دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس
افزایش نرخ سود کوتاه مدت رشد قیمت بازارهای دارایی را کنترل می‌کند
دفتر مطالعات اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی با عنوان «تحلیل تورم سه‌ماهه بهار ۱۳۹۹» نوشت: نرخ تورم و نوسانات آن، از مهمترین متغیرهای اقتصادی علامت‌دهنده به فعالان اقتصادی است
اقتصاد گردان - به‌طور معمول گزارش‌های دوره‌ای تورم در کشورهای مختلف دنیا، توسط بانک‌های مرکزی منتشر می‌شود که شامل تحلیلی بر مهمترین عوامل اثرگذار بر نرخ تورم در دوره مورد بررسی، تحلیل عوامل اثرگذار در دوره بعدی و سیاست بانک مرکزی در قبال نوسانات اقتصادی و تعیین نرخ تورم هدف است. متاسفانه چنین گزارشی توسط بانک مرکزی ایران منتشر نمی‌شود.
این گزارش افزود: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به‌منظور برآورده کردن نیاز نمایندگان مجلس شورای اسلامی و جامعه کارشناسی برای دستیابی به تحلیلی درباره سیاست‌های اتخاذ شده و آثار آن بر شاخص‌های قیمت، اقدام به انتشار گزارش‌های تحلیلی فصلی تورم کرده است. این گزارش‌ها که پس از پایان هر فصل منتشر می‌شود، شامل مروری بر آخرین تغییرات شاخص قیمت مصرف‌کننده، مهمترین عوامل اثرگذار بر نرخ تورم در دوره گذشته و مهمترین عوامل اثرگذار بر نرخ تورم در دوره آینده است.
شاخص قیمت مصرف‌کننده با ۶/۸۳ درصد افزایش در بهار ۱۳۹۹ نسبت به پایان سال ۱۳۹۸، بالاترین میانگین نرخ رشد شاخص قیمت مصرف‌کننده در طول چهار فصل گذشته را ثبت کرد. ضمن آنکه از بین گروه‌های کالایی با تفکیک موضوعی، گروه «کالا و خدمات متفرقه» بیشترین رشد را داشته است.این گزارش در تبیین علل افزایش نرخ تورم در بهار ۱۳۹۹ از مهمترین علل افزایش نرخ رشد شاخص قیمت مصرف‌کننده در فصل بهار را رشد پایه پولی و نقدینگی و همچنین افزایش نرخ ارز دانسته است به طوری که نرخ رشد نقدینگی و پایه پولی در فصل بهار، هر دو بالاتر از نرخ رشد بلندمدت بوده است.
افزایش پایه پولی و نقدینگی و رشد شدید شاخص‌های قیمت در بازار دارایی‌ها و کالای بادوام، می‌تواند نشان از انتظارات تورمی بالا باشد. فاصله گرفتن نرخ تورم از نرخ رشد نقدینگی نباید سیاستگذار را در خصوص رابطه این دو به اشتباه بیندازد. آنچه در حال حاضر باید در اولویت سیاستگذار پولی قرار گیرد، کنترل رشد قیمت در بازار دارایی‌هاست.
رشد شدید بازار دارایی اگر ناشی از رشد نقدینگی باشد، در نهایت بر شاخص قیمت تخلیه خواهد شد و درنتیجه لازم است تا رشد قیمت‌ها در این بازار کنترل شود. نمی‌توان تصور کرد که پایه پولی و نقدینگی با نرخ زیادی رشد داشته باشند، اما بازار دارایی بتواند ضربه‌گیر اثرات تورمی آنها باشد.
درحالی که عامل اصلی رشد پایه پولی و پس از آن نقدینگی، کسری بودجه دولت است، بدون کنترل کسری بودجه دولت و پیش‌بینی روش‌های غیرتورم‌زا برای تأمین کسری بودجه، نمی‌توان انتظارات تورمی و تورم را کنترل کرد. در کنار آن افزایش نرخ سود کوتاه‌مدت، می‌تواند یکی از راهکارها برای کنترل رشدهای شدید قیمت در بازارهای دارایی (بورس، سکه، ارز و مسکن) باشد.
افزایش نرخ سود کوتاه‌مدت باید تا حدی (متناسب با تورم انتظاری) باشد که ضمن توجه به وضعیت ترازنامه بانک‌ها و وضعیت رکود اقتصادی، بتواند منابع را از بازار دارایی‌ها به سمت سپرده‌های بانکی سوق دهد.
