:
كمينه:۱۳.۷۹°
بیشینه:۱۵.۹۹°
Updated in: ۲۸ اسفند ۱۴۰۲ - ۱۸:۳۱
نگاهي به قوانين بيمه خودرو در ايران و كشورهاي جهان نشان مي دهد

اثر درآمد خانوار و حق بيمه بر تعداد خودروهاي بيمه شده

در حال حاضر بيش از 22 ميليون خودرو در كشور فعال است كه با توجه به تعداد حدود 8 ميليون موتور سيكلت بيش از 32 ميليون خودرو و موتور سيكلت در كشور در حال تردد است از اين تعداد حدود 5 ميليون خودرو در تهران در حال تردد است، از سوي ديگر، هزينه حق بيمه اجباري شخص ثالث هرخودرو بين 500 هزار تومان تا 2 ميليون تومان اعلام شده كه به طور ميانگين هر خودرو در سال هاي گذشته، حدود 650 هزار تومان يا تقريبا 50 دلار حق بيمه پرداخت كرده است اين رقم در كشورهاي صنعتي معادل 1600 دلار است
کد خبر: ۱۴۸۷۱۲
تاریخ انتشار: ۰۶ بهمن ۱۳۹۸ - ۱۵:۲۳
اقتصادگردان- حسين بداغي
در حال حاضر بيش از 22 ميليون خودرو در كشور فعال است كه با توجه به تعداد حدود 8 ميليون موتور سيكلت بيش از 32 ميليون خودرو و موتور سيكلت در كشور در حال تردد است از اين تعداد  حدود 5 ميليون خودرو در تهران در حال تردد است. اين ميزان خودرو با توجه به جمعيت 83 ميليون نفري كشور به معناي وجود يك دستگاه خودرو به ازاي هر 3.7  نفر است. به عبارت ديگر، به طور ميانگين به ازاي هر خانوار 4 نفره ايراني يك خودرو در كشور در حال تردد است.
به گزارش تعادل،   با توجه به برآورد توليد ناخالص داخلي 1900 هزارميليارد توماني جاري كشور در سال 1398،  سرانه توليد ناخالص يا درآمد سالانه به ازاي هر نفر 23 ميليون تومان در سال است كه براي هر خانوار 4 نفره معادل 92 ميليون تومان در سال ارزيابي مي شود و هر خانوار ماهانه 7.7 ميليون تومان درآمد يا توليد سرانه خانوار دارد.
 از سوي ديگر، هزينه حق بيمه  اجباري شخص ثالث هرخودرو بين 500 هزار تومان تا 2 ميليون تومان اعلام شده  كه به طور ميانگين هر خودرو در سال هاي گذشته، حدود 650 هزار تومان يا تقريبا 50 دلار حق بيمه پرداخت كرده است اين رقم در كشورهاي صنعتي معادل 1600 دلار است. به عبارت ديگر، رقم حق بيمه در كشورهاي صنعتي معادل 32 برابر حق بيمه شخص ثالث در  ايران است.
كل حق بيمه توليدي بيمه اجباري شخص ثالث حدود  14.6 هزار ميليارد تومان در سال 97 گزارش شده است.   آمار سال 97 نشان مي دهد كه از 31 ميليون خودرو و موتور سيكلت، معادل 22.6 ميليون دستگاه خودرو و موتور سيكلت بيمه شخص ثالث شده و حدود 12 ميليون خودرو و موتور سيكلت فاقد بيمه نامه بوده اند و به عبارت ديگر، حدود 38 درصد فاقد بيمه شخص ثالث برآورد مي شود.
براين اساس، ميانگين هزينه بيمه شخص ثالث هر خودرو معادل 650 هزار تومان است كه نسبت به درآمد ناخالص متوسط  92 ميليون توماني يك خانوار در طول سال معادل 7 دهم درصد است. در حالي كه نسبت حق بيمه خودرو به درآمد خانوار در كشورهاي صنعتي و هشت كشور صنعتي مانند آمريكا  معادل 3.3 درصد گزارش شده است.
البته ميزان درآمد سرانه خانوار در كشورهاي صنعتي غرب  معادل 61 هزار دلار گزارش شده كه 10 برابر درآمد 6 هزار دلاري خانوار ايراني است.
براين اساس،  با وجود 10 برابر بودن درآمد سرانه خانوار در كشورهاي صنعتي، نسبت حق بيمه به درآمد در كشورهاي صنعتي 5 برابر نسبت حق بيمه به درآمد خانوار در ايران است. به عبارت ديگر، در اقتصاد ايران، مهمترين نكته در رابطه با گسترش صنعت بيمه، پايين بودن درآمد سرانه است كه موجب شده  باوجود اجباري بودن بيمه شخص ثالث، تعدادي از خودروها و موتور سيكلت ها بيمه نباشند و همچنين از بيمه هاي بدنه، سرنشين و... به اندازه بيمه شخص ثالث استقبال نشود.

