کسری بودجه مانع کاهش تورم

خبراقتصادی - اقتصاد باید مستقل از سیاست و تصمیمات شخصی باشد. در حقیقت پیش نیاز استقلال بانک مرکزی، مستقل بودن اقتصاد از سیاست است.در سال هایی که با تحریم های شدید مواجه شدیم، کسری بودجه از ابتدا مشخص بود و منابع لازم برای تامین هزینه ها و برای تامین مالی از قبل مشخص بود که وجود ندارد و کسری بودجه عموما به ۵۰ درصد بودجه پیش بینی شده برآورد می شد که این یک معضل بود و همیشه هم راه تامین آن،  استقراض از بانک مرکزی و استقراض از سیستم بانکی و انتشار اسکناس و به حراج گذاشتن ذخایر و پشتوانه های پولی بوده است.
اینها همگی منجر به تورم شدند و نوع بد پایه پولی را افزایش می دادند و حالا نقدینگی به حجمی رسیده که درصد رشد حتی اگر نسبت به سال های قبل ثابت هم باشد، آثار تخریبی در سطح عمومی قیمت ها برای اقشار آسیب پذیر و برای آنهایی که درآمد ثابت دارند چند برابر می شود.
امسال به هر حال بودجه ای که پیش بینی شده با اما و اگر زیاد همراه است. اگر به مانند سنوات قبل باشد یعنی فروش نفت و صادراتمان محدود باشد، مشتقات نفتی و پتروشیمی را نتوانیم به خوبی بفروشیم و گردش پول در سطح مبادلات بین الملل به همین سختی باشد، ما دچار یک تورم مزمن می شویم که تبدیل به یک بحران اقتصادی می شود.در حقیقت دچار مشکلات زیادی خواهیم شد و حتی اگر سطح حقوق و درآمدها را هم افزایش بدهند چون از محل ارزش افزوده و از محل رشد اقتصادی و به اصطلاح از بازار حقیقی اقتصاد تامین نمی شود، بازهم تورم را تشدید می کند.  
دولت هم زمانی که وضعش خوب بود، نیامد این نقدینگی های زیاد را از طریق انتشار اورق یا حتی از طریق فروش طلا و ارز جمع آوری و امحا بکند، نه اینکه دوباره بازتوزیع کند. بنابراین دچار مشکل شده ایم.مجلس هم پیش بینی می کند که در سال آینده به دلیل کسری بودجه، بحران قیمت ها را خواهیم داشت ولی اینکه فکر می کند مثلا اشکال کار از عدم استقلال بانک مرکزی هست، این یک توهم و خیال است. از نظر من اقتصاد بایستی مستقل از سیاست و تصمیمات شخصی باشد. در حقیقت پیش نیاز استقلال بانک مرکزی، مستقل بودن اقتصاد از سیاست است.
وقتی که اقتصاد در شرایط رقابت کامل باشد، سهم بخش دولتی از اقتصاد به حداقل برسد،  بخش خصوصی در اقتصاد حاکمیت داشته باشد و نهادهایی که متعلق به بخش خصوصی در اقتصاد هستند، ارزش و اعتبار بیشتری داشته باشند، در نتیجه یک اقتصاد مستحکم خواهیم داشت که بانک مرکزی با استقلال، به خودی خود وظایفش را به درستی انجام خواهد داد. به بیان دیگر،  بانک مرکزی متاثر از ترازهای پرداخت کشور است. بنابراین وقتی با مصوبات بودجه ای مجلس، شاهد افزایش کسری بودجه و به دنبال آن رشد نقدینگی در سال آینده باشیم، نمی توان انتظار کنترل و ثبات تورم در سال ۱۴۰۰ را داشت. در نتیجه دستیابی بانک مرکزی به هدفگذاری تورم ۲۲ درصدی با مشکل مواجه خواهد شد.
کنترل دالان نرخ سود بین بانکی و جلوگیری از رشد ترازنامه بانک‌ها به کنترل نقدینگی و تورم خواهد انجامید.تاکتیک بانک مرکزی سبب ایجاد اداره عملیات بازار باز و محدودیت گذاشتن بر افزایش دارایی‌ها و مصارف بانک‌ها نسبت به سپرده قانونی یا ظرفیت تعهد بانک در راستای کنترل حجم نقدینگی و کنترل تورم خواهد شد.
اضافه برداشت‌های بی‌رویه‌ای که صورت می‌گرفت، به تامین مالی در بازار بین بانکی از طریق فرایند عملیات بازار باز، تامین اوراق و وثیقه گذاشتن اوراق جهت اخذ خط اعتباری تبدیل شد. بانک مرکزی در رابطه با کنترل حجم نقدینگی و به تبع آن تورم می‌تواند از این منظر که رشد نقدینگی را از محل رشد سپرده‌ها و عامل اصلی بانک به کنترل درآید، ورود پیدا کند.
عوامل متعددی بر کاهش ارزش پول ملی که نشات گرفته از انتظارات تورمی است، موثر واقع می‌شود. از جمله روابط و سیاست خارجی ایران و مذاکرات برجامی و دسترسی ایران به منابع بلوکه شده در سایر کشورها که بدون شک بر انتظارات تورمی و کاهش ارزش پول ملی اثرگذار خواهد بود.عدم تحقق مسئله فوق مدیریت و کنترل تورم را برای بانک مرکزی به مراتب سخت خواهد کرد و در این صورت می‌توان از کنترل نرخ سود بین بانکی و جلوگیری ازرشد ترازنامه بانک‌ها بر کنترل تورم یا مدیریت آن موثر واقع شد.انتظارات تورمی صرفا از محل بانک‌ها نیست. درست است که بانک مرکزی حجم نقدینگی که از محل بانک‌ها افزایش پیدا می‌کند را به کنترل در آورده، ولی همانطور که مورد اشاره قرار دادم، انتظارات تورمی نشان دهنده انتظارات جامعه است که آن هم به بررسی اوضاع و احوال مجموعه اقتصادی کشور که عوامل متعدد از جمله رابطه ایران با سایر کشورها در آن دخیل هستند، ربط پیدا می‌کند.انتخاب بایدن یا دموکرات‌ها به عنوان کسانی که به مذاکرات علاقمند هستند و راه‌حل دیپلماتیک را از بین راهکارها ارجح می‌دانند، باعث شد میزان تورم برای نیمه دوم سال کاهش پیدا کند و افت ۳۰ درصدی نرخ ارز را شاهد بودیم که در بازارهای دیگر مانند سکه نیز موثر واقع شد، البته بر بازار سرمایه هم بی‌تاثیرهم نبود.
بر همین اساس چنانچه صحبتی به میان آید که ایران در حال حل مشکلات خود با دنیا است، انتظارات تورمی کاهش خواهد یافت و تا حدودی شاخص‌های اقتصادی از جمله تورم کنترل خواهد شد، ولی چنانچه مذاکرات به بن‌بست برسد و نتایج آن به این مسئله بیانجامد که روابط دیپلماتیک درست نشود، انتظارات تورمی برخواهد گشت و به دنبال خود کاهش ارزش پول ملی، افزایش نرخ ارز و هیجانات در بازار مالی از جمله سکه و ارز را هم به دنبال خواهد آورد.