چالش جدید اوپک، خط لوله انتقال نفت کانادا به آمریکا

خبراقتصادي - این خط لوله انتقال نفت ۱۸۹۷ کیلومتری قرار است در مسیری که پیش از این خط لوله گاز ترانس کانادا-آمریکا در آن قرار داشته، طی مدت حداکثر دو سال با هزینه ای بالغ بر 8 میلیارد دلار ساخته شود. شرکت انرژی کانادایی ترانس کانادا پس از 8 سال موفق به کسب مجوز برای احداث خط لوله کی استون ایکس ال از Hardisty آلبرتای کانادا به Steele city نبراسکا و پس از آن به پالایشگاه های نفت در Mid West و ساحل خلیج مکزیک در تگزاس شده است. این خط لوله به صورت روزانه قابلیت انتقال ۸۳۰ هزار بشکه نفت خام از کانادا به پالایشگاه‌های مذکور را خواهد داشت. 

     پروژه ساخت خط لوله کی استون از سال ۲۰۰۸ آغاز شده و بخش کانادایی آن تا حدودی ساخته شده است. گسترش این خط لوله که 1400 کیلومتر آن از 6 ایالت آمریکا می گذرد همواره در این کشور با مخالفت سازمان‌های محیط زیستی و سازمان‌های حمایت از حق مالکان بر زمین و همچنین شرکتهای فعال در حمل و نقل نفت خام به صورت ریلی مواجه شده است. برخی منابع گزارش کرده اند که این خط لوله نفتی به اندازه 620 هزار خودرو در سال آلودگی ایجاد می کند.

     مخالفان این خط لوله که بیشتر فعالان محیط زیست و متخصصان این حوزه هستند، می‌گویند نفت تولیدی کانادا که از ماسه‌های نفتی آلبرتا می‌آید به دلیل ویژگی های آن، هنگام سوختن بیشتر از نفت خام دریای شمال یا خاورمیانه دی‌اکسید کربن تولید خواهد کرد. به عبارت دیگر، این نفت، بیشتر از نفت خام کشورهای دیگر موجب تشدید گرمایش زمین خواهد شد. مدافعان محیط زیست تاکید دارند که مضرات استخراج این نوع نفت بیشتر از منافع آن است، زیرا گازهای گلخانه ای تولید شده در فرآیند استحصال نفت ماسه ای، ۴۰ درصد بیشتر از نفت خام معمولی است. در همین حال گروه «دوستان زمین» می گویند هفت سال تاخیر در اجرای این طرح به این معناست که حدود 82/1 میلیارد بشکه نفت ماسه در زیر زمین باقی مانده است و بیش از 1 میلیارد تن آلاینده های کربنی در هوا منتشر نشده است.

     طبق گزارشات منتشره خط لوله کی استون ایکس ال می تواند دسترسی به 168 میلیارد بشکه نفت خام را که در جنگلهای شمال کانادا وجود دارند برای آمریکا فراهم سازد. این مقدار نفت می تواند سوخت تمامی اتومبیل های آمریکای شمالی را به مدت 45 سال تامین نماید. با تکمیل این پروژه روزانه 830 هزار بشکه نفت خام از کانادا به آمریکا منتقل می شود که معادل نیمی از  نفت خامی است که آمریکا از خاورمیانه وارد می کند. موافقان این طرح مهمترین فایده احداث این خط لوله را کاهش وابستگی به واردات نفت خام می دانند. ادعایی که در صورت تحقق تاثیر مهمی بر بازار نفت خام خواهد گذاشت.

      به باور برخی تحلیلگران با لحاظ نمودن هزینه های هنگفت حمل دریایی نفت خام، احتمالاً این خط لوله نقش مهمی در کاهش میزان واردات نفت خام آمریکا خصوصاً از مناطقی نظیر خاورمیانه خواهد داشت. 

     در سال 2018 تولید نفت خام روزانه آمریکا با 300 هزار بشکه افزایش به 3/9 میلیون بشکه خواهد رسید. تقاضای نفت خام در این کشور نیز 370 هزار بشکه در روز افزایش یافته و به 22/20 میلیون بشکه در روز می رسد. با توجه به عدم تغییر چشمگیر در روند واردات نفت خام آمریکا از کشورهای غیرعضو اوپک و روند کاهشی واردات نفت از اوپک، در صورت راه‌اندازی این خط لوله، به احتمال قوی صادرات نفت اعضای اوپک به امریکا مجدداً کاهش خواهد یافت.

