:
كمينه:۱۷.۶۲°
بیشینه:۱۸.۷۹°
Updated in: ۰۹ فروردين ۱۴۰۳ - ۱۳:۱۴
نقدينگي در آذر ماه 98 به بالاي 2200 هزار ميليارد تومان رسيد

87 هزار ميليارد تومان افزايش بدهي دولت به بانك ها و بانك مركزي در يكسال / اثر رشد 28 درصدي نقدينگي، 101 درصدي بدهي دولت به بانك مركزي و 19 درصدي بدهي دولت به بانك ها بر تورم

بدهي دولت به بانك مركزي 88 هزار ميليارد تومان بوده كه رشد بالاي 101 درصدي را در يكسال منتهي به آذر 98 داشته است. همچنين بدهي دولت به بانك ها 270 هزار ميليارد تومان بوده كه رشد 19.6 درصدي در يكسال و 16.9 درصدي در 9 ماه نخست سال جاري داشته است. با توجه به رشد 44 هزار ميليارد توماني بدهي دولت به بانك مركزي و افزايش 43 هزار ميليارد توماني بدهي دولت به بانك ها در يكسال اخير، در مجموع بدهي دولت به بانك ها و بانك مركزي به ميزان 87 هزار ميليارد تومان در يكسال منتهي به آذر 98 افزايش داشته است
کد خبر: ۱۴۹۳۶۰
تاریخ انتشار: ۲۵ بهمن ۱۳۹۸ - ۱۸:۳۴
اقتصاد گردان – محسن شمشيري
بر اساس جديدترين آمار ارائه شده در گزيده شاخص هاي پولي و بانكي در آذر ماه 98، كه پس از وقفه شش ماهه و  انتشار يكباره گزارش هاي تير، مرداد، شهريور، مهر و آبان و آذر اعلام شده، ميزان بدهي دولت به بانك هاي كشور  به 270 هزار ميليارد تومان رسيده كه با رشد 19.6 درصدي نسبت به آذر 97  و رشد 16.9 درصدي در 9 ماهه نخست سال 98 همراه بوده است و بدين ترتيب همچنان زنجيره رشد بدهي بانك ها به بانك مركزي، مطالبات غيرجاري بانك ها و بدهي بانك ها به بانك مركزي نيز ادامه يافته و اثر خود را بر رشد نقدينگي گذاشته است.  
 ميزان بدهي بخش دولتي به سيستم بانكي در آذر 98 معادل 387 هزار ميليارد تومان با رشد 28.1 درصدي در يكسال منتهي به  آذر 98 مواجه شده كه 358 هزار ميليارد تومان آن بدهي دولت به سيستم بانكي با رشد 32.7 درصدي در يكسال اخير و نزديك به 30 هزار ميليارد تومان آن بدهي شركت هاي دولتي به سيستم بانكي با كاهش 9.5- درصدي بوده است.
از سوي ديگر،  بدهي بخش دولتي به بانك مركزي به رقم 111 هزار ميليارد تومان با رشد 57 درصدي در يكسال رسيده است كه 88 هزار ميليارد تومان آن بدهي دولت به بانك مركزي است كه رشد بالاي 101 درصدي را در يكسال منتهي به آذر 98 تشكيل داده و بيش از 23 هزار ميليارد تومان آن با كاهش 14- درصدي متعلق به بدهي شركت هاي دولتي به بانك مركزي است.
براين اساس، روشن است كه با رشد بالاي بدهي دولت به بانك مركزي در اين يكسال رقم پايه پولي نيز رشد قابل توجهي دارد كه بر روي رشد نقدينگي و تورم اثر گذار خواهد بود.
همچنين بخشي از بدهي 387 هزار ميليارد توماني بخش دولتي به سيستم بانكي را بدهي بخش دولتي به بانك ها تشكيل مي دهد كه رقم آن معادل 276 هزار ميليارد تومان با رشد 19.2 درصدي در يكسال اخير و 16.8 درصدي در 9 ماهه نخست سال 98 گزارش شده است. از اين رقم 270 هزار ميليارد تومان را بدهي دولت به بانك ها تشكيل داده كه رشد 19.6 درصدي در يكسال و 16.9 درصدي در 9 ماه نخست سال جاري داشته است. 6500 ميليارد تومان آن نيز شامل بدهي شركت هاي دولتي به بانك ها است كه رشد 10.5 درصدي در يكسال و 13.6 درصدي در 9 ماه نخست سال جاري دارد.
به عبارت ديگر، همچنان ميزان بدهي دولت به سيستم بانكي شامل بدهي دولت به بانك مركزي و بدهي دولت به بانك ها در حال رشد است  و دولت بابت مخارج خود، ناگزير 88 هزار ميليارد تومان با رشد 101 درصدي به بانك مركزي و 270 هزار ميليارد تومان با رشد 19.6 درصدي به بانك ها بدهكار است كه اين موضوع مي تواند زمينه ساز تداوم بدهي بانك ها به بانك مركزي، رشد مطالبات معوق، مشكوك الوصول و سررسيد گذشته بانك ها باشد و موجبات رشد پايه پولي، خلق پول، نقدينگي و تورم را فراهم آورد.

