رشد 54 درصدی مبلغ تراکنش‌ها در شرايط تورم نقطه به نقطه 52 درصدي

اقتصاد گردان – محسن شمشيري

 بررسی تعداد تراکنش‌های شاپرکی در اردیبهشت ماه  ۱۳۹۸ جاری نشان می‌دهد که تعداد تراکنش‌ها در مدت مشابه سال گذشته رشدی ۳۰.۱۲درصدی داشته و تعداد تراکنش‌های شاپرکی در اردیبهشت ۹۷ از یک میلیارد و ۶۴۷ میلیون تراکنش به دو میلیارد و ۱۴۳  میلیون تراکنش در اردیبهشت ماه سال جاری افزایش یافته است. همچنین ارزش تراکنش‌های شاپرکی در اردیبهشت ماه سال جاری نسبت به فروردین ماه ۹۷ بالغ بر ۵۴.۵۱درصد افزایش پیدا کرده است.

رشد 54 درصدي مبلغ و 30 درصدي تعداد تراكنش ها، نشان مي دهد كه متناسب با افزايش تورم، رشد قيمت كالاها و خدمات متاثر از افزايش قيمت ارز، مبلغ  و تعداد تراكنش ها افزايش يافته است. البته بخشي از رشد تعداد و مبلغ تراكنش ها به واسطه رشد شديد ابزارهاي پرداخت در بانكداري الكترونيك، شامل افزايش حساب و كارت بانكي، كارت هديه، عابر بانك ها، كارتخوان فروشگاهي، اينترنت بانك، موبايل بانك و نرم افزارهاي پرداخت رخ داده است و بخشي نيز متاثر از  كاهش سهم چك هاي عادي و همچنين كاهش سهم پول نقد در گردش رخ داده است اما در عين حال بخش عمده اين افزايش مبلغ و تعداد تراكنش ها به خاطر كاهش ارزش ريال و نياز به رقم و تعداد بيشتر تراكنش براي خريد كالاها و خدمات صورت گرفته است. 

در عين حال بايد بررسي شود كه چه ميزان از مبلغ و تعداد تراكنش ها به خاطر اثر نرخ تورم رشد كرده و در مقايسه با تورم، چه ميزان از قدرت خريد مردم و خريد واقعي كالاها و خدمات كاسته شده است. 

آمار تورم نقطه به نقطه در ارديبهشت 98 نسبت به ارديبهشت 97 معادل 52 درصد اعلام شده كه تقريبا نزديك به رشد 54 درصدي مبلغ تراكنش ها در يكسال اخير يعني ارديبهشت 98 به ارديبهشت 97 است. احتمالا بخشي از رشد 54 درصدي مبلغ حاصل رشد بانكداري الكترونيك و ابزارهاي پرداخت الكترونيكي و كاهش سهم چك و پول نقد است و بخش عمده آن حاصل اثر تورم نقطه به نقطه 52 درصدي است. 

در عين حال بخشي از رشد 30 درصدي تعداد تراكنش ها نيز حكايت از كاهش سهم چك هاي تضميني و محدوديت هايي است كه بانك مركزي در مبلغ تراكنش ها ايجاد كرده و با جمع آوري چك هاي تضميني در گردش و اجباري شدن نام ذي نفع و صدور چك در وجه ذي نفع و همچنين كاهش رقم مبلغ پرداخت كارت ها به 50 ميليون و 100 ميليون تومان در روز،  موجب شده كه افراد براي انجام خريد هاي خود به تعداد بيشتر كارت بانكي و همچنين تعداد بيشتر تراكنش ها با مبلغ كمتر روي آورند و همين موضوع اثر زيادي روي رشد تعداد تراكنش ها داشته است و مقايسه ميانگين رقم هر تراكنش در ارديبهشت 97 با رقم ميانگين رقم هر تراكنش در ارديبهشت 98 و البته با ملاحظه اثر تورم روي ميانگين مبلغ در يكسال اخير، مي تواند اثر محدوديت هاي بانك مركزي را بر رشد تعداد و مبلغ تراكنش ها نشان دهد. 

اما در هر صورت افزايش تعداد تراكنش ها به خوبي اثر محدوديت مبلغ تراكنش روزانه به خصوص براي صرافي ها و خريد و فروش ارز و همچنين اثر جمع آوري حدود 8 هزار ميليارد تومان چك تضميني در گردش در بازار را نشان مي دهد كه نياز به تراكنش بيشتر براي حفظ قدرت خريد و انجام معاملات در حد ارقام قبلي را مطرح كرده است. 

