رفت و برگشت دلار به كانال 27 و 26 / نوسان در تصميم گيري ارزي بانك مركزي

اقتصاد گردان  – محسن شمشيري 

صبح دوشنبه 24 شهريور 99، قيمت دلار در بازار آزاد ابتدا به بالاي 27 هزار تومان رسيد اما در ساعات عصر و با حضور بازار ساز، قيمت به كانال 26 هزار تومان برگشت و در ساعات عصر به نرخ 26120، يورو30800 و درهم 7330 تومان معامله شد. در نتيجه قيمت سكه كه تا 13 ميليون تومان افزايش يافته بود نيز كاهش و به 12 ميليون و 650 هزار تومان رسيد. مظنه مثقال طلاي بازار تهران 5 ميليون و 140 هزار، گرم طلای18عيار 1 ميليون  و186 هزار، نیم سکه 6 ميليون و 600 هزار، ربع سكه 3 ميليون و 750 هزار، سكه گرمي 2 ميليون تومان معامله شد. 

در ساعات صبح،  افزايش قيمت طلا و ارز همچنان ادامه داشت و روز دوشنبه 24 شهريور 99،  قیمت دلار با افزایش نسبت به قیمت‌های پایانی روز کاری از 27 هزار تومان عبور كرد، یورو 31هزار و 300 تومان و درهم امارات 7هزار و 320 تومان اعلام شده است. سكه نيز از مرز 13 ميليون گذشته است. 

كارشناسان دليل اين وضعيت را علاوه بر تحولات بازار سهام و كاهش شاخص كل بورس، نزديك شدن به انتخابات آمريكا و عوامل اثرگذار قبلي، به نوسان در تصميم گيري هاي روزهاي اخير بانك مركزي مرتبط مي دانند و معتقدند كه بعد از توقف ارز سهميه ساير كه صرافي ها به هر كد ملي 2200 دلار عرضه مي كردند، عده اي با اين تصور كه نرخ ارز در حال افزايش است و بانك مركزي توان تامين آن را ندارد، وارد بازار شده و به دنبال كسب سود در آينده هستند. 

همچنين در روزهاي اخير نرخ پايه ارز در سامانه نيما افزايش يافته و بانك مركزي در روزهاي اخير محدوديت هايي در عرضه و تقاضا در بازار نيما ايجاد كرده بود كه البته گفته مي شود اين محدوديت ها در  ظهر دوشنبه برطرف شده است. اما به هر حال تاثير خود را روي تقاضا گذاشته است و عده اي با اين تحليل كه بانك مركزي امكان تامين ارز و پاسخ گويي به تقاضا را ندارد و به دليل افت شاخص سهام، بخشي از نقدينگي به اين بازار سرازير خواهد شد، پيشاپيش به دنبال خريد ارز بيشتري از بازار آزاد هستند. 

برخي فعالان بازار ارز نيز مي گويند كه هر گونه نوسان و تغيير سياست بانك مركزي، اين پيام را به بازار مي دهد كه مديريت ارزي دچار استيصال وناتواني شده و قادر به ايجاد تعادل در عرضه و تقاضا نيست و همين موضوع باعث افزايش تقاضا و رشد قيمت ها مي شود و عده اي كه ارز دارند نيز از عرضه آن خودداري مي كنند. همچنين  به دليل توقف ارز ساير در صرافي ها، مراجعه به بازار آزاد بيشتر شده و كساني كه تصور مي كردند نياز آينده خود را مي توانند با دلار سهميه اي براي مسافرت تامين كنند، اكنون تصميم گرفته اند كه در نرخ كمتر ارز نسبت به آينده خريد كنند.

در بازار طلا نيز به دنبال اعلام نرخ اونس جهاني 1948 دلار،  قیمت طلای ۱۸عیار هرگرم یک‌میلیون و ۲۲۲هزار تومان، مظنه طلاي آبشده 17 عيار هر مثقال طلا 5میلیون و 295هزار تومان، قیمت سکه تمام ‌بهار آزادی طرح جدید ۱۳میلیون و ۱۰۰ هزار تومان، قیمت سکه طرح قدیم 12میلیون و 100 هزار تومان، نیم‌سکه بهار آزادی 6میلیون و 600 هزار تومان، ربع‌سکه بهار آزادی 3میلیون و 750هزار تومان و سکه گرمی یک‌میلیون و 900هزار تومان به فروش می‌رسد.