120 سال سابقه بيمه خودرو در جهان

اولین بیمه خودرو، در سال ۱۸۹۸ و پنج سال بعد از ساخت اولین خودروی گازوئیلی در آمریکا صادر شد و اين موضوع نشان مي دهد كه از ابتدا، موضوع بيمه خسارات بدنه خودرو، شخص ثالث و حوادث جاني و مالي و... مورد توجه بوده و حتي در شرايطي كه تعداد خودرو محدود بوده و جاده ها و خيابان ها تردد اندك خودروها را شاهد بوده اند، بازهم نياز به بيمه مشهود بوده و لذا پنج سال بعد از ساخت و تردد خودروها، موضوع بيمه خودرو نياز جامعه احساس شده است. براين اساس، با رشد تعداد خودروها در جهان و از جمله در ايران كه اكنون بيش از 20 ميليون خودرو در حال تردد است، نياز راننده ها و خانوارها به بيمه هاي خودرو بيش از پيش احساس مي شود.
پس از جنگ جهانی اول، مردم به صورت گسترده، در شهرها از خودرو استفاده کردند. این وسیلۀ نقلیه، در کنار مزایای بی‌شماری که داشت (مثل جا به‌جایی مسافر و کالا، تسهیل در امر رفت و آمد و…)، منجر به خساراتی نیز می‌شد؛ چرا که استفاده از خودرو، به لحاظ نوع ساختار و سرعت زیاد آن، بسیار خطرناک‌تر از دیگر وسایل حمل و نقلی بود که مردم پیش از آن استفاده می‌کردند و به همین سبب، خساراتی که خودرو وارد می‌کرد، بسیار بیشتر از وسایل نقلیۀ دیگر بود؛ با وجود این مشکل، در هیچ کشوری، بیمۀ خودرو به صورت اجباری در نیامده بود و همین موجب می‌شد رانندگان و دارندگان خودرو، اغلب هزینه‌های بسیار گزافی در تصادفات بپردازند.
بيمه اجباري از 1927
ایالت ماساچوست آمریکا در سال ۱۹۲۷  مصادف با 1306 خورشيدي يعني 93 سال پيش، برای نخستین بار، قانون بیمۀ مسئولیت خودرو را برای دارندگان خودرو اجباری کرد و ده سال پس از آن، این بیمه در تمام آمریکا اجباری شد. در بریتانیا هم در سال ۱۹۳۰ تمام صاحبان خودروها و رانندگان در جاده‌های عمومی، برای هرگونه تصادف، آسیب یا مرگ اشخاص ثالث بیمه شدند. آلمان نیز در سال ۱۹۳۹ قانون مشابهی را به تصویب رساند و پس از آن کشورهای دیگر، یکی بعد از دیگری به پشتوانۀ قانون، افراد دارندۀ خودرو را ملزم به پرداخت هزینه در قبال بیمۀ مسئولیت خودرو (بیمۀ شخص ثالث) کردند تا به این وسیله، هزینۀ خسارت‌های وارد شده به راننده کمتر از پیش شود؛ البته در بعضی از کشورها این بیمه اختیاری محسوب می‌شود؛ برای مثال می‌توان به کشور نیوزلند اشاره کرد؛ ولی در همین کشور هم اکثر دارندگان خودرو با توجه به قابل پیش‌بینی نبودن خسارت‌های ناشی از تصادفات، وسیلۀ نقلیۀ خود را بیمه می‌کنند و طبق آمار، تنها ۴ درصد از دارندگان خودرو در نیوزلند این بیمه را خریداری نکرده‌اند.

بيمه خودرو در ايران از 1347

در ایران،  قانون بیمۀ اجباری مسئولیت مدنی دارندگان وسایل نقلیۀ موتوری زمینی در قبال شخص ثالث که به بیمۀ شخص ثالث خودرو معروف است، در ۲۹‌ دی ماه سال ۱۳۴۷ به تصویب رسید تا بیمه‌گزار را در مقابل خسارات وارد شده به‌ اشخاص‌ ثالث‌ پس از وقوع‌ حوادث‌‌ بیمه‌ کند و این اتفاق در حالی رخ داد که هنوز بیمۀ مرکزی ایران تشکیل نشده بود. «بیمۀ مرکزی ایران» در سال ۱۳۵۰، با افزایش فعالیت‌های بیمه‌ای در کشور تأسیس شد که وظایفی را مانند تنظیم بازار بیمۀ کشور و هدایت آن از طریق تصویب آیین‌نامه‌ها و مقررات، توسعه و تعمیم بیمه و شبکه کارگزاری و نظارت بر فعالیت‌های شرکت‌های بیمه‌ای و… بر عهده داشت.
بیمه‌های خودرو در ایران، به سه گروه تقسیم می‌شود: 1- بیمه شخص ثالث و جبران خسارت وارده به اشخاص ثالث شامل خسارت‌های مالی و خسارت‌های جانی، 2- بیمه حوادث سرنشین و جبران خسارت وارده به سرنشینان اتومبیل مورد بیمه و 3- بیمه بدنه اتومبیل و جبران خسارات وارد به خودرو مانند تخريب، سرقت و...

