تایید و تکذیب عرضه صندوق ETF دوم از سوی وزارتخانه‌های اقتصاد و نفت
بورس‌گرفتار دارا دوم / روش عرضه دارا دوم تغییر کرد / دستور زنگنه برای ایجاد صندوق ETF پالایشی
وزیر نفت به شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی دستور داد تا به سرعت نسبت به ایجاد صندوق ETF پالایشی اقدام کنند. بیژن زنگنه امروز در صفحه توییتری خود نوشت: با ارایه سهام پالایشگاه‌ها در بورس نه تنها مخالف نیستیم، بلکه موافق هم هستیم. با توجه به درخواست اخیر وزیر محترم امور اقتصادی و دارایی، دستور داده شد که شرکت پالایش و پخش به سرعت نسبت به ایجاد صندوق ETF پالایشی اقدام کند
اقتصاد گردان - در پی اختلاف نظرها بین وزارت اقتصاد و وزارت نفت برای عرضه دومین صندوق ETF (سهام پالایشگاهی)، رئیس سازمان خصوصی سازی اعلام کرده که به دلیل مخالفت وزارت نفت با عرضه دارا دوم در ETF، سهام پالایشی دولت تا سه هفته آینده به صورت بلوکی عرضه می‌شود.دو تن از کارشناسان بازار سرمایه و عضو هیئت مدیره شرکت بورس اوراق بهادار به همراه معاونین وزیر اقتصاد و وزیر نفت در یک برنامه تلویزیونی به بررسی وضعیت بورس، اختلالات هسته معاملات و دلیل لغو عرضه دارا دوم پرداختند.
در ابتدا این برنامه، مهدی سدیدی، عضو هیئت مدیره شرکت بورس اوراق بهادار درباره دلیل کاهش شاخص بورس در معاملات روز دوشنبه و تاثیر لغو عرضه سهام پالایشی دولت بر این موضوع، توضیح داد: بازار سرمایه در این شرایط نسبت به اخبار به دلیل استقبال از عرضه اولیه‌ها یا سهام دولتی حساس است، اما روز دوشنبه در بورس معادل ۳۰ هزار میلیارد تومان معامله انجام شده که جایی برای نگرانی کاهش ۱۳ هزار واحدی شاخص آن نیست. عرضه دارا یکم به دلیل اینکه متولی آن وزارت اقتصاد بود، به سرعت عملیاتی شد اما عرضه دارا دوم ممکن است که مقداری طولانی شود.
وی افزود: بورس در حال حاضر بازار بزرگی شده که نوسانات زیادی هم در آن رخ می‌دهد و باید در عرضه صندوق‌ها دقت بیشتری شود. همچنین، خبر لغو عرضه دارا دوم موجب شد که بازار سرمایه خود را اصلاح کند.
وزارت نفت آماده عرضه سهام پالایشی است
در بخش دیگری از این برنامه هوشنگ فلاحتیان، معاون وزیر نفت اعلام کرد که این وزارتخانه در سال‌های گذشته همکاری‌های زیادی با وزارت اقتصاد برای عرضه سهام پالایشگاه‌ها انجام داده و اکنون کاملا آماده است تا باقی مانده سهام پالایشگاهی را طبق روشی که مدنظر وزارت اقتصاد است، عرضه کند.
بهروز خدارحمی، کارشناس بازار سرمایه نیز گفت: صرف نظر از اینکه بورس نوسان دارد، با توجه به اتفاقی که روز دوشنبه رخ داد باید برای پذیرش ۵۰ میلیون نفر در این بازار تدابیر بیشتری صورت گیرد.
لغو عرضه دارا دوم به بورس سیگنال منفی داد
وی با بیان اینکه لغو عرضه دارا دوم سیگنال منفی به بورس منتقل کرد، افزود: در این زمینه، یک سوال مطرح می‌شود و آن این است که چرا زمانی که صندوقی حامل سهام پالایشی دولت عرضه نمی‌شود، سهام متاثر از آن منفی می‌شود. این باور وجود دارد که از سهام دولتی حمایت می‌شود تا با قیمت بالایی به مردم واگذار شود، درحالیکه در ارزش واقعی این نوع سهام تردید وجود دارد.
