«حریم سلطان»؛سریالی که رویای اردوغان را بر باد داد

در ميان سريال‌هاي پر طرفداري که از شبکه‌هاي مختلف ترکيه پخش مي‌شود، اين روزها سريالي که از زندگي سلطان سليمان يكم، مشهورترين سلطان عثماني اقتباس شده است، طرفداران بيشتري دارد. اين سريال در ترکيه با نام «سده باشکوه»پخش مي‌شود. اما بعد از آن‌که شبکه‌هاي تلويزيوني عربي اقدام به خريد آن کردند نام آن را به «حريم سلطان» تغيير دادند و به همين دليل اين سريال با همين نام در ايران شناخته مي‌شود.

سريال سده با شکوه، زندگي يکي از قدرتمندترين پادشاهان عثماني را بين سال‌هاي ۱۵۲۰ تا ۱۵۶۶ ميلادي نشان مي‌دهد که براي گسترش حکومت خود تا کشورهاي اروپايي نيز پيش رفت و توانست دوران فرمانروايي خود را از اين طريق ماندگار کند. اين سريال با الهام از يک موضوع تاريخي، بخشي از زندگي سياسي و اجتماعي سلطان سليمان را نشان مي‌دهد که گذشته از هزينه‌اي که براي ساخت دکورها و جلوه‌هاي ويژه آن به‌کار رفته، با به تصويرکشيدن زندگي خصوصي يکي از پادشاهان عثماني و رقابت‌هايي که زنان حرمسرا براي کسب قدرت با يکديگر داشته‌اند، با موضوعي تازه در مقايسه با ديگر سريال‌هاي ترکي، جاي خود را در ميان مردم باز کرده است. فصل اول اين سريال از شبکه تلويزيوني شو تي.‌وي SHOW TV و فصل دوم آن از شبکه استار تي.‌وي STAR TV پخش شد. سده باشکوه که درحال‌حاضر سومين فصل خود را در ترکيه پشت سر مي‌گذراند، هر هفته روزهاي چهارشنبه ساعت هشت شب از تلويزيون پخش مي‌شود. البته بيشتر سريال‌هاي ترکي در همين ساعت پخش مي‌شوند اما محبوبيت سده باشکوه اکنون به حدي رسيده است که بسياري از جوانان ترجيح مي‌دهند ساعت هشت شب چهارشنبه‌ خود را به پاي تلويزيون برسانند تا آن را از دست ندهند. البته هستند کساني هم که دوست دارند لذت تماشاي سريال مورد علاقه خود را با ديگران سهيم شوند.

شايد ديدن جماعتي که براي تشويق تيم مورد علاقه خود در جايي مانند کافه و رستوران جمع شده باشند، اصلا غريب نباشد. يکي از مرسوم‌ترين اين مراسم‎ها هم همين چند ماه قبل، زمان پخش بازي‌هاي جام ملت‌هاي اروپا انجام شد که طرفداران فوتبال در محل‌هاي عمومي دور هم جمع مي‌شدند تا احساسات خود را با هم شريک شوند. با اين‌حال محبوبيت سريال‌ها آن‌قدر در ترکيه زياد است که وقتي پاي صحبت سريال مورد علاقه‌شان پيش بيايد، صاحبان يک کافه از شما دعوت مي‌کنند تا به همراه ديگر مشتري‌هاي‌شان براي ديدن سريال به آن‌ها بپيونديد. اسرا و مصطفي، صاحبان جوان يک کافه در مرکز آنکارا هستند. وقتي از آن‌ها در مورد سريال‌هاي ترکي به خصوص سده باشکوه مي‎پرسيم، لبخند روي لب‌هاي‌شان مي‌نشيند.