///////////////
مانع اصلی آزادسازی منابع ارزی ایران در کره‌جنوبی
کمیل طیبی کارشناس اقتصادی در گفتگو با ایبِنا گفت: دولت کره جنوبی موافق آزادسازی منابع است، ولی بانک‌های این کشور نظر دیگری دارند.منابع ارزی بلوکه شده ایران در کره جنوبی، توسط بانک های کره جنوبی مسدود و بلوکه شده و مذاکرات خیلی زیادی دو دولت ایران و کره جنوبی با یکدیگر داشته اند و آنچه مشخص است، موافقت دولت کره جنوبی با خواست ایران یعنی دسترسی قانونی به منابع ارزی خود است، اما چون بحث تحریم هست، بانک ها در کره جنوبی مستقل از دولت هستند و مشکل هم همین است. یعنی دولت کره جنوبی موافق آزادسازی منابع است، ولی بانک های این کشور نظر دیگری دارند.
سیستم بانکی کره به دلیل ترس از تحریم و مشول جریمه از سوی دولت آمریکا که خیلی هم در این مسئله جدی هستند و این کار را انجام می دهند، مبلغ حدود ۸ میلیارد دلاری که ناشی از فروش نفت به کره جنوبی در سال های قبل بوده را بلوکه کرده است.من فکر می کنم تا زمانی که سیستم بانکی چراغ سبزی از وزارت دارایی آمریکا نگیرد، شاید اقدام به رها سازی منابع ارزیی ایران نکند؛ به دلیل اینکه جریمه می شود. روابط مالی کره جنوبی و آمریکا در سطح بالایی در حوزه بازار خودرو و بازار صنایع سنگین قرار دارد، بنابراین گردش مالی خیلی زیادی بین دو کشور برقرار است و این عامل باعث پیروی شبکه بانکی کره از دستورات دولت آمریکا است. بانک مرکزی ایران در این مدت بسیار تلاش کرده و می کند و در داخل هم خیلی ها تهدید به تحریم کالاهای کره ای می کنند، اما غافل از اینکه اصلا این حرف ها نیست، سیستم بانکی کره جنوبی مستقل عمل می کند. زمانی که آمریکا از برجام خارج شد، ما اولین اثر آن را دیدیم و خیلی ها فکر نمی کردند که اثر خروج آمریکا از برجام به این شکل باشد. سیستم بانکی وقتی همکاری نکند یعنی اینکه بانک مرکزی تحریم می شود. بیشترین شدت تحریم ها بر روابط بانکی است و در این شرایط است که منابع ارزی ایران در کشوری نظیر کره جنوبی مسدود شده است
اگر مذاکرات دو کشور ایران و کره جنوبی به گونه ای پیش برود که طرف کره ای (دولت کره) بتواند حمایتی از این مسئله داشته باشد و بتواند آمریکا را راضی کند، به احتمال خیلی زیاد این منابع حداقل به صورت کالای ضروری، دارو و غیره آزاد خواهد شد و به کشور وارد می شود. وی افزود: خیلی احتمالش ضعیف هست که این منابع به طور مستقیم وارد کشور شود.
وی اشاره به انتخابات آمریکا اظهار داشت: این انتخابات قطعا اثر خواهد داشت. وقتی آمریکا اعلام کند که به برجام باز می گردد به صورت اتوماتیک بخشی از تحریم هایی که قانونی نشده و به تصویب کنگره نرسیده باشد، به طور اتوماتیک تعدیل می شود. قطعا این یک فرصتی را به وجود خواهد آورد تا بتوان از طریق مذاکره با آمریکا این منابع به کشور بازگردد و اینجاست که یک خوش بینی به این صورت به وجود می آید.
علی ربیعی سخنگوی دولت در نشست خبری اخیر خود در پاسخ به پرسشی درباره بازپس گیری منابع ارزی ایران از کره جنوبی گفت: «در ستاد اقتصادی دولت در این زمینه مذاکره شد و قرار شد هیات‌هایی به کشورهایی که ایران در آنها منابع ارزی دارد اعزام شوند که قطعا تاثیرگذار خواهد بود.در این شرایط نمی خواهیم از کشوری نام ببرم. عملکرد این کشورها در حافظه تاریخی مردم ایران باقی خواهند. ربیعی تصریح کرد: کره جنوبی تحت تاثیر سیاست‌های آمریکا، مردم ایران را از حقوق مسلم خود محروم کرده است، اخیرا درباره دارو بحثی را مطرح کرده اند که عدد آن اصلا قابل توجه نیست.