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: همچنین لغو عرضه دارا دوم و کاهش ۱۳ هزار واحدی شاخص بورس، با موضوع گشایش اقتصادی و عرضه اوراق سلف (فروش نفت) همزمان شد که این امر منجر شد تا از باقی منابع تامین مالی استقبال نشود.
بررسی علل استقبال از بازار سرمایه
در ادامه این برنامه، مهدی رباطی، یک کارشناس بازار سرمایه علت استقبال از بورس را در مجموعه‌ای عوامل دانست و گفت: این موضوع به دلیل تغییر ماهوی در بورس است که بخشی از آن متاثر از تحول در اقتصاد کلان و اقتصاد سیاسی بوده و دولت نیز با کاهش نقش نفت در اقتصاد، ناگزیر شد که به سمت مردمی کردن اقتصاد حرکت کند.
سهام پالایشی دولت بلوکی عرضه می‌شود
همچنین، علیرضا صالح، رئیس سازمان خصوصی‌سازی نیز در این برنامه اعلام کرد که وزارت نفت با عرضه سهام پالایشگاهی در صندوق‌های ETF موافقت نکرد و تمایل دارد که از طریق هیئت واگذاری، باقی سهام پالایشی واگذار شود.
به گفته وی اواسط مرداد ماه هیئت واگذاری تصمیم گرفت که آگهی عرضه این نوع سهام منتشر شود و تا دو - سه هفته آینده سهام پالایشی به صورت بلوکی عرضه می شود.
وی افزود: در صورتی که متقاضی خرید وجود نداشت، کلیه سهام متعلق به دولت در پالایشگاه‌های تهران، بندرعباس، اصفهان و تبریز به صورت خرد و تدریجی و به صورت شناور عرضه می شود. عرضه پالایشگاه‌های فوق هم اکنون آگهی شده و در شرف عرضه توسط بازار سرمایه است.
در ادامه خدارحمی در پاسخ به اینکه چقدر سرمایهگذاری روزانه در بورس را منطقی می‌دانید گفت: وقتی فردی وارد بورس می‌شود، می‌پذیرد که کمترین و بیشترین میزان ریسک را متحمل شود. سرمایه‌گذاران باید بیشتر احتیاط کنند و متناسب با ریسک‌پذیری خود اقدام کنند. همچنین در بازارهای موازی باید این آمادگی را داشته باشیم که آن بازار از مدار سود خارج شود؛ درحالیکه سرمایه‌گذاران انتظار دارند که اگر ضرر ببینید، از بورس خارج شوند.
رشد شاخص بورس حبابی نیست
رباطی نیز در همین رابطه اظهار کرد: اگر بازار به این نتیجه برسد که باید وارد استراحت و رکود شود، دولت هم نمی‌تواند مانع آن شود. بعضا کارشناسان با گرایش‌های نامربوط به حوزه مالی درباره حبابی بودن و بازدهی نامعقول این بازار اظهار نظر می‌کنند که شاخص کل متاثر از بازدهی سهامی است که عمده اشخاص حقیقی و حقوقی اینگونه سهام را خریداری نمی‌کنند. این در حالی است که شاخص هم وزن قیمتی متاثر از عملکرد اکثر سرمایه‌گذاران است که نسبت به ۱۰ سال گذشته ۲۹ برابر رشد داشته است.
وی افزود: بنابراین، اینکه گفته می‌شود رشد شاخص بورس حباب است، اشتباه بوده و دخالت دولت در این بازار تاثیرگذار نیست.
اختلالات هسته معاملات به مرور رفع می‌شود
سدیدی، عضو هیئت مدیره شرکت بورس اوراق بهادار نیز در این باره گفت: امروز با بازاری مواجه هستیم که می‌تواند در سایر بازارها و کل اقتصاد تاثیر بگذارد. بازار ریسک پذیر است و در زمینه اختلالات هسته معاملات، اقدامات کوتاه مدت و تدریجی صورت می‌گیرد و با وجود استقبال قابل توجه در مدتی کوتاه این مشکل طبیعی است.
