معاملات گواهی سپرده سکه در مرحله پیش گشایش / ورود دلار صرافي ها به كانال جديد

اقتصاد گردان - محسن شمشيري
به دنبال افزايش نرخ هاي ارز و طلا و سكه در روزهاي اخير، روز يكشنبه 28 ارديبهشت 99،  دلار  در صرافی هاي مجاز بانكي با رشد ۲۲۰ تومانی به کانال ۱۷ هزار تومانی وارد شد و نرخ لحظه اي خريد دلار  در سامانه سنا و صرافي ها به 16920 تومان و نرخ فروش دلار به 17020 تومان رسيد.  همچنين صرافي هاي مجاز بانكي و سامانه سنا نرخ لحظه اي خريد يورو را 18320 و نرخ فروش يورو را 18420 تومان اعلام كرده اند.
 سامانه سنا نرخ ارز معاملات انجام شده در تاريخ 26 ارديبهشت 99 را براي دلار 16792، يورو 18207، درهم 4556، يوان 2360،  پوند 20010، لير تركيه 2480 و دلار كانادا 12480 تومان اعلام كرده است. همچنين سامانه نيما نرخ ميانگين حواله ارزي در 26 ارديبهشت 99 را براي دلار 13853، يورو 16066، درهم 3957، يوان 2222 تومان اعلام كرد.
 در ساعات عصر، . دلار 17550، يورو 18600، درهم 4870 تومان معامله شد و به دنبال آن قيمت طلا نيز افزايش يافت و سكه طرح جدید 7 ميليون و 440 هزار، سكه قديم 7 ميليون و 200 هزار، نيم سكه 3 ميليون و 830 هزار، ربع سكه 2 ميليون و 120 هزار، سكه گرمي 1 ميليون و 70 هزار تومان داد و ستد شد.  
به نظر کارشناسان، روند عرضه و تامین ارز با وضعیت مناسبی ادامه دارد و کمبودی از طرف عرضه وجود ندارد، اما در روزهای اخیر برخی نابسامانی ها در بازارهای موازی مانند خودرو و طلا، زمینه رشد قیمت ها در بازار ارز رافراهم کرد. رییس کل بانک مرکزی در واکنش نوسانات نرخ ارز به مردم نسبت به بالارفتن ریسک سرمایه گذاری در بازار ارز هشدار داده است.
قیمت خرید ارز در بانک‌ها نیز اندکی کمتر از قیمت خرید در صرافی‌های مجاز بانک مرکزی است؛ هرچند که به دلیل شیوع ویروس کرونا در کشور، در حال حاضر تلاش می‌شود که کمترین مراجعه به شعب بانکی صورت گیرد.
در بازار ارز رسمي،  بانک مرکزی روز یکشنبه ‌نرخ رسمی ۴۷ ارز را اعلام کرد که به دلیل تعطیلی بازارهای جهانی نرخ‌ها در مقایسه با روز گذشته ثابت ماند.  بر اساس اعلام بانک مرکزی، هر دلار آمریکا، ۴۲ هزار ریال قیمت خورد و هر پوند انگلیس، ۵۰ هزار و ۸۴۶ ریال و هر یورو، ۴۵ هزار و ۴۴۴ ریال قیمت گذاری شد.

دلار و اونس، قیمت‌ها را در بازار طلا بالا بردند
 
در بازار طلا نيز به دنبال افزايش اونس جهاني طلا به قيمت یک هزار و ۷۴۳ دلار و افزايش نرخ دلار در بازار آزاد و معاملات نقدي به قيمت 17450 تومان، قيمت طلا و سكه افزايش يافت. عامل اصلی رشد قیمت طلا و سکه در معاملات روزهای اخیر، افزایش قیمت دلار در داخل و همچنین چشم انداز رشد بهای اونس در بازارهای جهانی است.
از سوي ديگر، آمار بانك مركزي نشان مي دهد كه متوسط قیمت یک سکه بهار آزادی طرح جدید در سال ۹۸ معادل ۴ میلیون و ۶۱۸ هزار و ۱۰۰ تومان بود که نسبت به سال ۹۷ برابر ۲۹.۹ درصد افزایش یافته است.
براساس آمار بانک مرکزی، متوسط قیمت فروش یک سکه تمام بهار آزادی طرح قدیم در بازار آزاد شهر تهران در اسفندماه سال جاری ۵ میلیون و ۸۹۷ هزار و ۳۰۰ تومان بود که در مقایسه با ماه قبل و ماه مشابه سال قبل به ترتیب ۱۷.۹ درصد و ۳۱.۸ درصد افزایش نشان می‌دهد. همچنین حداقل و حداکثر نرخ فروش سکه مذکور در ماه یاد شده به ترتیب ۵ میلیون و ۳۴۱ هزار و ۷۰۰ تومان و ۶ میلیون و ۱۵۸ هزار و ۳۰۰ تومان بوده است.
