درحالیکه رئیس کل بانک مرکزی پس از سفر به عراق و دیدار با مقامات عراقی از جمله رئیس بانک مرکزی و رئیس بانک تجارت عراق، اعلام کرد که بر سر آزادسازی پولهای بلوکه شده ایران با عراق توافق کرده ایم و به دنبال آن، برخی منابع به آزادسازی 5 میلیارد دلار پول ایران به صورت تهاتر کالا برای خرید کالاهای اساسی اشاره داشتند، اما اخبار منتشر شده در برخی رسانه ها حکایت از آن دارد، که به خاطر تحریم های آمریکا و قرار گرفتن نام ایران در fatf امکان آزادسازی پول ایران نیست. در عین حال، تعدادی از رسانه های داخلی و شبکه های اجتماعی، به ماموریت دولت برای بازگشت پول های ایران اشاره کرده وعامل کاهش نرخ ارز در هفته اخیر را با تقویت احتمال بازگشت پول های ایران از خارج کشور مرتبط دانسته اند
خبراقتصادی - در ماه های گذشته، با افزایش فشارهای حداکثری و خمصانه دولت آمریکا، بر اقتصاد و شبکه بانکی و ارزی ایران، حجم قابل توجهی از منابع ارزی کشورمان در برخی کشورهایی نظیر عراق و کره جنوبی، بلوکه شده است. اما کارشناسان پیش بینی کرده اند که با شکست ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، کشورهایی نظیر کره جنوبی، تغییر سیاست بدهند و برای تعامل با کشورمان پیش قدم شوند.
مسوولان می گویند: رایزنیهایی با کشورهایی مورد نظر داریم و هر روز به طور خاص رایزنی با عراق، کره جنوبی و ژاپن داریم به خاطر این که مبالغی که در این کشورها هست بیشتر از کشورهای دیگر است. موانعی که وجود دارد مقداری واقعی است. به هر حال تحریم های آمریکا و تهدید آمریکا به این که اگر این پولها را بلوکه نکنند و به ایران بدهند با مجازاتهای آمریکا مواجه خواهند شد اگر چه غیرقانونی است اما به خاطر سلطه مالی آمریکا یک واقعیت است که باید بپذیریم. یک مقداری هم بهانه جویی است که آن کشورها از فرصت سوء استفاده هم میکنند. با این که گاهی اوقات راههایی هم باز میشود میتوانند انجام دهند ولی به بهانه تحریمها خودداری میکنند.
در این میان، تلاش مقامات مسئول برای آزادسازی میلیاردها دلار منابع به حق ایران ادامه داشته است. به عنوان نمونه همتی رییس کل بانک مرکزی طی سفرهای متعدد به کشور عراق، مذاکراتی را در جهت بازگشت این منابع به چرخه اقتصادی ایران داشته و یا سفر اخیر دکتر ظریف به کشور چین در جهت تسهیل تجارت دو کشور، بر این موضوع اشاره دارد.
هرچند در سفر وزیر امور خارجه به چین، از سوی سخنگوی این وزارت خانه تاکید شده که «ما پول بلوکه شده ای در چین نداریم؛ منابع ارزی که در چین وجود دارد، جدا از پول های ماست که در ژاپن، عراق یا کره جنوبی بلوکه شده است» خطیب زاده در ادامه یادآور شده بود که منابع ما در کره جنوبی چندین میلیارد دلار است و مذاکرات برای انتقال این منابع یا استفاده از این منابع برای خرید دارو و مواد اولیه آن در حال انجام است، ولی متاسفانه این مذاکرات به کُندی پیش می رود و این کُندی ما را اذیت می کند.
حال در جدیدترین اظهارات حسن روحانی؛ رییس جمهور نیز بر این امر تاکید کرده است. دکتر روحانی در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت بر ضرورت هماهنگی بیشتر و موثر وزارت امور خارجه و بانک مرکزی در زمینه آزادسزای منابع مالی بلوکه شده ایران در برخی کشورها، تاکید کرد.
اما همانگونه که پیش تر سید حمید حسینی از فعالان و کارشناسان اقتصادی به ایبِنا گفته بود، با تغییرات سیاسی در آمریکا، باید منتظر تغییر رویکرد برخی از کشورها نظیر کره جنوبی باشیم.یک سری کشورها در حال مذاکره با ما هستند و چراغ سبز هم نشان می دهند ولی هم زمان منتظر هستند تا ببینند انتخابات آمریکا چه خواهد شد و بر آن مبنا اگر اتفاقاتی بیفتد و ترامپ شکست بخورد چرخش خوبی را ما در سیاست های بین المللی به طرف ایران شاهد خواهیم بود.
حال با شکست ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، پیش بینی می شود که کشورهایی نظیر کره جنوبی، تغییر سیاست بدهند و برای تعامل با کشورمان پیش قدم شوند. موضوعی که عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز به آن اشاره کرده و از پالس مثبت کره جنوبی برای پرداخت پول های بلوکه شده ایران خبر داده است. فداحسین مالکی گفته است: کره جنوبی پس از مطرح شدن توافق ۲۵ ساله ایران و چین به تهران پیام داد و برای آزادی سازی پولهای ایران اعلام آمادگی کرد.