وی افزود: وقتی تقارن در عرضه و تقاضا ایجاد نشود، طبیعتا اخلال در هسته معاملات صورت می‌گیرد و بورس تمهیدات کوتاه مدت و بلند مدتی در این زمینه درنظر گرفته است. همچنین، هر چه هیجانات سرمایه‌گذاران کمتر شود، این قضیه هم راحت‌تر حل می‌شود.
در پایان این برنامه مهدی رباطی، تحلیلگر بورس منزل نقدینگی را بانک دانست و اعلام کرد: نقدینگی در بازارهای دیگر کنترل نمی‌شود و ممکن است که در آنها محبوس شود؛ لذا دولت باید سعی کند که نقدینگی را به سمت تولید هدایت کند.
به گفته وی زمانی که تورم و نقدینگی در اقتصاد زیاد باشد، این امر سبب تورم در تمام بازارها می‌شود و نه بورس و هیچ بازار دیگری هم علت تورم نیست. همچنین، بازدهی بازار بورس می‌تواند انتظار بازدهی در بازارهای دیگر را بالا ببرد.
بورس گرفتار دارا دوم
بورس ایران روز‌های عجیبی را می‌گذراند در حالی‌که در طول سال گشته این بازار بیشترین رشد و سودآوری را در میان بازارهای کشور و دوران خود داشته است و بخش عظیمی از نقدینگی کشور را جذب کرده و مانع هجوم مردم به بازارهایی چون ارز، سکه و مسکن شده است این روزها شاهد نوسانات زیادی است که اختلافات در مجموعه دولت آن را وارد فاز جدیدی کرده است. حضور دولت و تشویق مردم به حضور در این بازار جهت جذب نقدینگی برای جلوگیری از تورم‌های بسیار بالا و عرضه‌های متنوع و سیاست‌های حمایتی باعث رونق بورس در طول سال گذشته بوده است
با توجه به کسری شدید بودجه کشور در سال جاری، دولت تصمیم به جبران کسری بودجه خود از راه بازار سرمایه گرفت و همین تدبیر، تولد صندوق‌های ETF دولتی را رقم زد. صندوق اول با سبدی متشکل از سهام دولتی در بخش بانک و بیمه، صندوق دوم متشکل از سهام دولت در پالایشگاه‌ها و نهایتاً صندوق ETF سوم که قرار است در آن سبدی از سهام شرکت‌های فلزی و نیز خودروسازی در بازار عرضه شود.
وعده دولت با فروش نخستین ETF با نام دارا یکم محقق شد، هر چند استقبالی که دولت از آن متصور بود را برآورده نکرد. با این حال، سودآوری بالای این صندوق پس از بازگشایی، مردم را برای خرید ETFهای بعدی ترغیب کرد و اینچنین شد که سهام شرکت‌های دولتی به خصوص شرکت‌های پالایشگاهی، در 2-3 ماه اخیر، رشد چشمگیری تجربه کردند؛ چنانچه به گفته فعالان بازار سرمایه، صنایع پالایشگاهی به لیدر بازار سرمایه در کشور بدل شدند.
تاخیر چندباره در عرضه ETF اما با توجه به اعتماد مردم به وعده دولت، همچنان استقبال از بازار سرمایه چشمگیر بود چنانچه حتی در روزهایی که شاخص بورس، منفی بود، شاهد ورود یک تا دو هزار میلیارد نقدینگی جدید سهامداران حقیقی به بازار سرمایه بودیم تا اینکه دوشنبه سیاه بازار سرمایه در بیستمین روز از مردادماه رقم خورد.
شامگاه یکشنبه، نوزدهم مردادماه، رییس سازمان خصوصی‌سازی از زیرمجموعه‌های وزارت اقتصاد و دارایی، از عرضه قطعی ETF دوم (پالایشی) در روز دوم شهریورماه خبر داد. به فاصله چند ساعت، روابط عمومی همین سازمان، در بحبوحه فعالیت بازار سرمایه، از توقف عرضه سهام پالایشگاهی و عرضه بلوکی این پالایشگاه‌ها خبر داد و البته تقصیر این موضوع را متوجه وزارت نفت دانست.
