ود.منابع مالی ایران بعد از تشدید تحریم ها و سیاست های فشار حداکثری دولت سابق آمریکا، در برخی کشورها بلوکه شد و دولت هایی چون کره جنوبی و چین که ادعای دوستی و شراکت وفادارانه با ایران داشتند هم از ترس ترامپ و سیاست های سختگیرانه اش حاضر به پرداخت پول های ایران که ناشی از صادرات نفت و انرژی بود، نشدند. اما با وجود تمام محدودیت ها، بانک مرکزی در کنار تیم دیپلماسی سیاسی به مذاکره با کشورهای هدف برای آزادسازی منابع مالی بلوکه شده ایران پرداخت که نتایجی نیز حاصل شد
خبراقتصادی - تلاش بانک مرکزی همسو با دستگاه دیپلماسی کشور ادامه دارد و به زودی شاهد آزادسازی منابع مالی ایران در برخی کشورها خواهیم بود.منابع مالی ایران بعد از تشدید تحریم ها و سیاست های فشار حداکثری دولت سابق آمریکا، در برخی کشورها بلوکه شد و دولت هایی چون کره جنوبی و چین که ادعای دوستی و شراکت وفادارانه با ایران داشتند هم از ترس ترامپ و سیاست های سختگیرانه اش حاضر به پرداخت پول های ایران که ناشی از صادرات نفت و انرژی بود، نشدند. اما با وجود تمام محدودیت ها، بانک مرکزی در کنار تیم دیپلماسی سیاسی به مذاکره با کشورهای هدف برای آزادسازی منابع مالی بلوکه شده ایران پرداخت که نتایجی نیز حاصل شد.
عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی اخیرا اعلام کرد: ما مذاکرات گستردهای را با کشورهای عمان، عراق، کره جنوبی و ژاپن شروع کردهایم و فضا خیلی بهتر شده است و به نظر من به تدریج این کار اتفاق خواهد افتاد. او گفت: ۷ میلیارد دلار ارز متعلق به بانک مرکزی در کره جنوبی است و قرار شد با پرداخت حداقل یک میلیارد دلار مرحله اول پرداخت آغاز شود.
هفته آخر دی ماه امسال بود که رییس کل بانک مرکزی با قائم مقام وزیر امور خارجه کره جنوبی دیداری داشت و طی این نشست به طور جدی حق ایران را طلب کرد و پیگیر این مطالبات بود. این در حالی است که کره جنوبی همچنان پیرو سیاست های آمریکاست و برای آزادسازی پول های ایران هم به تایید آمریکا چشم دوخته است، اما به هر حال جدیدترین خبرها حاکی از آن است که در گام نخست یک میلیارد دلار از طلب ایران را به زودی پرداخت کند.
رییس کل بانک مرکزی و سفیر کره جنوبی در ایران، در جلسهای که به درخواست سفارت کره جنوبی برگزار شد، در خصوص نحوه جابجایی و مصرف بخشی از منابع بانکی ایران در کره جنوبی توافق کردند و بر همین اساس به زودی شاهد برگشت یک میلیارد دلار از منابع مالی بلوکه شده در این کشور به ایران خواهیم بود.
برخی خبرها نیز حاکی از این است که کره جنوبی و ایران درباره انتقال پول های بلوکه شده، از طریق کانالی به نام «توافق نامه تجارت بشردوستانه سوئیس» نیز توافق کرده اند. این کانال سوئیسی در فوریه سال ۲۰۲۰ به عنوان راهی برای صادرات لوازم بشردوستانه به ایران با تصویب دولت ترامپ ایجاد شد که بر اساس این طرح، کالاهای بشردوستانه مانند داروها و موادغذایی با پرداخت تضمین شده توسط بانک های سوئیس در این کشور خریداری و به ایران صادر می شود.
درباره دیگر کشورها نیز زمزمه های امیدبخشی به گوش می رسد که با توافق به دست آمده میان رییس کل بانک مرکزی با نمایندگان ژاپن، عراق و عمان در خصوص نحوه استفاده از منابع بانک مرکزی، پول های بلوکه شده ایران در این کشورها نیز آزاد می شود.
