روزنه بانكي براي ورود اشخاص خارجي

خبراقتصادی - محسن شمشيري: اداره مطالعات و مقررات بانكي مديريت كل مقررات، مجوزهاي بانكي و مبارزه با پولشويي بانك مركزي، دستورالعمل اجرايي افتتاح حساب سپرده ريالي براي اشخاص خارجي را كه شوراي پول و اعتبار بنا بر پيشنهاد بانك مركزي و به استناد بند 8 از ماده41 قانون پولي و بانكي كشور مصوب تيرماه 1351 تصويب كرده، منتشر كرد. 

بانك مركزي اعلام كرد كه در راستاي بهره‌‌برداري از فرصت‌هاي پسابرجام و تسهيل ارائه خدمات پولي و بانكي به سرمايه‌گذاران و گردشگران خارجي، اين دستورالعمل را به شبكه بانكي كشور ابلاغ كرده است. اين دستورالعمل در 17 ماده و 3 تبصره در شوراي پول و اعتبار به تاريخ 14 دي 95 تصويب شد.

‌ طي ساليان اخير و به ويژه پس از نهايي شدن برنامه جامع اقدام مشترك (برجام)، بانك مركزي همواره بر آن بوده تا تمام تمهيدات و شرايط مقتضي براي بهره‌برداري حداكثري از فرصت‌هاي بالقوه در دوره پسابرجام در چارچوب منافع ملي و حصول اهداف اقتصادي كشور فراهم شود كه ازجمله اين اقدامات تلاش براي تسهيل حضور سرمايه‌گذاران و گردشگران خارجي از حيث خدمات پولي و بانكي است.  

 بر همين اساس، بانك مركزي با اخذ و تامين نظرات و ملاحظات مراجع مختلف در اين خصوص، ضوابطي را براي تسهيل شرايط و رفع برخي موانع افتتاح حساب سپرده ريالي براي اشخاص خارجي تدوين كرد كه در جلسه شوراي پول و اعتبار مورخ 14‏‏ دي‌ماه 1395 مطرح و تصويب شد. انتظار مي‌رود پس از اجراي موفقيت‌آميز اين دستورالعمل، شرايط براي تسهيل بيشتر ارائه خدمات پولي و بانكي به سرمايه‌گذاران خارجي در آينده‌يي نزديك فراهم شود.  اشخاص حقيقي خارجي مقيم مشتمل است بر اشخاص حقيقي خارجي كه داراي اجازه اقامت دايم و پروانه اقامت هستند. اشخاص حقيقي خارجي كساني هستند كه داراي يكي از مدارك دفترچه پناهندگي صادره توسط نيروي انتظامي يا كارت هويت صادره توسط وزارت كشور يا كارت خروجي مدت‌دار و آمايش صادره توسط وزارت كشور هستند. اشخاص حقوقي خارجي مقيم نيز اشخاص حقوقي خارجي هستند كه شعب يا نمايندگي‌هاي نظير آن، ثبت شده در ايران دارند. 

 اشخاص حقيقي خارجي غيرمقيم نيز مشتمل بر اشخاص حقيقي خارجي داراي رواديد با تاريخ اعتبار صادره توسط وزارت امور خارجه و درج شده در گذرنامه؛ اشخاص حقيقي خارجي داراي گذرنامه معتبر با تابعيت كشورهاي لغو رواديد با ايران و داراي مهر ورود به كشور كه مدت اعتبار آن از زمان ورود به كشور تاكنون منقضي نشده باشد، است. اشخاص حقيقي خارجي داراي رواديد تمديد شده توسط نيروي انتظامي و درج شده در گذرنامه هستند. اشخاص حقوقي خارجي غيرمقيم شامل اشخاص حقوقي خارجي هستند كه در ايران شعب نمايندگي ثبت شده ندارند. اجازه اقامت دايم و پروانه اقامت صادره توسط پليس مهاجرت و گذرنامه نيروي انتظامي ناجا، با مشخصات و ويژگي‌هايي كه توسط نيروي انتظامي اعلام و توسط بانك مركزي ابلاغ مي‌شود.