به فاصله تنها چند ساعت، چندین خبر و تکذیبیه ضد و نقیض در این باره نشر شد تا اینکه نهایتاً دژپسند، وزیر امور اقتصاد و دارایی، عرضه صندوق ETF دوم را به کلی منتفی دانست و از عرضه بلوکی این سهام خبر داد. همین ضد و نقیض گویی‌ها البته سبب افت قیمت شرکت‌های پالایشی و به تبع آن سایر شرکت‌های بزرگ بازار که از آنها به نام شاخص‌ساز یاد می‌کنند، شد.
پس از این اظهارات، البته وزارت نفت نیز بیکار نشسته و با تکذیب گفته‌های وزیر اقتصاد، از آمادگی این وزارتخانه برای تفویض اختیار به وزارت اقتصاد برای ایجاد و عرضه ETF پالایشی خبر داد، امری که البته با واکنش سازمان خصوصی‌سازی مواجه شد .
با این حال، آنچه در این بین، بیش از زیان یک‌روزه یا چند روزه سهامداران به چشم می‌خورد، اعتمادی است که در حال رنگ باختن است. بازار سرمایه در تمامی جهان بر پایه اعتماد فعالان بازار به سیاست‌های اقتصادی و در راس آن سیاست‌های دولت شکل می‌گیرد.اختلاف میان وزارت اقتصاد و وزارت نفت، با هر دلیل و بهانه‌ای، تنها یک پیام برای فعالان اقتصادی بازار سرمایه دربردارد؛ سیاست‌های دولت و سخنان مسوولان قابل اعتماد نیستند.قطعا چنین نگرشی، نه تنها باعث خواهد شد که دولت به هدفگذاری خود در بازار سرمایه دست نیابد، بلکه باعث ترغیب خروج نقدینگی از این بازار و حرکت آن به سمت بازارهایی چون ارز، طلا و مسکن خواهد شد؛ امری که قطعا آثار تورمی آن، از تحمل اقتصاد فعلی خارج است.
شاخص کل در بازار بورس امروز (دوشنبه) ۱۳ هزار و ۴۳۵ واحد افت داشت که در نهایت این شاخص به رقم دو میلیون و ۶۵ هزار واحد رسید.براساس معاملات امروز بیش از ۱۱ میلیارد و ۶۷۰ میلیون سهم، حق تقدم و اوراق بهادار به ارزش ۲۱۶ هزار و ۹۱۷ میلیارد ریال داد و ستد شد.
همچنین شاخص کل (هم وزن) با هشت هزار و ۶۱۸ واحد کاهش به ۵۲۴ هزار و ۸۲۶ واحد و شاخص قیمت (هم وزن) با پنج هزار و ۶۵۶ واحد افت به ۳۴۴ هزار و ۴۱۳ واحد رسیدند.شاخص بازار اول چهار هزار و ۵۷۲ واحد و شاخص بازار دوم ۴۸ هزار و ۴۵۴ واحد کاهش داشتند.علاوه بر این در بین تمامی نمادها، نماد مخابرات ایران (اخابر) با ۱۸ هزار و ۸۵۵ واحد، کشتیرانی جمهوری اسلامی (حکشتی) با دو هزار و ۱۰۱ واحد، صنایع پتروشیمی خلیج فارس (فارس) با یک هزار و ۸۳۹ واحد، گروه مدیریت سرمایهگذاری امید (وامید) با یک هزار و ۳۸۵ واحد، توسعه معادن و فلزات (ومعادن) با یک هزار و ۳۳۳ واحد، گروه مپنا (رمپنا) با یک هزار و ۱۲۴ واحد، بانک پارسیان (وپارس) با ۹۶۰ واحد، سرمایهگذاری غدیر (وغدیر) با ۵۳۸ واحد، سرمایهگذاری شاهد (ثشاهد) با ۳۷۷ واحد و سرمایهگذاری سیمان تامین (سیتا) با ۳۴۳ واحد بیشترین تاثیر مثبت را بر شاخص بورس داشتند.