همزمان با افزایش قیمت ارز در بازار آزاد، صرافی‌های بانکی قیمت خرید و فروش دلار و یورو را افزایش دادند و از دیروز دلار در این صرافی‌ها وارد کانال 23هزار تومان شده ولی در عین حال دلار در بازار آزاد همچنان درحال رکوردزنی است و هم‌اکنون با قیمت حدود 26هزار و 950 تومان معامله می‌شود.

صرافی‌های بانک‌ها روز دوشنبه قیمت دلار را برای فروش به گروه‌های هدف با 290 تومان افزایش نسبت به قیمت‌های پایانی روز کاری قبل 23هزار و 590 تومان اعلام کرده‌اند. این صرافی‌ها دلار را از مردم با قیمت 23هزار و 490 تومان خریداری می‌کنند.قیمت فروش یورو در صرافی‌های بانک‌ها نیز با 290 تومان افزایش نسبت به قیمت‌های پایانی روز کاری قبل 27هزار و 790 تومان اعلام شده است؛ قیمت خرید یورو در این صرافی‌ها 27هزار و 690 تومان درج شده است.

مشاهدات بازار غیر رسمی ارز از افزایش حدود ۵۰۰ تومانی بهای دلار نسبت به روز قبل حکایت دارد. این بازار  در روز دوشنبه با قیمت ۲۶ هزار و ۶۵۰ تومان معاملات خود را آغاز کرد و طی روندی صعودی، قیمت دلار از مرز ۲۷ هزار تومان نیز گذر کرده است.

این در حالی است که در سامانه سنا ۲۳ شهریور،  فروش هر یورو تغییر قابل توجهی نداشت و به مبلغ میانگین ۲۷ هزار و ۳۸۲ تومان به فروش رفت و برای فروش دلار نیز با ثبت افزایش حدود ۴۰۰ تومانی رقم میانگین ۲۲ هزار و ۳۷۹ تومان ثبت شد.سامانه نیما طی روز معاملاتی گذشته شاهد رفتاری متفاوت بود.  فروش هر حواله یورو با میانگین قیمت ۲۶ هزار و ۴۶۶ تومان انجام شده که حاکی از افزایش یک هزار و ۴۰۰ تومانی است. با این وجود فروش حواله دلار در روز معاملاتی گذشته با میانگین قیمت ۲۱ هزار و ۶۶ تومان انجام شد که نشان دهنده عدم تغییر قیمت دلار نیمایی در روز معاملاتی گذشته است.

فعالان بازار، علت اصلی افزایش قیمت طلا و سکه در روزهای اخیر را افزایش چشم‌گیر قیمت ارز می‌دانند و می‌گویند: از یکی دو روز گذشته تقاضا برای خرید طلای خام و سکه در بازار افزایش یافته و همین امر موجب افزایش حباب سکه شده است. در بازار جهانی طلا نیز قیمت هر اونس طلا با 0.43 درصد افزایش به 1948 دلار و 82 سنت رسید. قیمت فلز زرد در معاملات آتی برای تحویل در ماه دسامبر با 0.49 درصد افزایش به 1957 دلار و 40 سنت رسید.

استفن اینز تحلیلگر مؤسسه آکسی گروپ در این باره گفت: بازار طلا منتظر اعلام سیاست فدرال رزرو است. بانک مرکزی آمریکا احتمالاً سیاست فعلی خود را تغییر نخواهد داد اما این اعتقاد در بازار شکل گرفته است که چنین سیاستی می‌تواند موجب افزایش نرخ تورم شود.

نرخ پایین بهره و احتمال اتخاذ سیاست انبساطی بلندمدت از سوی بانک مرکزی آمریکا که می‌تواند به تضعیف بیشتر ارزش دلار بینجامد به افزایش قیمت طلا کمک کرده است.

شاخص ارزش دلار در برابر سبد ارزهای رقیب با 0.1 درصد کاهش مواجه بود. تمرکز اصلی بازار روی اعلام سیاست فدرال رزرو در روز چهارشنبه است. تضعیف ارزش دلار موجب ارزان‌تر شدن طلا برای خریدارانی می‌شود که از ارزهای غیردلاری استفاده می‌کنند.

