مهلت برگشت ارز صادراتی؛ 4ماهه ۸۰درصد ارز را برگردانند / صادرکنندگان به دنبال دلار در بازار آزاد

اقتصاد گردان - محسن شمشيري
رییس کل بانک مرکزی اعلام كرد:‌ جلسه کمیته موضوع بند-۲مصوبه شورای عالی هماهنگی اقتصادی درخصوص نحوه برگشت ارز صادر کنندگان دوتصمیم مهم داشت:  مهلت برگشت ارز صادراتی ۴ماه بعد از صدور پروانه صادراتی است.درجهت تشویق صادرکنندگانی که ظرف سه ماه بعدازصدور پروانه صادراتی، ارز خودرا برگردانند، تعهدات ارزی آنها، برمبنای ۹۰ درصد ارزش پایه صادراتی محاسبه خواهد شد.
بر همین اساس روابط عمومی بانک مرکزی، اعلام کرد:‌ در اجرای بند (2) مصوبات چهاردهمین جلسه شورای‌عالی هماهنگی اقتصادی ابلاغی طی نامه شماره 97405 مورخ 1397.7.23 و تعیین نحوه برگشت ارز حاصل از صادرات سال 1399 و رفع تعهدات ایفانشده صادرات سال‌های 1397 و 1398 جلسه‌ای در تاریخ 1399.4.22 با حضور وزرای "نفت"، "صنعت، معدن و تجارت" و "امور اقتصادی و دارایی"، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور و رئیس‌کل بانک مرکزی برگزار و اهم تصمیمات و مصوبات این جلسه با عنوان «بسته سیاستی نحوه برگشت ارز حاصل از صادرات سال 1399 و رفع تعهدات ایفانشده سال‌های 1397 و 1398» اعلام شده است
 طبق این بسته سیاستی، صادرکنندگان موظف به فروش حداقل ۸۰ درصد از ارز حاصل از صادرات خود به شکل حواله ارزی در سامانه نیما و حداکثر ۲۰ درصد آن در قالب اسکناس در سامانه سنا هستند. همچنین این افراد باید حداکثر تا چهارماه پس از صدور پروانه صادراتی گمرگ جمهوری اسلامی ایران ارز خود را به چرخه اقتصادی کشور بازگردانند.
رتبه بندی صادرکنندگان توسط وزارت صنعت، تعیین تکلیف صادرات از محل ورود موقت، تفویض مسئولیت به وزارت خانه های نفت، صنعت، کار، دفاع، کشاورزی و سایر نهادهای عمومی غیردولتی برای بازگرداندن ارز حاصل از صادرات مجموعه های تحت مدیریت یا پوشش آنان، از دیگر مصوبه های این بسته سیاستی است.
همچنین اعلام شد: صادرکنندگانی که بر مبنای این بسته سیاستی ارز خود را به چرخه اقتصاد داخلی بازنگردانند، از هر گونه خدمات دستگاه ها و سازمان های اجرایی، بانک های عامل و شبکه صرافی ها محروم خواهند شد.

روز دوشنبه،  صرافی‌های بانکی هر دلار آمریکا را به قیمت ۲۲ هزار و ۵۵۰ تومان خريداري و معادل ۲۲ هزار و ۷۵۰ تومان نیز  فروختند که نرخ خرید و فروش دلار معادل ۲۰۰ تومان افزایش یافته است. همچنین، این صرافی‌ها هر یورو را معادل ۲۴ هزار و ۸۵۰ تومان می‌خرند و به قیمت ۲۵ هزار و ۵۰ تومان می‌فروشند که نرخ خرید و فروش یورو ۲۰۰ تومان با افزایش قیمت مواجه شده است. علاوه براین، بانک‌ها هر دلار آمریکا را به قیمت ۲۱ هزار و ۹۰۰ تومان و یورو را معادل ۲۴ هزار و ۹۰۰ تومان می‌خرند. از سوي ديگر، افزایش بهای ۱۰ دلاری هر انس طلا در بازار جهانی، باعث افزایش ۳۰۰ هزار تومانی قیمت سکه تمام بهار آزادی در بازار  (دوشنبه) و ثبت رکورد ۱۰ میلیون و ۷۳۰ هزار تومان شد.
