ويژگي هاي بازار متشكل ارزي / به دنبال افزايش اونس جهاني در روزهاي اخير، قيمت طلا در روزيك شنبه نيز به هر اونس 1342 دلار رسيد و در نتيجه به دنبال افزايش قيمت دلار در بازار ازاد به حدود 13640 تومان، قيمت طلا و سكه نيز افزايش يافته و مظنه يک مثقال طلاي 17 عيار يا آبشده به 1 ميليون و 886 هزار تومان، یک گرم طلاي18عيار با 3 هزار تومان افزايش به 435 هزار، سكه تمام طرح جديد با 35 هزار تومان افزايش 4 ميليون و 740 هزار تومان، سكه طرح قديم بهار آزادي 4 ميليون و 550 هزار، نيم سكه 2 ميليون و 500 هزار، ربع سكه 1 ميليون و 700 هزار تومان معامله شد
اقتصاد گردان - محسن شمشيري
محمود شکسته بند مدیرعامل بازار متشکل ارزی با اعلام جزییات جلسه ارزی رییس کل بانک مرکزی با صرافان از آغاز به کار بازار متشکل در آیندهای نزدیک خبر داد و افزود: مهمترین موضوع مطرح شده در این جلسه تصمیم گیری درباره کاهش حق عضویت از ۱۰۰ میلیون تومان به ۲۵ میلیون تومان بود که در جهت حمایت از صرافیهای کوچک این تصمیم گرفته شد.
وي درباره جلسه رییس کل بانک مرکزی، مدیران بازار متشکل ارزی و صرافان با محوریت بازار متشکل ارزی، گفت: جلسه ارزی رییس کل بانک مرکزی با کارشناسان و مدیران ارزی بانک مرکزی و بازار متشکل ارزی عصر روز شنبه برگزار شد و در این جلسه که درباره مباحث داخلی شرکت و با حضور مسئولان بانک مرکزی و اعضای کانون صرافان برگزار شد، درباره مباحث مربوط به این بازار، بحث و بررسی شد.
مدیرعامل بازار متشکل ارزی درباره زمان آغاز به کار این بازار که پیش از این خردادماه اعلام شده بود، گفت: آغاز به کار این بازار نیز به زودی انجام خواهد شد.
شکسته بند درباره ثبت نام اعضا گفت: اعضا در حال تکمیل پروندهها هستند و عده کثیری نیز افتتاح حساب کردهاند.این تصمیم از سوی رئیس کل بانک مرکزی، هیات عامل این بانک، هیات مدیره بازار متشکل ارزی و کانون صرافها گرفته شد.
بازار متشکل ارزی قرار است به منظور ساماندهی و توسعه بازار شفاف، منصفانه و کارا تشکیل شود تا ارزها در آن بصورت نقد مطابق مقررات در بستر الکترونیکی مورد معامله قرار گیرند. این بازار یک شرکت خصوصی است که متشکل از کانون صرافان، کانون بانکهای دولتی، کانون بانکهای خصوصی و فرابورس و با نظارت بانک مرکزی فعالیت خواهد کرد و این بانک با رصد فعالیتها در صورت لزوم برای ایجاد تعادل در بازار دخالت میکند و نظارت بانک مرکزی بر این بازار به صورت سیستماتیک و غیر مستقیم خواهد بود.
مدل کلی بازار به نحوی طراحی شده است که در فاز اول، معاملات نقدی ارز (اسکناس) راه اندازی و سایر روشهای معاملات ارزی در مراحل بعد گسترش مییابد. بازار کارگزار محور بوده و عملیات مدیریت بازار توسط تشکیل خود انتظام انجام شده و بر اساس دستورالعملهای مصوب بانک مرکزی فعالیت خواهد کرد.
ضمناً سیستم سفارشات و معاملات مبتنی بر سفارش خواهد بود و یکی از پیش نیازهای حضور در این بازار ارائه یک حساب ارزی و حساب ریالی به بانک مرکزی و اعطای مجوز برای برداشت از این حسابها به منظور انجام معاملات ارزی است. این بازار یک بازیگر بزرگ یعنی بانک مرکزی دارد که بر حسب وظایف سیاستگذاری خود میتواند موقعیت خرید و فروش بگیرد.
