افزايش رشد سپرده بلند مدت به دنبال ماه شمار شدن كوتاه مدت، ثبات نرخ ارز و طلا و كاهش رقم حساب پشتيبان حساب جاري و پرداخت چك

اقتصاد گردان - حسين بداغي:به گزارش تعادل، به عقيده كارشناسان اقتصادي، اين افزايش نقدينگي متاثر از رشد بدهي دولت به بانك ها و بانك مركزي و خلق پول در بازار بين بانكي، رقم قابل توجه اضافه برداشت بانك ها از بانك مركزي، رشد مطالبات معوق و... اثر قابل توجهي بر تورم در ماه هاي آينده خواهد داشت.  
از سوي ديگر،  تركيب نقدينگي نشان مي دهد كه متاثر از ماه شمار شدن سود سپرده هاي كوتاه مدت، ثبات نسبي در نرخ ارز و طلا، ركود بازار مسكن و ساير شاخص ها، حجم نقدينگي بيشتر جذب سپرده هاي بلندمدت شده كه با نرخ مصوب 15 درصدي شوراي پول و اعتبار و همچنين پرداخت سود حدود 20 درصدي بانك ها به اين سپرده ها، انگيزه سپرده گذاران افزايش يافته و ميزان سپرده هاي بلندمدت از رقم 1103 هزار ميليارد تومان بيشتر شده است. در مقابل رقم سپرده كوتاه مدت به 640 هزار ميليارد تومان، رقم سپرده ديداري يا حساب جاري به رقم 310 هزار ميليارد تومان و قرض الحسنه به 115 هزار ميليارد تومان رسيده است.
48.7 درصد نقدينگي را سپرده بلندمدت، 28.3 درصد نقدينگي را سپرده كوتاه مدت، 13.7 درصد نقدينگي را سپرده جاري يا ديداري،‌ 5 درصد نقدينگي را قرض الحسنه، 2.8 درصد نقدينگي را اسكناس و مسكوك تشكيل مي دهد. به عبارت ديگر، حدود 800 هزار ميليارد تومان از نقدينگي را پول داغ شامل سپرده ديداري، كوتاه مدت و اسكناس تشكيل داده است كه روي هم معادل 35.5 درصد كل نقدينگي كشور است.
از سوي ديگر،  برعكس سال 97 و 96 كه متاثر از رشد نرخ ارز و طلا و مسكن و خودرو، تمايل به نگهداري پول به صورت سپرده ديداري و جاري و كوتاه مدت بيشتر شده بود، در سال 98 متاثر از ثبات نسبي نرخ ارز و دلار و سكه و ركود مسكن، تمايل به نگهداري در حساب سپرده بلندمدت افزايش يافته و انگيزه كمتري براي نگهداري پول در حساب جاري  و كوتاه مدت وجود داشته است.
رشد يكساله سپرده ها نشان مي دهد كه در شرايط رشد 28.2 درصدي نقدينگي در يكسال منتهي به آذر 98، سپرده ديداري 56 درصد، بلندمدت 27 درصد، كوتاه مدت 19.8 درصد، قرض الحسنه 30.5 درصد، رشد داشته است و ابتدا سپرده ديداري متاثر از تحولات اقتصادي، رشد خريد و فروش سهام و افزايش صادرات در دو سال اخير و همچنين ماه شمار شدن سپرده كوتاه مدت و از بين رفتن حساب پشتيبان سپرده جاري، بيش از همه رشد داشته است. در رتبه دوم سپرده بلندمدت به خاطر ماه شمار شدن سپرده كوتاه مدت، كاهش سود خريد وفروش طلا و سكه و ركود مسكن، رشد بالاي 27 درصدي داشته است. در رتبه بعد سپرده كوتاه مدت با 19.8 درصد قرار دارد. همچنين سپرده قرض الحسنه، متاثر از سياست هاي دريافت وام به خصوص وام ازدواج و وام مسكن، با رشد بالاي 30 درصدي همراه شده است.
به عبارت ديگر، سياست ماه شمار شدن سپرده كوتاه مدت، عملا هم حساب پشتيبان سپرده جاري و ديداري و پرداخت چك را كاهش داده و سودي به آنها تعلق نمي گيرد و لذا صاحبان دسته چك ترجيح داده اند حالا كه سودي به سپرده كوتاه مدت پشتيبان حساب جاري آنها تعلق نمي گيرد پول خود را در همان سپرده جاري پس انداز كنند و هم انگيزه براي سپرده بلندمدت را بالا برده و به جاي سود كم ماه شمار كوتاه مدت، و همچنين نبود سود در بازار طلا و ارز و... انگيزه براي دريافت سود 15 درصدي تا 20 درصدي بلندمدت افزايش يافته است.