اما آنچه در این میان اهمیت دارد، رویکرد بانک های کره در قبال خواسته ایران است. موضوعی که دکتر کمیل طیبی نیز به آن اشاره دارد و معتقد است با وجود نگاه مثبت دولت کره جنوبی در دسترسی ایران به منابع ارزی خود، شاهد عدم همکاریی بانک های این کشور با بانک مرکزی ایران هستیم.
این گزارش افزود: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به‌منظور برآورده کردن نیاز نمایندگان مجلس شورای اسلامی و جامعه کارشناسی برای دستیابی به تحلیلی درباره سیاست‌های اتخاذ شده و آثار آن بر شاخص‌های قیمت، اقدام به انتشار گزارش‌های تحلیلی فصلی تورم کرده است. این گزارش‌ها که پس از پایان هر فصل منتشر می‌شود، شامل مروری بر آخرین تغییرات شاخص قیمت مصرف‌کننده، مهمترین عوامل اثرگذار بر نرخ تورم در دوره گذشته و مهمترین عوامل اثرگذار بر نرخ تورم در دوره آینده است.
شاخص قیمت مصرف‌کننده با ۶/۸۳ درصد افزایش در بهار ۱۳۹۹ نسبت به پایان سال ۱۳۹۸، بالاترین میانگین نرخ رشد شاخص قیمت مصرف‌کننده در طول چهار فصل گذشته را ثبت کرد. ضمن آنکه از بین گروه‌های کالایی با تفکیک موضوعی، گروه «کالا و خدمات متفرقه» بیشترین رشد را داشته است.این گزارش در تبیین علل افزایش نرخ تورم در بهار ۱۳۹۹ از مهمترین علل افزایش نرخ رشد شاخص قیمت مصرف‌کننده در فصل بهار را رشد پایه پولی و نقدینگی و همچنین افزایش نرخ ارز دانسته است به طوری که نرخ رشد نقدینگی و پایه پولی در فصل بهار، هر دو بالاتر از نرخ رشد بلندمدت بوده است.
افزایش پایه پولی و نقدینگی و رشد شدید شاخص‌های قیمت در بازار دارایی‌ها و کالای بادوام، می‌تواند نشان از انتظارات تورمی بالا باشد. فاصله گرفتن نرخ تورم از نرخ رشد نقدینگی نباید سیاستگذار را در خصوص رابطه این دو به اشتباه بیندازد. آنچه در حال حاضر باید در اولویت سیاستگذار پولی قرار گیرد، کنترل رشد قیمت در بازار دارایی‌هاست.
رشد شدید بازار دارایی اگر ناشی از رشد نقدینگی باشد، در نهایت بر شاخص قیمت تخلیه خواهد شد و درنتیجه لازم است تا رشد قیمت‌ها در این بازار کنترل شود. نمی‌توان تصور کرد که پایه پولی و نقدینگی با نرخ زیادی رشد داشته باشند، اما بازار دارایی بتواند ضربه‌گیر اثرات تورمی آنها باشد.
درحالی که عامل اصلی رشد پایه پولی و پس از آن نقدینگی، کسری بودجه دولت است، بدون کنترل کسری بودجه دولت و پیش‌بینی روش‌های غیرتورم‌زا برای تأمین کسری بودجه، نمی‌توان انتظارات تورمی و تورم را کنترل کرد. در کنار آن افزایش نرخ سود کوتاه‌مدت، می‌تواند یکی از راهکارها برای کنترل رشدهای شدید قیمت در بازارهای دارایی (بورس، سکه، ارز و مسکن) باشد.
افزایش نرخ سود کوتاه‌مدت باید تا حدی (متناسب با تورم انتظاری) باشد که ضمن توجه به وضعیت ترازنامه بانک‌ها و وضعیت رکود اقتصادی، بتواند منابع را از بازار دارایی‌ها به سمت سپرده‌های بانکی سوق دهد.
///////////////
مانع اصلی آزادسازی منابع ارزی ایران در کره‌جنوبی
کمیل طیبی کارشناس اقتصادی در گفتگو با ایبِنا گفت: دولت کره جنوبی موافق آزادسازی منابع است، ولی بانک‌های این کشور نظر دیگری دارند.منابع ارزی بلوکه شده ایران در کره جنوبی، توسط بانک های کره جنوبی مسدود و بلوکه شده و مذاکرات خیلی زیادی دو دولت ایران و کره جنوبی با یکدیگر داشته اند و آنچه مشخص است، موافقت دولت کره جنوبی با خواست ایران یعنی دسترسی قانونی به منابع ارزی خود است، اما چون بحث تحریم هست، بانک ها در کره جنوبی مستقل از دولت هستند و مشکل هم همین است. یعنی دولت کره جنوبی موافق آزادسازی منابع است، ولی بانک های این کشور نظر دیگری دارند.