متوسط قیمت فروش یک سکه تمام بهار آزادی طرح جدید در اسفند ماه ١٣٩٨ در بازار آزاد شهر تهران ۵ میلیون و ۹۸۳ هزار و ۳۰۰ تومان بود که در مقایسه با ماه قبل و ماه مشابه سال قبل به ترتیب ۱۸.۶ درصد و ۲۹.۲ درصد افزایش نشان می‌دهد. همچنین حداقل و حداکثر نرخ فروش سکه مذکور در ماه یاد شده به ترتیب ۵ میلیون و ۳۷۵ هزار تومان و ۶ میلیون و ۲۵۵ هزار تومان بوده است
متوسط قیمت فروش یک سکه تمام بهار آزادی طرح قـدیم در بازار آزاد شهر تهران در سال ۹۸ معادل ۴ میلیون و ۵۲۳ هزار و ۴۰۰ و طرح جدید ۴ میلیون و ۶۱۸ هزار و ۱۰۰ تومان بود که نسبت به سال ۹۷ به ترتیب ۳۳.۹ درصد و ۲۹.۹ درصد افزایش یافته است.
 از سوي ديگر، به دنبال طرح انتقادهايي در مورد اختلاف قيمت 300 تا 500 هزار توماني قيمت سكه در بورس با بازار آزاد، بورس کالا اعلام کرد: نمادهای معاملاتی گواهی سپرده کالایی سکه طلا به دلیل وجود قیمت های نامتعارف در تابلوی معاملات تا اطلاع ثانوی در مرحله پیش گشایش باقی خواهد ماند.
بورس کالا با صدور اطلاعیه ای  در خصوص معاملات امروز گواهی سپرده سکه طلا اعلام کرد: نمادهای معاملاتی گواهی سپرده کالایی سکه طلا به دلیل وجود قیمت های نامتعارف در تابلوی معاملات تا اطلاع ثانوی در مرحله پیش گشایش باقی خواهد ماند.
این نمادها شامل سکه تمام بهار تحویل یک روزه بانک های صادرات ، (سکه۹۹۱۲پ۰۴) ، سامان (سکه۹۸۱۲-۰۳) رفاه کارگران (سکه۰۰۱۲پ۰۱) و بانک ملت (سکه۰۰۱۱پ۰۲) – بورس کالا است .
گفتنی است، از ساعتی قبل در گواهی سکه بورسی، فروشنده ها از خریداران پیشی گرفته اند؛ ولی چهار نماد مذکور مجاز به معامله نیستند؛ صندوق های مبتنی بر طلا کاهش ۷ درصدی قیمت داشته اند. تعطیلی بازار گواهی سپرده سکه به صلاح نیست
اما در عين حال بسياري از كارشناسان معتقدند كه بايد معاملات كاغذي سكه براي امنيت دارايي مردم و  اعتماد به بازار‌ آتي سكه تقويت شود. دنياي امروز نبايد مانند گذشته باشد كه سكه و پول و ارز در خانه ها و جيب مردم باشد. بايد دارايي ها از زمين و خانه و كارخانه و سهام شركت گرفته تا ارز و سكه و طلا به صورت كاغذي يا حتي الكترونيكي در اختيار مردم باشد تا امنيت دارايي مردم حفظ شود. سكه و ارز بايد در بانك باشد نه خانه ها و گاوصندوق ها و بايد از طريق بورس و اينترنت به صورت كاغذي  و الكترونيكي معامله شود.  نبايد با گوني پول و كيف سكه و ارز معامله كنيم و براي همه اين موارد معاملات بايد الكترونيكي شود.
 به گزارش ايسنا، در حالی که زمزمه‌های احتمال توقف معاملات گواهی سپرده سکه طلا به گوش می‌رسد، یک کارشناس اقتصادی بر این باور است که نگاه کوتاه‌مدت برای ایجاد محدودیت بر سر راه بازدهی بازارهای مختلف می‌تواند تا حدی قیمت‌ها را کنترل کند، اما در بلندمدت تنها باعث وخیم‌تر شدن اوضاع می‌شود.
اتفاقات اخیر در بازار سکه و گران‌تر بودن قیمت سکه بورسی نسبت به سکه در بازار نقدی باعث شده است احتمال این وجود داشته باشد که گواهی سپرده سکه طلا به عنوان بازار رسمی و شفاف سکه طلا، به زودی با استدلال خط دادن قیمت گواهی سکه به بازار نقدی توسط بانک مرکزی متوقف شود.