فعالان بازار همچنین در انتظار نشست‌های سیاست‌گذاری بانک مرکزی ژاپن و بانک مرکزی انگلیس در روز پنجشنبه هستند. بانک‌های مرکزی مهم جهان طی ماه‌های گذشته سیاست‌های محرک مالی بی‌سابقه‌ای را به اجرا گذاشته و نرخ بهره را پایین نگه داشته‌اند. این سیاست‌ها سبب شده است قیمت طلا به‌دلیل نقشی که این بازار در جلوگیری از کاهش ارزش دارایی‌های سرمایه‌گذاران در فضای تورمی دارد به ارقامی بی‌سابقه برسد.

در عین حال رئیس بانک مرکزی اروپا گفته دولت‌های حوزه یورو باید برای کمک به ترمیم اقتصاد این حوزه سیاست افزایش هزینه‌ها را ادامه دهند.

گفتنی است، در ماه‌های اخیر با تشدید نوسانات ارزی، قیمت دلار رکورد 26هزار تومان را هم زده بود ولی بعد از مدتی با ورود بانک مرکزی به بازار قیمت‌ها تا کانال 20هزار تومان هم بازگشت و مدتی نیز در محدوده 22هزار تومان در نوسان بود، اما از روزهای گذشته بار دیگر نوسان صعودی در بازار ارز شکل گرفته است و قیمت ارز وارد کانال جدید قیمتی شد.

گفتنی است، اختلاف نرخ ارز در بازار آزاد و صرافی‌های بانکی در هفته‌های اخیر موجب تشکیل صف‌های طولانی خرید ارز مقابل این صرافی‌ها شده بود؛ عده‌ای به‌نیت کسب سود حدوداً 6میلیونی ساعات طولانی در صف خرید ارز مقابل این صرافی‌ها منتظر می‌ماندند؛ فروش ارز سهمیه‌ای در صرافی‌های بانکی در روزهای اخیر با جنجال‌هایی همراه بود.

بنابراین، صف‌های طولانی و البته جنجال‌برانگیز خرید ارز سهمیه‌ای از صرافی‌های بانکی واکنش بانک مرکزی را به‌همراه داشت و موجب متوقف‌شدن فروش 2200 دلار ارز سهمیه‌ای به هر فرد شد.

باتوجه به تأکید بانک مرکزی برای تأمین ارز نیازهای واقعی مشتریان، صرافی‌های بانکی نسبت به تأمین ارز مورد نیاز مصارف 24گانه خدماتی از جمله مسافران، بیماران، دانشجویان و... اقدام می‌کنند و تنها فروش ارز سهمیه‌ای با کارت ملی را متوقف کرده‌اند.

قیمت دلار درحالی از کانال ۲۶ هزار تومان عبور کرده که پیش از این بازار ارز یک بار دیگر شاهد ثبت این نرخ برای دلار بود. اما سوال اینجاست که چرا قیمت دلار افزایشی شده است نوسانات اخیر در بازار ارز درحالی همچنان ادامه دارد که باعث ورود قیمت انواع ارز بخصوص دلار به کانال جدید قیمتی شده است.

البته در روزهای اخیر بازارهای موازی از جمله سکه، خودرو و مسکن نیز با نوسان صعودی همراه بوده اند که طبق اذعان فعالان اقتصادی ریشه اصلی نوسانات اخیر به اتفاقات بورس در یکی دو ماه گذشته مربوط می شود چرا که برخی احتمال می دهند سرمایه داران جدید در بورس به دلیل ریزش‌های اخیر از ترس ضرر بیشتر وارد سرمایه گذاری در بازارهای موازی شده اند. اما در بازار ارز دلایل دیگری در کنار اتفاقات اخیر بورس موجب شده تا بار دیگر شاهد رکورد زنی قیمتها باشیم. به نحوی که دلار یک بار دیگر به سقف تاریخی خود رسید و حتی طی یکی دو روز گذشته از آن هم عبور کرد و به میانه کانال 26 هزار تومان جا خوش کرد افزایش قیمت ارز بهانه ای شده تا قیمتها در بازارهای دیگر نیز با نوسان همراه شود و حتی بهانه ای جدید برای گران فروشی در دست بخشهای دیگر اقتصادی بیفتد.

