18 هزار "هزار ميليارد تومان" وام بين بانكي / كاهش 77 صدم درصدي نرخ سود و هزينه 71 هزار ميليارد توماني بازار بين بانكي در سال 98

در سال هاي اخير رسيده كه نشان دهنده بزرگي ارقام نجومي  است. مقايسه ارزش معاملات و نرخ سود تسهيلات بازار بين بانكي در سال 98 نسبت به سال 97 نشان مي دهد كه با وجود رشد 74 درصدي ارزش معاملات و بيش از 18000 هزار ميليارد تومان تسهيلات در بازار بين بانكي نرخ سود بين بانكي كاهش 77 صدم درصدي داشته  و نرخ جذب منابع به زير 19 درصد رسيده است.
روند كاهش نرخ سود بازار بين بانكي در دوران شيوع كرونا و از اسفندماه تا كنون، موجب شد كه تقاضا براي تسهيلات بازار بين بانكي كاهش يافته و نرخ سود اين بازار را به زير 14 درصد كاهش دهد و همين امر موجب شد كه مديران بانك ها اوايل ارديبهشت تصميم بگيرند كه موضوع نرخ سود سپرده 15 درصدي مصوب شوراي پول و اعتبار را رعايت كنند. اما به دنبال رشد شاخص سهام در بورس و رشد قيمت ساير دارايي ها از جمله خودرو، بانك هاي كشور نگران خروج سپرده هاي بانكي شده و به دنبال آن هستند كه با نرخ هاي بالاتر از 15 درصد در صندوق هاي سرمايه گذاري و اوراق سرمايه گذاري و... سپرده هاي خود را حفظ كنند و از خروج آنها جلوگيري نمايند.
در اين رابطه، عبدالناصر همتي رییس کل بانک مرکزی با تأکید بر اینکه بانک مرکزی در زمینه سیاست‌های پولی ابزار قوی و مناسبی در اختیار دارد گفت: بازار باز مکانیزمی است که بانک مرکزی برای مدیریت بازار پول از آن به خوبی بهره گرفته است و خوشبختانه بانک‌ها و مؤسسات اعتباری نیز بدون فشار و ابزار دستوری، همراهی مناسب و مطلوبی با سیاست‌های بانک مرکزی در این زمینه داشته اند که جای قدردانی و تشکر دارد.
براين اساس اگر اين تسهيلات 18688 هزار ميليارد توماني را براي يك هفته در نظر بگيريم با توجه به 50 هفته سال و نرخ سود 18.95 درصدي ميانگين آن در طول سال، مي توان برآورد كرد كه بانك ها در بازار بين بانكي حدود 71 هزار ميليارد تومان سود پرداخت كرده اند.  اين پرداخت سود بابت تامين كسري ها به مراتب از سود بالاي 200 هزار ميليارد توماني جذب سپرده بانكي براي يك سال كمتر است و نشان مي دهد كه بانك ها از طريق اين ابزار توانسته اند هزينه هاي خود را كاهش دهند. زيرا سپرده هاي بازار بين بانكي معمولا براي يك هفته است اما سپرده هاي بانك ها براي يكسال هزينه ساز است.
در سال 97، حجم معاملات معادل 10 هزار و 714  " هزار ميليارد تومان" بوده كه 40663 فقره  تعداد معاملات آن بوده، و در سال 98 حجم معاملات رشد 74.41 درصدي، ميانگين نرخ سود كاهش 3.9- درصدي و تعداد معاملات كاهش 0.8- درصدي داشته است.
از سوي ديگر، بانك هاي خصوصي با 2 هزار و 31 " هزار ميليارد تومان" در سال 97 و 3 هزار و 472 " هزار ميليارد تومان" در سال 98، سهم بالاي 18 درصدي از بازار بين بانكي داشته اند و نرخ سود معاملات آنها در سال 97 معادل 19.81 درصد و در سال 98 معادل 19 درصد بوده است.
بانك هاي خصوصي شده يا مشمول اصل 44 شامل بانك هاي ملت، صادرات و تجارت با 3هزار و 824 " هزار ميليارد تومان" در سال 97 و 9 هزار و 553 " هزار ميليارد تومان" در سال 98، سهم بالاي 35 درصدي از بازار بين بانكي سال 97 و بالاي 51 درصدي در بازار بين بانكي سال 98 داشته اند و معاملات آنها در سال 98 به دليل مازاد منابع و بهبود در شرايط مالي آنها به شدت رشد كرده است.  و نرخ سود معاملات آنها در سال 97 معادل 19.96 درصد و در سال 98 معادل 18.86 درصد بوده و 1.1 درصد كاهش داشته است.
بانك هاي دولتي با 4 هزار و 637 " هزار ميليارد تومان" در سال 97 و 5 هزار و 395 " هزار ميليارد تومان" در سال 98، سهم بالاي 43 درصدي از بازار بين بانكي سال 97 و سهم 28 درصدي در بازار بين بانكي سال 98  داشته اند و بخشي از سهم خود را به بانك هاي اصل 44 خصوصي شده داده اند.  نرخ سود معاملات آنها در سال 97 معادل 19.72 درصد و در سال 98 معادل 18.95 درصد بوده است.
موسسات اعتباري نيز در سال 97 با 221 هزار ميليارد تومان و سهم 2 درصدي از معاملات با سود 20 درصدي، در سال 98 سپرده گذاري 266 هزار ميليارد توماني با سهم 1.4 درصد از معاملات با سود 19.2 درصدي داشته اند.

