رشد 59 درصدي موجودي حساب چك و افزايش معامله با چك بالاتر از رشد اجزاي نقدينگي

اقتصاد گردان  – محسن شمشيري
نگاهي به تركيب و رشد اجزاي آن در سال 98 نشان مي دهد كه با وجود تلاش سيستم بانكي براي كاهش نرخ سود بانكي، و هزينه جذب سپرده ها، به دليل عدم اجراي برنامه كاهش نرخ سود و همچنين عدم توجه بانك ها به نرخ هاي مصوب و نگراني از خروج سپرده ها، بانك ها همچنان رقم قابل توجهي را براي جذب سپرده بلندمدت پرداخت كرده اند و  رشد سپرده بلندمدت با 30 درصد افزايش، بيش از سپرده كوتاه مدت با 21 درصد افزايش بوده است.
اما در عين حال، بخشي از نقدينگي كشور در حساب هاي كوتاه مدت و سپرده ديداري حفظ شده است تا براي خريد وفروش مسكن،‌ خودرو، زمين و ارز و طلا و ساير دارايي ها استفاده شود. نگاهي به رشد پول با افزايش 50 درصدي نشان مي دهد كه نسبت به  افزايش 28 درصدي شبه پول، رشد بيشتري داشته است. يكي از اجزاي عمده پول يعني سپرده ديداري بانك ها يا خالص چك ها نيز نشان مي دهد كه مردم تمايل بيشتري به نگهداري نقدينگي به صورت سپرده ديداري يا مبادله چك داشته اند و سپرده ديداري بيشترين رشد را در بين اجزاي نقدينگي كشور داشته است.
اجزاي  رشد  نقدينگي  589 هزار ميليارد توماني سال 98 نشان مي دهد  كه شبه پول با افزايش 447 هزارميليارد تومان بيش از 142 هزار ميليارد تومان افزايش پول رشد كرده است. در اجزاي شبه پول نيز سپرده بلندمدت با افزايش 268 هزار ميليارد تومان بيش از سپرده كوتاه مدت با افزايش 123 هزار ميليارد تومان رشد كرده است. اما در بخش پول كه پول نقد را شامل مي شود سپرده ديداري به ميزان 135 هزار ميليارد تومان افزايش داشته است.
همچنين افزايش سپرده ديداري با 135 هزار ميليارد تومان بيش از افزايش 123 هزار ميليارد توماني سپرده كوتاه مدت  بوده است. دليل اين وضعيت بي توجهي سپرده گذاران به سود اندك كوتاه مدت به دليل ماه شمار شدن آن بوده و ترجيح داده اند كه در سپرده ديداري پول بيشتري سپرده گذاري كنند تا به محض نياز، از طريق چك رقم هاي بزرگتري را براي خريد و فروش استفاده كنند. زيرا محدوديت سپرده كوتاه مدت با رقم انتقال 3 ميليون تومان كارت به كارت عملا موجب شده كه توجه مردم به چك افزايش يابد و در نتيجه سپرده گذاري در سپرده ديداري بيش از سپرده كوتاه مدت افزايش داشته است و 366 هزار ميليارد تومان در حساب هاي جاري و خالص چك ها سپرده گذاري داشته اند.
رشد نقدينگي
درحالیکه بررسی وضعیت نقدینگی در هشت سال گذشته نشان می‌دهد که اقتصاد ایران در سال گذشته بیشترین میزان نقدینگی را تجربه کرده و در این مدت بیش از ۲۰۰۰ هزار میلیارد تومان رشد داشته و براساس پیش‌بینی‌ها احتمالا به یک میلیون میلیارد تومان هم می‌رسد؛ رئیس کل بانک مرکزی اعلام کرده که با فروش سهام دولتی و انتشار اوراق بدهی، حجم نقدینگی کم می‌شود اما کارشناسان این کاهش حجم نقدینگی را مشروط به انجام صحیح عملیات بازار باز بانکی، انتشار اوراق و حمایت دولت از اقدامات بانک مرکزی برای کنترل تورم و نقدینگی می‌دانند.
به گزارش ایسنا، نقدینگی میزان حجم پول در گردشی است که از مجموع پایه پولی و شبه پول (هرگونه پولی که در بانک سپرده‌گذاری شده اما امکان برداشت از آن به زمان خاصی محدود شده است) خلق می‌شود و رشد بیش از اندازه و خارج از کنترل آن تاثیراتی مخربی چون افزایش تورم و قیمت‌ها بر اقتصاد هر کشوری را در بر خواهد داشت که طبق گفته کارشناسان اقتصادی، برای مهار آن اگر عملیات بازار باز بانکی و انتشار اوراق و عمق بخشیدن به بازار اوراق به درستی عملیاتی شوند و دولت هم از اقدامات بانک مرکزی برای کنترل تورم و نقدینگی حمایت کند، آن وقت موتور خلق پول خاموش می‌شود.
علاوه براین، تامین و کنترل کسری بودجه، استقراض نکردن دولت از منابع بانکی، استقرار نظام نظارتی بر بانک‌ها که مانع خلق نقدینگی شود و کنترل و کاهش نرخ سود بانکی نیز از دیگر ملزومات مهار رشد نقدینگی است.
همچنین، سهراب دل‌انگیزان - یک تحلیلگر اقتصادی - درباره وضعیت نقدینگی در سال‌جاری پیش‌بینی می‌کند که امسال معادل یک میلیون میلیارد تومان نقدینگی خلق شود که با این وضعیت، سهم هر ایرانی از تورم بیشتر از ۳۳ هزار تومان خواهد بود.
در این زمینه براساس جدیدترین اعلام رئیس کل بانک مرکزی، در سال جاری با فروش سهام دولتی و انتنشار اوراق بدهی حجم نقدینگی قرار است کم شود که البته کارشناسان نیز تحقق این امر را مشروط به موارد ذکر شده در بالا می‌دانند.
همچنین، بررسی وضعیت نقدینگی در هشت سال گذشته نشان می‌دهد که نقدینگی در سال ۱۳۹۰ معادل ۳۵۴ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان و در پایان سال گذشته طبق جدیدترین آمار اقتصادی منتشر شده از سوی بانک مرکزی بیش از ۲۴۰۰ هزار میلیارد تومان بوده که با رشد ۳۱ درصدی مواجه شده است و سهم پول از این میزان ۴۲۷ هزار میلیارد تومان و سهم شبه پول از نقدینگی در اسفند سال گذشته معادل ۲۰۴۴۸ هزار میلیارد تومان بوده که به ترتیب نسبت به سال قبلش ۴۹.۸ و ۲۸ درصد افزایش یافته است.
بنابراین، اقتصاد ایران در هشت سال گذشته بیشترین میزان نقدینگی و کمترین را در سال ۱۳۹۸ و ۱۳۹۰ تجربه کرده و از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۸ نقدینگی با رشد بیش از ۲۰۰۰ هزار میلیارد تومانی مواجه شده است.
علاوه براین، نقدینگی در سال‌های ۹۱، ۹۲ و ۹۳ به ترتیب ۴۶۰ هزار و ۷۰۰ میلیارد تومان، ۶۳۹ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان و ۷۸۲ هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان بوده است.