بهای طلا و سکه  بعد از چند روز وقفه، روندی رو به رشد از خود نشان داد و سکه تمام طرح قدیم ۹ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان، نیم سکه پنج میلیون و ۳۰۰ هزار تومان، ربع سکه سه میلیون و ۸۰ هزار تومان و هر قطعه سکه یک گرمی یک میلیون و ۶۲۰ هزار تومان تعیین قیمت شد.، طلای خام ۱۸ عیار به ازای هر گرم ۹۸۸ هزار و ۳۷ تومان معامله شد. هر مثقال طلا نیز ۴ میلیون و ۲۸۰ هزار تومان به فروش رسید.اونس جهانی شاهد رشد قابل توجهی بود و با افزایشی ۱۰ دلاری، به بهای یک هزار و ۸۰۹ دلار معامله شد.
در بازار آزاد نيز به دنبال افزايش قيمت هر دلار به 23340 تومان و افزايش قيمت اونس طلای جهانی  به 1808 دلار به خاطر ترس از شيوع ويروس كرونا،  قيمت طلا و سكه افزايش يافت و مظنه طلاي 17 عيار در بازار تهران يا طلاي آبشده به 4 ميليون و 327 هزار تومان، گرم طلای18عیار 999 هزار تومان رسيد. در ساعات بعد از ظهر، در بازار ارز،  دلار 23100، يورو 26 هزار، پوند 28850، درهم 6350، لير تركيه 3380، يوان 3310، دلار كانادا 17200 تومان اعلام شد. اما به تدريج تا عصر دوشنبه، دلار به 23350 تومان نزديك شد. در سامانه سنا نيز نرخ لحظه اي خريد دلار 22550 تومان و فروش دلار به 22750 تومان رسيد. نرخ خريد يورو نيز 24850 تومان و نرخ فروش يورو 25050 تومان شد.  
همچنين سامانه سنا نرخ ميانگين ارز در تاريخ 22 تيرماه 99 را براي دلار 22024، يورو 23723، درهم 5230،  پوند انگليس 26329،  لير تركيه 3196، دلار كانادا 16357 تومان اعلام كرد. سامانه نيما نيز نرخ حواله را براي دلار 17223،  يورو 19909، درهم 4903، يوان 2618 تومان اعلام كرد. براين اساس، علاوه بر افزايش نرخ دلار نيما به بالاي 17 هزار تومان،  اختلاف دلار نيمايي با دلار صرافي به 5527 تومان، اختلاف دلار نيمايي با دلار آزاد به 6127 تومان رسيده است.
در بازار ارز رسمي نيز بانک مرکزی نرخ رسمی ۴۷ ارز را اعلام کرد که بر اساس آن نرخ ۲۳ ارز افزایش و ۱۱ واحد پولی کاهش یافت. نرخ دلار و ۱۲ ارز دیگر نیز ثابت ماند.هر دلار آمریکا برای روز دوشنبه بیست و سوم تیرماه ۹۹ بدون تغییر ۴۲ هزار ریال قیمت خورد. همچنین هر پوند انگلیس با رشد ۹۸ ریال به قیمت ۵۳ هزار و ۱۴۹ ریال و هر یورو نیز با رشد ۱۱۲ ریال به قیمت ۴۷ هزار ۵۷۴ ریال اعلام شد.
هر گرم طلای 24عیار یک‌میلیون و 315 هزار تومان و هر مثقال طلا 4 میلیون و 260 هزار تومان ارزش‌گذاری شده است، ضمن آنکه هر اونس طلا در بازارهای جهانی با قیمت 1807 دلار معامله می‌شود.افزایش قیمت ارز در بازار داخلی و افزایش قیمت جهانی طلا از جمله دلایل رکوردشکنی‌های این روزهای طلا و سکه در بازار است؛ قیمت سکه در روزهای اخیر رکوردهای بالایی را به ثبت رسانده است اما با وجود افزایش قیمت‌ها در بازار طلا و سکه تقاضای اضافی وارد این بازار نشده است و فعالان این بخش می‌گویند که قیمت‌ها متأثر از افزایش شدید قیمت دلار، رشد کرده‌اند.