بانك هاي خصوصي با 6 هزار و 116 " هزار ميليارد تومان" در سال 97 و 11 هزار و 383 " هزار ميليارد تومان" در سال 98، سهم بالاي 57 درصدي از بازار بين بانكي 97 و سهم 61 درصدي از بازار بين بانكي 98 داشته اند و نرخ سود معاملات آنها در سال 97 معادل 19.89 درصد و در سال 98 معادل 19.21 درصد بوده است. به عبارت ديگر، بيشترين قرض يا درخواست وام متعلق به بانك هاي خصوصي بوده اند و بيشترين تقاضا را براي دريافت منابع ساير بانك ها به صورت قرض داشته اند.
بانك هاي خصوصي شده يا مشمول اصل 44 شامل بانك هاي ملت، صادرات و تجارت با 1هزار و 454" هزار ميليارد تومان" در سال 97 و 2 هزار و 509 " هزار ميليارد تومان" در سال 98، سهم بالاي 13درصدي از بازار بين بانكي بازار بين بانكي داشته اند و نرخ سود معاملات آنها در سال 97 معادل 19.37 درصد و در سال 98 معادل 18.5 درصد بوده وكاهش داشته است. به عبارت ديگر بانك هاي خصوصي شده به دليل منابع خوبي كه داشته اند كمترين نياز را به دريافت تسهيلات داشته اند.
بانك هاي دولتي با 2 هزار و 39 " هزار ميليارد تومان" در سال 97 و 3 هزار و 10 " هزار ميليارد تومان" در سال 98، سهم بالاي 19 درصدي از بازار بين بانكي سال 97 و سهم 16 درصدي در بازار بين بانكي سال 98  داشته اند و نرخ سود معاملات آنها در سال 97 معادل 19.54 درصد و در سال 98 معادل 18.23 درصد بوده است.
موسسات اعتباري نيز با 1104 هزار ميليارد تومان در سال 97 و 1785 هزار ميليارد تومان در سال 98 سهم 10 درصدي از بازار بين بانكي 97 و 9 درصدي از بازار بين بانكي سال 98 داشته اند و نرخ سود معاملات آنها 19.64 در سال 97 و 19.15 درصد در سال 98 بوده است.
در حقیقت آمار نشان می‌دهد در سال ۹۷ میانگین موزون نرخ سود ۱۹.۷۲ درصد بوده که در سال ۹۸ به ۱۸.۹۵ درصد رسیده است. نگاهی به روند ماهانه نرخ سود بانکی در سال ۹۸ نشان می‌دهد به‌ طور کلی روندی نزولی بر این نرخ حاکم بوده است.
همچنین بررسی وضعیت سپرده‌گذاری بانک‌ها در بازار بین بانکی حاکی از آن است که ۵۱.۱۲ درصد کل معاملات در سال ۹۸ سهم بانک‌های مشمول اصل ۴۴ با کمترین میزان سود یعنی ۱۸.۸۶ درصد بوده و بانک‌های دولتی نیز ۲۸.۸۷ درصد کل معاملات را به خود اختصاص داده‌اند که میانگین نرخ سود آن ۱۹.۰۶ درصد بوده است. همچنین ۱۸.۵۸ درصد حجم معاملات سهم بانک‌های خصوصی و ۱.۴۳ درصد نیز سهم موسسات اعتباری بوده است.
این در حالی است که سهم سپرده‌پذیری بانک‌های خصوصی ۶۰.۹۱ درصد کل معاملات بوده و بانک‌های دولتی معادل ۱۶.۱۱ درصد، بانک‌های مشمول اصل ۴۴، ۱۳.۴۳ درصد و موسسات اعتباری ۹.۵۵ درصد کل معاملات را به خود اختصاص داده‌اند. با مقایسه سهم سپرده‌پذیری بانک‌ها در سال ۹۸ نسبت به سال ۹۷ مشاهده می‌شود که سهم بانک‌های خصوصی از سپرده‌پذیری حدود ۴ درصد رشد داشته و سهم بانک‌های دولتی و اصل ۴۴ نسبت به سال گذشته کاهش یافته است.
در طی سال نیز یک روند ملایم کاهش نرخ سود در بازار بین بانکی مشاهده می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در ابتدای سال گذشته میانگین نرخ سود معاملات ۱۹.۸۱ درصد بوده که تا تیرماه روند نزولی را طی کرده و به نرخ ۱۹.۳۶ درصد رسیده است. بعد از آن در مرداد ماه با رشد ۱۳ صدم درصدی به ۱۹.۴۹ درصد رسید که آخرین باری است که نرخ سود بین بانکی بیش از ۱۹ درصد ثبت شده و بعد از آن نرخ سود روندی تقریبا نزولی پیدا کرده است.
بررسی روند نشان می‌دهد که در مهرماه نرخ سود بین بانکی به زیر ۱۹ درصد رسید. در آذر ماه نرخ سود بین بانکی به کمترین مقدار خود یعنی ۱۸.۳۲ درصد رسید. پس از آن روند نرخ سود در دی و بهمن ماه با افزایش محدودی در سطح ۱۸.۴۷ درصد و ۱۸.۴۴ درصد قرار گرفت، اما آخرین نرخ سود در بازار بین بانکی در اسفند ماه ۱۸.۳۴ درصد بوده است. بنابراین نسبت به انتهای سال ۱۳۹۷، نرخ سود در بازار بین بانکی یک سطح پایین‌تر آمده است