دلار از یک ارز تنها تا یک ارز غالب/ ارزش يك دلار در 235 سال پيش معادل 26 دلار امروز

اقتصادگردان-حسين بداغي

دلار یکی از مهم‌ترین نمادهای تاریخ ایالات متحده امریکا است، سال 1785 کنگره امریکا به اتفاق آرا دلار را پول رسمی این کشور قرار داد، تا پیش از این پول لیره انگلیسی پول رایج بود، در جریان مبارزات برای کسب استقلال از بریتانیا، امریکاییان سکه نقره‌ای اسپانیا به نام «دلار» که در مکزیک رایج بود استفاده کردند و به همین دلیل نام پول ملی خود را «دلار» گذاشتند سکه دلار نقره‌ای از قرن چهاردهم بیش از سه قرن به نام‌های دیگر از جمله تالر در اروپا رایج بود که اسپانیایی‌ها آن را حفظ و به مستعمرات خود در قاره امریکا منتقل ساختند. با مقایسه دلار در ابتدای تشکیل کشور امریکا تا امروز نشان می‌دهد ظرف نزدیک به 250 سال اخیر ارزش دلار 2549 درصد کاسته شده است در واقع شما با یک دلار در اواخر قرن 18 میلادی می‌توانستید در حدود 25 دلار امروزی خرید کنید. ارزش دلار امریکا در زمان جنگ داخلی و جنگ اول و دوم جهانی کاهش چشمگیری یافت. فدرال رزرو بانک مرکزی ایالات متحده امریکا که در سال 1913 تاسیس شد سعی بر حفظ ارزش دلار داشت و تورم معکوس ناشی از جنگ جهانی اول را مهار کند که در ابتدای دهه 20 میلادی موفق شد ولی طی دهه بعدی ارزش دلار 30 درصد کاهش یافت،  دولت امریکا که دو سوم طلای جهان را تحت کنترل داشت بعد از جنگ جهانی دوم سیستم پولی برتون وودز را با هدف کنترل روابط پولی میان دولت‌ها تأسیس کرد. در نظام برتون وودز هر کشور باید سیاست پولی خود را چنان اتخاذ کند که نرخ مبادله ارز خود را به طلا گره زده و این نرخ را ثابت نگه دارد و اصرارداشت که نظام برتون وودز هم بر طلا و هم بر دلار امریکا مبتنی باشد.

اما دولت نیکسون درسال ۱۹۷۱ قابلیت تبدیل دلار امریکا به طلا را به شکل یک ‌طرفه فسخ نمود و و دلار را به ارز بی‌پشتوانه تبدیل کرد. این اقدام باعث شد شرایطی پدید‌آید که دلار امریکا تبدیل به ارز اندوخته بسیاری از کشور‌ها شود.

   تولد امریکا و رسمیت دلار

9 سال پس از اعلامیه استقلال سیزده بریتانیای کبیر و تشکیل کشور جدید ایالات متحده امریکا در سال 1785 میلادی کنگره ایالات متحده امریکا دلار را یکای رسمی این کشور قرار داد. با مقایسه قیمت‌های امروز با قیمت دلار در سال 1785 مشخص می‌شود که قیمت دلار در سال 2020 به میزان 2.549 درصد بیشتر از میانگین قیمت از سال 1785 است. تورم دلار امریکا در این دوره به صورت 1.40 درصد در سال را تجربه کرده است. به عبارت دیگر، یک دلار در سال 1785 معادل قدرت خرید حدود 26.5 دلار در سال 2020 است که تفاوت 25.5 دلار طی 235 سال اتفاق افتاده است.

   جنگ داخلی شمال و جنوب

در سال 1861 میلادی جنگی که به تصمیم رییس‌جمهور وقت امریکا برای پایان برده داری، بین ایالت‌های شمالی به رهبری آبراهام لینکلن و یازده ایالت جنوبی تحت هدایت جفرسون دیویس رییس‌جمهور کنفدراسیون اتفاق افتاد که تا سال 1865 میلادی به طول انجامید و در نهایت با پیروزی ایالات شمالی به پایان رسید. براساس آمارها، قیمت دلار در سال 2020 به میزان 2.820 درصد بیشتر از میانگین قیمت دلار از سال 1861 است. تورم دلار امریکا در این مدت زمانی به میزان 2.1 درصد در سال را تجربه کرده است. یک دلار در سال 1861 معادل قدرت خرید حدود 29 دلار در سال 2020 است که نشان از تفاوت 28.20 دلار ظرف 159 سال اخیر است.