نرخگذاری در این بازار به این صورت انجام می شود که سیستم، پیشنهادهای عرضه از سوی فروشندگان را از پایینترین قیمت به بالاترین و پیشنهادهای خرید را از بالاترین قیمت به پایینترین میچیند سپس مظنهها توسط سیستم به یکدیگر مرتبط و با اولین معامله، قیمت ابتدای روز کشف خواهد شد. این روند معاملاتی دقیقا مشابه سایر معاملات بورسی انجام خواهد شد.
از سوی دیگر، برخی مشکلات و پیشنهادات صرافان نیز در این جلسه مطرح شده که بانک مرکزی نیز پس از این مشکلات تصمیم گرفت تا حق عضویت را کاهش دهد. بازار متشکل ارزی قرار است به عنوان کاشف قیمت واقعی ارز در تهران آغاز به کار کند؛ به طوریکه نخستین قیمت اعلام شده در این بازار در هر روز به عنوان قیمت پایه آن روز در نظر گرفته میشود. این بازار با ایجاد ساز و کاری از معاملات غیرواقعی جلوگیری کرده و برای ثبت درخواست در این بازار، رقم اعلامشده فوراً از حساب ارزی یا ریالی درخواستدهنده بسته به نوع سفارش (خرید یا فروش) مسدود خواهد شد.
بازیگران اصلی این بازار، بانکها، صرافیهای بانکی و صرافیهای مجاز بانک مرکزی هستند که باید برای ورود به این بازار، مدارک خود را به بانک مرکزی ارائه کرده و کد کارگزاری دریافت کنند. در این بازار تمامی رقمهای اعلامی از سوی فروشندگان و خریداران روی سیستم قرار گرفته و به ترتیب بر اساس رقمهای پایینتر از بالا به پایین مرتب خواهند شد و سیستم به طور خودکار پایینترین قیمت فروش را به بالاترین پیشنهاد خرید متصل میکند.نرخ هر روز بر اساس قیمت بسته شدن بازار در روز قبل با پنج درصد تغییر قابل به روزرسانی است و تغییرات بیشتر باید با مجوز بانک مرکزی انجام شود.
صرافیهایی که در این بازار خرید و فروش عمده را انجام میدهند، باید یک درصد بالاتر از نرخ بازار متشکل، نیازهای خرد ارزی را براساس فهرست مصارف ۲۴ گانه پوشش دهند.گفته میشود که با راهاندازی این بازار به جای تعیین نرخ ارز در بازار هرات، سلیمانیه و … این نرخ بر اساس عرضه و تقاضا در بازار متشکل ارزی در تهران کشف میشود و به این ترتیب، احتمال ایجاد التهابات و نوسانات، کاهش مییابد.
به گزارش روابط عمومی بانک مرکزی، بدنبال مباحث مطرح شده در جلسه مدیران بازار متشکل ارزی و صرافیها، عصر شنبه 25 خرداد، جلسه ارزی رییس کل بانک مرکزی با کارشناسان و مدیران ارزی بانک مرکزی و بازار متشکل ارزی برگزار شد و کارشناسان و مدیران ارزی بانک مرکزی و بازار متشکل ارزی در دفتر رئیس کل بانک مرکزی موضوعات مطرح شده را مورد بحث و تصمیم گیری قرار دادند. همتي رییس کل بانک مرکزی در اين جلسه بر هماهنگی کامل بین عوامل مختلف مرتبط با بازار قبل از عملیاتی شدن آن تاکید كرد.
تقاضای کاذب ارز کاهش مییابد
همچنين رییس کمیسیون اقتصادی مجلس با اشاره به دو اثر مثبت راهاندازی بازار متشکل ارزی، گفت: تقاضای کاذب ارز کاهش خواهد یافت.
محمدرضا پورابراهیمی در گفتگو با ایبِنا درباره تشکیل بازار متشکل ارزی، اظهار داشت: اگر بانک مرکزی بازار متشکل ارزی را به شکل جامع و کامل اجرایی کند، به نظر من دو اثر مثبت بر حوزه بازار ارز در کشور خواهد داشت.
وی افزود: اولین اثر این است که میتواند تقاضای کاذب و غیر واقعی در اقتصاد کشور برای واردات کالا را کاهش دهد که به طور حتم بر مدیریت بازار ارز تاثیر خوبی خواهد داشت.
رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی ادامه داد: دومین تاثیر مستقیم تشکیل این بازار این است که طرف عرضه نیز افزایش مییابد و کمک میکند به اینکه مزیتهای ارائه ارز برای صادرکنندگان غیر نفتی در کشور افزایش یابد و صادرکنندگان نیز مایل باشند براساس روشهایی که به صورت سابق انجام میدادند با رویکرد جدید در قالب بازار متشکل ارزی ارائه ارز کنند.
به گفته پورابراهیمی، مفهوم ساده این موضوع این است که در بازاری که طرف تقاضا کاهش و عرضه افزایش مییابد قطعا قیمت تعادلی متناسب با شرایط به سمت نزولی سوق پیدا میکند و قیمت واقعی ارز در کشور کشف خواهد شد.
وی در ادامه تاکید کرد که ما ضمن استقبال از اقدامات صورت گرفته برای سر و سامان دادن بازار ارز و حمایت از اقدامات بانک مرکزی و تشکیل بازار متشکل ارزی، تقاضای اجرای بازار به صورت جامع و کامل را داریم.
رییس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، گفت: بنابراین طبق اقدامی که اخیرا بانک مرکزی انجام داده، مقرر شده بخشی از ارز صادراتی بتواند با اختیار صادرکنندگان به روش تحویل در بازار سنا تسویه شود.اگر بتوانیم درباره حوالههای ارزی نیز به همین روش عمل کنیم و به تدریج بازار نیما را حذف کنیم، به یک سامانه متشکل خواهیم رسید که عملیات مربوط به بازار ارز به صورت یکپارچه مدیریت خواهد شد.
وی در پایان تاکید کرد: تقاضا برای ارز باید مدیریت شود و نرخ ارز نیز بر اساس مکانیزمی خواهد بود که با یک رویکرد تعادلی خود را در اقتصاد کشور نشان دهد و هدف ما این است که تمامی این موارد در بازار متشکل ارزی خود را به نمایش گذارد.
ويژگي هاي بازار متشكل ارزي
در بازار متشکل ارزی بعد از اسکناس، حواله، معاملات آتی و سکه هم به این بازار خواهد آمد، در این بازار ۱۰ نکته از اهمیت بسزایی برخوردار است.
بازار متشکل ارزی طی هفته جاری به صورت آزمایشی راه اندازی و پس از آن به صورت رسمی عملیاتی می شود. در مرحله اول بانک ها وارد این بازار می شوند. در مرحله نخست، بانک ملی به این بازار می پیوندد و به مرور سایر بانک های دولتی و خصوصی نیز به آن اضافه می شوند. برای این بازار در مجموع چهار فاز شامل ورود اسکناس ارز، حوالجات، معاملات آتی و سکه پیش بینی شده است. در فاز بعدی سامانه نیما با این بازار ادغام می شود. راه اندازی بازار متشکل ارزی باعث جابجایی و انتقال پایتخت ارزی به تهران خواهد شد. سیستم سفارشات و معاملات مبتنی بر سفارش خواهد بود و یکی از پیش نیازهای حضور در این بازار ارائه یک حساب ارزی و حساب ریالی به بانک مرکزی و اعطای مجوز برای برداشت از این حسابها به منظور انجام معاملات ارزی است. نرخها در بازار متشکل ارزی بر اساس عرضه و تقاضا تعیین خواهد شد و دستوری نخواهد بود. در ابتدا معاملات ۲ یا 3 نوع ارز اصلی (دلار، یورو و درهم) آغاز می شود، اما به تدریج به سایر ارزها تسری می یابد. این بازار یک شرکت خصوصی و متشکل از کانون صرافان، کانون بانکهای دولتی، کانون بانکهای خصوصی و فرابورس و با نظارت بانک مرکزی فعالیت خواهد کرد.
