سهم رو به گسترش بانک سپه در بازار تراکنش ها و بانکداری الکترونیک / مزیت کارمزد کمتر تراکنش های بانک سپه نسبت به میانگین شبکه بانکی در فروردین و اردیبهشت 99

اقتصاد گردان - محسن شمشیری

با ادغام بانک های نظامی، سهم بانک سپه از بازار تراکنش ها و ابزارها رشد قابل توجهی خواهد داشت و با بیشترین تعداد شعب بانک ها در سراسر کشور، می تواند به یکی از بزرگترین رقبای بانک های کشور در بانکداری الکترونیک تبدیل شود. در حال حاضر بانک های کوثر، حکمت، مهر اقتصاد، ثامن، قوامین، انصار در حال ادغام در بانک سپه هستند و این ادغام ها شرایط بانک سپه در جذب منابع و کارمزدها و تراکنش ها را تغییر خواهد داد. 

بانکها در ازای هر نصب ابزار کارتخوان فروشگاهی نیز مبلغی را به عنوان اجاره بها و پرستاری ابزار کارتخوان به شرکت PSP پرداخت مینماید و این مبلغ به ازای ابزارهای مختلف متفاوت میباشد. به طور مثال ابزارهای GPRS هزینه اجاره بالاتری داشته و یا اینکه بسته به توافق شرکتها و بانک پذیرنده مورد نظر، این مبلغ متفاوت است. 

در اردیبهشت 99،  بانک سپه به ازای هر تراکنش 10 هزار ریالی معادل 118 ریال هزینه کارمزد پرداخت کرده که از میانگین 93 ریالی کل بانک های کشور بالاتر است. به عبارت دیگر، کارمزد هر تراکنش بانک نشان می دهد که این بانک در حال توسعه شبکه، استفاده از کارتخوان ها و ابزارهای مختلف پرداخت است و در آینده از طریق جذب منابع و تراکنش های بیشتر، سهم بیشتری از بازار را کسب خواهد کرد. زیرا زمینه ساز حضور بیشتر در بانکداری الکترونیک و بازار تراکنش ها، گسترش ابزارها، اجاره ابزارها و کارتخوان ها و سرمایه گذاری بیشتر است که پس از آن روی سهم بانک از بازار تراکنش ها اثر مثبت خواهد داشت و سرمایه گذاری و رشد ابزارها، نشان دهنده تدبیر مدیران بانک در جهت گسترش بانکداری الکترونیک و سهم بانک از بازار تراکنش ها است. 

با فرض میزان اجاره پرداختی 30 هزار تومانی به ازای هر کارتخوان فروشگاهی، میانگین کارمزد تراکنش 100 هزار ریالی در کل شبکه بانکی معادل 208 ریال در اردیبهشت 99 بوده است. 

این رقم برای بانک سپه معادل 182 ریال بوده که به میزان 12 درصد کمتر از میانگین 208 ریالی کل شبکه بانکی است. به عبارت دیگر، بانک مزیت کارمزد کمتر در بازار تراکنش ها و صنعت پرداخت داشته است. 

مبلغ کارمزد و اجاره کارتخوان ها برای بانک هایی مانند بانک سپه که توانسته اند مبلغ و تعداد تراکنش بیشتری را جذب کنند و جذب منابع بیشتری داشته اند، مقرون به صرف بوده و سرمایه گذاری در گسترش ابزارهای کارتخوان فروشگاهی به نفع بانک بوده است. 

اهمیت مبلغ اجاره ابزار کارتخوان در اقتصادی بودن صنعت پرداخت برای بانکهاست چراکه جمع این هزینه باید نسبت به رسوبی که بانک از موجودی پذیرندگان به دست میآورد توجیه پذیر باشد. درصورتیکه بانک موفق به جذب رسوبی بیشتر از این مبلغ به ازای هر صدهزار ریال نشود، کاربرد ابزار کارتخوان فروشگاهی برای بانک مقرون به صرفه نخواهد بود. همچنین جدا از مبلغ اجاره، نحوه بازاریابی بانکها و شرکتهای PSP اهمیت دو چندانی مییابد. انتخاب پذیرندگان اثربخش، به معنی انتخاب پذیرندگانی که از گردش کافی موجودی به جهت تامین رسوب مورد نظر بانک برخوردار هستند به عاملی مهم جهت سودپذیر بودن ابزار پرداخت برای بانک تبدیل میگردد.

به نظر میرسد بهتر است بانکها بخشی از هزینههای اجاره و نگهداری ابزارهای کارتخوان خود را از پذیرندگانی که گردش موجودی کافی به جهت تامین هزینه های بانک ندارند دریافت کرده و امتیاز تقبل هزینه های اجاره و نگهداری ابزارهای کارتخوان را فقط برای پذیرندگانی که از گردش موجودی کافی برخوردارند در نظر گیرند.

میانگین کارمزد پرداخت شده توسط بانک صادرکننده به ازای هر 100 هزار ریال تراکنش پرداخت قبض و خرید شارژ، برای اردیبهشت ماه 99 معادل 197 ریال بوده است. یعنی هر 10 هزار تومان خرید شارژ و پرداخت قبض برای بانک ها حدود 20 تومان هزینه در بر دارد. 

این رقم در بانک سپه 304 ریال کارمزدبوده که نشان دهنده افزایش سرمایه گذاری ها، ابزارهای پرداخت و حضور در مناطق مختلف کشور است و در آینده سهم بانک از تعداد و مبلغ تراکنش ها را افزایش خواهد داد. 

تحلیل داده های تراکنش 

دراردیبهشت ماه 1399 تعداد تراکنش به ازای مجموع ابزارهای پذیرش 2 میلیارد و 606 میلیون تراکنش بوده که این تعداد تراکنش مبلغ 3 هزار و 977 هزار میلیارد ریال را در پی داشته است. در این ماه سهم تعدادی و مبلغی تراکنشها به ترتیب رشد 35 و 101 درصدی را نسبت به ماه گذشته تجربه نموده است.

مجموع ابزارهای پذیرش در اردیبهشت ماه 1399 با رشد 2.2 درصدی به نزدیک به 11 میلیون و98 هزار ابزار رسیده است که از این تعداد 77درصد سهم بازار ابزار کارتخوان فروشگاهی، 11 درصد سهم ابزار پذیرش اینترنتی و 12 درصد نیز سهم ابزار پذیرش موبایلی میباشد. بیشترین سهم از مجموع تراکنشهای اردیبهشت ماه 1399 با 90 درصد متعلق به ابزار کارتخوان فروشگاهی و به لحاظ سرویس نیز بیشترین سهم در اختیار خدمت خرید کالا و خدمات با 86 درصد مجموع تراکنشها میباشد. متوسط تعداد تراکنش هر ابزار پذیرش اینترنتی 130، هر ابزار پذیرش موبایلی 78 متوسط تعداد تراکنش هر ابزار کارتخوان فروشگاهی 274 تراکنش میباشد و این در حالی است که متوسط مبلغی هر تراکنش ابزارهای پذیرش موبایلی9 هزار تومان، اینترنتی 538 هزار تومان و در ابزار کارتخوان فروشگاهی 133 هزار تومان بوده است.  همچنین 21 درصد مبلغ تراکنش ها زیر 5 هزار تومان، 39 درصدبین 5 تا 25 هزار تومان، و 35 درصد بالاتر از 25 هزار تومان بوده است. 

لذا تحلیل این داده ها نشان می دهد که بانک ها و شرکت های پرداخت، باید براساس این متغیرهای بازار، به سرمایه گذاری ها، گسترش شبکه و ابزارها اقدام کنند.