اکثر صرافان خیابان فردوسی معتقدند دستکاری نرخ ها و سیاست های دستوری یکی از دلایل مهم افزایش قیمتها در بازار ارز است؛ یکی از فعالان بازار در همین خصوص می گوید متاسفانه دستکاری نرخ ارز موجب شده تا نرخ دستوری حتی در سامانه نیما هم ثبت شود.

او می گوید: بسته شدن سقف نرخ فروش و پیشنهاد تبعاتی دارد که از جمله آن ایجاد تعاملات غیرشفاف در معاملات نیمایی و بهم ریختگی نرخ معاملات است.این نوع برخورد در سامانه نیما نتیجه ای معکوس خواهد داشت و اثر به هم ریختگی نرخ ها در بازار مشخص خواهد شد.

البته از ظهر محدودیت سقف فروش در نیما برداشته شد؛ بازاری ها این موضوع را با عنوان  جبران یکی از اشتباهات بازارساز بر شمرده و می گویند: یکی از اشتباهات بازارساز که در سامانه ی نیما انجام شده بود، جبران شد. این امید می رود که خریدو فروش ارز به نرخ بازار آزاد در صرافی ها آزاد شود تا مردم بتوانند خرید و فروش خود را از طریق صرافی ها انجام دهند و دیگر شاهد اشتباهات این چنینی که در گذشته نیز اتفاق افتاده بود نباشیم.

همزمان با افزایش قیمتها در بازار ارز و همچنین افزایش نرخ خرید و فروش دلار در صرافی های بانکی با بازار آزاد صفهای طولانی برای خرید ارز مقابل صرافی های بانکی تشکیل شده و حاشیه هایی را به همراه داشت که در نهایت بانک مرکزی ورود کرده و به صرافی های بانکی دستور داد که ارز سهمیه ای دو هزار و 200 دلار به هر کارت ملی را دیگر مانند قبل به مشتریان نفروشند؛ بنابراین صفهای طولانی مقابل صرافی های بانکی با حذف ارز سهمیه ای برچیده شد اما به گفته فعالان بازار ارز بعد از آن تقاضای خانگی ها برای خرید ارز از طریق صرافی های دیگر افزایش یافته است.

یکی از فعالان بازار ارز در همین ارتباط می گوید: با بسته شدن سهمیه دو هزار و 200 دلاری به هر کارت ملی که یک بار در سال و از طریق صرافی های بانکی پرداخت می شد، تقاضا در بازار غیررسمی و خریداران خانگی فعال تر شده و به عبارتی نگرانی از گران شدن ارز افزایش یافته است.به اعتقاد فعالان بازار، بهتر بود بانک مرکزی به جای قطع ارز سهمیه ای نرخ آن را به بازار نزدیک می کرد و میزان سهمیه را به صورت پلکانی و تدریجی کاهش می داد.

یکی از صراف ها در این ارتباط تاکید کرد: مثلا بانک مرکزی می توانست به صورت پلکانی و تدریجی و اضافه کردن مدت زمانی برای خرید بخش دوم یا سوم مثلا دو هزار دلار را به 500 دلار تقسیم کند که براساس آن هر متقاضی این میزان ارز را هر سه ماه بتواند بخرد. یا مثلا سهمیه دو هزار یورو را به 1500 و ... با شیب ملایم کم می کرد اما حذذف یکباره با حاشیه هایی همراه شده است.

یکی از دلایل دیگر افزایش قیمت ارز در بازار افزایش چشم گیر درهم امارات می باشد؛ نرخ درهم امارات هم در بازار نیما و هم بازار آزاد در هفته های اخیر افزایش چشمگیر داشته به نحوی که هم اکنون قیمت درهم امارات به هفت هزار و 250 تومان رسیده است؛ فعالان بازار معتقدند افزایش قیمت درهم بیانگر بالا بودن تقاضای خرید ارز در بازار است.

پیش از این فعالان اقتصادی از نرخ های بالا بخصوص در سامانه نیما برای تامین ارز گله داشتند و می گفتند با این قیمتها فعالان اقتصادی برای خرید ارز به مشکل می خورند چرا که قیمتها کاملا فضایی شده است.