 شرايط افتتاح حساب

افتتاح حساب سپرده براي آن دست از اشخاص حقيقي خارجي مقيم كه داراي اجازه اقامت دايم و پروانه اقامت هستند، اشخاص حقوقي خارجي مقيم، اشخاص حقيقي خارجي كه داراي اجازه اشتغال صادره توسط وزارت تعاون، كار و رفاه اجتماعي هستند، مجاز است. 

 موسسه اعتباري مي‌تواند براي آن دسته از اشخاص حقيقي خارجي مقيم كه داراي يكي از مدارك؛ دفترچه پناهندگي صادره توسط نيروي انتظامي يا كارت هويت صادره توسط وزارت كشور يا كارت خروجي مدت‌دار آمايش صادره توسط وزارت كشور هستند، حساب سپرده قرض‌الحسنه جاري بدون دست چك، حساب سپرده قرض‌الحسنه پس انداز و حساب سپرده سرمايه‌گذاري مدت‌دار افتتاح كند.  موسسه اعتباري مي‌تواند براي اشخاص حقيقي خارجي غيرمقيم، منوط به حضور متقاضي در موسسه اعتباري و ارائه گذرنامه معتبر، حساب سپرده قرض‌الحسنه پس انداز و حساب سپرده سرمايه‌گذاري مدت‌دار افتتاح كند.

 زير 18 سال غيرمقيم ممنوع

افتتاح حساب سپرده براي اشخاص حقيقي خارجي غيرمقيم كمتر از 18 سال تمام شمسي، ممنوع است. در مورد اشخاص حقيقي خارجي مقيم كمتر از 18 سال تمام شمسي، افتتاح حساب سپرده قرض‌الحسنه پس‌انداز و حساب سپرده سرمايه‌گذاري مدت‌دار توسط پدر يا جد پدري آنها مجاز است. افتتاح حساب سپرده قرض‌الحسنه پس‌انداز و حساب سپرده سرمايه‌گذاري مدت‌دار براي اشخاص حقوقي خارجي غيرمقيم مجاز است.

  درخصوص اشخاص حقوقي خارجي غيرمقيم، ارائه مداركي مشعر بر تشكيل، ثبت و اساسنامه شخص مذكور كه به تاييد نمايندگي ايران در كشور متبوع شخص حقوقي يا نزديكترين نمايندگي ايران به كشور متبوع آن شخص رسيده باشد، الزامي است. افتتاح حساب‌هاي مذكور مستلزم حضور مديران صاحب امضاي مجاز آنها در موسس اعتباري است.  در مورد اشخاص حقيقي و حقوقي خارجي غيرمقيم افتتاح حساب، تا مبلغ گردش سالانه 100 ميليون تومان با دريافت اطلاعات هويتي و رعايت قوانين و مقررات مقابله با پولشويي بلامانع است.

مبلغ مزبور هر 3 سال يك بار براساس تغيير شاخص قيمت‌هاي خرده فروشي متناسبا توسط بانك مركزي تغيير مي‌كند. انتقال سپرده سرمايه‌گذاري بلندمدت صرفا به پدر، مادر، همسر و فرزندان شخص حقيقي خارجي امكان‌پذير است.  موسس اعتباري مكلف است در زمان انتقال سپرده، الزامات مندرج در اين دستورالعمل را نسبت به انتقال‌گيرنده نيز اعمال و رعايت كند.

