:
كمينه:۱۷.۶۲°
بیشینه:۱۷.۹۹°
Updated in: ۰۹ فروردين ۱۴۰۳ - ۱۳:۱۴
محسن شمشیری

جاده دو طرفه پول پاشی و فقر مردم

اگر مسابقه خلق پول و رشد نقدینگی پایان نیابد و قیمت ها هر روز بالا رود فعالان اقتصادی چاره ای ندارند جز آن که هر روز به دنبال تبدیل پول خود به دارایی هایی باشند که سود بیشتری دارد. باید شرط خلق پول و تسهیلات دهی بانک ها کمک به تولید واقعی باشد تا اقتصاد و سرمایه گذاری رشد کند
کد خبر: ۱۵۹۶۰۶
تاریخ انتشار: ۲۹ مهر ۱۳۹۹ - ۱۸:۵۸
اقتصاد گردان - یک کاسب بازار می گفت هر کس هر ملکی که در تهران دارد بالای میلیارد می ارزد اما عده بسیاری برای کسب وکار، معیشت خانواده، تعادل درآمدو هزینه و بدهی ها دچار مشکل هستند. به این فکر بودم که خانه دو طبقه خود را با حیات و حوض و باغچه و درخت و آشپزخانه گوشه حیات وبهار خواب را بکوبم و 20 واحد آپارتمان را شراکتی بسازم و پولدار شوم، اما متوجه شدم که بسیاری اکنون در آپارتمان محبوس شده اند و پولشان در بانک است و از حیات و حوض و باغچه و زندگی دور شده اند. ما کجا اشتباه کردیم که با توهم پولدار شدن عملا زندگی را باختیم و از ارتباط انسان ها و صفای زندگی و عطر طبیعت دور شدیم؟
در کنار این حس یک کاسب بازار به زندگی و خرید و فروش و ساخت و ساز و توهم پولدار شدن در کنار از دست دادن شاخص های زندگی و تغییر سبک زندگی به قیمت میلیاردر شدن اما فقیر شدن و از دست دادن قدرت خرید و گرانی کالاها به صورت هفتگی، نگاهی به آمارهای اقتصادی وضعیت بهتر را روشن می کند. رشد تسهیلات دهی و سپرده های بانک ها در خرداد نشان می دهد که سپرده ها به 2800 هزار میلیارد تومان رسیده و تسهیلات از 2000 هزار میلیارد تومان گذشته است و جالب این که 65 درصد این تسهیلات در تهران و احتمالا در بازار خدمات مالی مانند ارز و طلا و بانک و بورس در حال گردش است و تهران به تنهایی دو سوم تسهیلات بانک ها را بلعیده است. 
اما با وجود این رشد بالای 30 درصدی تسهیلات و سپرده ها، اقتصاد 8 فصل است که در رکود به سر می برد و رشد آن منفی است. قدرت خرید مردم یا رشد مصرف بخش خصوصی منفی است، تورم بالا و رشد شدید قیمت دارایی هایی مانند مسکن، سهام، ارز و طلا و خودرو، لوازم خانگی و... موجب شده که تقاضا برای خرید و فروش دارایی بیش از تقاضای واقعی برای لوازم زندگی ومعیشت و کالاهای تولیدی رشد کند و عده ای به جای آنکه به دنبال کالاهای مورد نیاز زندگی باشند سعی می کنند که برای حفظ ارزش پول خود، سهام و مسکن  بخرند. 
چنین روحیه ای کمک به رشد اقتصاد و تولید و معیشت و قدرت خرید خانوارها نکرده است زیرا به جای کار مولد و تولید، عرضه و تقاضای کالا و تامین نیازهای معیشتی، تنها حجم پول و نقدینگی از یک طرف افزایش می یابد و از طرف دیگر قیمت دارایی ها بیشتر می شود اما این دارایی ها  بیشتر نمی شوند. یعنی بازار مسکن به هر میزان که با رشد قیمت ها روبرو می شود به همان نسبت با رکود معامله و ساخت و ساز مواجه می شود. بازار سهام نیز عمدتا به خرید و فروش دست دوم سهام مشغول است و عرضه اولیه یا افزایش سرمایه شرکت ها را دنبال نمی کند. در بازار ارز نیز به جای این که با رشد قیمت ها عرضه بیشتر شود و صادرات و برگشت ارز صادراتی افزایش یابد، عملا ارز صادراتی به میزان مورد انتظار بازنگشته است. پس این همه رشد نقدینگی و خلق پول و این همه معامله و خرید و فروش وسیل نقدینگی به سمت بازارهای دارایی روی بخش واقعی اقتصاد و تولید اثری نداشته است. 