افزایش قیمت ارز در هفته‌های اخیر موجب شده است بار دیگر رکوردهای بالایی برای دلار و یورو در تابلوی صرافی‌ها ثبت شود؛  بر همین اساس در بازار آزاد هم‌اکنون قیمت دلار 23 هزار تومان، یورو 26 هزار تومان و درهم امارات 6 هزار و 350 تومان اعلام شده است.

از سوي ديگر،  یک فعال اقتصادی می‌گوید با توجه به تاکید جدی بانک مرکزی بر لزوم بازگشت ارز حاصل از صادرات تا پایان تیرماه بسیاری از صادرکنندگان با مشکلات جدی مواجه شده‌اند.مهدی علیپور در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: در سال‌های گذشته صادرکنندگان ایرانی برای بازگشت ارز حاصل از صادرات‌شان مجبور بودند با تحریم‌های آمریکا مقابله کنند، اما در ماه‌های گذشته شیوع ویروس کرونا نیز به این مشکلات دامن زده است.
وی با بیان این‌که با بسته شدن مرزها چه صادرات و چه رفت و آمد صادرکنندگان دشوار شده است، بیان کرد: با توجه به این‌که بانک‌های بین‌المللی با ما کار نمی‌کنند، صادرکنندگان ایرانی مجبورند با استفاده از روش‌های خاص ارز خود را به کشور بازگردانند و در این مدت شیوع ویروس کرونا این کار را دشوار کرده است. در کنار آن اختلاف قیمت زیاد میان بازار نیما و بازار آزاد نیز انگیزه صادرکنندگان را کاهش داده است.
عضو سابق اتاق بازرگانی ایران با تاکید بر این‌که صادرکنندگان واقعی به دنبال بازگشت ارز خود به کشور هستند، توضیح داد: قطعا هیچ تولید کننده‌ای قصد خارج کردن سرمایه خود را ندارد، اما این‌که با وجود تمام این مشکلات روی یک زمان‌بندی تاکید کنیم باعث فشار بر صادرکنندگان و البته ضربه زدن به بدنه اقتصاد کشور می‌شود.
علیپور با اشاره به روشی که برخی صادرکنندگان در روزهای گذشته آن را دنبال کرده بودند، گفت: وقتی امکان بازگشت سریع ارز نباشد، برخی صادرکنندگان مجبور می‌شوند برای رفع تعهدات خود و باطل نشدن کارت‌های بازرگانی‌شان به بازار آزاد مراجعه کرده و تلاش کنند از آنجا ارز بخرند.با توجه به این‌که تقاضای این افراد برای رفع تعهدات ارزی زیاد خواهد بود قطعا نظم بازار ارز نیز برهم می‌ریزد و اگر تغییری در این سیاست اجرایی نشود تا پایان تیرماه بازار ارز ملتهب خواهد ماند. ما این موضوع را که در شرایط تحریم بانک مرکزی نیز به دستیابی به منابع ارزی خود نیاز جدی دارد درک می کنیم اما از سوی دیگر صادرکننده نیز به یک راه حل احتیاج دارد. بانک مرکزی به ما بگوید در شرایطی که بسیاری از راه ها بسته شده و صادرکننده در موقعیت دشواری قرار گرفته چه راه حلی در مقابل ما قرار دارد؟
به گزارش ایسنا، بانک مرکزی به صادرکنندگان تا پایان تیرماه مهلت داده تا تعهد ارزی خود را ایفا کنند و در غیر این صورت کارت‌های بازرگانی آنها تعلیق شده یا امکان دریافت مشوق‌های صادراتی پیدا نمی‌کند. لازم به ذکر است که ۸۶ درصد صادرکنندگان از سال ۱۳۹۷ تاکنون ارز خود را به بهانه‌های مختلف به کشور نیاورده‌اند.
 
دبیرکل اتاق تعاون با بیان اینکه باید زبان مشترکی در زمینه بازگشت ارز صادراتی داشته باشیم، افزود: هر کسی ارز دریافت کرده باید طبق تعهد خود شفاف سازی کند که چه کالایی را به چه میزان وارد کرده است.