با آزادسازی این منابع مالی به طور قطع بسیاری از مشکلات در داخل حل خواهد شد چرا که کمبود منابع ارزی یکی از عمده چالش های این مدت اخیر بوده که بانک مرکزی با تدابیر لازم و مدیریت درست بیشترین مقاومت را در برابر فشارها و محدودیت ها داشت تا خلل جدی به پایه های زیر بنایی اقتصاد وارد نشود.
یکی از نتایج پیگیری های بانک مرکزی در خصوص آزادسازی منابع مالی، اظهار نظر جدید مدیرعامل بانک تجارت عراق بود که در دیدار با همتی، گفت: پرداخت هایی اخیراً از محل منابع ایران در عراق انجام شده که روند استفاده از منابع یاد شده از این پس تسریع خواهد شد و تلاش میشود تا کانال ها و روشهای مختلفی که مورد تایید طرف ایرانی است به منظور استفاده از این منابع عملیاتی شوند.
یک نماینده سابق مجلس گفت: بازار واکنش مثبتی نسبت به آزادشدن پولهای بلوکه شده نشان خواهد داد مخصوصا اگر پولهای کشورمان در عمان یا عراق بازگردانده شود، در شرایط اقتصادی تاثیر مهمی میگذارد.
سعید باستانی، کارشناس امور اقتصادی و عضو سابق مجلس شورای اسلامی درباره تاثیر وصول کامل مطالبات ارزی ایران از برخی کشورها مانند عراق بر اقتصاد ایران در گفت و گو با خبرنگار ایبِنا گفت: اخذ مطالبات از دیگر کشورها حداقل کاری است که دولتمردان باید انجام دهند، زیرا صادرات کالاها و وارات در چرخه اقتصادی عمدتا از طریق نقل و انتقالات صورت میگیرد، چنانچه این نقل وانتقالات از روش عادی و همیشگی آن امکان نپذیرد با ایراداتی روبرو خواهد شد که جبران آن کشور را با مشکل روبرو میکند.
وی درباره ایرادات ناشی از این امر ابراز کرد: اتفاقات ناخوشایندی روی خواهد داد که هم به نوعی باعث مفسده در داخل میشود و هم اینکه یکسری نواقصی در چرخه اقتصادی به وجود میآورد. آزادسازی بخشی از پولهای بلوک شده ایران فرصت خوبی است تا این منابع به چرخه اقتصادی کشور ورود پیدا کند و قسمتی از مشکلات را برطرف سازد.
این کارشناس امور اقتصادی درباره تاثیر در بازار ارز اظهار داشت: بازار ارز بحث عرضه و تقاضا است، به این معنا که متناظر با تقاضا، عرضهها هم بیشتر میشود و کنترل قیمت ارز و سیاستگذاری پولی که از وظایف بانک مرکزی به حساب میآید، بهتر انجام خواهد پذیرفت. آنچه در این میان باید مورد توجه قرار گیرد، تعیین مسیر (بانک) ورود پول به ایران است.
این نماینده سابق مجلس در ادامه بیان کرد: نکتهای که باید مورد توجه قرار گیرد، این است که بر قیمت ارز فاکتورهای مختلفی دخیل هستند که یکی از آنها عرضه و تقاضا است و وقتی عرضه افزایش پیدا کند، قیمت راحتتر مورد کنترل قرار میگیرد.
باستانی در این رابطه افزود: به طور کلی چنانچه پولهای بلوکه شده ایران بازگردد، بازار واکنش مثبتی نسبت به آن نشان خواهد داد مخصوصا اگر پولهای کشورمان در عمان یا عراق رجعت داده شود، در شرایط اقتصادی تاثیر مهمی میگذارد. البته در برخی از کشورها مانند هندوستان شرایط برای تهاتر فراهم بوده و پول در آنجا راکد باقی نمانده است.