در مقابل نماد فولاد مبارکه اصفهان (فولاد) با هشت هزار و ۳۵ واحد، ایران خودرو (خودرو) با دو هزار و ۴۱۶ واحد، فولاد خوزستان (فخوز) با یک هزار و ۹۸۸ واحد، گسترش نفت و گاز پارسیان (پارسان) با یک هزار و ۹۲۴ واحد، شرکت ارتباطات سیار ایران (همراه) با یک هزار و ۶۲۵ واحد، سایپا (خساپا) با یک هزار و ۲۵۲ واحد، معدنی و صنعتی گل گهر (کگل) با یک هزار و ۱۵۲ واحد، پالایش نفت تهران (شتران) با یک هزار و ۱۱۶ واحد، بانک پاسارگاد (وپاسار) با یک هزار و ۱۰۲ واحد و بانک تجارت (وتجارت) با یک هزار و ۱۶ واحد و پتروشیمی جم (جم) با ۸۳۶ واحد تاثیر منفی بر شاخص داشتند.
برپایه این گزارش، امروز نماد ملی صنایع مس ایران، سرمایهگذاری غدیر، پالایش نفت بندرعباس، گروه مپنا، صنایع پتروشیمی خلیج فارس، گروه دارویی برکت و کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران در گروه نمادهای پربیننده قرار داشتند.
گروه بانک‌ها هم در معاملات امروز صدرنشین برترین گروه‌های صنعت شد و در این گروه پنج میلیارد و ۳۷۹ میلیون برگه سهم به ارزش ۳۰ هزار و ۳۱۹ میلیارد ریال داد و ستد شد.
آخرین وضعیت شاخص فرابورس
شاخص فرابورس نیز نزدیک به ۳۵۷ واحد کاهش داشت و بر روی کانال ۲۱ هزار و ۱۷۸ واحد ثابت ماند.
همچنین در این بازار دو میلیارد و ۶۵۱ میلیون برگه سهم به ارزش ۷۰ هزار و ۸۳۹ میلیارد ریال داد و ستد شد.امروز نمادهای پلیمر آریا ساسول (آریا)، سرمایهگذاری پویا (وپویا)، بانک دی (دی)، بیمه پاسارگاد (بپاس)، فولاد هرمزگان جنوب (هرمز)، ویتانا (غویتا)، اعتباری ملل (وملل)، مجتمع صنایع لاستیک یزد (پیزد)، ذوب روی اصفهان (فروی)، بیمه سامان (بساما)، عمران و توسعه شاهد (ثعمرا)، نفت پاسارگاد (شپاس)، صنعتی بهپاک (بهپاک)، کلر پارس (کلر) و جنرال مکانیک (رنیک) تاثیر مثبت بر شاخص این بازار را داشتند.
نماد سنگ آهن گهرزمین (کگهر)، پتروشیمی مارون (مارون)، سهامی ذوب آهن اصفهان (ذوب)، سرمایهگذاری صبا تامین (صبا)، پتروشیمی تندگویان (شگویا)، پتروشیمی زاگرس (زاگرس)، تولید نیروی برق دماوند (دماوند)، گروه توسعه مالی مهر آیندگان (ومهان)، سرمایهگذاری میراث فرهنگی (سمگا)، شرکت آهن و فولاد ارفع (ارفع)، صنایع ماشین‌های اداری ایران (مادیرا)، گروه توسعه مولد نیروگاهی جهرم (بجهرم)، پالایش نفت شیراز (شراز)، مدیریت انرژی تابان هور (وهور)، پالایش نفت لاوان (شاوان) و فرابورس ایران (فرابورس) تاثیر منفی بر شاخص این بازار همراه بودند
اطلاعیه سازمان خصوصی‌سازی در خصوص نحوه عرضه سهام دولت در پالایشگاه‌ها