این درحالی است که بسیاری از کارشناسان معتقدند کنار گذاشته شدن این ابزار مالی روی سکه تنها عاملی در جهت بها دادن به بازارهای غیرشفاف ختم می شود و تاثیر مثبتی بر کاهش قیمت سکه نقدی نخواهد داشت.  در این راستا، کامران ندری در مورد احتمال کنار گذاشته شدن گواهی سپرده سکه طلا از سوی بانک مرکزی اظهار کرد:بانک مرکزی در تلاش است تا در یک نگاه کوتاه مدت، در بازارهای طلا، ارز و سپرده ها، بازدهی را مدیریت کند.
 وی ادامه داد: کاهش نرخ سود سپرده‌های یک ساله بانکی با همین منطق انجام شد و با توجه به وضعیت ویژه ارزی کشور، محدودیت‌های ایجاد شده در بازار ارز هم در همین راستا قرار دارد و البته این نگاه در کوتاه مدت منطقی هم هست. ایجاد محدودیت بازدهی در بازار سکه طلا هم در ادامه همین نگاه صورت می‌گیرد و از آنجا که نرخ دلار و نرخ طلا با یکدیگر همبستگی مثبت دارند، مسئولان بانک مرکزی کشور نگران هستند که افزایش بازدهی در یکی از این دو، به افزایش بازدهی در دیگری ختم شود.
عضو هیئت علمی پژوهشکده پولی و بانکی کشور با بیان اینکه باید توجه کرد که معاملات گواهی سپرده سکه طلا در بستر بورس مزیت‌های زیادی در مقایسه با معامله فیزیکی طلا دارد، توضیح داد:از جمله آن قابلیت نقدشوندگی و امنیت بالا و سهولت معامله به شیوه آنلاین است. به همین دلیل، تقاضا برای گواهی سکه در ماه‌های اخیر افزایش داشته است. از طرف دیگر، این نوع سپرده بر خلاف سپرده های پولی، تناظر یک به یک با سکه های طلا دارد.
ندری افزود:به عبارت ساده‌تر، بانک‌ها به ازای تعدادی مشخص از گواهی سپرده طلا، تعدادی مشخص از سکه‌های طلای فیزیکی را نگه داری می‌کنند و این با فرآیند تسهیلات دهی بانک‌ها تفاوت دارد. در فرآیند تسهیلات دهی، بانک می‌تواند بیش از دارایی واقعی سپرده های خود تسهیلات بدهد.
وی با تاکید بر اینکه اکنون هم ممکن است بانک مرکزی ابزار گواهی سپرده طلا را تضعیف نکند و از روش دیگری برای کاهش میزان بازدهی در بازار سکه طلا استفاده کند، اظهار کرد:برای مثال ممکن است به بانک‌ها اجازه استفاده از اهرم بدهند، به این معنی که الزام به نگهداری ذخیره ۱۰۰ درصدی سکه طلا را بردارند و در نتیجه، گواهی بیشتری به بازار عرضه شود.
به گفته این کارشناس اقتصادی نگاه کوتاه مدت برای ایجاد محدودیت بر سر راه بازدهی بازارهای مختلف می تواند تا حدی قیمت ها را کنترل کند، اما در بلندمدت تنها به وخیم تر شدن اوضاع می‌انجامد.
 ندری در ادامه با بیان اینکه قانون ظروف مرتبطه که علاوه بر فیزیک در اقتصاد هم کاربرد دارد، گفت: این قانون می‌گوید که شما نمی‌توانید بازدهی سپرده های بانکی را در حد ۱۵ درصد نگه دارید ولی بازار سرمایه بازدهی مثلاً ۲۰۰ درصدی داشته باشد. به عبارت ساده تر، اگر چنین کاری بکنید، دیر یا زود، نقدینگی به بازار جدید کوچ می کند. در مورد گواهی های سپرده طلا هم همین طور است و با ایجاد محدویت در این بازار، در بلندمدت بازارهای دیگر دستخوش در هم ریختگی خواهند شد.

از بین رفتن اعتماد به بازارهای آتی
 
در حالیکه گفته‌هایی مبنی بر احتمال توقف معاملات گواهی سکه از سوی بانک مرکزی مطرح شده، یک کارشناس اقتصادی معتقد است که اکنون مسئولیت اصلی بانک مرکزی عملیات بازار باز و کنترل تورم است و راهکار موثر در این زمینه قبول اصول بازار آزاد و دستکاری نکردن این معاملات است زیرا، این اقدام سیگنال‌های منفی برای بازارهای آتی و اعتماد سرمایه‌گذاران ارسال می‌کند که اقتصاد را تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.
این روزها قیمت‌های گواهی سپرده سکه در بورس کالا تحولات قیمتی زیادی نسبت به بازار فیزیکی طلا دارد که واکنش‌های زیادی را در پی داشته، این امر به دلیل سودآوری و رشد بسیار مناسب بازار سرمایه منجر شده که مردم طلای خود را تبدیل به سکه کرده و با تبدیل آن به گواهی سپرده در بورس کالا، نقشی در افزایش قیمت این کالا در بورس داشته باشند.