      هم‌اکنون اوپک روزانه حدود 9/2 میلیون بشکه به امریکا نفت صادر می‌کند. در واقع با احتساب نفت 50 دلاری، اعضایی از این سازمان که نفت خام به آمریکا صادر می کنند سالانه از این محل 52 میلیارد دلار درآمد کسب      می نمایند که در صورت جایگزینی نفت خام قابل انتقال توسط خط لوله کی استون با نفت خام وارداتی از اوپک، درآمد سالانه این اعضا از محل صادرات نفت به امریکا 14 میلیارد دلار کاهش می یابد. این بدین معنی است که کشورهای عضو اوپک خصوصاً کشورهایی که صادرات بیشتری به آمریکا دارند با چالشی جدی دست و پنجه نرم خواهند کرد.

(هزار  بشکه در روز)

     حال باید به این نکته توجه داشت که اوپک با این امر چگونه برخورد خواهد کرد. تحلیگرانی هستند که       پیش بینی می کنند این سازمان مقدار حدود 800 هزار بشکه (معادل توان انتقال خط لوله کی استون) یا هر مقداری که آمریکا متعاقب راه اندازی این خط لوله، از اوپک کاهش واردات بدهد را به سمت سایر بازارها راهی خواهد کرد که در این صورت به مازاد عرضه فعلی در بازار دامن زده و بسان اهرمی بر روی قیمتهای نفت خام عمل نموده و مجدداً شاهد کاهش قیمتها خواهیم بود. هرچند که کارشناسانی نیز هستند که اعتقاد دارند اوپک تحت فشار برخی کشورهای عضو که متعاقب راه اندازی خط لوله کی استون مقدار صادراتشان به آمریکا کاهش می یابد، سعی خواهد نمود این مازاد عرضه را بر روی تولید اعضای اوپک سرشکن کرده و تلاش نماید تا با پایین آوردن سقف تولید اوپک، مقدار عدم نفع خود را به حداقل رساند. هرچند دستیابی به اجماع در این خصوص در داخل اوپک بسیار مشکل به نظر می رسد. 

  

میزان واردات نفت خام آمریکا از کشورهای عضو اوپک

                                                                                                                                (هزار  بشکه در روز)

 

از این مهم نباید غافل ماند که سیاستهای نفتی همیشگی واردکنندگان عمده نفت خام خصوصاً آمریکا در مورد متنوع سازی منابع عرضه از طریق افزایش واردات نفت از کشورهای غیر عضو اوپک، افزایش تولید نفت شیل (هرچند که این مهم با افزایش قیمتها رابطه مستقیم دارد) و احداث خط لوله کی استون ال ایکس بطور یقین بر روی دیگر تولیدکنندگان مهم نفتی خصوصاً سازمان اوپک فشار وارد نموده و ادامه این روند چنانچه به رخدادهای دیگری نظیر آزاد شدن تمام و کمال صادرات نفت خام امریکا، عدم پایبندی اعضای اوپک به کاهش تولید و غیره همراه شود،   می تواند ضربه ای بر پیکره قیمتهای در حال التیام نفت خام وارد نماید.

میزان واردات نفت خام آمریکا از کشورهای غیرعضو اوپک

(هزار  بشکه در روز)

     مطابق آمارها، نکته حائز توجه دیگر، روند افزایشی واردات نفت خام آمریکا از کانادا است. می توان حدس زد که این کشور به اتکای نفت خام کانادا بدنبال تشکیل یک هاب نفتی مطمئن برای خود می باشد. 

(هزار  بشکه در روز)

    

 با توجه به اینکه در حال حاضر بسیاری از پالایشگاههای خلیج مکزیک هزینه های گزافی را برای حمل نفت خام خود به صورت ریلی و حمل دریایی می پردازند، بدون شک با احداث این خط لوله، پالایشگاههایی که خوراکشان را از این خط دریافت می کنند هزینه به مراتب کمتری از بابت هزینه انتقال خوراک پرداخت خواهند نمود که این   صرفه جویی موجب کاهش قیمتهای فرآورده های پالایشی گردیده که با در نظر گرفتن وضعیت موازنه تولید و مصرف در این کشور، موج جدیدی از انتقال فرآورده های نفتی به اروپا را به راه خواهد انداخت. 

     نظر به موارد مطروحه می توان گفت در حالیکه بسیاری از تحلیگران دوران آرامی را در بخش عرضه و تقاضای نفت خام حداقل در کوتاه مدت و میان مدت پیش بینی می نمودند، احداث خط لوله کی استون پایه های پیش بینی های قبلی را متزلزل و فصل جدیدی را در شرایط بازار جهانی نفت خام خواهد گشود. فصلی که به باور بسیاری از کارشناسان نفتی در صورت ثابت ماندن سایر مولفه های موثر، بازیگران اصلی آن سازمان اوپک و آمریکا می باشند. بعبارت دیگر می توان گفت که خط لوله کی استون ایکس ال آغازگر چالشی جدید برای سازمان اوپک است و با راه اندازی این خط لوله، احتمالاً برخی از اعضای آن بخشی از بازار نفت خود را از دست خواهند داد. 

ايمان نيكزاد

کارشناس ارشد انرژی