رد پای دلار درگرانی‌کره

اقتصاد گردان - نایاب شدن کره در بازار خبرساز شد. برخی علت کمبود کره در بازار را به دوعامل «کمبود ارز در کشور و ممنوعیت اخیر واردات» گره می‌زنند. دو عاملی که موجب شده تا قیمت کره در بازار افزایش دو برابری را به ثبت برساند. پیگیری‌ها درباره موضوع واردات کره و افزایش قیمت آن نیز در روزهای اخیر نشان می‌دهد، که واردات این محصول با ارز مرجع، حداکثر تا اواخر سال ۹۷ انجام و کره وارداتی نیز در آن زمان به‌طور کامل در کشور مصرف شده است. 

هم‌اکنون کره توزیعی در کشور، تولید شرکت‌های داخلی است؛ یعنی با توجه به حذف ارز از واردات کره، کارخانه‌های دولتی به تولید کره روی آورده‌اند. این موضوع اما زمینه را برای اختلاف بین بخش‌های مختلف دامن زده به گونه‌ای که برخی مدعی شدند افزایش قیمت کره غیرقانونی است زیرا واردات کره به کشور با ارز ۴۲۰۰ تومانی انجام شده و از همین رو اجازه رشد قیمت نباید داده شود. در مقابل اما تولیدکنندگان مدعی هستند که کره حیوانی موجود در بازار که هم‌اکنون با قیمت‌های بیشتری نسبت به قبل عرضه می‌شود، ارتباطی با کره وارداتی اواخر سال ۹۷ که ارز ۴۲۰۰ تومانی به آن تعلق گرفته بود نداشته و ادعای برخی افراد مبنی بر اینکه صنایع لبنی کره وارداتی با ارز ترجیحی را دو برابر قیمت مصوب عرضه می‌کنند خلاف واقع و نادرست است. با این حال کمبود کره در بازار و افزایش دو برابری قیمت آن، سبب شده تا کره در فروشگاه‌های زنجیره‌ای سهمیه‌بندی شد. البته علت سهمیه‌بندی کره در فروشگاه‌های زنجیره‌ای به گفته رییس اتحادیه سوپر مارکت‌ها به این دلیل است که برخی فروشگاه‌ها کره را با قیمت قبل عرضه می‌کنند.

    ماجرای افزایش2 برابری قیمت کره

این روزها قیمت کره نسبت به قبل رشدی حدود ۲برابری را ثبت کرده است. بنابه اظهارات رییس اتحادیه سوپر مارکت‌ها، با توجه به کمبود روغن جامد در بازار، قیمت کره پس از یک هفته عدم عرضه، از دو روز گذشته حدود ۹۰ درصد افزایش یافته است. سعید درخشانی در توضیح این مطلب به «تسنیم» گفت: این قلم کالا در بازار کم بوده و مردم نیز سراغ آن را می‌ گیرند ولی کمبود وجود دارد. وی در پاسخ به دلیل این کمبود اظهار کرده که دلیلش را باید از تولید‌کننده پرسید، زیرا خریدار وجود دارد ولی اینکه چرا نیست به تولید‌کننده مربوط می‌شود. رییس اتحادیه سوپر مارکت‌ها و مواد پروتئینی همچنین با اشاره به گرانی کره در روزهای اخیر نیز خاطرنشان کرد: حدود یک هفته بود که تولید‌کننده، کره را در بازار عرضه نکرد و از دو روز گذشته که عرضه آن شروع شده، قیمت حدوداً دو برابر شده است. براساس اعلام او، قیمت کره 100 گرمی از 4500 تومان به 8 هزار تومان و کره 50 گرمی از 2300 تومان به 4100 تومان افزایش یافته است و اینکه مجوزی برای افزایش قیمت گرفته شده یا خیر نیز اطلاعاتی ندارم ولی به هر حال این گرانی‌ها وجود دارد.

