سهم بنگاه‌هاي كوچك و متوسط در تحقق اقتصاد مقاومتي
در حال حاضر چند هزار كارگاه و كارخانه متوسط و كوچك در كشور هست، 60درصد از اينها دچار بيكاري و تعطيلي هستند، اين خسارت است. آن چيزي كه در متن جامعه اشتغال و تحرك ايجاد مي‌كند، همين صنايع كوچك و متوسط است
خبراقتصادي - هر ساله و بلافاصله پس از تحويل سال جديد خورشيدي براساس يك رسم مرسوم، فرآيند نامگذاري سال جديد از سوي مقام معظم رهبري انجام مي‌گيرد تا نقشه راه كلان كشور در بخش‌هاي گوناگون مبتني بر اين نقشه راه ترسيم شود.
باتوجه به اين واقعيت كه اقتصاد، همواره يكي از معادلات اصلي كشور طي دهه‌هاي اخير محسوب مي‌شود؛ سال95 نيز با مورد توجه قرار دادن موضوعات اقتصادي از سوي مقام معظم رهبري تحت عنوان «اقتصاد مقاومتي؛ اقدام و عمل» نامگذاري شد تا بخش‌هاي گوناگون تاثيرگذار در كشور در مسير مقاوم‌سازي اقتصاد حركت كنند و اقتصاد و معيشت ايرانيان را در تقابل با تكانه‌هاي دروني و بيروني محافظت كنند. يكي از محورهاي اصلي فرآيند مقاوم‌سازي اقتصاد مربوط به توسعه بنگاه‌هاي كوچك و متوسط اقتصادي است كه هم در پيام نوروزي مقام معظم رهبري و هم در ادامه در صحبت‌هاي ايشان در حرم رضوي روي آن تاكيد شد. اينكه مسوولان اجرايي، تقنيني و فعالان اقتصادي با مورد توجه قرار دادن فرآيند توسعه كسب و كار كوچك و متوسط در كنار ساير گزاره‌هاي موثر اقتصاد مقاومتي؛ هم زمينه «اشتغالزايي» را در جامعه گسترش دهند و هم با استفاده از ظرفيت‌هاي اين نوع كسب و كار در مسير «افزايش توليدات صادرات‌محور» قرار بگيرند.
مقام معظم رهبري در بخشي از صحبت‌هاي‌شان روي اين نكته تاكيد كردند: «در حال حاضر چند هزار كارگاه و كارخانه متوسط و كوچك در كشور هست، بنا بر آماري كه به بنده دادند 60درصد از اينها دچار بيكاري و تعطيلي هستند، اين خسارت است. آن چيزي كه در متن جامعه اشتغال و تحرك ايجاد مي‌كند، همين صنايع كوچك و متوسط است.» بلافاصله پس از نامگذاري سال95، بازار ارزيابي‌هاي تحليلي درباره محتواي تئوريك اقتصاد مقاومتي و اولويت‌هايي كه اقتصاد ايران براي رسيدن به مرحله مقاوم‌سازي به آن احتياج دارد در شبكه‌هاي اجتماعي و خبرگزاري‌ها به راه افتاد كه در آن، دولتمردان، اهالي بهارستان و كارشناسان اقتصادي هر كدام تلاش مي‌كردند تا ابعاد متفاوتي از اين مقوله اقتصادي را بررسي كنند. باتوجه به پايان تعطيلات نوروزي و آغاز انتشار روزنامه‌ها، سراغ اهالي اقتصاد و مديران بخش خصوصي رفتيم تا درباره نقش بنگاه‌هاي كوچك و متوسط در مقاوم‌سازي اقتصاد در سالي كه عنوان اقتصاد مقاومتي را بر پيشاني خود نشانده است، صحبت كنيم.
رونق صنايع كوچك و متوسط؛ شاه‌كليد تحقق اقتصاد مقاومتي
يكي از فعالان بخش خصوصي بااشاره به شعار «اقتصاد مقاومتي؛ اقدام و عمل» و نقش بنگاه‌هاي كوچك و متوسط در اين مقاوم‌سازي مي‌گويد: «اقتصاد مقاومتي فارغ از بحث اقدام و عمل مربوط به يك اقتصاد درون‌گراست، يعني به ظرفيت‌هاي اقتصادي داخلي توجه ويژه دارد. توجه به صنايع كوچك و متوسط شاه‌كليد تحقق اقتصاد مقاومتي است.»
