تجهیز ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار از اراضی به سامانه نوین آبیاری

اقتصادگردان- عباس زارع در نشست خبری تشریح سامانه نوین آبیاری، اظهار کرد: نه تنها در ایران بلکه در تمام دنیا یکی از پارامترها و فاکتورهای موثر در افزایش بهره‌وری از منابع آب و خاک و در نهایت تولید پایدار، پروژه‌های آب و خاک است که در ایران در دولت یازدهم و دوازدهم به این نوع پروژه‌ها توجه خوبی شد و اعتبارات خوبی نیز به آن تخصیص یافت.

وی ادامه داد: ۸.۷ میلیون هکتار اراضی آبی کشور در چرخه تولید مستقیم است که از این مقدار ۳.۲ میلیون هکتار را از اراضی پایاب شبکه‌های مدرن و سدهای بزرگ و ۵.۵ میلیون هکتار دیگر را هم اراضی پایاب منابع آبی کوچک همچون چشمه، قنات، چاه و آب‌های سطحی کوچک که به اراضی سنتی معروفند، تشکیل می‌دهند.

مجری طرح توسعه سامانه‌های نوین آبیاری وزارت جهاد کشاورزی اضافه کرد: تاکنون حدود ۲ میلیون هکتار از اراضی ۵.۵ میلیون هکتاری سنتی و در اراضی مدرن هم حدود ۲۰۰ هزار هکتار مجهز به سامانه‌های نوین آبیاری شده است و در مجموع دو میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار از اراضی کشور، یعنی اراضی مدرن و سنتی مجهز به سامانه‌های نوین آبیاری شده‌اند و حدود ۱۳۰ هزار هکتار هم در دست اجرا است که پیشرفت خوبی نسبت به سال گذشته داشته است.

زارع تصریح کرد: برای تجهیز این ۱۳۰ هزار هکتار از اراضی کشور به سامانه نوین آبیاری، اعتبار ۱۵۰ میلیون یورو از صندوق توسعه ملی و ۵۰۰ میلیارد تومان از بودجه سنواتی سال ۹۸ در نظر گرفته شده است که اگر این اعتبارات به طور کامل تخصیص داده شود، پروژه نیز با سرعت بیشتری تکمیل می‌شود. در حال حاضر از صندوق توسعه ملی ۲۰ درصد این اعتبار تخصیص یافته است و با توجه به محدودیت منابع مالی در این تخصیص نسبت به سال گذشته عقب هستیم اما پیگیری‌ها نیز در دست اقدام است که این اعتبارات طبق روال سنوات گذشته تخصیص یابد.

وی با بیان اینکه طرح توسعه سامانه های نوین آبیاری طرحی مردم‌محور است و کارفرمای آن دولت نیست، اظهار کرد: به دلیل همین مردم محور بودن، ۱۱ هزار پروژه اجرا شده است و اگر قرار بود از طریق سیستم های دولتی پروژه ها مدیریت شود، امکان پذیر نبود و همین امر نیز باعث شد که سرمایه‌های کشاورزان و کارفرمایان زودتر وارد طرح ها شود و سپس دولت و صندوق توسعه ملی اعتبارات لازم را تخصیص دهند.

زارع در ادامه گفت: یکی از دلایل اینکه از این طرح‌ها به خوبی استقبال شده این است که ما در کشور محدودیت منابع آبی داریم. از طرفی در ۸ سال گذشته خشکسالی‌ های پیاپی داشتیم و روان آب تا ۵۰ درصد کاهش پیدا کرده بود. علاوه بر این آب های زیرزمینی نیز با مشکلات جدی روبرو بود. به همین منظور در این شرایط بهترین راهکاری که می توانست با آب کمتر نه تنها تولید را حفظ کند، بلکه افزایش دهد و در بعضی موارد نیز حتی به صرفه جویی آب منجر شود، بکارگیری سامانه های نوین آبیاری بود.

به گفته وی، این طرح می تواند حداقل در داخل مزرعه به طور متوسط ۴۴ درصد افزایش راندمان آبیاری در کاربرد را داشته باشد. همچنین می‌تواند حداقل۳۰ درصد افزایش تولید محصول، ۳۰ درصد کاهش استفاده از نهاده‌های کشاورزی از جمله سم، کود شیمیایی و بذر را داشته باشد. از طرفی در مناطقی که چاه های بیشتری دارد و از آب زیرزمینی استفاده می شود می توان تا ۲۵ درصد کاهش مصرف انرژی داشت.

مجری طرح توسعه سامانه‌های نوین آبیاری وزارت جهاد کشاورزی با بیان اینکه بخش خصوصی از این طرح استقبال خوبی کرد، خاطرنشان کرد: به دلیل وجود مشاورین و پیمانکاران و تولیدکنندگان لوازم و تجهیزات، ظرفیت فنی و اجرایی سالانه ۴۰۰ هزار هکتار سامانه های نوین آبیاری به شرط وجود اعتبار در کشور وجود دارد. همچنین ۱۶۰۰ مجری در عرصه اجرای سامانه های نوین آبیاری، حدود ۴۰۰ مشاور که مطالعه و طراحی را انجام می‌دهند و ۳۵۰ تولیدکننده لوله و لوازم و تجهیزات آبیاری حضور دارند.