ماشاالله عظیمی در گفتگو با ایبِنا با اشاره به اهمیت بازگشت ارز حاصل از صادرات به کشور، گفت: موضوع ارز حاصل از صادرات بحث مهمی است؛ همه بر این موضوع توافق دارند که ارز حاصل از صادرات برای رفع نیازمندی های‎ اساسی کشور برای تولیدکنندگان و واردات مواد اولیه و کالاهای اساسی مورد استفاده قرار گیرد.
دبیرکل اتاق تعاون ایران با بیان اینکه باید زبان مشترکی در زمینه بازگشت ارز حاصل از صادرات داشته باشیم، اظهار داشت: ساز و کار اجرایی بانک مرکزی باید متضمن حفظ منافع ملی و منفعت همه صادرکنندگان باشد. ما باید در شورای گفتگو به یک زبان مشترک برسیم، اطمینان دارم که رییس محترم بانک مرکزی برای رفع مسئله تلاش می‌کند، اما حل مسئله اگر طولانی بشود، خودش یک مسئله خواهد بود.
وی با اشاره به اهمیت فعالیت صادرکنندگان و رفع مشکلات آنها گفت: باید نظر اتاق بازرگانی، تعاون و اصناف در نظر گرفته شود چرا که ما نمایندگان واقعی تولیدکنندگان و صادر کنندگان هستیم و در جلسه شورای گفتگو این موضوع مطرح شد و کمیته‌ای نیز تشکیل شده که با هماهنگی اتاق‌ها، وزارت صمت و رییس سازمان توسعه تجارت قرار شد پیگیری‌های واحدی انجام شود، برخی از شرکت‌های صادر کننده بورسی که در بازار سرمایه حضور دارند سهام آنها به عموم مردم تعلق دارد از سویی دیگر این دسته از شرکت ها در تمامی بخش‌ها از جمله صنایع غذایی، کانی، معدنی، فلزات، پتروشیمی و مواد شیمیایی فعال هستند و آنان سربازان کشور در حوزه صادرات محسوب می شوند.
عظیمی تاکید کرد: باید در  در وضع برخی مقررات در گام اول منفعت ملی و صلاح عامه را در نظر بگیریم؛ در حقیقت در زمانی که به موضوع منافع ملی می‌پردازیم، وجود یک واحد تولید کننده قوی در سال جهش تولید را ارزش بی بدیل به حساب بیاوریم.
دبیرکل اتاق تعاون ایران خاطر نشان کرد: هر کسی که ارز دریافت کرده باید بر اساس تعهد خود، شفاف سازی کند که چه کالایی را به چه میزانی وارد کرده و نحوه توزیع آن چگونه بوده است؛ از سویی دیگر، افرادی که کالایی را صادر کرده‌اند، موظف اند تا شفاف سازی لازم را انجام دهند.
وی در خصوص تحریم‌ها اظهار داشت: یک پرسش مهم این است که آیا همه متغیرها در دست ما است؟ باید این واقعیت را درک کرد که متغیر مهمی مانند تحمیل و اخلال در صادرات که توسط بدخواهان ملت ایران، تحریم شده باید با اقدامات و تصمیمات و مقررات ویژه حل و فصل گردد.
عظیمی افزود: کار صادرات یک کار ستادی نیست و اگر قرار است برای سربازان واقعی کشور که توانسته‌اند تا در شرایط سخت تولید خود را به آنسوی مرزها با وجود تحریم برسانند، با مقررات ویژه نگاه کنیم. با تمام احترام و اعتقادی که به سیاست‌های بانک مرکزی و دقت و نظارت این نهاد دارم، اعلام می کنم سرعت و نظارت و تسهیل امور باید با هم مورد عمل واقع شود.
وی با اعلام آمادگی اتاق تعاون برای همکاری با نهادهای تصمیم گیر اقتصادی گفت: اتاق تعاون ایران تجربیاتی دارد که در کارگروه‌های مختلف می‌تواند با همکاری مسئولین به برداشتن فشار از روی دوش مردم و رفع مشکلات ارزی کمک کند.