با توجه به رشد 44 هزار ميليارد توماني بدهي دولت به بانك مركزي و افزايش 43 هزار ميليارد توماني بدهي دولت به بانك ها در يكسال اخير، در مجموع بدهي دولت به بانك ها و بانك مركزي به ميزان 87 هزار ميليارد تومان در يكسال منتهي به آذر 98 افزايش داشته است.

بدهي دولت به بانك هاي خصوصي با 136 هزار ميليارد تومان

تركيب بدهي دولت به بانك ها نيز نشان مي دهد كه بدهي دولت به بانك هاي تجاري و دولتي به رقم 74270 ميليارد تومان با رشد 21 درصدي در يكسال اخير رسيده است. بدهي دولت به بانك هاي تخصصي نيز بيش از 58870 ميليارد تومان با رشد 3.4 درصدي بوده است. همچنين بخش عمده اي از بدهي 270 هزار ميليارد توماني دولت به بانك ها را بدهي دولت به بانك هاي خصوصي و موسسات اعتباري تشكيل مي دهد كه با ثبت رقم 136 هزار و 890 ميليارد تومان رشد 27 درصدي در يكسال منتهي به آذر 98 داشته است.
اين روند رشد بدهي دولت و خلق پول و پايه پولي، موجب شده كه ميزان نقدينگي كشور نيز با رشد بالاي 28.2 درصدي در يكسال منتهي به آذر 98 به رقم بيش از 2262 هزار ميليارد تومان برسد. رشد نقدينگي در 9 ماهه نخست سال جاري نيز رقم بالايي را شامل مي شود و 20.2 درصد رشد كرده است.
براين اساس، كارشناسان با ابراز نگراني از اثر رشد بدهي دولت به بانك ها و بانك مركزي، معتقدند كه اين شاخص هاي پولي و بانكي مي تواند آثار تورمي قابل توجهي در ماه هاي آينده داشته باشد.

مطالبات معوق 171 هزار ميليارد تومان

صاحب نظران معتقدند كه با رشد بدهي دولت به بانك ها، ميزان مطالبات معوق و همچنين اضافه برداشت بانك ها از بانك مركزي نيز رشد قابل توجهي خواهد داشت. اگرچه بدهي بانك ها به بانك مركزي با ثبت رقم 111 هزار ميليارد تومان رشد منفي 25.6- درصدي در يكسال اخير داشته كه حاصل تهاتر بدهي بانك ها بانك مركزي با بدهي دولت به بانك ها  و مطالبات معوق است، اما رقم مطالبات معوق، سررسيد گذشته و مشكوك الوصول به رقم 171 هزار ميليارد تومان رسيده كه 116 هزار ميليارد تومان آن به بانك هاي خصوصي و خصوصي شده، 21 هزارميليارد تومان آن مربوط به بانك هاي دولتي و 33 هزار ميليارد تومان آن به بانك هاي تخصصي تعلق دارد.
برخي كارشناسان معتقدند كه بخش زیادی از رشد بدهی دولت به بانك مركزي در بازه 12 ماهه منتهی به آذر 98 مربوط به اجرای بند و تبصره 5 قانون بودجه سال 97 است که براساس آن بخشی از بدهی دولت به بانک‌ها با بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی تهاتر شده و در نتيجه موجب رشد بدهي دولت به بانك مركزي شده است.
بنابراین این میزان رشد بدهی، رشد واقعی بدهی دولت به بانک مرکزی نبوده و رشد واقعی صرفا همان 16 درصدی است که در 9 ماهه امسال افزایش یافته است. البته دولت طبق قانون می‌تواند 3 درصد از کل بودجه را از بانک مرکزی تنخواه دریافت کند اما باید این مبلغ را تا پایان سال تسویه کند. عده اي از صاحب نظران نيز معتقدند كه رشد پايه پولي چه از محل رشد بدهي دولت به بانك مركزي و چه از محل اضافه برداشت بانك ها از بانك مركزي و يا تهاتر اين دو رقم بدهي دولت به بانك ها با بدهي بانك ها به بانك مركزي، در هر صورت روي پايه پولي و نقدينگي اثرگذار است و رشد 28 درصدي نقدينگي نيز خود نشان دهنده  اثر خلق پول در بازار بين بانكي و رشد بدهي دولت و بانك ها بوده است. لذا تهاتر بدهي ها نمي تواند بر اصل رشد نقدينگي و تورم  اثرگذار باشد و نشان دهنده رشد مخارج دولت از محل منابع بانك ها و بانك مركزي است.