وی در ادامه تشریح کرد: در سالی که افتتاح طرح آبیاری شروع می‌شد، چون مشاوران و پیمانکاران بزرگ از این طرح به دلیل کوچک بودن پروژه استقبال نمی کردند، نیاز بود که مشاوران و پیمانکاران خاص خودش تقویت شوند و آموزش ببینند. خوشبختانه سازمان برنامه و بودجه با اعتمادی که به معاونت آب و خاک کرد، برای این پیمانکاران و مشاوران کوچک اجازه داد که دفتر توسعه سامانه های نوین آبیاری نسبت به صدور مجوز اقدام کنند.

زارع اضافه کرد: در سال جاری مجلس قانونی را تصویب کرد که آن دسته از  مشاورین و پیمانکارانی که سازمان برنامه و بودجه صلاحیت آنها را تایید می‌کند، می توانند نسبت به اخذ بودجه های دولتی اقدام کنند. ما نیز نامه‌ای به سازمان برنامه و بودجه نوشتیم که به دلیل وجود مشاوران و پیمانکاری که در این عرصه داریم، سازمان برنامه نیز به ما کمک کند و مجوز را خودشان صادر کنند. البته هنوز در این زمینه جوابی نگرفتیم و به مشاورین و پیمانکاران مهلت داده شده که تا خرداد ماه سال آینده کسانی که از ما مجوز دارند، از سازمان برنامه و بودجه هم مجوز بگیرند که در آینده مشکلی نداشته باشیم. درحال حاضر حدود ۶۰ درصد این مجریان کسانی هستند که از سازمان برنامه مجوز دارند و ما امیدواریم که ۴۰ درصد باقیمانده هم در این مدت مجوزهای لازم را بگیرند.

وی همچنین به تولیدکنندگان لوازم و تجهیزات کشاورزی در کشور اشاره کرد و با بیان اینکه حدود ۳۵۰ تولیدکننده لوازم و تجهیزات کشاورزی در کشور داریم، اظهار کرد: این تولیدکنندگان در ارتباط با روابط و معیارهایی که باید در تولید لوازم آبیاری داشته باشند، باید از مرکز توسعه مکانیزاسیون مجوزهای لازم را دریافت کنند. همچنین در سامانه نوین آبیاری اطلاعات مورد نیاز کشاورزان از قبیل انتخاب مشاور، پیمانکار  و تولیدکننده لوازم؛ بارگذاری می شود تا آنها بتوانند از ظرفیت ها آگاه شوند.

او در بخش دیگری از صحبت‌هایش به آبیاری قطره ای و موضعی نیز اشاره کرد و گفت: این نوع آبیاری از سال ۹۳ و ۹۴ مورد تاکید وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفت. همچنین از ابتدای شروع سامانه‌های نوین آبیاری یعنی در سال ۶۹ تا پایان سال ۹۳ نیز ۵۷ درصد سامانه آبیاری، بارانی بود. این درصد در سال ۹۴ به ۴۱ درصد، در سال ۹۵ به ۳۵ درصد، سال ۹۶ به ۳۳ درصد، سال ۹۷ به ۲۴ درصد رسید و سال ۹۸ نیز در دست اجراست.

مجری طرح توسعه سامانه‌های نوین آبیاری وزارت جهاد کشاورزی تصریح کرد: در برنامه ششم توسعه سهم سالیانه سامانه‌های نوین آبیاری ۴۰۰ هزار هکتار در سال پیش بینی شده است. در اقتصاد مقاومتی نیز سالیانه ۲۵۰ هزار هکتار مشخص شده که البته به شرط وجود اعتبار است.

به گفته وی، نقش میراب در قنوات ایران همان نقش هوشمندسازی دارد که ما از قنات به عنوان آثار به جا مانده از نیکانمان به درستی در مدیریت آب کشور استفاده نکردیم.

زارع خاطرنشان کرد: در ارتباط با بحث هوشمندسازی سال گذشته تفاهم‌نامه‌ای میان وزیر جهاد کشاورزی با وزیر ارتباطات منعقد شد که در راستای توسعه زیرساخت های سامانه های هوشمند بود به نحوی که مخابرات زیرساخت‌های مناسب را تهیه کند و بهره‌برداری آن به عهده وزارت جهاد کشاورزی باشد. چندین فراخوان هم برای تمام شرکت‌های دانش‌بنیان ارسال شد تا پروژه‌های خود را ارائه دهند وما بتوانیم از حضور آنها نیز در شیوه های نوین آبیاری استفاده کنیم. این طرح در برخی استانهای فارس، کرمانشاه، یزد و بخش از سیستان و بلوچستان به صورت پراکنده اجرا شد اما هنوز نتوانستیم به مدیریت هوشمند کامل هم به لحاظ تولید اطلاعات آنلاین و ارسال اطلاعات برسیم.