مصطفي حيدري، درباره تحقق شعار سال95 ادامه مي‌دهد: «اقتصاد مقاومتي فارغ از بحث اقدام و عمل مربوط به يك اقتصاد درون‌گراست، يعني به ظرفيت‌هاي اقتصادي داخلي توجه ويژه دارد.
باتوجه به وضعيت و شرايط حاكم بر اقتصاد ايران و وجود شهرك‌هاي صنعتي متعدد در اطراف شهر‌ها، همچنين وجود بنگاه‌هاي خرد و كوچك در حال حاضر شرايط براي تحقق اقتصاد مقاومتي مهياست و توجه به صنايع كوچك و متوسط شاه‌كليد تحقق اقتصاد مقاومتي است.»
اين فعال اقتصادي افزود: «اقتصاد امريكا باتوجه به مشكلات متعدد مالي كه طي چند سال گذشته بروز كرده توجه خود را به بنگاه‌هاي كوچك معطوف كرده است. در حال حاضر در كشور بهترين فرصت براي توسعه اقتصادي توجه به بنگاه‌هاي خرد و متوسط است. اين بنگاه‌هاي كوچك كه تعطيل هستند، داراي سرمايه‌هاي اوليه هستند كه مي‌توانند احيا شوند.
باتوجه به كمبود پول كه به‌واسطه تحريم و فروش نفت همچنين قيمت پايين نفت كه براي كشور رخ داده است، براي ايجاد اين شركت‌ها نيازمند سرمايه زياد نيستيم، چراكه سرمايه‌گذاري اوليه صورت گرفته است. با يك اقدام ميداني مي‌توان تمام شركت‌هايي را كه دچار مشكل هستند شناسايي و نقاط ضعف آنها را برطرف كرد.»
ايجاد اشتغال و توسعه صادرات از طريق بنگاه‌هاي كوچك
در ادامه حيدري بيان كرد: «نخستين گام بايد شناسايي بنگاه‌هايي باشد كه توليدات آنها كمتر از ميزان ظرفيت است. مي‌توان با يك تزريق، كمك و سياست‌هاي پولي انبساطي خوب از قبيل اعتبار و تسهيلات ارزان‌قيمت در بلندمدت، با بهره اندك بنگاه‌هاي دچار آسيب را ياري كرد.» اين كارآفرين موفق ايراني بيان كرد: «زماني كه توليد افزايش يابد، اشتغال ايجاد و ركود از بين مي‌رود. گام بعدي در تحقق اقتصاد مقاومتي كمك به شركت‌هايي است كه اخيرا توليدات خود را متوقف كرده‌اند. عدم وجود سرمايه در گردش، عدم وجود نقدينگي، ركود مواد اوليه مشكلات اوليه بنگاه‌هاي توليدي هستند. گام بعدي توجه به شركت‌هايي است كه بخشي از كار را براي سرمايه‌گذاري انجام داده‌اند و بخشي ديگر نيازمند حمايت ابتدايي هستند.»
حيدري افزود: «در مجموع توجه به صنايع كوچك و متوسط گام مهم در تحقق شعار است. توجه به صنايع مادر و زيربنايي نيز بايد مورد توجه قرار گيرد.»
ضرورت اصلاح قوانين كسب و كار كوچك
از سوي ديگر، رييس اتاق اصناف ايران با انتقاد از ناكارآمدي برخي قوانين مي‌گويد: «اگرچه قانون نظام صنفي اصلاح شده، اما تاكنون نيازهاي بخش اصناف كشور را برآورده نكرده است.» فاضلي ادامه مي‌دهد: «اگر قرار باشد فرامين مقام معظم رهبري در اقتصاد مقاومتي محقق شود، راهي جز تكيه به بنگاه‌هاي كوچك و متوسط مانند صنوف توليدي نيست.»