بدهي بانك ها 111 هزار ميليارد تومان

از سوي ديگر، مجموع بدهی بانک ها و موسسات اعتباری به بانک مرکزی در آذر ماه امسال به ۱۱۱هزار و ۳۹۰میلیارد تومان رسیده که نسبت به آذر ماه سال گذشته ۳۸هزار و ۴۰۰میلیارد تومان یعنی بالغ بر۲۵.۶درصد کاهش یافته است. بدهی بخش دولتی به بانک مرکزی با 16.2 درصد افزایش در 9 ماهه امسال و رشد 57.2 درصدی در یک سال منتهی به آذر ماه به عدد 111 هزار و 330 میلیارد تومان رسیده است.
بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی که تا پایان سال گذشته به 138 هزار و 170 میلیارد تومان رسیده بود، در پایان آذر ماه امسال تا 111 هزار و 390 میلیارد تومان افت کرده است. یعنی در این مدت 26 هزار و 780 میلیارد تومان از حجم بدهی‌ بانک‌ها به بانک مرکزی کاسته شده است.
حجم بدهی بانک ها به بانک مرکزی در پایان آذر ماه سال گذشته به 149 هزار و 790 میلیارد تومان رسیده بود که با این حساب بدهی بانک ها در یک سال منتهی به آذر ماه امسال 38 هزار و 400 میلیارد تومان کاهش یافته است.
در بخش بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی، بدهی بانک‌های تجاری به بانک مرکزی معادل 4 هزار و 340 میلیارد تومان است که نسبت به آذر ماه سال قبل 22.3 درصد افزایش نشان می‌دهد.اما بدهی بانک‌های دولتی تخصصی به بانک مرکزی با 4 درصد کاهش به 46 هزار و 950 میلیارد تومان رسیده است و بدهی بانک‌های غیردولتی، خصوصی و موسسات اعتباری به 60 هزار و 100 میلیارد تومان کاهش یافته است. درواقع بدهی این بانک‌ها به بانک مرکزی 27 هزار و 380 میلیارد تومان (38.2 درصد) افت داشته است.
بدهی بانک های غیردولتی، خصوصی و موسسات اعتباری در مجموع از سال 93 تا سال گذشته همواره روند صعودی داشته است.
در ارتباط با رقم بدهي بانك ها به بانك مركزي و اضافه برداشت ها، اخيرا گزارشي در مورد مانده  208 هزار ميليارد توماني اضافه برداشت بانك ها در خبرگزاري ايبنا منتشر شده بود كه با توجه به رقم 111 هزار ميليارد توماني بدهي بانك ها به بانك مركزي در آذر 98، مشخص نيست كه تهاتر بدهي ها و كاهش رقم مانده بدهي بانك ها به بانك مركزي و اضافه برداشت ها با چه مكانيزمي انجام شده و تركيب رقم اضافه برداشت ها و تهاتر بدهي ها در يكسال اخير چگونه بوده و با چه مبنايي كاهش يافته و با چه ارقامي بانك ها بدهي خود را پرداخت كرده و يا تهاتر كرده اند و اختلاف 208 هزار ميليارد تومان مانده اضافه برداشت بانك ها در آبان و رقم 111 هزار ميليارد توماني بدهي بانك ها به بانك مركزي در آذر 98 چگونه قابل توضيح است و با چه برنامه اي رقم بدهي بانك ها به بانك مركزي كاسته شده است.
براين اساس، بايد ديد كه رابطه كاهش رقم اضافه برداشت بانك ها از بانك مركزي با دو شاخص بدهي دولت به بانك مركزي و بدهي دولت به بانك ها چگونه بوده و بدهي دولت به بانك ها و بانك مركزي در يكسال اخير بر چه مبنايي رشد بالاي 101 درصدي در بدهي دولت به بانك مركزي و رشد 19 درصدي در بدهي دولت به بانك ها داشته است.
  حجم نقدينگي در آذر ماه 98 به 2هزار و 261 ميليارد تومان رسيد كه نشان مي دهد ظرف 9 ماه اخير حجم نقدينگي 20 درصد افزايش يافته است. همچنين حجم نقدينگي نسبت به آذر ماه 97 از 1764 هزار ميليارد تومان به 2261 هزار ميليارد تومان رسيده است كه نشان از افزايش 28 درصدي حجم نقدينگي در يك سال اخير است. با مقايسه حجم نقدينگي در آذر 98 با آذر 96 حجم نقدينگي به ميزان 1445 ميليارد تومان 56 درصد رشد داشته است.
دارایی‌های خارجی بانک مرکزی در پایان این ماه به 494 هزار و 510 میلیارد تومان رسیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل 13.9 درصد و در مقایسه با اسفند ماه سال گذشته 6.3 درصد رشد داشته است.
سپرده بانک‌ها و موسسات اعتباری نزد بانک مرکزی 251 هزار و 280 میلیارد تومان است که از این میزان 237 هزار و 640 میلیارد تومان سپرده قانونی و 13 هزار و 640 میلیارد تومان سپرده دیداری بانک‌ها است. سپرده قانونی در یک سال منتهی به آذر ماه 30.5 درصد رشد داشته است.
مانده سپرده بخش دولتی نزد بانک مرکزی معادل 86 هزار و 650 میلیارد تومان است که در در دوره یک ساله منتهی به آذر 50.6 درصد و در 9 ماهه امسال 30.1 درصد افزایش یافته است.