وی درباره تاثیر واردات ارز به کشور و جبران کسری بودجه سال آینده در نتیجه آزاد سازی پولهای بلوکه شده ایران نیز تاکید کرد: بودجه سالیانه به طور کلی بر چنین درآمدهایی حساب میکند و زمانی که عکس آن روی دهد، کسری خواهد خورد. با این وجود طبیعتا زمانی که این اتفاق روی دهد، منابع مالی آزاد شده بر تراز بودجه مینشیند و چنانچه مورد مدیریت قرار گیرد، حتما بهبود کسر بودجه را به دنبال خواهد داشت.
این کارشناس مسائل اقتصادی درباره بهبود روابط بانکهای دیگر نقاط دنیا با بانک مرکزی ایران با شروع بازگرداندن پولهای بلوکه شدن به ایران اظهار داشت: وقتی کره درصدد برآمد تا پول بلوکه شده ایران را آزاد کند، بدون شک با طرف آمریکایی خود مذاکرات لازم را انجام داده و کانال ارسالی را هم مشخص کرده است، بنابراین میتوان به بهبود روابط بانکی امیدوار بود، ولی نمیتوان آن را به FATF ربط داد.
گام نخست رفع تحریمها با موافقت آمریکا و آزادسازی پولهای بلوکهشده در کره
یک مقام وزارت امور خارجه کره جنوبی از موافقت آمریکا با آزادسازی مقداری از داراییهایی مسدود شده ایران خبر داد.
به گزارش شبکه کی. بی. اس، این مقام کرهای افزود: این انتقال قرار است از طریق بانکهای سوئیس انجام شود.ایالات متحده در واقع با طرح آزادسازی مقداری از داراییهای ایران از طریق بانکهای سوئیسی موافقت اصولی کرده است، اما بحثها درباره روش انتقال آن همچنان ادامه دارد.دولتهای کره جنوبی و ایالات متحده در مورد انتقال داراییهای ایران به سوئیس بحث کرده اند از آنجا (سوئیس) میتوان این داراییها را از طریق توافق نامه تجارت بشردوستانه سوئیس (SHTA) به کشورهای خاورمیانه بازگرداند.
تلویزیون کره جنوبی میافزاید: توافق نامه تجارت بشردوستانه سوئیس (SHTA) به دنبال اطمینان از صادر کنندگان و شرکتهای بازرگانی مستقر در سوئیس در بخشهای غذایی، دارویی و پزشکی است که یک کانال پرداخت امن با یک بانک سوئیس دارند از این طریق، صادرات کالاها به ایران تضمین میشود
رییس اسبق پژوهشکده پولی و بانکی با اشاره به آزاد سازی یک میلیارد دلار از منابع بلوکه شده ایران در کره جنوبی، گفت: این اتفاق میتواند گام ابتدایی روندی باشد که به برداشته شدن تدریجی یا یکباره تحریمها منجر میشود و امکان مبادله بانکی را برای کشور فراهم میسازد.
اعلام توافق میان ایران و کره جنوبی برای آزادسازی یک میلیارد دلار از ارزهای بلوکه شده ایران در بانکهای این کشور، خبر امیدوارکنندهای که بود که فضای اقتصادی کشور را در هفته گذشته تحت تاثیر خود قرار داد. خبری که پس از اما و اگرهای فراوان سرانجام روز پنجشنبه با تایید یکی از مقامات ارشد وزارت امورخارجه کره جنوبی مبنی بر موافقت آمریکا با انجام این مبادله مالی، به نظر میرسد تا اجرایی شدن فاصله چندانی نداشته باشد.
«احمد مجتهد» استاد دانشگاه و رییس اسبق پژوهشکده پولی و بانکی، نیز ضمن استقبال از این تحول در عرصه دیپلماسی اقتصادی به خبرنگار اقتصادی ایرنا گفت: آزادسازی یک میلیارد دلار از ارزهای بلوکه شده ایران در کره جنوبی، را میتوان به عنوان یک نشانه مثبت و گام ابتدایی از مجموعه تحولاتی دانست که کشور را به سمت حل مشکلات اقتصادی هدایت خواهد کرد.
