هفت خان رستم پیش روی کارآفرینان بخش خصوصی از افزایش هزینه های مالی تا 30 برابر شدن قیمت دلار و 10 برابر شدن قیمت ها در ده سال

کارآفرینان اقتصادی به طور طبیعی در نقاط مختلف جهان و از جمله کشور ما ایران، در جهت ایجاد فضای کسب و کار مناسب، ایجاد شغل برای جوانان و افزایش درآمد برای نان آوران میلیون ها خانوار، با مشکلات و چالش‌های بسیاری در فضای عمومی اقتصاد، فضای کسب وکار و تولید، بازارها، وضعیت اقتصاد کلان ایران و موضوعات مرتبط با اقتصاد جهان و... مواجه هستند. اما در بخش معدن و صنایع معدنی، به دلیل ویژگی های مختلف آن از جمله سختی کار و فعالیت در تونل ها، زیرکوه، تپه‌ها، زمین‌های مجاور رودخانه‌ها و دریا، مناطق صعب‌العبور و دارای امکانات کمتر، مناطق کویری، معادن واقع شده در کنار روستاها و شهرها و آلودگی هوا و محیط مرتبط با مواد سمی، شیمیایی و فلزی، و... بیش از کارآفرینان دیگربخش های اقتصاد با مشکلات مواجه هستند و لذا به میزان زحمت بیشتر خود، سال ها کار و انتظار برای بازگشت سرمایه گذاری دارند. دغدغه آنها از امنیت کارگران و محیط معدن گرفته تا موضوع تامین اکسیژن برای کارکنان در دل معادن، انتقال مواد معدنی، حمل و نقل، و موضوعات مختلف را شامل می شود و ایجاد امنیت برای کارگران یکی از دغدغه‌های اصلی معدن داران و رضایت مردم در اطراف معادن و کسب اجازه از وزارتخانه ها و سازمان ها و نهادها است.

از سوی دیگر استفاده از مواد منفجره، وسایل و ماشین آلات بزرگ و ناهمواری زمین و مشکلات موجود در معدن موجب می‌شود که فعالیت کارآفرینان سخت تر باش.د همچنین آلودگی های حاصل از برخی مواد معدنی، گاز های خروجی موقع استخراج و تولید کنسانتره و آلودگی در محیط زیست و کنترل آنها کار را سخت تر می کند.

 این موضوعات البته زمانی مطرح است که کارآفرینان و سرمایه گذاران معدنی، فرآیند پیچیده اداری و بروکراسی موجود در کشور در سازمان های مختلف را طی کرده باشند و مجوز استخراج و اکتشاف را از چند وزارتخانه، سازمان، نهاد و... کسب کرده باشند.

 معمولاً در مسیر دریافت مجوز ها، تلاش ها و مذاکرات، رفت و آمد های بسیاری برای نشان دادن توجیه اقتصادی طرح ها، ثابت کردن ذخایر کافی در معدن، کسب رضایت سهامداران اصلی و حل مشکلات حاصل از عوارض و اختلافات حقوقی و مالکیت زمین معدنی، بر پیچیدگی مشکلات می افزاید. از آنجا که پهنه های معدنی در ایران عمدتاً در اختیار سازمانها، وزارتخانه‌ها، بنیاد ها و نهادهای مختلف دولتی و حکومتی و نظامی و یا شبه دولتی و عمومی است، در نتیجه آزاد کردن پهنه های معدنی یا کسب مجوز برای یک معدن،  هفت خان رستم است و باید با سعه صدر و حوصله بسیار و مذاکره و گفتگو و رفت‌وآمد حل شود. تا مالکان قبلی یا کسانی که به نوعی زمین معدن را در اختیار دارند آن را آزاد کنند و اجازه استخراج و اکتشاف را بدهند.


هزینه تامین مالی از طریق مشارکت سهامداران و شرکای اولیه، همچنین دریافت وام از بانکها، خود داستان و چالش بزرگی است و در شرایط تورمی اقتصاد ایران  که با بهره های بانکی بالای مواجه است هر نوع تامین مالی سخت و زمان بر است. توجیه شرکا و بانک برای دریافت منابع مالی، طولانی شدن دوره بهره برداری، نوسان قیمت ها، ومسائل دیگر عملا به نقاط غیر قابل تحملی می رسد و گاهی فشار اطرافیان و بانک، کارآفرینان را تا مرز سکته پیش می برد.
 یکی دیگر از مشکلات اصلی کارآفرینان معدنی عدم تشخیص هزینه های مبادله و فرصت است. زیرا برخی مسائل عملا قابل پیش بینی است و این مشکلات نه تنها باعث طولانی شدن دوره بهره برداری و توقف کار می شود بلکه هزینه مالی زیادی به همراه دارد. در بخش معدن پیش بینی درست امکان پذیر نیست و باید با اراده و قدرت به پیش رفت.

 تخمین در مورد زمان بهره برداری و بازگشت سرمایه گذاری سخت است و کسب رضایت شرکا نیز کاری دشوار است وگاهی عمر انسان را نصف می کند تا به نتیجه برسد.