رشد تراكنش ها در ارديبهشت نسبت به فروردين 

 گزارش اقتصادی شاپرک در اردیبهشت ماه ۹۸ نشان مي دهد كه در ارديبهشت نيز نسبت به فروردين ماه كه با تعطيلات نوروزي مواجه بوده، رشد قابل توجهي داشته است و حكايت از ثبت دو میلیارد و ۱۴۳ میلیون و ۶۴۹ هزار تراکنش با ارزش  دو هزار و ۷۵۹ میلیارد ریال دارد که نسبت به فروردین ماه ۹۸ بالغ بر ۱۷.۳۴ درصد در تعداد و در حدود 50.42 درصد در مبلغ افزایش پیدا کرده است که میزان افزایش حجم مبالغ نسبت به ماه گذشته بسیار بالا بوده است.

وضعیت تعداد ابزارهای پذیرش 

گزارش اقتصادی اردیبهشت ماه ۹۸ نشان مي دهد كه به تدريج موبايل جايگزين اينترنت و كارتخوان فروشگاهي مي شود  و در ارديبهشت 98 در بخش  ابزارهای پذیرش حاکی از  رشد ۱.۶۸ درصدی ابزار پذیرش موبایلی نسبت به فروردین ماه سال جاری است؛ این در حالی است که تعداد ابزارهای پایانه فروشگاهی ۰.۹۶ رشد  و ابزار پذیرش اینترنتی ۰.۸۸ درصد کاهش را تجربه کرده است؛ بر اساس این گزارش در حال حاضر تعداد مجموع ابزارهای شاپرکی ۰.۸۵ درصد نسبت به فروردین ماه کاهش پیدا کرده و به رقمی در حدود  ۹ میلیون و ۵۴۲ هزار ابزارش پذیرش رسیده است.

سهم ابزارهای پذیرش در تعداد تراكنش

بر اساس این گزارش، دستگاه‌های کارتخوان فروشگاهی همچنان بیشترین سهم از تراکنش‌های شبکه پرداخت را به خود اختصاص داده‌اند؛ در اردیبهشت ماه سال جاری، کارتخوان‌های فروشگاهی 88 درصد، ابزار پذیرش اینترنتی 6 درصد و ابزار پذیرش موبایلی بيش از 6 درصد  از سهم بازار تراکنش ابزارهای پذیرش را خود اختصاص داده‌اند؛ یکی از دلایل عنوان شده از سوی شاپرک در خصوص سهم پایین تراکنش‌های موبایلی و اینترنتی بحث تعداد بسیار زیاد کارتخوان‌های فروشگاهی و فراگیر بودن این ابزار در کنار  اعمال محدودیت در زمینه پرداخت‌های موبایلی و اینترنتی  است.

افزایش ۱۰ درصدی سرانه تراکنش ابزارهای پذیرش

در اردیبهشت ماه ۹۸ در حدود ۹ میلیون و ۵۴۲ هزار ابزار پذیرش در شبکه پرداخت فعال بوده که با استفاده از آنها بالغ بر دو میلیارد و ۱۴۳ میلیون تراکنش انجام شده و سرانه تراکنش به ازای هر ابزار پذیرش در گزارش شاپرک  با رشدی قابل توجه نسبت به فروردین ماه ۲۲۵ تراکنش اعلام شده و ۱۰.۲۵ درصد رشد را تجربه کرده است.

کارتخوان فروشگاهی: در گزارش اقتصادی اردیبهشت ماه شرکت شاپرک همچنان ابزار کارتخوان فروشگاهی در بخش تعداد ابزار و تراکنش در شبکه پرداخت بیشترین سهم را دارد؛ در فروردین ماه حدود ۷ میلیون و ۳۳۸ هزار کارتخوان فروشگاهی فعالیت داشته که با استفاده از آن‌ها بالغ بر یک میلیارد و ۸۸۵ میلیون تراکنش به ثبت رسیده و سرانه تعداد تراکنش ابزار کارتخوان ۲۵۷ تراکنش اعلام شده است متوسط تعداد تراکنش هر ابزار کارتخوان فروشگاهی در اردیبهشت ماه نسبت به فروردین ماه ۹۸ با رسیدن به عدد ۲۵۷ تراکنش بالغ بر ۲۱.۹۱ واحد افزایش پیدا کرده است.

ابزار پذیرش موبایلی: شاپرک در خصوص ابزار پذیرش موبایلی تاکید داشته که با وجود حدود یک میلیون و ۲۱۱ هزار ابزار پذیرش موبایل بالغ بر ۱۳۰ میلیون تراکنش با موفقیت به ثبت رسیده و سرانه تعداد تراکنش این ابزار پذیرش با رشد ۱۰.۹۵ درصدی نسبت به ماه گذشته به ۱۰۸تراکنش رسیده است.