افزايش نرخ در بازار طلا و ارز
از سوي ديگر، روز يكشنبه 26 خرداد 98 نرخ لحظه اي دلار در سامانه سنا با 450 تومان افزايش نسبت به روز شنبه به 13400 تومان و نرخ يورو نيز با 450 تومان افزايش به 15300 تومان رسيد. همچنين براساس نرخ ميانگين سامانه سنا در روز شنبه نرخ دلار 12990، يورو 14805، درهم 3658، يوآن 1999، پوند 16739، لير تركيه 2379 تومان اعلام شد. در صرافي هاي ملي و مجاز بانكي نيز يورو با 250 تومان افزايش با قيمت خرید 14900 تومان و نرخ فروش 15000 تومان و دلار با 150 تومان افزاش با قيمت خرید 13000 و فروش 13100 تومان معامله مي شود. در بازار آزاد و معاملات نقدي نيز نرخ دلار به 13640 تومان رسيد و يورو نيز به نرخ 15350 تومان و درهم 3720 تومان معامله شد.
همچنين در بازار طلا، به دنبال افزايش اونس جهاني در روزهاي اخير، قيمت طلا در روزيك شنبه نيز به هر اونس 1342 دلار رسيد و در نتيجه به دنبال افزايش قيمت دلار در بازار ازاد به حدود 13640 تومان، قيمت طلا و سكه نيز افزايش يافته و مظنه يک مثقال طلاي 17 عيار يا آبشده به 1 ميليون و 886 هزار تومان، یک گرم طلاي18عيار با 3 هزار تومان افزايش به 435 هزار، سكه تمام طرح جديد با 35 هزار تومان افزايش 4 ميليون و 740 هزار تومان، سكه طرح قديم بهار آزادي 4 ميليون و 550 هزار، نيم سكه 2 ميليون و 500 هزار، ربع سكه 1 ميليون و 700 هزار تومان معامله شد.
دلار به کانال ۱۳ هزار تومان رفت
دلار با افزایش ۲۵۰ تومانی قیمت نسبت به روز گذشته، بار دیگر در صرافیهای بانکی به کانال ۱۳ هزار تومان صعود کرد. بانکها قیمت ارز را افزایش دادند؛ به طوری که قیمت خرید دلار در بانکها که ۱۲ هزار و ۵۷۶ تومان بود، به ۱۲ هزار و ۷۲۲ تومان رسید. اما قیمت خرید یورو نسبت به هفته گذشته با افزایش همراه شد و شعب ارزی بانکها هر یورو را ۱۴ هزار و ۲۶۷ تومان میخرند که قیمت این ارز نیز حدود ۱۵۰ تومان افزایش یافته است. هر پوند انگلیس نیز در شعب ارزی بانکها به قیمت ۱۶ هزار و ۳۴ تومان خریداری میشود.
قیمت ارز مسافرتی در بانکها همچنان از قیمت فروش آن در بازار بالاتر است؛ به طوری که قیمت فروش ارز مسافرتی در بانکها ۱۴ هزار و ۹۸۵ تومان اعلام شده که با احتساب کارمزد به حدود ۱۵ هزار و ۳۰۰ تومان میرسد.
اما صرافیهای مجاز بانک مرکزی قیمت دلار را نسبت به روز گذشته ۲۵۰ تومان افزایش دادند؛ به طوری که قیمت خرید دلار در این صرافیها ۱۳ هزار و ۱۰۰ تومان و قیمت فروش آن ۱۳ هزار و ۲۰۰ تومان است. این صرافیها همچنین، هر یورو را به قیمت ۱۵ هزار تومان میخرند و ۱۵ هزار و ۱۰۰ تومان میفروشند که این نرخها نیز نسبت به هفته گذشته ۲۵۰ تومان افزایش داشته است.
شاخص ارزی هفته را کاهشی آغاز کرد
دلار مسیر افزایشی انتهای هفته گذشته را ادامه نداد. روز شنبه، شاخص ارزی ۱۰۰ تومان از ارزش خود را از دست داد و با پایین رفتن از سطح ۱۳ هزار و ۵۰۰ تومانی روی عدد ۱۳ هزار و ۴۵۰ تومانی قرار گرفت. کاهش قیمت دلار در حالی ثبت شد که شماری از فعالان انتظار داشتند به واسطه جهش هفته گذشته و بالا رفتن تنشهای منطقهای، در اولین روز هفته نیز رشد این ارز ادامه پیدا کند. با این حال، برخلاف انتظار این گروه نوسانگیران از موقعیت خرید عقبنشینی کردند و در نتیجه دلار به سمت اعداد پایینتر حرکت کرد.