واقعیت این است که مسیر رشد قیمت ها و تورم و توهم پولدار شدن از یک سو و فقر و مشکلات معیشتی و کاهش قدرت خرید  یک جاده دو طرفه است و به هر اندازه که قیمت ها افزایش می یابد فقر بیشتر می شود و به هر اندازه که افراد به جای تولید و کار مولد و خلق ارزش و عرق ریختن، به سمت خرید و فروش و سوداگری و سفته بازی می روند و به دنبال پولدار شدن هستند در واقع به تورم بیشتر و فقر بیشتر و دور شدن از معیشت و حس زندگی دامن می زنند و در حالی که زمین و خانه حیات دار خود را به آپارتمان تبدیل می کنند و پول دار می شوند و پول خود را در بانک و بازار دارایی به خرید و فروش اختصاص می دهند، در واقع از حس زندگی دور می شوند.
در اقتصاد سواری مجانی نداریم. اگر چیزی را به دست آوردید و احساس پولدار شدن کردید، حتما یک چیزی از دست شما رفته است و مدتی طول می کشد که متوجه می شوید چه  چیزی از دست داده اید. سرانجام تخریب باغ ها و خانه ها و تبدیل آن به سنگ و سیمان و فولاد و آپارتمان، تخریب زندگی و طبیعت بوده است و توهم پولدار شدن و خرید و فروش و دلالی و سوداگری به جای کار کردن و عرق ریختن و ساختن زندگی، موجب شده که میلیاردرهای گرسنه شکل بگیرند.
نتیجه چنین روحیه ای موجب شده که سفته بازی و سوداگری و خرید و فروش ارز و طلا و مسکن و سهام جای خلق ارزش و تولید  و فعالیت و کسب وکار را  بگیرد. اکنون هزاران میلیارد تومان نقدینگی جذب شده در بورس که دو برابر تولید ناخالص داخلی کشور است به جای این که جذب شرکت ها شود و کار و اشتغال و صادرات و تولید و سرمایه گذاری را افزایش دهد در بازار سهام به خرید و فروش سهام دست دوم  و.... اختصاص یافته است. ارزیابی افزایش سرمایه ها نشان می دهد که تنها 13 درصد افزایش سرمایه از محل آورده نقدی بوده و پول به شرکت ها اضافه کرده است و 87 درصد عملا تجدید ارزیابی دارایی ها بوده و ارزش ملک و ساختمان و ماشین آلات و دارایی های دیگر را روی کاغذ و درعملیات حسابداری بالاتر نشان داده و اثر تورم در سال های اخیر را روی دارایی ها نمایش داده است. 
عرضه های اولیه سهم کمی از کل معاملات دارد. دولت و مسوولان اقتصادی و بورس به جای این که پول را به شرکت های مشکل دار اختصاص دهند و سرمایه شرکت های هپکو، اقتصاد نوین، ایران خودرو، سایپا و... را افزایش دهند تنها سهام شرکت های سود ده و زیان ده است که دست به دست می شود و افزایش می یابد.  خلق ارزش و تولید مورد توجه نیست و تنها سود آنهم از محل قیمت سهام اهمیت پیدا کرده است. 
در بخش واقعی اقتصاد نیز با وجود رشد 34 درصدی نقدینگی و پایه پولی، رشد 32 درصدی تسهیلات و سپرده ها، عملا رشد اقتصادی و سرمایه گذاری منفی است. قدرت خرید مردم و خانوارها و مصرف بخش خصوصی که تشکیل دهنده تقاضا برای شرکت های تولیدی است منفی است و با وجود این همه رشد شاخص های پولی و بانکی، اقتصاد 8 فصل پشت سر هم در رکود و رشد منفی بوده است. 