البته موضوع گرانی کره زمینه را برای اختلاف بین بخش‌های مختلف دامن زده به گونه‌ای که برخی مدعی شدند افزایش قیمت کره غیرقانونی است؛ زیرا واردات کره به کشور با ارز ۴۲۰۰ تومانی انجام شده و از همین رو اجازه رشد قیمت نباید داده شود. در مقابل اما تولیدکنندگان مدعی هستند که کره حیوانی موجود در بازار که هم‌اکنون با قیمت‌های بیشتری نسبت به قبل عرضه می‌شود، ارتباطی با کره وارداتی اواخر سال ۹۷ که ارز ۴۲۰۰ تومانی به آن تعلق گرفته بود نداشته و ادعای برخی افراد مبنی بر اینکه صنایع لبنی کره وارداتی با ارز ترجیحی را دو برابر قیمت مصوب عرضه می‌کنند، خلاف واقع و نادرست است. در همین زمینه نیز یکی از اعضای هیات نمایندگان اتاق بازرگانی در صفحه شخصی خود در توییتر مدعی شده بود شرکت‌هایی که کره حیوانی با ارز ۴۲۰۰ تومانی وارد کرده‌اند، محصولات خود را با دو برابر قیمت عرضه می‌کنند. 

    میزان واردات کره با ارز ۴۲۰۰ تومانی

 بر اساس آمار اعلام شده از سوی انجمن لبنی ایران، میزان واردات کره با ارز ۴۲۰۰ تومانی در اواخر سال ۹۷، ۴۵ هزار تن بوده است. این در شرایطی است که روزانه ۱۰۰ تن کره حیوانی در کشور مصرف می‌شود. با یک حساب سر انگشتی مشخص می‌شود که میزان کره وارداتی با ارز ۴۲۰۰ تومانی تنها کفاف مصرف ۴۵۰ روز کشور را داده و بعد از آن با توجه به سیاست‌های دولت مبنی بر عدم تخصیص ارز مرجع برای واردات کره، واردات این محصول به وسیله ارز ترجیحی انجام شده است. در حال حاضر نیز اگرچه واردات کره ممنوع نیست، اما متوقف است زیرا قیمت تمام شده کره وارداتی بیشتر از قیمت تولید کره داخلی است. زیرا تعداد روزهای برآوردی برای مصرف کره حیوانی از ابتدای ۹۸ تا انتهای مرداد ماه، ۵۲۰ روز است اما کره وارداتی در سال ۹۷ تنها تا ۴۵۰ روز پاسخ نیاز داخل را می‌داده بنابراین موجودی ذخیره استراتژیک کشور برای کره حیوانی تا تابستان قابل اتکا بود.

اما دبیر انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی می‌گوید: کره‌هایی که تاکنون در داخل مصرف می‌شده است، در بهمن و اسفند دو سال گذشته وارد کشور شده بودند. یعنی کره‌ها در بهمن و اسفند سال 1397 با ارز چهار هزار و 200 تومانی تامین اعتبار شدند. حال به دلیل ارزبری‌ بالای واردات کره برای فعالان اقتصادی دیگر صرفه اقتصادی ندارد و تصمیم بر این شد که تولید داخل جایگزین کره‌های وارداتی شود. به گفته رضا باکری، واردات کره سالانه 400 میلیون دلار ارز از کشور خارج می‌کند. از همین رو، از سال 1397 تاکنون با توجه به افزایش نرخ ارز و میزان نرخ تورم، شرکت‌های لبنی با دولت همکاری کردند و قیمت کره را ثابت نگه داشتند؛ اما حالا با افزایش نرخ ارز و واردات تکنولوژی‌های جدید، افزایش شیرخام در دستور کار فعالان این حوزه قرار گرفته است. بنابه اظهارات دبیر انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی، هم‌اکنون قیمت هر کیلو کره 80 هزار تومان که با تخصیص ارز 4200 تومانی که در اختیار واردکنندگان شرکت‌های لبنی قرار می‌گرفته، تمام می‌شود، یعنی قیمت هر کره 100 گرمی هشت هزار تومان تمام می‌شد اما با افزایش قیمت ارز نیمایی به 20 هزار تومان و عدم تخصیص ارز دولتی به واردکنندگان کره ممکن است قیمت هر کیلو کره به 120 هزار تومان برسد. باکری همچنین تاکید کرد که با پایان ذخایر در انبارها به واسطه ظرفیت‌سازی و توانمندی‌های صنعت لبنی کشور، از ابتدای شهریور ماه کره تولید داخل با قیمتی، ۳۵ درصد کمتر از قیمت جهانی (بر اساس قیمت دلار آزاد) وارد بازار شده است. او می‌گوید: تولید کره در داخل کشور مطلوب است و امکان تامین و توزیع نیاز داخلی به صورت کامل وجود دارد. باکری با اشاره به اینکه تا دو هفته آینده کمبود بازار به‌طور کامل تامین خواهد شد، افزود: ‌منتظر در یافت مجوزهای لازم در این زمینه هستیم.