همچنين سهم سپرده هاي كوتاه مدت از حجم نقدينگي در آذرماه 98 به 640 هزار ميليارد تومان رسيده است كه در 9 ماه منتهي به آذر 98 اين رقم به 56 هزار ميليارد تومان رسيد كه نشان از رشد 56 هزار ميليارد توماني (9.6 درصد) داشته  كه اين ميزان رشد سپرده كوتاه مدت در يكسال منتهي به آذر 98 به 19.8 درصد رسيده است.
به دليل ماه شمار شدن سود سپرده كوتاه مدت تمايل مردم به سپرده گذاري كوتاه مدت كم شده است. در واقع بسیاری از مردم ترجیح دادند که سپرده های خود را از حالت کوتاه مدت خارج و برای کسب سود بیشتر به سپرده های بلندمدت منتقل کنند.
شوک های ارزی ایجاد شده در اسفندماه 96 و متعاقب آن در فروردین 97، باعث شد تا سپرده گذاران، سپرده های خود را از حالت بلند مدت به کوتاه مدت و جاري منتقل نمایند تا قدرت نقد شوندگی سپرده های خود را افزایش دهند و در زمانی مناسب آن را از بانک ها خارج و به بازارهای دیگر سوق دهند. این تغییر ترجیحات سپرده گذاران، هم باعث تخریب بازار‌های دیگر می‌شد و هم برای بانک‌ها که سود روزشمار به سپرده‌های کوتاه مدت پرداخت می‌کردند، مضر بود.
بر اساس آمارها ميزان پس انداز قرض الحسنه نيز به رقم 115 هزار ميليارد تومان رسيده است كه در 9 ماهه منتهي به آذر ماه سال جاري 13 هزار ميليارد تومان 12.9 درصد افزوده شده است. سهم قرض الحسنه از نقدينگي كشور معادل  5 درصد از كل حجم نقدينگي را شامل مي شود همچنين ميزان تسهيلات قرض الحسنه نيز 7 درصد كل تسهيلات بانكي را شامل مي شود كه از دلايل بالاتر بودن آن مي توان به وام ازدواج اشاره كرد.
همچنین حجم پول شامل حساب جاری یا دیداری و اسکناس و سکه با 363 هزار میلیارد تومان در آذر 98 در مدت 12ماه  48.6 درصد رشد داشته كه به عقيده كارشناسان به دليل رونق بازار سهام، صادرات غير نفتي و... تمايل به نگهداري پول در حساب جاري افزايش يافته است. حجم شبه‌پول شامل سپرده درازمدت و قرض‌الحسنه نیز 1898هزار میلیارد تومان بوده که رشد 24.9 درصدي در طول یک ‌‌سال اخیر داشته است.
همچنین حجم پول شامل حساب جاری یا دیداری و اسکناس و سکه به 363 هزار میلیارد تومان رسيده است كه 310 هزار ميليارد تومان آن حساب جاري با ديداري است كه نشان از رشد 80 هزار ميليارد توماني (34.8 درصد) در مدت 9 ماه منتهي به آذر 98 دارد.  همچنين در طي بازه يكسال منتهي به آذر 98 حساب ديداري 56 درصد رشد داشته است كه در مقايسه با بازه زماني آذر 96-97 به ميزان 13 درصد رشد نشان مي دهد.
به عبارت ديگر،‌در سال رونق خريد وفروش سهام در بورس، رشد سپرده جاري بيش از سال رونق خريد وفروش ارز و طلا و خودرو بوده است.

از سوي ديگر از ميزان 363 هزار ميليارد تومان به ميزان 53 هزار ميليارد تومان اسكناس در دست مردم است كه اين مقدار در 9 ماه منتهي به آذر 98 بيش از 1900 ميليارد تومان (3.6-) كاهش داشته است، به عقيده كارشناسان کاهش حجم اسکناس و مسکوک در دست مردم به دليل رشد بانکداری الکترونیک است و گسترش بانکداری الکترونیک باعث افت استفاده فیزیکی از اسکناس شده است.
همچنین کارشناسان اقتصادی می گویند، هر چقدر نسبت اسکناس و مسکوک در دست اشخاص به نقدینگی کوچکتر باشد حاكي از آن است که مبادلات جامعه بیشتر از طریق ابزارهای بانکی و اعتباری و کمتر با پول پایه انجام می‌شود و در نتیجه تقاضا برای پول نقد در جامعه کمتر است.
برهمین  مبنا اگر نسبت اسکناس و مسکوک به پایه پولی کم باشد نشان مي دهد که نسبت بیشتری از پایه پولی در صندوق‌ های بانک‌ ها و همچنين به عنوان ذخایر بانک ‌ها در بانک مرکزی است. این موضوع نشان مي دهد که حجم سپرده های بانک ‌ها در ایجاد نقدینگی بالا بوده و پایین بودن نسبت اسکناس و مسکوک از نقدینگی این موضوع را اثبات مي كند.. در واقع مي توان گفت دليل اصلي اين موضوع، خرد بودن اسکناس‌ ها و اتکای مردم به چک ‌های بانکی به عنوان پول است. البته رشد ابزارهای الکترونیکی پرداخت نیز در طي سال‌ های اخیر قابل توجه بوده و بر اين موضوع تاثير گذاشته است.