در پی این موضوع، گفته‌هایی مبنی بر ورود بانک مرکزی به این قضیه و توقف معاملات این نوع گواهی مطرح شده که یک کارشناس اقتصادی درباره این اقدامات به ایسنا، توضیح داد: اگر به بازار اعتقاد داریم که در بلندمدت سرمایه‌گذارانی به این بازار اعتماد کرده‌اند و وارد آن شده‌اند، باید بدانیم که با متوقف کردن بازار معاملات گواهی سپرده سینگالی که به اقتصاد و به خصوص بورس کالا داده می‌شود، بسیار منفی خواهد بود و بازارهای آتی را هم تحت تاثیر قرار خواهد داد.
پیام مولوی با بیان اینکه راهکار در این زمینه حذف یا توقف معاملات گواهی سپرده نیست بلکه قبول کردن یکسری قواعد در بازار است، گفت: این توقف در سایر بازارهای اقتصادی هم دیده می‌شود، به عنوان مثال در بازار سرمایه سعی بر این است که آن را تحت کنترل درآوریم.
وی افزود: بازارهای مالی یک شبه ایجاد نمی‌شوند بلکه بر اثر جلب تدریجی اعتماد مردم و سرمایه‌گذاران، عمق و وسعت پیدا می‌کند که با توقف و حذف، اعتمادها به ابزارها و بازارهای آتی کاهش پیدا می‌کند.
دبیر کل انجمن اقتصاد ایران معتقد است که اگر معاملات گواهی سپرده متوقف شود آیا می‌توان خرید و فروش طلا و سکه را هم در بازار فیزیکی متوقف کرد؟ زمانی که مردم تورم بالا را تجربه کردند و دنبال حذف ریال هستند، آن‌ها به ابزارهای مختلفی متوسل می‌شوند.
وی با بیان اینکه جهت‌دهی یا ساماندهی بازار در جریان بازار آزاد وجود ندارد، گفت: شاخص‌های اقتصادی یا جریان‌های اقتصادی، افزایش قیمت اونس جهانی در دنیا، افزایش تقاضا و رکود، باعث شده‌اند تا سرمایه‌گذاران هم براساس همین تحوللات دست به معاملاتی بزنند که این امر را نمی‌توان دستکاری کرد.
مولوی ادامه داد: از منظر ابعاد داخلی هم پایین آمدن شاخص بازار سرمایه و استراتژی افراد، تقاضا برای طلا، ارز و مسکن در ایران بالا میرود که این ذات اقتصاد است.
همچنین در این زمینه امیر تهرانی _مدیر کل دفتر وزارت اقتصاد نیز اعلام کرد: معامله ورق یا فیزیک سکه هر کدام مزایا و علاقه مندان خاص خود را دارند. خرید و فروش مجازی، عدم نیاز به مراجعه حضوری، تایید اصالت، سهولت نگهداری و عدم نگرانی بابت سرقت، کارمزد پایین، نقدشوندگی و معامله آسان و..‌ از جمله مزایای این اوراق است.
وی افزود: اما هر از گاهی شاهد نوعی هیجان در خرید این نوع اوراق در بورس هستیم. شرایط آربیتراژی قیمت ورق و فیزیک سکه که گاهی تا چند ۱۰۰ هزار تومان می‌رسد که انگشت اتهام به سمت این بازار نشانه می‌رود.
به گفته این کارشناس اقتصادی این بازار را نه می‌شود تعدیل کرد نه می‌توان به حالت خود رها کرد. هر دو فعل فوق سیگنالی منفی مخابره می‌کند به خصوص به دلیل مزایایی که اشاره شد؛ سهولت فراوانی برای علاقه مندان سرمایه‌گذاری در این حوزه ایجاد کرده است.
تهرانی در پایان سخنانش اظهار کرد: بهترین روش می‌تواند تعیین بازارگردانهای متعدد برای این بازار باشد که بتواند در هیجان‌های خریدوفروش نقش بازیگر متعادل کننده را بازی کنند.
بنابراین، گواهی سپرده سکه بین راه‌هایی چون توقف معاملات، تزریق عوامل متعادل کننده قیمت آن یا سپردن تصمیم درباره آن به بازار آزاد قرار دارد که با نگاهی به این سه راه می‌توان متوجه شد که طبق بازار آزاد و رقابتی باید این معاملات دستکاری یا حذف نشوند زیرا، کنترل آن از رهایی این بازار به دلیل سینگال‌ها و تبعات منفی که  بر اعتماد سرمایه‌گذاران و بازارهای آتی در پی دارد، تاثیرات مخربی بر اقتصاد خواهد گذاشت.