    افزایش قیمت کره ربطی به ارز ندارد

موضوع سوءاستفاده از ارز مرجع در واردات کره در حالی مطرح می‌شود که تولیدکنندگان فرآورده‌های لبنی همواره به‌صورت شفاف از تک نرخی شدن ارز در بخش‌های مختلف از واردات کره گرفته تا نهاده‌های دامی حمایت کرده و کلیه فرایند واردات کره حیوانی و توزیع آن در کشور از ابتدا تاکنون به‌طورتحت نظارت نهادهای نظارتی بوده است. همچنین نگاهی به بازار نشان می‌دهد که طی یک سال و نیم گذشته قیمت کره وارداتی در بازار به دلیل تعهد شرکت‌های لبنی با رعایت کامل قیمت‌های مصوب تغییری نداشته و کره حیوانی یکصدگرمی با مبلغ ۴ هزار و ۵۰۰تومان عرضه شده است. اما نکته مهم آن است که به دلیل سیاست‌های بانک مرکزی و عدم تخصیص ارز مرجع برای واردات کره، این محصول عرضه شده در بازار از ابتدای شهریور ماه کره حیوانی تولید داخل است و از ارز ۴۲۰۰ بهره‌ای ندارد، بنابراین افزایش قیمت کره عملا مربوط به ارز ۴۲۰۰ تومانی نیست و کره‌هایی که با قیمت بالاتر در بازار عرضه می‌شوند، ربطی به کره‌های وارداتی ندارد.

    ممنوعیت دردسرساز

در همین حال، مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های لبنی می‌گوید: با وجود تامین ۴۵ هزار تن کره مورد نیاز در سال، ممنوعیت واردات مشکلات متعددی ایجاد می‌کند. علی احسان ظفری مدیرعامل اتحادیه تعاونی‌های لبنی در گفت‌وگو با « باشگاه خبرنگاران جوان»، با انتقاد پیرامون واردات کره حیوانی اظهار می‌کند: سالانه ۴۵ هزار تن کره مورد نیاز از طریق واردات تامین می‌شود که با وجود مشکلات تامین ارز، واردات کره حیوانی ممنوع شده است. او می‌افزاید: با وجود آنکه به خودکفایی کره نرسیده‌ایم، برای دستیابی به این امر مهم باید اقدامات زیادی در صنایع فرآوری و دامپروری انجام شود. او معتقد است که اگر در شرایط فعلی اگر کره مورد نیاز تامین نشود، در تامین‌ نیاز داخل با چالش جدی مواجه خواهیم شد. این مقام مسوول همچنین با اشاره به اینکه عرضه کره در بورس تاثیری ندارد، بیان می‌کند: کمبود کره موضوع اصلی در کشور به شمار می‌رود و هم‌اکنون بستر تولید ۱۰۰ درصد نیاز کشور در داخل وجود ندارد. او در پایان تصریح کرد: دولت برای خوداتکایی در داخل باید اقداماتی به منظور صادرات شیرخشک فراهم کند که متاسفانه تاکنون چنین مجوزی را صادر نکرده است.

    کره سهمیه‌بندی شد

ازسوی دیگر، پیگیری‌ها نشان می‌دهد کره در فروشگاه‌های زنجیره‌ای سهمیه‌بندی شده است. یعنی به هر فرد یک کره 100 گرمی تعلق می‌گیرد. به‌طوری‌که رییس اتحادیه سوپر مارکت‌ها از افزایش 90 درصدی قیمت کره از دو روز گذشته خبر داد و به تجارت‌نیوز گفت: در چند ماه گذشته کره در بازار نایاب بود و حالا طی دو روز گذشته قیمت کره 100 گرمی به هشت هزار تومان رسیده است. علت سهمیه‌بندی کره در فروشگاه‌های زنجیره‌ای نیز این است که برخی فروشگاه‌ها کره را با قیمت قبل عرضه می‌کنند و به همین دلیل باعث هجوم مردم به فروشگاه‌های زنجیره‌ای شده است. به گفته سعید درخشانی، قیمت کره 100 گرمی در دو روز گذشته چهار هزار و 500 تومان بود. حالا با افزایش قیمت‌ها ممکن است در این فروشگاه‌های زنجیره‌ای به هر فرد تنها یک کره 100 گرمی بدهند.