نگاهي به قوانين بيمه خودرو در آريكا و ديگر كشورهاي اروپايي

بر اساس برآوردها حدود 276 ميليون خودرو فعال در ايالات متحده آمريكا هستند همچنين  قوانین مربوط به بیمه شخص ثالث از هر ايالتي به ايالت ديگر در كشور آمريكا متفاوت است بطور مثال، در ایالتی مانند نيوهمشاير، بیمه برای رانندگان اجباری نیست و لازم است تا رانندگان تنها بتوانند توانمندی مالی خود را در قبال پرداخت هزینه‌های تصادف ثابت کنند. تفاوت در قوانین ایالتی باعث شده است تا هزینه بیمه خودرو در هر ایالت متفاوت باشد.
دو نوع دیگر از بیمه خودرو، بیمه تصادف و بیمه جامع می‌ باشد. در بیمه تصادف، آسیب‌های مالی به خودروی شخص بیمه شده در صورتیکه مقصر حادث ه باشد پوشش داده می‌شود و در بیمه جامع، خسارات مالی ناشی از سرقت، آتش‌سوزی و یا بلاهای طبیعی مانند طوفان و یا سیل پوشش داده می‌شود.
بیمه در آمریکا فرد بیمه‌شده را درقبال حوادث و پیامدهای قانونی پوشش می‌دهد. این پوشش شامل سایر افرادی که با آن خودرو رانندگی می‌کنند نیز می‌شود. به شرطی که آن‌ها در همان آدرس سکونت نداشته باشند و یا از بیمه‌نامه مستثنی نشده باشند. بیمه‌نامه‌هایی نیز برای افرادی که ماشین ندارند وجود دارد، که این بیمه‌نامه‌ها فرد را برای راندن هر خودرویی بیمه می‌کنند، حتی اگر متعلق به فرد دیگری باشد. این بیمه‌نامه‌ها به ویژه برای کسانی مناسب است که گواهینامه رانندگی آن‌ها به دلیل تخلف معلق شده و برای صدور المثنی یا رفع تعلیق باید بیمه‌نامه داشته باشند.

بيمه خودرو در كشورهاي اروپايي

در كشور روسيه بیمه وسیله نقلیه موتوری برای تمامی مالکین اجباری است. در اسپانیا هر وسیله نقلیه موتوری در جاده های عمومی باید بیمه شخص ثالث داشته باشد.
در كشور ایتالیا رانندگی بدون بیمه برای وسیله نقلیه، یک قانون شکنی محسوب شده و فرد خاطی توسط پلیس به میزان ۸۴۱ الی ۳۲۸۷ یورو جریمه می‌شود. نیروهای پلیس دارای توان قضایی برای ثبت و ضبط وسیله نقلیه بدون بیمه نامه ضروری را دارند. مگر اینکه مالک وسیله نقلیه، جریمه را پرداخت و بیمه نامه جدید برای خود خریداری نماید همین مقررات برای وسیله نقلیه ساکن در جاده عمومی نیز صدق می‌کند. نحوه پوشش بیمه نامه خودرو در این کشور شامل شخص ثالث( فرد اسیب دیده و شخص ثالثی که با خودرو حمل شده است‌) می‌باشد و راننده را در بر نمی‌گیرد. همچنین، اشخاص ثالث، تحت پوشش آتش سوزی و سرقت دربیمه‌نامه‌های معمول در این کشور هستند همچنین بیمه‌نامه‌های جامع نیز وجود دارد که آسیب های ناشی از خودرو که سبب تصادف یا آسیب شده را پوشش می‌دهد..
در سال ۱۹۳۰ دولت انگلستان قانونی را ارائه کرد که هر فردی را که از وسیله نقلیه در جاده استفاده می کند حداقل بیمه اسیب های فردی شخص ثالث داشته باشد امروزه این قانون توسط قانون ترافیک جاده ای ۱۹۸۸ تعریف شده است که در سال ۱۹۹۱ اصلاح شد. این قانون تمامی رانندگان را ملزم کرده است یا خودرو را بیمه کند یا سپرده مشخصی  داشته باشند این سپرده به عنوان بیمه مسئولیت برای صدمات جسمی به دیگران برای آسیب به دیگر اموال اشخاص ثالث کاربرد دارد. استفاده از وسایل نقلیه بدون‌بیمه قانون شکنی محسوب می شود. راننده ای که هنگام رانندگی بدون بیمه دستگیر شود بعد از تفهیم اتهام توسط پلیس یا باید مجازات ثابتی را متحمل شود یا مجازات دادگاه صلح(دادگاهها نسبت به جرایم خرد و کم اهمیت كه حداکثر مجازات این جرایم شش ماه زندان با مجازات نقدی تا 2هزار پوند است.) را بگذراند. در انگلستان شماره ثبت وسیله نقلیه که در بیمه نامه من درج مي شود به همراه دیگر اطلاعات مرتبط به صورت الکترونیکی به پایگاه داده های بیمه خودرو( MID) منتقل می شود. این پایگاه داده ها کمک می کند تا از بروز رانندگی بدون بیمه در این کشور ممانعت به عمل آید پلیس می تواند وسایل نقلیه را بر اساس ثبت دوربین های شناسایی پلاک خودرو فوراً شناسایی کرده و با این پایگاه داده ها مطابقت کند.