البته ابتدا کمي تعجب مي‌کنند از اين‌که اين سريال در زماني که درحال پخش در ترکيه است، بينندگان ايراني هم دارد اما در نهايت مي‌گويند، مشتري‌هاي خارجي ديگري هم داشته‌اند که سريال‌هاي ترکي را تماشا کرده‌اند و به همين دليل تصميم گرفته‌اند سريال‌هاي پرطرفدار را در زماني که کافه پر از مشتري است، پخش کنند تا به اين وسيله نه‌تنها خودشان بتوانند برنامه مورد علاقه‌شان را ببينند بلکه مشتري‌هاي‌شان را هم از دست ندهند. به همين دليل از ما دعوت مي‌کنند روز چهارشنبه ساعت هشت شب بارديگر در آن‌جا حضور داشته باشيم و سريال سده باشکوه را ببينيم. وقتي سريال شروع مي‎شود، هريک از مشتري‎ها سعي مي‎کند زاويه ديد خود را براي تماشاي تلويزيون درست تنظيم کند. همهمه و سروصداي فضا به يکباره قطع مي‎شود و چون بخشي از صندلي‎ها در فضاي باز قرار دارند، صداي تلويزيون تا آخرين ميزان بلند مي‌شود. حتي اگر ماشيني با صداي بلند از خيابان رد شود با اعتراض مشتري‌ها روبه‌رو مي‌شود. گاهي زمزمه‌هايي به‌وجود مي‌آيد که با چشم غره بقيه خاموش مي‌شود. همين که سريال تمام مي‌شود، سروصدا بارديگر موج مي‌زند. بيشتر کساني که به اين‌جا آمده‌اند از مشتريان دائمي کافه هستند که برخي به خاطر ديدن همين سريال‌ها به دوستان اسرا و مصطفي تبديل شده‌اند. يکي از آن‌ها دختر دانشجويي به نام «عيطير» است.

او که از يکي از شهرهاي مرزي ترکيه براي تحصيل رشته شيمي به آنکارا آمده است، وقتي متوجه مي‌شود ما دوست داريم اطلاعاتي در مورد سريال‌هاي ترکي داشته باشيم، سر صحبت را باز مي‌کند. به گفته او سريال‌ها طرفداران زيادي در ميان مردم دارد که خيلي از آن‌ها جوانان هستند: «من در خوابگاه زندگي مي‌کنم. وقتي سريال معروفي پخش مي‌شود، عده‌اي در اتاق‌هاي‌شان و تعدادي هم در لابي خوابگاه به تماشاي آن مشغول مي‌شوند. در اين زمان معمولا خوابگاه ساکت است و ما همراه دوستان‌مان در اتاق يکي از بچه‌ها جمع مي‌شويم تا در مورد آخرين شايعات و حرف‌هايي که درباره سريال در روزنامه‌ها خوانده‌ايم يا از ديگران شنيده‌ايم، صحبت کنيم.»

اين درحالي است که در جست‌وجو براي يافتن آخرين اخبار و ميزان استقبال از اين سريال در اينترنت به اين مطلب رسيديم که پخش سريال سده باشکوه، انتقادات و اعتراضاتي را در کشور ترکيه برانگيخته است. برخي از بينندگان به آن‌چه ارائه تصويري «نامحترمانه»، «شرم‌آور» و «خوش‌گذران» از شخصيت تاريخي سلطان سليمان مي‌خواندند، واکنش نشان دادند. شوراي عالي راديو و تلويزيون ترکيه ادعا کرده که بيش از ۷۰هزار شکايت درباره اين سريال دريافت کرده ‌است و به شو تي.‌وي اخطار داده تا به خاطر نمايش نادرست «حريم خصوصي يک شخصيت تاريخي» به صورت عمومي عذرخواهي کند. گويا رجب طيب اردوغان، نخست‌وزير ترکيه هم نمايش اين سريال را به دليل «بد جلوه دادن تاريخ ترکيه به نسل جوان کشور» محکوم کرده است.

در همين خبرها نقل شده که ميرال اوکاي، نويسنده فيلمنامه نيز گفته است که منتقدان قدري عجله کرده‌اند زيرا در فصل‌هاي آينده، معترضان تصويري متفاوت از آن‌چه تصور کرده‌اند از اين شخصيت مي‌بينند.البته اين اولين بار نيست که ضمن پخش يک سريال در ترکيه، واکنش‌هاي مخالفي وجود داشته است. عيطير درباره واکنش شبکه‌هاي تلويزيوني نسبت به انتقادها مي‌گويد: «دولت، خيلي موافق تبليغ الگويي که در سريال‌ها نمايش داده مي‌شود، نيست. چون بيشتر سريال‌ها الگويي از زندگي غربي را نشان مي‌دهند. با اين همه راديو و تلويزيون‌هاي ما مستقل هستند و توسط بخش خصوصي اداره مي‌شوند. به همين دليل دولت نمي‌تواند دخالت زيادي براي جلوگيري از پخش سريال‌ها داشته باشد.»

او ادامه مي‌دهد: «خيلي از اين سريال‌ها سودهاي مالي فراواني براي صاحبان شبکه‌ها دارند و به همين دليل آن‌ها تمام تلاش خود را مي‌کنند تا سريال متوقف نشود. شبکه‌ها هم براي جلب رضايت مردم، سريال‌ها را با فرهنگ جامعه خودمان تطبيق مي‌دهند تا بيننده‌هاي بيشتري داشته باشند.»