    ظهور امپراتوری جدید

در این سال بزنگاه مهمی دیگر نه تنها در تاریخ ایالات متحده بلکه در کل تاریخ قاره امریکا اتفاق افتاد امپراتوری استعماری اسپانیا که نزدیک به چهار قرن قدرت مسلط در امریکای جنوبی و مرکزی و حوزه پاسیفیک بود در این جنگ شکست سختی خورد و در نتیجه نیروی دریایی اسپانیا نابود و امپراتوری تاریخی این کشور به تاریخ پیوست و بسیاری از مستعمرات از جمله کوبا استقلال یافتند و نیز ایالت فلوریدا و فیلیپین به امریکا پیوستند، مورخان این نبرد را پایانی بر نخستین امپراتوری استعماری اروپایی و آغاز تبدیل امریکا به یک قدرت جهانی می‌دانند. مقایسه این برهه تاریخی با امروز نشان می‌دهد که قیمت دلار در حال حاضر به میزان 2.996 درصد بیشتر از میانگین قیمت دلار از سال 1898 است. تورم دلار امریکا در این بازه زمانی 2.8 درصد در سال را تجربه کرده است. به عبارت دیگر، یک دلار در سال 1898 معادل قدرت خرید حدود 30.96 دلار در سال 2020 است، که حاکی از تفاوت 29.96 دلار ظرف 122 سال است.

    زیمرمن

سال 1914 به دنبال چندین دهه صلح نیروهای مرکزی اروپا شامل آلمان قیصری، دولت اتریش و هنگری و عثمانی به نبرد با متفقین انگلیسی و روس و فرانسه پرداختند و نخستین جنگ عالم‌گیر اتفاق افتاد دولت ایالات متحده امریکا بر اساس اصول سیاست خارجی بی‌طرفانه خود سعی بر پرهیز از مداخله در جنگ اروپایی‌ها داشتند اما در نهایت دولت امریکا تحت ریاست‌جمهوری ویلسون وارد جنگ شد تصمیم امریکا برای ورود به جنگ به دنبال غرق کشتی‌های امریکایی توسط زیردریایی‌های آلمانی و رمز گشایی از تلگراف زیمرمن، تلگرافی از سوی وزیر خارجه آلمان برای سفیر این کشور در مکزیک ارسال شد که به دولت مکزیک وعده می‌دهد در صورت حمله به امریکا بخشی از خاک این کشور به مکزیک ملحق شود، صورت گرفت که در نهایت با ورود امریکایی‌ها در حالی که جنگ به نفع نیروهای متحدین پیش می‌رفت پیروزی متفقین در سال 1918 به ارمغان آمد. طبق آمارها، قیمت دلار امروزه به میزان 2.469 درصد بیشتر از میانگین قیمت دلار از سال 1914 و همچنین 1.601 درصد بیشتر از سال 1918 است. تورم دلار امریکا طی این دوره 3.11 درصد در سال را تجربه کرده است همچنین این میزان از سال 1918 به مقدار2.82 درصد است. به عبارت دیگر، یک دلار در سال 1914 معادل قدرت خرید حدود 25.7 دلار امروز است که تفاوت 24.7 دلاری را در 106 سال اخیر را نشان می‌دهد، همچنین یک دلار در سال 1918 معادل قدرت خرید 17 دلار در سال 2020 است که نشان از تفاوت 16 دلاری را  طی 102 سال  است.

    رکود بزرگ

سال 1929 بزرگ‌ترین بحران اقتصادی در سده بیستم رقم خورد که از آن با عنوان رکود بزرگ یاد شده است، این بحران یک دهه به طول انجامید. قیمت دلار امروز در سال 2020 به میزان 1.402 درصد بیشتر از میانگین قیمت دلار از سال 1929 است. تورم دلار امریکا در این دوره به میزان 3 درصد رشد را در سال تجربه کرده است. در واقع، یک دلار در سال 1861 معادل قدرت خرید حدود 15 دلار در سال 2020 است که حاکی از تفاوت 14 دلاری در مدت 91 سال است.