بر اساس تبصره 2 قانون بودجه سال 1399 کل کشور، به دولت اجازه داده شده است که باقیمانده سهام دولت در شرکت‌ها را به روش‌های معمول یا از طریق صندوق‌های سرمایهگذاری قابل معامله (ETF) عرضه و به فروش برساند. و بر این اساس مسوولیت تأسیس این صندوق‌ها بر عهده وزارتخانه تخصصی مربوطه گذاشته شده است و هیچ دستگاهی غیر از دستگاه تخصصی مربوطه (که در مورد صندوق دارا دوم وزارت نفت می‌باشد)، حق تشکیل صندوق را ندارد و این مجوز قابل انتقال به هیچ دستگاه اجرایی دیگری نیست. لذا موضوع اعطای اختیار توسط وزارت نفت و شرکت پخش و پالایش فرآورده‌های نفتی به وزارت امور اقتصادی و دارایی هیچگونه موضوعیت قانونی ندارد. به گزارش روابط عمومی سازمان خصوصی‌سازی؛ بر اساس تبصره 2 قانون بودجه سال 1399 کل کشور، به دولت اجازه داده شده است که باقیمانده سهام دولت در شرکت‌ها را به روش‌های معمول یا از طریق صندوق‌های سرمایهگذاری قابل معامله (ETF) عرضه و به فروش برساند. و بر این اساس مسوولیت تأسیس این صندوق‌ها بر عهده وزارتخانه تخصصی مربوطه گذاشته شده است و هیچ دستگاهی غیر از دستگاه تخصصی مربوطه (که در مورد صندوق دارا دوم وزارت نفت می‌باشد)، حق تشکیل صندوق را ندارد و این مجوز قابل انتقال به هیچ دستگاه اجرایی دیگری نیست. لذا موضوع اعطای اختیار توسط وزارت نفت و شرکت پخش و پالایش فرآورده‌های نفتی به وزارت امور اقتصادی و دارایی هیچگونه موضوعیت قانونی ندارد.متعاقب این ظرفیت قانونی، در ابتدای سال جاری هیات محترم وزیران به وزارت امور اقتصادی و دارایی اجازه داد تا در قالب 3 صندوق سرمایهگذاری قابل معامله (ETF) باقیمانده سهام دولت را به شرح زیر واگذار نماید:
1- صندوق سرمایه گذاری قابل معامله بانک و بیمه، شامل باقیمانده سهام دولت در بانک‌های صادرات، ملت، تجارت و شرکت‌های بیمه البرز و اتکایی امین.
2- صندوق سرمایهگذاری قابل معامله پالایشی شامل باقیمانده سهام دولت در پالایشگاه‌های اصفهان، تهران، بندرعباس و تبریز.
3- صندوق سرمایه گذاری قابل معامله صنایع خودرویی و فلزی شامل باقیمانده سهام دولت در شرکت‌های ایران‌خودرو، سایپا، فولاد مبارکه و ملی صنایع مس.
همان‌گونه که ملت شریف مستحضرند وزارت امور اقتصادی و دارایی به عنوان دستگاه تخصصی بانک‌ها و بیمه‌‌ها در اردیبهشت ماه جاری صندوق دارایکم را تشکیل و واحدهای آن صندوق را از طریق پذیره‌نویسی به عموم مردم عرضه نمود.
در خصوص تأسیس صندوق سرمایهگذاری قابل معامله پالایشی، علی‌رغم پیگیری‌های مکرر و تشکیل چندین جلسه با مسوولان مربوطه در وزارت نفت در سازمان خصوصی‌سازی برای تأسیس صندوق سرمایهگذاری قابل معامله پالایشی، متاسفانه زیرساخت‌های لازم برای تاسیس این صندوق توسط آن وزارتخانه فراهم نگردید و در نتیجه این صندوق تأسیس نگردید. پس از اینکه روش واگذاری باقیمانده سهام دولت در پالایشگاه‌ها از طریق ETF پالایشی به نتیجه نرسید لاجرم سازمان خصوصی‌سازی پیشنهاد عرضه باقیمانده سهام دولت در این 4 پالایشگاه به صورت بلوکی را به هیات واگذاری ارایه داد و بر آن اساس هیات محترم واگذاری اجازه عرضه بلوکی پالایشگاه‌های فوق را به این سازمان اعطا نمود.
لازم به ذکر است در صورتی که عرضه بلوکی این پالایشگاه‌ها موفق نباشد سازمان خصوصی‌سازی به صورت خرد و تدریجی و به صورت عرضه شناور باقیمانده سهام این پالایشگاه‌ها را به عموم مردم در بازار سرمایه عرضه می‌نماید.