فعالان بازار ارز دیدگاههای متفاوتی نسبت به تغییر مسیر دلار داشتند. عدهای نقش بازارساز و افزایش عرضه حواله درهم را عامل افت دلار میدانستند؛ حال آنکه عده دیگری خبر تشکیل بازار متشکل ارزی را متغیری میدانستند که زمینهساز عقبنشینی نوسانگیران شد.
كارشناسان مي گويند كه دلار مسیر افزایشی انتهای هفته گذشته را ادامه نداد. روز شنبه، شاخص ارزی ۱۰۰ تومان از ارزش خود را از دست داد و با پایین رفتن از سطح ۱۳ هزار و ۵۰۰ تومانی روی عدد ۱۳ هزار و ۴۵۰ تومانی قرار گرفت.
کاهش قیمت دلار در حالی ثبت شد که شماری از فعالان انتظار داشتند به واسطه جهش هفته گذشته و بالا رفتن تنش های منطقه ای، در اولین روز هفته نیز رشد این ارز ادامه پیدا کند. با این حال، برخلاف انتظار این گروه برخی از نوسان گیران از موقعیت خرید عقب نشینی کردند و در نتیجه دلار به سمت اعداد پایین تر حرکت کرد.
عده ای نقش بازارساز و افزایش عرضه حواله درهم را عامل افت دلار می دانستند؛ حال آنکه عده دیگری خبر تشکیل بازار متشکل ارزی را متغیری می دانستند که زمینه ساز عقب نشینی نوسان گیران شد.
در این میان، برخی فعالان باور داشتند، نوسان گیران با توجه به حضور فعال بازارساز در معاملات تصمیم گرفتند به جای مقابله با او، همراهانه رفتار کنند.
ملاحظات دلار 4200 توماني
برخي كارشناسان ارزي نيز معتقدند كه نرخ 4200 توماني قابل تداوم نيست و با اشكالاتي مواجه است و لذا بعد از گذشت حدود ۱۴ ماه از معرفی دلار ۴۲۰۰ تومانی، هنور زوایای پنهان آن روشن نشده است؛ سیاستی که ضمن تحمیل میلیاردها دلار هزینه، یکی از متهمان اصلی تشدید التهابات بوده است.
كارشناسان مي گويند كه منابع ارزی با يك نرخ ثابت، قابلیت پوشش تمام مصارف ارزی را دارد. اولین ملاحظه عدم تمییز موجودیها به لحاظ «حسابداری» از «موجودی در دسترس» است. در اقتصاد ایران بهدلیل محدودیتهای تجاری، همواره موجودی ارزی ثبتشده در ترازنامه، در دسترس سیاستگذار نیست.
دومین ملاحظه محاسبه درآمدهای نفت بهعنوان منابع ارزی است. عمده کشورهای نفتی، هنگام محاسبه منابع ارزی در دسترس، منابع ارزی حاصل از فروش نفت را خط میزنند. سومین ملاحظه این است که سیاستگذار تقاضای سوداگری و خروج سرمایه را در محاسبات خود لحاظ نکرده بود. تیم کارشناسی دولت با غفلت از ملاحظات مذکور، دچار خطای ذهنی شد و دوم اینکه سیاستگذار نیز در طراحی سیاستها آیندهنگری ندارد.
همچنين فعالان بازار مي گويند: در حالی ۱۲ روز از ابلاغ طرح مالیات بر خرید و فروش سکه میگذرد که ابهامات قانونی و اجرایی این طرح کلان هنوز برطرف نشده و اظهارنظرهای پراکنده مسئولان سازمان امور مالیاتی نیز باعث به وجود آمدن ابهامات بیشتر میشود.
بر اساس آخرین اظهارنظرها، مسئولان ارشد سازمان امور مالیاتی برای دریافت مالیات بر سکه، خرید و فروش این سکهها را به عنوان یک شغل تعریف کردهاند که بر اساس آن هرکسی غیر از صرافان و کسبه زیرمجموعه اتحادیه طلافروشان، هم خرید و فروش سکه میکند و از این محل درآمدی دارد، باید مالیات پرداخت کند.