همچنین عباس عراقچی معاون سیاسی وزیر امور خارجه نیز درباره آخرین وضعیت پول های بلوکه شده گفته است: در این زمینه رایزنیهایی با کشورهایی مورد نظر داریم و هر روز به طور خاص رایزنی با عراق، کره جنوبی و ژاپن داریم به خاطر این که مبالغی که در این کشورها هست بیشتر از کشورهای دیگر است. موانعی که وجود دارد مقداری واقعی است. به هر حال تحریم های آمریکا و تهدید آمریکا به این که اگر این پولها را بلوکه نکنند و به ایران بدهند با مجازاتهای آمریکا مواجه خواهند شد اگر چه غیرقانونی است اما به خاطر سلطه مالی آمریکا یک واقعیت است که باید بپذیریم. یک مقداری هم بهانه جویی است که آن کشورها از فرصت سوء استفاده هم میکنند. با این که گاهی اوقات راههایی هم باز میشود میتوانند انجام دهند ولی به بهانه تحریمها خودداری میکنند. عراقچی اظهار داشت: رایزنیهای ما به طور مستمر وجود دارد. در قالب مکانیسم های خلاقانهای که توانستیم ابداع کنیم بخشی از این پولها برگشته است.
بازگشت پول های ایران از خارج کشور چه زمانی آغاز می شود؟
درحالیکه رئیس کل بانک مرکزی پس از سفر به عراق و دیدار با مقامات عراقی از جمله رئیس بانک مرکزی و رئیس بانک تجارت عراق، اعلام کرد که بر سر آزادسازی پولهای بلوکه شده ایران با عراق توافق کرده ایم و به دنبال آن، برخی منابع به آزادسازی 5 میلیارد دلار پول ایران به صورت تهاتر کالا برای خرید کالاهای اساسی اشاره داشتند، اما اخبار منتشر شده در برخی رسانه ها حکایت از آن دارد، که به خاطر تحریم های آمریکا و قرار گرفتن نام ایران در fatf امکان آزادسازی پول ایران نیست. در عین حال، تعدادی از رسانه های داخلی و شبکه های اجتماعی، به ماموریت دولت برای بازگشت پول های ایران اشاره کرده وعامل کاهش نرخ ارز در هفته اخیر رابا تقویت احتمال بازگشت پول های ایران از خارج کشور مرتبط دانسته اند.
برخی فعالان بازار ارز معتقدند که نتایج انتخابات آمریکا به صورت جو روانی چند روزه بر کاهش نرخ دلار اثرگذاشت اما آنچه عامل موثرتری بر نرخ ارز و طلا بوده، تقویت احتمال بازگشت پول های ایران از عراق و کره جنوبی بوده است.
چند ماه پیش، رسانه های داخلی وخارجی به دنبال سفر عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی ایران به عراق، در مورد توافق ایران وعراق برای آزادسازی حدود 5 میلیارد دلار پول ایران در عراق و یا احتمال تهاتر کالا با پول ایران خبرهای مختلفی منتشر کرده اند، و همتی به این نکته اشاره کرد که با مقامات عراقی در مورد بازگشت پول ایران توافق هایی حاصل شده است.
علاوه بر عراق، ایران رایزنی های مختلفی نیز با بقیه کشورها از جمله کره جنوبی برای بازگشت طلب ایران انجام داده است که باید دید در ماه های آینده چه نتایجی خواهد داشت.
به دنبال این رویداد و گفت وگوهای مختلف رئیس کل بانک مرکزی و مقامات ایران بامقامات عراقی، فعالان بازار ارز نیز ارزیابی خود را از اثر آزادسازی پول های ایران در عراق و کاهش نرخ دلار اعلام کرده و منتظر شروع آزادسازی پول های ایران در عراق به صورت ورود اسکناس و یا تهاتر با کالا بوده اند.
براین اساس در روزهای آینده باید دید که واکنش رسمی بانک مرکزی ایران و مقامات عراقی به انتشار این گونه خبرها چیست و چه زمانی می توان شاهد آزادسازی پول ایران در عراق به صورت تهاتر کالایی یا دریافت اسکناس و حواله ارزی باشیم؟
کارشناسان معتقدند که بازار ارز منتظر اثر روانی و اجرایی آزادسازی پول های بلوکه شده ایران در عراق وکشورهای دیگر بوده و مدت هاست که بازار منتظر خبر آزادسازی پول ایران در عراق به صورت اسکناس و یا تهاتر با کالا بوده است که می توانست در این شرایط، در کاهش نرخ دلار و ارز موثر باشد. اما با اعلام این خبرهای متنقاقض، باید دید که وضعیت عرضه و تقاضای ارز در آینده به چه سمتی خواهد رفت.