در افتتاح حساب سپرده براي اشخاص خارجي غيرمقيم، اخذ گواهي معتبر خريد ارز صادره توسط موسسه اعتباري قابل رديابي در سامانه پورتال ارزي يا سند صادره مشابه توسط صرافي‌هاي مجاز قابل رديابي در سامانه سنا از متقاضي الزامي است. در افتتاح حساب سپرده براي اشخاص خارجي، رعايت قوانين و مقررات مبارزه با پولشويي الزامي است.  مواردي كه در اين دستورالعمل ذكر نشده است تابع مقررات حاكم بر افتتاح حساب سپرده براي اشخاص ايراني است. از زمان اجرا شدن اين دستورالعمل، تمامي ضوابط مغاير با آن منسوخ اعلام مي‌شود.

ابوذر نجمي، كارشناس اقتصادي و بانكي در اين زمينه در پاسخ به اين پرسش «تعادل» كه اين دستورالعمل جديد چه تفاوتي با گذشته دارد، گفت: بسياري از مواد اين دستورالعمل 17 ماده‌يي، مانند گذشته است و تفاوت زيادي با اقدامات گذشته نكرده است. اما چند نكته به موارد قبلي اضافه شده كه مهم‌ترين آن مربوط به اقدامات مقابله با پولشويي است و به همين خاطر بانك مركزي و شوراي پول و اعتبار، رقم سقف 100 ميليون تومان را براي سپرده‌گذاري ريالي اشخاص خارجي در نظر گرفته كه البته در گذشته نيز تقريبا ارقام حول و حوش همين رقم با احتساب تورم بوده است.  

وي در پاسخ به اين پرسش كه آيا رقم گردش 100 ميليون تومان با توجه به ارزش ارز كه هر دلار نزديك به 4 هزار تومان و يورو نزديك به 5 هزار تومان است، اندك نيست؟ گفت: اينگونه دستورالعمل‌ها معمولا براي افرادي است كه عمدتا يا گردشگر هستند و اقامت كوتاهي دارند يا كار تجاري بزرگ انجام نمي‌دهند و به كسب و كار خرد مشغول هستند و به‌عنوان نيروي كار مدتي فعاليت دارند. لذا در مورد سقف 100 ميليون تومان اتفاقا بايد گفت كه با گشاده‌دستي و خوشبينانه رقم را تعيين كرده‌اند و بانك مركزي نيز مي‌تواند متناسب با تورم، نرخ ارز و... اين رقم را در مدت 3سال تغيير دهد.  

وي ادامه داد: براي ارقام بالاتر از اين رقم، معمولا وارد‌كننده كالا، تاجر يا كسي كه درآمدي بيش از اين دارد، احتمالا درآمد و منابع مالي خود را از كشور خارج و به حسابي در كشور متبوع خود انتقال مي‌دهد يا به صورت گشايش اعتبار اسنادي، حواله‌هاي ارزي و روش‌هاي ديگر به انتقال پول خود به حساب خود در خارج كشور اقدام مي‌كند و اين نوع حساب‌هاي ريالي عمدتا به صورت موقت يا براي كساني است كه درآمد اندك دارند و نيازي به پول زياد بالاتر از 100 ميليون تومان ندارند. 

 وي افزود: اين دستورالعمل به افراد غيرمقيم نيز اجازه فعاليت و سپرده‌گذاري داده است و موسسه اعتباري مي‌تواند براي اشخاص حقيقي خارجي غيرمقيم، منوط به حضور متقاضي در موسسه اعتباري و ارائه گذرنامه معتبر، حساب سپرده قرض‌الحسنه پس انداز و حساب سپرده سرمايه‌گذاري مدت‌دار افتتاح كند. البته در افتتاح حساب سپرده براي اشخاص خارجي غيرمقيم، اخذ گواهي معتبر خريد ارز صادره توسط موسسه اعتباري قابل رديابي در سامانه پورتال ارزي يا سند صادره مشابه توسط صرافي‌هاي مجاز قابل رديابي در سامانه سنا از متقاضي الزامي است و در افتتاح حساب سپرده براي اشخاص خارجي، رعايت قوانين و مقررات مبارزه با پولشويي الزامي است.