نظارت بر 8 بانک دولتی قدیم بهتر از امروز بود /کاهش دست‌اندازی بانکها به منابع بانک مرکزی

خبراقتصادی - در دو سال اخیر نیز چارچوب نوین سیاست گذاری پولی را ریل‌گذاری کردیم و آزمونهای لازم را از نظر سخت افزار و نرم افزار انجام دادیم و ابزارهای آن را معرفی کردیم. به واسطه این امر در حال حاضر خط اعتباری به بانکها پرداخت نمی‌شود و دست‌اندازی بانکها به منابع بانک مرکزی به حداقل رسیده است.
با توجه به تجربیات موفق دنیای مالی، در کشورهای موفق در عرصه بانکداری، تعداد بانک ها محدودتر و نظارت ها دقیق تر است. زمانی که فقط ۸ بانک دولتی در کشور داشتیم نظارت بهتری انجام می شد و نظارت بر مصرف تسهیلات خیلی بهتر از حالا بود.
در آن زمان رشد نقدینگی به شدت رصد می شد و آن روزها رشد نقدینگی بالای ۴۰ درصد نداشتیم، اما از قانون برنامه سوم توسعه به بعد و با ورود بخش خصوصی به عرصه بانکداری، سبب افزایش بانک ها و رشد نقدینگی شد.
براساس تجارب جهانی هرچه تعداد بانکها محدودتر باشد، نظارت بر آنها نیز آسان‌تر خواهد بود، البته حوزه نظارت بانک مرکزی با همکاری بخش فناوری های نوین اقدامات مطلوبی را در زمینه نظارت بر بانکها انجام داده است.
 اکنون 98 درصد نقدینگی در بانک‌هاست و کمتر از دو درصد آن در دست اشخاص است. باید توجه داشت که نقدینگی یا از طریق بانک‌ها خلق می‌شود و یا از طریق پولی که از بانک مرکزی خارج می‌شود.
پول پرقدرت بانک مرکزی از این بانک خارج و وارد شبکه بانکی می‌شود و بانک‌ها وظیفه دارند این پول را برای فعالیت‌های واقعی اقتصاد از جمله تولید و رشد اقتصادی، اختصاص دهند و اینگونه نیست که بانک مرکزی در فرآیند خلق پول و مدیریت نقدینگی، بی تفاوت باشد.
بانک مرکزی نسبت به فرایند خلق پول و مدیریت نقدینگی بی تفاوت نیست بلکه این بانک با اجرایی کردن برنامه ها و اقدامات مختلف، تلاش کرده فعالیت های اقتصادی را رونق دهد. البته باید این نکته را نیز در نظر داشت که در امور اقتصادی کشور مجموعه تیم اقتصادی وجود دارد که بانک مرکزی نیز یک عضو از آن است.
بانک مرکزی، برنامه‌های متعددی را اجرا و تلاش کرده پول را به سمت فعالیت‌های اقتصادی ببرد. مجموعه اقداماتی در حوزه عزل و نصب مدیران بانک مرکزی و احراز صلاحیت آنان انجام شده و اقداماتی هم در دست اجراست و نتیجه این اقدامات در چند سال آینده دیده خواهد شد.
نقدینگی رشد می‌کند به دلیل اینکه GDP اسمی نیز رشد می‌کند، همانطور که می‌دانید پول وسیله مبادله است و مبادلات به واسطه آن انجام می شود.بانکها همواره در تلاش برای تامین سرمایه بنگاههای تولیدی هستند اما نباید فراموش کرد، این تنها نقش بانک نیست و دیگر نهادهای اقتصادی نیز باید در این خصوص نقش آفرینی کنند.
 در موضوع بانکها بخشی به مدیریت که شامل هیأت مدیره،‌ مدیرعامل و سهامداران که بانک را تشکیل می دهند مرتبط است و بالطبع آنها دنبال منافع مشخصی هستند. اما بانک مرکزی از نگاه کلان موضوع را دنبال می‌کند و هدفش آن است که پول به سمت بخش واقعی اقتصاد حرکت کند.

مجموعه اقداماتی به ویژه در حوزه عزل و نصب مدیران و صلاحیت‌هایشان انجام شده است، همچنین اقداماتی نیز مانند آموزش مستمر اصول حرفه‌ای مدیریت بانکی توسط موسسه عالی بانکداری ایران در دست اجراست.البته در دو ـ سه سال اخیر به ویژه در زمینه عزل و نصب مدیران و هیأت مدیره آنها، بانک مرکزی با جدیت‌ بیشتری برخورد کرده است.
از قانون برنامه سوم توسعه به بعد، با این رویکرد که به بخش خصوصی اجازه ورود به بانکداری داده شود، بر تعداد بانکهای خصوصی افزوده شد. علاوه بر این در سالیان گذشته موسسات غیرمجازی نیز بودند که در قالب بانکهای جدید ساماندهی شدند و از دستگاه های مختلفی مجوز گرفتند.
برای کنترل و مدیریت خلق پول و اعتبار توسط بانکها، ‌در آبان ماه سال ۱۳۹۹، مقرر شد که به موجب مصوبه شورای پول و اعتبار دارایی های بانکها باید توسط بانک مرکزی کنترل شود. در ادامه بانک مرکزی بخشنامه‌ای را خطاب به شبکه بانکی در آذر ماه 1399 ابلاغ کرد و طبق این بخشنامه رشد ماهانه خالص دارایی‌های بانک‌های خصوصی به استثنای برخی اقلام دارایی ها، باید ماهانه 2.5 درصد باشد و همین نسبت برای بانکهای تجاری باید ۲ درصد ماهانه رشد داشته باشد.
آخرین اطلاعات حاکی از آن است که بانکهای تخصصی کاملاً این نکته را رعایت کردند، بانکهای تخصصی به این موضوع پایبند بودند و رشد دارایی هایشان زیر یک درصد است. اما رشد دارایی‌های بانکهای تجاری، کمی از ۲ درصد بیشتر است. در این زمینه نیز رشد دارایی های برخی بانکها کمتر و برخی بیشتر است.
 دربانکها یک هیأت مدیره و یک هیأت عامل وجود دارد. آنچه در بانکها اهمیت دارد هیأت مدیره آنهاست و بانک مرکزی در این زمینه نیز شاخص های آن را اعلام کرده است و باید ویژگی هایی را داشته باشد. سهامداران نیز براساس آن شاخص ها شخصی را به بانک مرکزی معرفی می‌کنند و در کمیسیون مربوطه در بانک مرکزی علاوه بر اینکه ویژگی های فرد ارزش‌گذاری می شود مصاحبه ای نیز انجام می‌شود. در واقع آن مصاحبه نمره و امتیاز خاص خود را دارد و صلاحیت ها و ویژگی های خود فرد نیز دارای نمره و امتیاز مرتبط با خود است و پس از انجام ارزیابی در نهایت رئیس کل بانک مرکزی فرد را تأیید یا رد می‌کند.
این‌گونه نیست که رئیس کل بانک مرکزی درخصوص صلاحیت تک تک اعضای هیأت مدیره ورود کند. خوشبختانه طی دو ـ سه سال اخیر اتفاقات بسیار خوبی در این زمینه افتاده است و بانکها ملزم شدند هیأت مدیره ای داشته باشند که اصول حرفه ای را رعایت کند.