وی افزود: اقتصاد ایران در سالهای اخیر تحت شدیدترین تحریمها قرار داشت و منابع فراوان مسدود شده کشور در بانکهای جهانی، واردات کالا به کشور را با مشکلات فراوانی مواجه ساخته بود. در این شرایط هرچند تا زمانی که تحریمها برقرار باشد، همچنان علت اصلی مشکلات برقرار خواهد بود و امکان مبادله آزاد کالا برای کشور فراهم نیست، اما آغاز روند آزادسازی منابع ارزی مسدود شده، میتواند نشاندهنده روند از بین رفتن تحریمها باشد.
رئیس اسبق پژوهشکده پولی و بانکی درباره شیوه آزادسازی این منابع توضیح داد: به صورت معمول منابع ارزی کشور در بانکهای خارجی باید صرف تامین کالاها یا تکنولوژیهای مورد نیاز کشور شود، اما در خصوص این یک میلیارد دلار مورد مذاکره، گمانههای مختلفی عنوان شده است که از خرید دارو و اقلام بهداشتی تا پرداخت نقدی این مبلغ به ایران مطرح است. روندی که برای این یک میلیارد دلار اتفاق خواهد افتاد یک استثنا است و حتی در صورت پرداخت نقدی این مبلغ به ایران، که می توان آن را بدترین شیوه دسترسی به منابع ارزی خارج از کشور توصیف کرد، با این وجود این اتفاق در حکم یک سیگنال مثبت تاثیر خود را بر بازار خواهد گذاشت.
وی در ادامه با اشاره به مشکلاتی که تحریمهای آمریکا برای اقتصاد کشور ایجاد کرده است، یادآور شد: آمار و ارقام رسمی اعلام شده از سوی مرکز آمار و بانک مرکزی نشان میدهد که میزان سرمایهگذاری در ایران در سالهای اخیر منفی بوده است که واقعیتی بسیار نگرانکننده است. از سوی دیگر در همین سالها بیشترین رشد اقتصادی کشور در حوزه کشاورزی صورت گرفته است که حداکثر ۱۵ تا ۲۰ درصد تولید کشور را شامل می شود یا در حوزه خدمات بوده است که بحران کرونا به آن هم صدمه جدی وارد ساخته است.
برای خروج از وضعیت نامطلوب اقتصادی نیاز به رشد سرمایهگذاری در داخل است. دسترسی بانک مرکزی به منابع ارزی کشور در خارج از کشور، بستری برای تقویت این سرمایهگذاری میتواند باشد.مبلغ یک میلیارد دلار اعلام شده، هر چند در مقایسه با میزان صادارات و واردات کشور که در حال حاضر حدود ۱۰۰ میلیارد دلار است، رقم قابل توجهی نیست، اما اگر بدانیم این اتفاق میتواند گام ابتدایی روندی باشد که به برداشته شدن تدریجی یا یکباره تحریمها منجر شود و امکان مبادله بانکی را برای کشور فراهم سازد، ارزشمندی آن در فرایندهای اقتصادی نمایان خواهد شد.
این استاد دانشگاه ضمن اظهار تاکید بر ضرورت تصویت لوایح CFT و پالرمو در مجمع تشخیص مصلحت نظام ادامه داد: در صورتی که از لیست سیاه FATF نیز خارج شویم، سیستم بانکی کشورمان وارد شبکه جهانی شده و در این شرایط با دسترسی به منابع ارزی خارج از کشور، میتوانیم تجهیزات، لوازم یدکی و تکنولوژیهای لازم را وارد کشور کنیم. ما در داخل کشور امکان تولید همه کالاها یا خدمات را نداریم و برای به چرخش درآوردن چرخهای اقتصاد کشور و توسعه نیاز به واردات تکنولوژیهای نوین داریم.
وی درباره تاثیر این آزادسازی بخشی از ارزهای مسدود شده کشور بر بازار ارز نیز خاطرنشان کرد: از آنجا که تحقق دسترسی ایران به این یک میلیارد دلار، چشمانداز مثبتی را برای حل بسیاری از مشکلات اقتصادی کشور ایجاد خواهد کرد، پیشبینی میشود بازار ارز نیز آرامش پیدا کند و دیگر شاهد روندی افزایشی قیمتها در این بازار نباشیم. دسترسی دولت به این منابع همچنین امکان مدیریت بهتر بازار را برای بازارساز فراهم خواهد کرد.