برخی فعالان بازار ارز و طلا معتقدند که دلارهای ایران در مسیر بازگشت به خانه است و دلیل کاهش نرخ ارز در هفته اخیر به کانال 26 هزار تومان، انتشار خبر بازگشت پول های ایران از عراق و کشورهای دیگر است. روز چهارشنبه روزنامه دولت تیتر یک خود را به ماموریت رئیس جمهور به وزارت خارجه و بانک مرکزی برای بازگشت دلارهای بلوکه شده اختصاص داده است. توجه روزنامه دولت و دستور رئیس جمهور، نشان از این دارد که اتفاق جدیدی در خصوص منابع ارزی ایران در خارج از کشور در حال وقوع است.
یک سایت خبری نیز از مراحل پایانی تهاتر ایران با عراق بر سردلارهای بلوکه شده ایران در عراق خبر داد و در نتیجه به نظر می رسد که در خصوص دلارهای ایران در کره جنوبی نیز خبرهایی در راه است و گشایش هایی به زودی صورت می گیرد. اما در نهایت مشخص نیست که بالاخره کدام دسته از اخبار محتمل تر است و آیا می توان به زودی شاهد آزادسازی پول های ایران در خارج کشور باشیم؟
برخی صاحب نظران معتقدند که براساس تحریم های اولیه و ثانویه آمریکا علیه ایران، در حال حاضر حدود 40 میلیارد دلار از پول ایران در کشورهای مختلف بلوکه شده است. البته در مورد رقم دقیق این پول های بلوکه شده دراین کشورها، اختلاف نظر وجود دارد اما رسانه ها رقم برآورد و تخمین آن را در چین، هند، کرهجنوبی، عراق و ژاپن با ارقام مختلفی اعلام کرده اند و کشورهای شریک تجاری و بدهکار به ایران حداقل حدود 40 میلیارد دلار از پول های ایران را بلوکه کرده اند.
در این زمینه مقامات رسمی کشور، ارقام مختلفی را اعلام کرده و برخی معتقدند که چین پول ایران را بلوکه نکرده است اما در کشورهای دیگر ارقامی از طلب ایران وجود دارد.
در مورد رابطه آزادسازی پول های ایران با تحریم ها و FATF نیز نکاتی مطرح شده و برخی معتقدند که مقامات عراقی و کشورهای دیگر، برای آزادسازی پول ایران، به دلیل تحریم ها و FATF با مشکلات و محدودیت هایی روبرو هستند.
چند روز پیش آقای میرتاج الدینی نماینده اصولگرای مجلس اعلام کرده که در صورت پیروزی بایدن و بازگشت آمریکا به برجام، موضوع بررسی دوباره لوایح FATF در دستور کار مجلس قرار خواهد گرفت.
کاووسی کارشناس اقتصادی در این زمینه می گوید: در حال حاضر رقمهای بزرگی از پولهای کشور در بانک مرکزی عراق بلوکه شده است. طبق آمارها پنج میلیارد دلار بابت فروش گاز و برق داشتیم، اما این رقم را نمیتوانند به کشور انتقال دهند؛ یکی از دلایل این مسئله، موضوع FATF است. هنوز تکلیف دو لایحهای که الحاق ایران به این گروه را تضمین میکند، مشخص نیست و دو لایحه پارمو و CFT دیگر از دسترس دولت هم خارج شده است.
در حال حاضر هم رقمهای بزرگی از پولهای کشور در بانک مرکزی عراق بلوکه شده است. طبق آمارها، پنج میلیارد دلار بابت فروش گاز و برق داشتیم، اما این رقم را نمیتوانند به کشور انتقال دهند. یکی از دلایل این ناکامی، مسئله FATF است؛ نه آنگونه که تصور میشود به دلیل تحریم باشد، چون عراق از تحریمهای آمریکا معاف شده است. اگر ما ارتباطات داشتیم و از جانب ریسکهای FATF مشکل نداشتیم، میتوانستیم این پول را بهراحتی به کشور منتقل کنیم.
وی با بیان اینکه مقررات FATF مانند مقررات فیفاست و همه کشورها ناگزیر به رعایت آن هستند، گفت: با این اوصاف مشکل این است که بحث سیاسی شده و متخصصان هم کمتر وارد موضوع میشوند. در حالی که اگر این اتفاق نمیافتاد، خیلی راحت با این لوایح موافقت میشد. همانطور که در زمان وزارت شمسالدین حسینی در دوره محمود احمدینژاد، این موضوع پیگیری جدی شد تا در طول چند ماه به تصویب برسد.
کاووسی اضافه کرد: با این وجود، هماکنون هم ۳۸ بند از این مقررات در کشور اجرا میشود و برای چند بند باقیمانده که مورد اختلاف است، بانک مرکزی در حال تدوین بخشنامه برای ایجاد محدودیت انتقالات و شناسایی مبدأ و مقصد پرداختهاست. اینها در راستای همین چند بند صورت میگیرد تا از این طریق، امکان جلب نظر اعضای FATF را کسب کنند.