   ظهور ابرقدرت

سال 1939 به دنبال یورش آلمان نازی به خاک لهستان بزرگ‌ترین جنگ در تمام تاریخ با 85 میلیون کشته اتفاق افتاد دولت امریکا پس از پایان جنگ بین‌الملل اول مجددا به سیاست انزواطلبانه خود بازگشته بود که حمله نیروهای ژاپنی به بندر پرل هاربر در 1941 ورق را برمی‌گرداند دولت روزولت به آلمان و ژاپن اعلان جنگ داده و به متفقین اروپایی خود انواع سلاح‌ها را می‌رساند به دلیل دوری امریکا از صحنه جنگ و سیل تولیدات نظامی امریکایی که در جبهه‌های شرق اروپا و سایر نقاط استفاده می‌شود امریکا پس از پایان جنگ تبدیل به یکی از ابرقدرت‌های اقتصادی و نظامی می‌شود، با پیروزی امریکا و متفقین در جنگ جهانی دوم و تقابل دو بلوک غرب و شرق، دولت امریکا برای جلوگیری از نفوذ کمونیسم در کشورهای اروپای غربی، ترکیه و یونان طرح مارشال و بازسازی اقتصادی اروپا را اجرا می‌کند.

نگاهی به آمارها نشان می‌دهد قیمت دلار در سال 2020 به میزان 1.748 درصد بیشتر از میانگین قیمت دلار از سال 1939 و همچنین 1.327 درصد بیشتر از سال 1945 است. تورم دلار امریکا طی این دوره 3.67 درصد در سال را تجربه کرده است همچنین این میزان از سال 1945 به میزان 3.61 درصد است. در واقع، یک دلار در سال 1939 معادل قدرت خرید حدود 18.5 دلار در سال 2020 است که تفاوت 17.5 دلار در 81 سال اخیر را نشان می‌دهد، از سوی دیگر یک دلار در سال 1945 معادل قدرت خرید 14.2 دلار در سال 2020 است که نشان از تفاوت 13.2 دلاری را در 75 سال دارد.

    شوک نیکسون

سال ۱۹۷۱ دولت نیکسون قابلیت تبدیل دلار امریکا به طلا را به شکل یک ‌طرفه فسخ و دلار را به ارز بی‌‌پشتوانه تبدیل کرد. این اقدام باعث شد شرایطی پدید آید که دلار امریکا تبدیل به ارز اندوخته بسیاری از کشور‌ها شود. قیمت دلار در شرایط امروز به میزان 534.5 درصد بیشتر از میانگین قیمت دلار از سال 1971 است. تورم دلار امریکا در این دوره به میزان 3.8 درصد رشد در سال داشته است. در واقع، یک دلار در سال 1971 معادل قدرت خرید حدود 6.3 دلار در سال 2020 است که نشان از تفاوت 5.3 دلاری در مدت 49 سال اخیر دارد.

  تنها ابرقدرت

امریکا از جنگ سرد پیروز و سربلند بیرون آمد اتحاد شووری ابرقدرت شرق از هم پاشید، امریکا به عراق به دلیل یورش به کویت و به هم زدن نظم و اصول جهانی حمله و عراق را درهم کوبید، در این دوره تاریخی امریکا خود را به عنوان تنها ابرقدرت جهانی مطرح کرد. قیمت دلار  سال 2020 به میزان 83.1 درصد بیشتر از میانگین قیمت دلار از سال 1992 است. تورم دلار امریکا در این دوره به میزان 2.1 درصد رشد را در سال تجربه کرده است، یک دلار در سال 1992 معادل قدرت خرید حدود 1.8 دلار در سال 2020 است، که نشان از تفاوت 0.8 دلاری در مدت 28 سال اخیر  دارد.

  پرده آخر بحران‌ها در قرن بیست و یکم

قرن جدید برای امریکا با حمله تروریستی به برج‌های دوقلوی مرکز تجارت جهانی و اشغال عراق و افغانستان شروع شد  و با بحران بزرگ اقتصادی و تهدید اقتصادی چین ادامه پیدا کرد،  آمارها نشان می‌دهد در هزاره جدید قیمت دلار در سال 2020 به میزان 49.2 درصد بیشتر از میانگین قیمت دلار از ابتدای قرن جدید است. تورم دلار امریکا در این دوره به میزان 2 درصد رشد را در سال نشان می‌دهد. یک دلار در سال 2000 معادل قدرت خرید حدود 1.5 دلار در سال 2020 است، که نشان از تفاوت 0.5 دلاری در طول دو دهه اخیر دارد.