این اظهارات مسئولان مالیاتی در حالی است که در دستورالعملی که توسط سازمان امور مالیاتی در ۱۳ خردادماه ابلاغ شد به صراحت اعلام شده است که صاحبان مشاغلی که حسب سوابق پرونده یا مجوز صادره از سوی مراجع ذیربط به شغل مرتبط با خرید و فروش سکه اشتغال دارند، مشمول این دستورالعمل نمیشوند و تنها مکلف هستند نسبت به تسلیم اظهارنامه مالیاتی شغلی خود اقدام کنند.
بر این اساس به نظر میرسد فروشندگان مجاز سکه و صرافانی که مجوز کسبوکار داشته باشند باید یک نوع اظهارنامه مالیاتی شغلی را ارائه کنند و کسانی هم که بدون داشتن مجوز اقدام به خرید و فروش میکنند هم باید یک نوع اظهارنامه مالیاتی دیگر برای خرید و فروش سکه ارائه کنند و البته هر دو آنها هم از نظر سازمان امور مالیاتی به عنوان شاغل شناخته میشوند!
این در حالی است که بر اساس تعریف مرکز آمار از اشتغال، به افراد ۱۰ ساله و بیشتر که در هفتهی تقویمی قبل از هفتهی آمارگیری طبق تعریف فعالیت اقتصادی، حداقل یک ساعت کار کردهاند و یا به دلایلی، به طور موقت کار را ترک کرده باشند شاغل میگویند. وزارت کار نیز در تعریف خود از شغل دائم میگوید که شغل دائم پست سازمانی تعریف شده در یک کارگاه است که میتواند توسط فرد شاغلی اشغال شده یا نشده باشد. شاغل نیز کسی است که در شغلی دائم در یک کارگاه فعالیت میکند و از جنبههای اقتصادی و حقوقی به طور همزمان تابع همان کارگاه باشد
روند هفته گذشته بازار ارز
روز پنجشنبه شاخص ارزی ۵۰۰ تومان افزایش را تجربه کرد و به بهای ۱۳ هزار و ۵۵۰ تومان رسید. دلار که تا روز چهارشنبه روند منفی داشت، با رشد روز آخر توانست بازدهی هفتگی خود را به ۱.۹ درصد برساند.
تحلیلگران عموما دو نگاه را برای توضیح اتفاقات هفته گذشته بهکار بردهاند: اولین نگاه نوسانات کاهشی و جهش روز پنجشنبه را از زاویه دید انتظارات بررسی میکند و نگاه دوم، بیشتر نوسانات خردادماهی را با استفاده از عوامل بنیادین به تحلیل نشست.
انتظارات کاهشی از نگاه اول بیشتر به واسطه سفر نخستوزیر ژاپن به ایران شکل گرفته بود، حال آنکه از نگاه گروه دوم، تراز تجاری مثبت عامل بنیادی کاهش قیمتهای خردادماهی بود. هفته گذشته سرنوشت سکه نیز به دلار گره خورده بود؛ به این ترتیب، در هفتهای که سکه در روز یکشنبه آن به کمترین قیمت در سال ۹۸ رسیده بود، پایان افزایشی رقم خورد که بازدهی هفتگی را نیز با رشد ۲.۶ درصدی مواجه کرد. عامل این افزایش رشد دلار در روز پنج شنبه بود که فلز گران بهای داخلی سكه را نیز به قیمت ۴ میلیون و ۶۸۰ هزار تومان رساند.
بازگشت به نرخ ابتداي سال
به رغم رفت و برگشت قیمت ارز در بازار آزاد، در نهایت نرخ ارز در محدوده ابتدای سال قرار گرفته است.
به عبارت دیگر، رشد اخیر بازار سهام بهصورت واقعی (دلاری) نیز به میزان متناظری حاصل شده است. در همین حال، همگام با افت ارز در بازار آزاد، از تب وتاب تقاضا در بورس کالا کاسته شده و نرخ محصولات مهم شرکتهای بورسی نظیر فولاد و مس روند کاهشی داشته است که در ترسیم چشمانداز آتی درآمد بنگاههای بزرگ موثر است. تلاقی آرامش ارزی و رشد اخیر تا حد زیادی منجر به نزدیک شدن کلیت بورس به ارزش ذاتی شده است؛ وضعیتی که ادامه رشد معنادار بازار سهام در سطح شاخص کل از محدوده کنونی را منوط به تغییراتی در سطح متغیرهای کلان نظیر قیمتهای جهانی و نرخ ارز میکند.