در نتیجه بسیار سخت می تواند بانک یا شرکای خود را توجیه کند که سرمایه گذاری اولیه یا افزایش سرمایه گذاری قرار است چه زمانی جواب بدهد و بازگشت سرمایه کی خواهد بود؟

امکان تامین به موقع هزینه های مالی از جمله میزان بهره بانکی و سود مورد انتظار حداقل متناسب با تورم بسیار سخت است
 
30 برابر شدن قیمت دلار و 10 برابر شدن قیمت ها در ده سال

برخی کارشناسان می گویند در دهه 1390 نرخ تورم سالانه بین 10تا  ۵۰ درصد بوده است اما اثر تجمعی آن برای یک طرح سرمایه گذاری 5 ساله یا 10 ساله، بسیار سنگین است. زیرا  در فاصله سال 1390 تا 1400 سطح قیمت ها 10 برابر شده و شاخص تورم  یعنی خرید کالاها و هزینه های خدمات مشخص مورد نظر ما از عدد 40 در سال 1390 به عدد 400 در سال 1400 رسیده  است. یعنی اگر کل کالاها و خدمات مورد نظر ما در سال 1390 با 1 میلیارد تومان امکان پذیر بوده حالا در 1400 به 10  میلیارد تومان رسیده است و کارآفرینان در طول ده سال 1390 تا 1400 که قیمت ها 10 برابر شده حداقل باید خود را برای 10 برابر شدن قیمت ها آماده کند. البته در این شاخص تورم بسیاری از یارانه ها و قیمت های پایین و مورد حمایت دولت وجود دارد مانند قیمت برق وسوخت و بنزین، مواد غذایی و... که هزینه ها را بسیار کمتر نشان می دهد.

همچنین اگر یک طرح معدنی در یک دوره 5 ساله به نتیجه برسد با توجه به شاخص تورم از عدد 100 در سال 1395 به عدد 400 در سال 1400 به معنی 4 برابر شدن قیمتها در این 5 سال است. قیمت دلار نیز در این 5 سال 7 برابر شده است.

برای بهره برداری از یک طرح معدنی یا صنایع معدنی که به ۱۰ سال سرمایه گذاری و فعالیت جهت بازگشت سرمایه نیاز دارد باید پیش بینی افزایش هزینه ها و تامین هزینه مالی بانکی به گونه‌ای باشد که حداقل پوشش دهنده نرخ تورم، نرخ ارز و افزایش قیمت‌ها، افزایش دستمزد و سایر هزینه های مالی و اداری و اقتصادی باشد و این خود مشکل بزرگی است زیرا بانک به بازگشت پول خود و سود قرارداد فکر می‌کند و سرمایه گذار انتظار دارد که سود خوبی بالاتر از نرخ تورم نصیب او شود اما نوسانات شدید قیمت ها، نرخ ارز و تورم باعث می شود که هر سال بر قیمت ماشین آلات، هزینه حمل و نقل و دستمزد و سایر هزینه ها اضافه شود و عملاً هزینه های اکتشاف و استخراج چند برابر میزانی است که در ابتدای مطالعات طرح ارزیابی شده است و همین موضوع سرمایه گذاری ۵ تا ۱۰ ساله را پیچیده تر می کند.

 لذا سرمایه گذار در این مدت ۱۰ ساله باید جهت تامین هزینه های مالی و اداری و تولیدی خود پیش بینی لازم را داشته باشد و کمبود منابع خود را از طریق سرمایه اولیه، افزایش سهم شرکا و یا وام بانکی تامین کند بر این اساس حتی اگر بهره بانکی تنها ۱۸ درصد باشد برای تامین چنین سرمایه گذاری هر سال باید کسری منابع خود را به اضافه ۱۸ درصد بهره در نظر بگیرد و متناسب با وام بانکی باید بهره بالایی نیز پرداخت کند. نرخ دلار نیز از هزار تومان به حدود 26 هزار تومان افزایش یافته است و لذا برای خرید ماشین آلات و تامین سایر ماشین آلات در سالهای بعد باید منابع ریالی کافی جهت تحقق خرید ارز و اختصاص آن به خرید ماشین آلات در نظر بگیرد.

 از سوی دیگر جهت نقل و انتقالات مالی خود گشایش اعتبار اسنادی، انتقال پول به بانک خارجی و جلب رضایت شریک خارجی و یا فروشنده ماشین آلات خارجی باید هزینه هایی را در جهت انتقال پول، هزینه های گمرکی حمل و نقل بار و انتقال به معدن و یا کارخانه در نظر داشته باشد همچنین در دوره سرمایه گذاری و بازگشت سرمایه و تولید محصول و فروش آن، سایر هزینه ها از جمله دستمزد کارگران، هزینه های اداری و مالی، سوخت و انرژی، حمل و نقل بار افزایش می یابد اما در دوره بازگشت سرمایه مشخص نیست که قیمت مواد معدنی در جهان یا بازارهای داخلی به چه میزان افزایش یافته است؟