سیستم بانکی کره به دلیل ترس از تحریم و مشول جریمه از سوی دولت آمریکا که خیلی هم در این مسئله جدی هستند و این کار را انجام می دهند، مبلغ حدود ۸ میلیارد دلاری که ناشی از فروش نفت به کره جنوبی در سال های قبل بوده را بلوکه کرده است.من فکر می کنم تا زمانی که سیستم بانکی چراغ سبزی از وزارت دارایی آمریکا نگیرد، شاید اقدام به رها سازی منابع ارزیی ایران نکند؛ به دلیل اینکه جریمه می شود. روابط مالی کره جنوبی و آمریکا در سطح بالایی در حوزه بازار خودرو و بازار صنایع سنگین قرار دارد، بنابراین گردش مالی خیلی زیادی بین دو کشور برقرار است و این عامل باعث پیروی شبکه بانکی کره از دستورات دولت آمریکا است. بانک مرکزی ایران در این مدت بسیار تلاش کرده و می کند و در داخل هم خیلی ها تهدید به تحریم کالاهای کره ای می کنند، اما غافل از اینکه اصلا این حرف ها نیست، سیستم بانکی کره جنوبی مستقل عمل می کند. زمانی که آمریکا از برجام خارج شد، ما اولین اثر آن را دیدیم و خیلی ها فکر نمی کردند که اثر خروج آمریکا از برجام به این شکل باشد. سیستم بانکی وقتی همکاری نکند یعنی اینکه بانک مرکزی تحریم می شود. بیشترین شدت تحریم ها بر روابط بانکی است و در این شرایط است که منابع ارزی ایران در کشوری نظیر کره جنوبی مسدود شده است
اگر مذاکرات دو کشور ایران و کره جنوبی به گونه ای پیش برود که طرف کره ای (دولت کره) بتواند حمایتی از این مسئله داشته باشد و بتواند آمریکا را راضی کند، به احتمال خیلی زیاد این منابع حداقل به صورت کالای ضروری، دارو و غیره آزاد خواهد شد و به کشور وارد می شود. وی افزود: خیلی احتمالش ضعیف هست که این منابع به طور مستقیم وارد کشور شود.
وی اشاره به انتخابات آمریکا اظهار داشت: این انتخابات قطعا اثر خواهد داشت. وقتی آمریکا اعلام کند که به برجام باز می گردد به صورت اتوماتیک بخشی از تحریم هایی که قانونی نشده و به تصویب کنگره نرسیده باشد، به طور اتوماتیک تعدیل می شود. قطعا این یک فرصتی را به وجود خواهد آورد تا بتوان از طریق مذاکره با آمریکا این منابع به کشور بازگردد و اینجاست که یک خوش بینی به این صورت به وجود می آید.
علی ربیعی سخنگوی دولت در نشست خبری اخیر خود در پاسخ به پرسشی درباره بازپس گیری منابع ارزی ایران از کره جنوبی گفت: «در ستاد اقتصادی دولت در این زمینه مذاکره شد و قرار شد هیات‌هایی به کشورهایی که ایران در آنها منابع ارزی دارد اعزام شوند که قطعا تاثیرگذار خواهد بود.در این شرایط نمی خواهیم از کشوری نام ببرم. عملکرد این کشورها در حافظه تاریخی مردم ایران باقی خواهند. ربیعی تصریح کرد: کره جنوبی تحت تاثیر سیاست‌های آمریکا، مردم ایران را از حقوق مسلم خود محروم کرده است، اخیرا درباره دارو بحثی را مطرح کرده اند که عدد آن اصلا قابل توجه نیست.
اما آنچه در این میان اهمیت دارد، رویکرد بانک های کره در قبال خواسته ایران است. موضوعی که دکتر کمیل طیبی نیز به آن اشاره دارد و معتقد است با وجود نگاه مثبت دولت کره جنوبی در دسترسی ایران به منابع ارزی خود، شاهد عدم همکاریی بانک های این کشور با بانک مرکزی ایران هستیم.
