين مطرح نبود و قرار بوده كه ما به يكي از اين شركت‌ها، سمند را صادر كنيم. چند نمونه هم به آنجا داده‌ايم. ولي اگر در آن مقطع از من هم سوال مي‌كرديد، مي‌گفتم كه چنين اتفاقي نخواهد افتاد. خودرو رانا مي‌توانست 2سال زودتر وارد بازار شود. خودروهايي كه قبل از ما وارد بازار شده بودند، از نظر كيفي مشكل داشت و همين باعث شد كه مردم نسبت به رانا كمي بدبين باشند. ولي در حال حاضر نگاه به اين محصول فرق كرده است. دنا و رانا جزو كيفي‌ترين خودروهاي توليد داخل است. وقتي از توليد داخل سخن مي‌گويم، منظور سوزوكي نيست. منظور خودروهايي است كه برندهاي آنها متعلق به ايران خودروست. بنابراين مشتريان از اين محصول دنا رضايت دارند و به دنبال گيربكس اتوماتيك آن هستند. به خاطر دارم كه در يك مقطعي در سال‌هاي 91 و92 عيوب خودرو رانا نسبتا زياد بود اما در حال حاضراز هر صد خودرو رانا زير 10هزار كيلومتر 18خودرو به تعميرگاه مراجعه مي‌كنند. براي همين ما گارانتي خودرو رانا را از 40 هزار كيلومتر به 60 هزار كيلومتر و از دو سال به سه سال افزايش داده‌ايم و ممكن است برنامه‌يي داشته باشيم كه آن را تا پنج سال هم افزايش بدهيم.

بعضي‌ها فكر مي‌كنند كه دولت خيلي كمك كرده است. البته دولت كمك كرد ولي به اندازه فروش 10روز بوده كه حدود 900ميليارد تومان ‌شده است. درحالي كه فروش ايران خودرو هزاران ميليارد تومان است.

من از روز اول كه به ايران خودرو آمدم، برنامه‌يي براي تيمي كه در كارخانه كار مي‌كنند، از كارگران خط توليد تا مهندسان و مديران داشتم. ما بايد از توليد‌كننده خودرو، تبديل به خودروساز شويم. از اول پيگير اين امر بودم و مطمئن باشيد كه اين اتفاق حتما خواهد افتاد و ايران در ميان خودرو‌سازان جهان به جايگاه خوبي خواهد رسيد. اگر ما به توانايي و برند خودمان نتوانيم اتكا كنيم، رويه خودرو‌سازان خارجي تغيير خواهد كرد چرا كه آنان به دنبال منافع خود هستند، بنابراين اتكا به برند خود بايد در اولويت باشد. قرارداد كنسرسيوم براي طراحي و توليد پلتفرم ميان ايران خودرو و شركت‌هاي مختلف خارجي از جمله آلماني و ايتاليايي به امضا خواهد رسيد. اين قرارداد در زمينه طراحي، توليد موتور، اكسل و‌ گيربكس خواهد بود. به عنوان مديرعامل احساس مي‌كنم كه يكي از بهترين اتفاقاتي كه در صنعت خودرو مي‌توانست بيفتد، اين قرارداد است كه طي 10سال ايران خودرو مي‌تواند توسط دو پلتفرم حدود 20محصول توليد كند. مطمنا با اين قرارداد ايران خودرو خودروساز خواهد شد و با اين محصولات جهش صادرات خواهيم داشت. اين موضوع موفقيت بسيار خوبي خواهد بود.