ابزار پذیرش اینترنتی: بر اساس گزارش منتشر شده بالغ بر ۹۹۲ هزار  ابزار پذیرش اینترنتی در اردیبهشت ماه ۹۸ فعال بودن که از طریق آنها ۱۲۸ میلیون تراکنش به ثبت رسیده؛ سرانه تراکنش ابزار پذیرش اینترنتی با افزایش ۲۸.۱۸  درصدی از ۱۰۵ تراکنش در فروردین ماه سال جاری به ۱۲۹ تراکنش افزایش یافته است.

مقایسه تعداد و مبلغ 

بر اساس گزارش، تعداد و مبلغ تراکنش‌های ابزار کارتخوان فروشگاهی در اردیبهشت ماه ۹۸ نسبت به فروردین ۹۸ به ترتیب با افزایش ۰.۱۱ و ۰.۹۶ درصدی همراه بوده است. تعداد و مبلغ تراکنش‌های ابزار پذیرش اینترنتی به ترتیب افزایش ۰.۲۴ درصدی و کاهش ۰.۸۲ درصدی را به دنبال داشته و تعداد تراکنش ابزار پذیرش موبایلی با کاهش ۰.۳۵ درصدی همراه بوده و مبلغ تراکنش‌های ابزار پذیرش موبایلی نیز ۰.۱۳۷ درصد کاهش پیدا کرده است.

اثر رشد تورم بر تعداد و مبلغ تراكنش 

محاسبه تورم در گروه هاي مختلف كالايي كه در سبد هزينه هاي خانوار و مايحتاج عمومي وجود دارند و نياز روزمره و ماهانه خانوارها است نيز نشان مي دهد كه متناسب با رشد قيمت ها در هر گروه كالايي، تعداد و مبلغ تراكنش ها نيز رشد كرده است. 

به گزارش مرکز آمار ایران، تورم نقطه به نقطه کشور در اردیبهشت ماه امسال به رقم ۵۲٫۱ درصد رسیده، این در حالی است که این شاخص در فروردین ماه سال جاری معادل ۵۱٫۴ درصد بوده است. رشد قیمت کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای کشور در میانگین ۱۲ ماهه منتهی به اردیبهشت ماه امسال به رقم ۳۴٫۲ درصد رسیده است که این شاخص در اولین ماه سال جاری معادل ۳۰٫۶ درصد بوده است.

بررسی تورم ماهانه دو ماه ابتدایی امسال نشان می‌دهد که در اردیبهشت ماه از شدت رشد این نوع تورم کم شده است. سبد کالاهای مصرفی خانوارهای کشور در اردیبهشت ماه امسال نسبت به فروردین ماه امسال معادل ۱٫۵ درصد گران شده اما این شاخص در فروردین ماه معادل چهار درصد بوده است. مجموعه خوراکی‌ها در اردیبهشت ماه نسبت به فروردین ماه با تورم منفی ۰٫۸ درصدی مواجه شده است.

گروه سبزیجات که شامل سبزی‌ها و حبوبات می‌شود با تورم نقطه به نقطه ۱۳۶٫۲ درصدی در اردیبهشت ماه بیشترین تورم را داشته، یعنی هر خانوار ایرانی برای خرید این کالاها در اردیبهشت ماه امسال نسبت به سال گذشته، ۱۳۶ درصد بیشتر هزینه کرده‌اند. اما این گروه مصرفی تورم ماهانه منفی ۱۰٫۷ درصدی را نسبت به فروردین ماه سال جاری داشته است، اما این گروه در فروردین ماه امسال با تورم ماهانه ۳۰٫۳ درصد بیشترین رشد قیمتی را نسبت به اسفند ماه سال ۹۷ از آن خود کرد.

کمترین تورم نقطه به نقطه اردیبهشت ماه امسال نیز با رقم ۲۱٫۳ درصد از آن گروه آموزش است. به جز گروه انرژی (آب، برق و سوخت) با تورم سالانه ۱۰٫۵ درصدی در اردیبهشت ماه امسال که شامل یارانه‌های دولتی می‌شوند، آموزش در بخش تورم سالانه نیز با رقم ۱۸٫۹ درصد کمترین تورم را داشته است. دخانیات با تورم سالانه ۱۱۸٫۸ درصدی در ماه گذشته، بیشترین تورم سالانه را از آن خود کرده است