رييس اتاق اصناف ايران دستفروشي را به عنوان يكي از آسيب‌هاي موجود در نظام اجتماعي و اقتصادي ذكر كرده و ادامه مي‌دهد: «بايد ميان بنگاه‌هاي كوچك و متوسط و مشاغل كاذب تفاوت قائل شويم. بررسي‌هاي ميداني نشان مي‌دهد كه بخش عظيمي از آن به عنوان شغل دوم است؛ بخشي هم افرادي هستند كه به نام توليدي‌هاي مشاغل خانگي عمل مي‌كنند و بخشي از اينها هم عامل توزيع كالاهاي قاچاق در مجموعه اقتصاد كشور هستند.»
فاضلي با بيان اينكه براساس قانون مديريت حراج و فروش‌هاي فوق‌العاده با اتحاديه‌هاي صنفي است، ادامه مي‌دهد: «واقعيت اين است كه متاسفانه آشنايان، بستگان و دوستان برخي نهادهاي قدرتمند در شهرستان‌ها و استان‌ها داراي شركت‌هاي دلالي و واسطه‌گري هستند و جاي اصناف را گرفته‌اند.»
رييس اتاق اصناف ايران با بيان اينكه دولت يازدهم كمترين دخالت را در امور بازار داشته است، تصريح مي‌كند: «كسبه و بازاريان معتقد هستند دولت در زمينه اصلاح قوانين بايد اقدامات ويژه و بيشتري را انجام دهد.»
تحقق اقتصاد مقاومتي نيازمند دانش‌افزايي صنعتگران است
رييس سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربايجان‌شرقي گفت: «تحقق ديدگاه مقام معظم رهبري درخصوص اقتصاد مقاومتي در اين استان نيازمند دانش‌افزايي همه‌جانبه صنعتگران در واحدهاي توليدي است.» نجاتي افزود: «ارتقاي علم و دانش تنها يكي از مفاهيم واژه «اقدام» در شعار سال1395 است. رشد و توسعه علمي صنعت منجر به افزايش بهره‌وري و اشتغال پايدار مي‌شود كه اين موضوع نيز منطبق بر سياست‌هاي اقتصاد مقاومتي است.»
نجاتي، دانش‌محوري و رسيدگي به اقتصاد دانش‌بنيان را يكي از مسووليت‌هاي بخش صنعت در اقتصاد مقاومتي دانست و افزود: «بهره‌گيري از اقتصاد دانش‌بنيان توسط واحدهاي توليدي و صنعتي از بهترين مظاهر و مولفه‌هاي اقتصاد مقاومتي است كه به راه افتادن چرخه علم تا ثروت در بخش‌هاي مزيت‌دار اقتصادي منجر مي‌شود.»
براساس اظهارات نجاتي، گرايش سرمايه‌گذاران آذربايجان‌شرقي به راه‌اندازي صنايع كوچك زودبازده موجب شده تا اين استان با چهار هزار و 920واحد صنعتي رتبه سوم كشور را از لحاظ تعداد و رتبه9 كشور را از لحاظ حجم سرمايه‌گذاري به خود اختصاص دهد. طبق اعلام مسوولان اين سازمان طي سال1394 شمسي در آذربايجان‌شرقي حدود 35درصد از چهار هزار و 920واحد صنعتي فعال با بيش از 50درصد ظرفيت كار مي‌كنند.
به نظر مي‌رسد كه اقتصاد ايران در سال95 در برابر اين معادله كليدي قرار گرفته باشد كه براي توسعه اقتصادي متوازن، بهره‌مندي از الگوهاي اقتصاد مقاومتي مهم‌ترين راهبردي است كه مي‌تواند كشور را به سمت توسعه پايدار هدايت كند. هرچند قرائت‌هاي مختلفي درباره مفهوم بنيادين اقتصاد مقاومتي از سوي كارشناسان و اهالي اقتصاد مطرح مي‌شود، اما نقطه مشتركي كه در ميان اكثريت قريب به اتفاق صحبت‌ها به چشم مي‌خورد، استفاده از ظرفيت‌هاي فراوان بنگاه‌هاي كوچك و متوسط براي مقاوم‌سازي اقتصاد و معيشت ايرانيان است. ظرفيت‌هايي كه در صورت توجه به آنها مي‌توانند ايران را براي بهره‌مندي از يك اقتصاد قوام يافته و ايمن ياري كنند.
شهاب‌الدين قيداري