یکی از صرافی ها درباره اختلاف نرخ دلار در صرافی های بانکی با بازار آزاد اینطور توضیح می دهد که افزایش اختلاف نرخ ارز در صرافی های بانکی با بازار همواره نتیجه معکوس داشته چرا که با این فاصله قیمتی صرافان خریدار نیستند و عمده خریداران ارز بانکها هستند؛ بنابراین در این شرایط این گمانه مطرح شده که با توجه به شرط فروش اجباری ارز توسط صرافیها به دلیل عدم نگهداری بیش از سه روز ارز صرافان فروشنده ارز با ضرر مواجه شده ولی خریداران و دپوکنندگان با جمع کردن ارز با سود همراه می شوند.

فعالان بازار ارز ادامه سیاست دستوری در بازار را توصیه نمی کنند و معتقدند تقاضا با این دست کاری ها سرکوب نمی شود بلکه از شکلی به شکل دیگر تغییر ماهیت می دهد. برخی دیگر از صرافی ها به وضعیت معاملات در بازار متشکل ارزی گله دارند و می گویند عدم فروش درهم به صرافی های تضامنی و عدم توانایی صرافان به فروش ارزهای بازارمتشکل به مانند قبل، عملا تمامی صرافان را بیکار کرده است. در این شرایط بازار غیررسمی فعالتر شده و خدماتی که صرافان نمی توانند انجام بدهند به چرخه غیررسمی و زیرزمینی بازار ارز هدایت می شود.

افزايش قیمت ارز درحالی همچنان در بازار ادامه دارد و موجب شده در بازار طلا و سکه نیز رکوردهای تاریخی به ثبت برسد که بانک مرکزی در حال عرضه ارز در بازار نیما است و بارها اعلام کرده نیازهای فعالان اقتصادی را تامین می کند. اما به نظر می رسد آنچه این روزها در بازارهای مختلف در حال ثبت است علاوه بر جنبه های اقتصادی و سیاسی بیشتر جنبه روانی داشته و تبعات تصمیمات غلطی است که در گذشته از سوی سیاست گذاران اتخاذ و اعمال شده است.

قیمت جهانی طلا 

به دنبال تضعیف دلار و احتمال اتخاذ لحنی تدافعی توسط فدرال رزرو در پایان نشست دو روزه این بانک قیمت طلا امروز شاهد افزایش بود.قیمت هر اونس طلا با 0.43 درصد افزایش به 1948 دلار و 82 سنت رسید. قیمت فلز زرد در معاملات آتی برای تحویل در ماه دسامبر با 0.49 درصد افزایش به 1957 دلار و 40 سنت رسید.

استفن اینز تحلیلگر موسسه آکسی گروپ در این باره گفت: «بازار طلا منتظر اعلام سیاست فدرال رزرو است.» وی افزود، بانک مرکزی آمریکا احتمالا سیاست فعلی خود را تغییر نخواهد داد اما این اعتقاد در بازار شکل گرفته که چنین سیاستی می تواند موجب افزایش نرخ تورم شود.

نرخ پایین بهره و احتمال اتخاذ سیاست انبساطی بلندمدت از سوی بانک مرکزی آمریکا که می تواند به تضعیف بیشتر ارزش دلار بیانجامد به افزایش قیمت طلا کمک کرده است.

شاخص ارزش دلار در برابر سبد ارزهای رقیب امروز با 0.1 درصد کاهش مواجه بود. تمرکز اصلی بازار روی اعلام سیاست فدرال رزرو در روز چهارشنبه است. تضعیف ارزش دلار موجب ارزان تر شدن طلا برای خریدارانی می شود که از ارزهای غیردلاری استفاده می کنند.

فعالان بازار همچنین در انتظار نشست های سیاست گذاری بانک مرکزی ژاپن و بانک مرکزی انگلیس در روز پنجشنبه هستند. بانک های مرکزی مهم جهان در طی ماه های گذشته سیاست های محرک مالی بی سابقه ای را به اجرا گذاشته و نرخ بهره را پایین نگه داشته اند. این سیاست ها سبب شده تا قیمت طلا به دلیل نقشی که این بازار در جلوگیری از کاهش ارزش دارایی های سرمایه گذاران در فضای تورمی دارد به ارقامی بی سابقه برسد. در عین حال رئیس بانک مرکزی اروپا گفته دولت های حوزه یورو باید برای کمک به ترمیم اقتصاد این حوزه سیاست افزایش هزینه ها را ادامه دهند.