این بازار نیز جاده دو طرفه است و علاوه بر آنکه رشد نقدینگی و سپرده ها باعث رشد تسهیلات دهی بانک ها و رشد قیمت ها تورم می شود، از سوی دیگر، رشد قیمت ارز و طلا و سهام و مسکن نیز عامل رشد تسهیلات دهی بانک ها و خلق پول است و موجب رشد نقدینگی می شود و در بازخوردهای بعدی نقدینگی عامل رشد قیمت هاست و دوباره رشد قیمت ها عامل خلق پول و تسهیلات دهی بانک ها و رشد نقدینگی است. 
به عبارت دیگر، در یک طرف جاده دو طرفه اقتصاد امروز ایران، رفتار مردم و سهامداران و خریداران ارز و مسکن و طلا و سهام، بانک ها را تشویق می کند که پول بیشتری خلق کنند، تسهیلات بیشتری بدهند، نرخ سود بازار بین بانکی را افزایش دهند، نرخ سود سپرده ها را از ترس هجوم به بازار ارز افزایش دهند و این موضوع باعث رشد تسهیلات دهی بانک ها به بالای 2 تریلیون تومان شده و نقدینگی و تسهیلات بانک ها و پایه پولی و سپرده ها را با رشد بالای 30 درصدی مواجه کرده است. 
در مقابل در آن سوی جاده دو طرفه اقتصاد ما، دولت با رفتار خود در مخارج، کسری بودجه، ارتباط خارجی و مشکلاتی مانند امضا نکردن FATF عامل رشد بدهی به بانک ها و بانک مرکزی و رشد پایه پولی و نقدینگی و تسهیلات دهی بانک ها شده است و در نتیجه با رشد نقدینگی، قیمت ها افزایش یافته  و انتظارات تورمی به خاطر تحریم و fatf و مسائل دیگر افزایش یافته است. 
براین اساس باید یک نفر در وسط جاده بایستند و سوت پایان این مسابقه غیر منطقی را بزند و به دولت و بانک ها اعلام کند که به تقاضای پول چه از جانب بازارهای دارایی و خرید و فروش ها و چه از جهت دولت پاسخ منطقی بدهند و شرط تسهیلات دهی بانک ها را کمک به تولید اعلام کنند. در بازار سهام باید  اولویت را به افزایش سرمایه شرکت های درون بورس بدهند تا تولید تقویت شود و شرکت های زیان ده به سود دهی برسند و افزایش تولید داشته باشند و سهام آنها ارزش واقعی و رشد واقعی داشته باشد و نسبت قیمت به سود سهام معقول شود. باید صندوق ها و شرکت هایی در جهت توسعه طرح های مهم فولاد، کشاورزی، پتروشیمی، نفت، جاده سازی، محیط زیست و گردشگری و... ایجاد شود. 

تا زمانی که بدون ضابطه و منطق اقتصادی، پول خلق می شود و نقدینگی افزایش می یابد و قیمت ها بالا می رود و همه کار و زندگی و کسب وکار را رها کرده و به فکر خرید و فروش سهام و مسکن و طلا و ارز هستند و عده بسیاری از مردم متوسط جامعه با وجود میلیاردر بودن توان و قدرت خرید کافی برای مایحتاج زندگی را ندارند و هر روز در برابر گرانی کالاها سر تکان می دهند و این پرسش را مطرح می کنندکه تا کجا پیش می رود؟ اتفاقی نخواهد افتاد. زیرا عامل رشد نقدینگی و قیمت ها رفتار خود  دولت و مردم است که تولید و خدمات و کسب وکار را رها کرده اند و به خرید و فروش دلخوش کرده اند و به همین دلیل است که تولید و رشد اقتصادی و سرمایه گذاری و مصرف بخش خصوصی و قدرت خرید مردم منفی است و هر چه پول بیشتری کسب می کنند احساس فقر و مشکل بیشتری دارند. 
اگر مسابقه خلق پول و رشد نقدینگی پایان نیابد و قیمت ها هر روز بالا رود فعالان اقتصادی چاره ای ندارند جز آن که هر روز به دنبال تبدیل پول خود به دارایی هایی باشند که سود بیشتری دارد. باید شرط خلق پول و تسهیلات دهی بانک ها کمک به تولید واقعی باشد تا اقتصاد و سرمایه گذاری رشد کند.