عدم تمايل بيمه گران به پوشش ساختمان هاي فاقد امکانات ایمنی در بازار، نبود امكانات ايمني در بازار و فشار بر شركت هاي بيمه براي پرداخت خسارت آتش سوزي

اقتصادگردان-  احسان شمشيری - روز شنبه 25 اسفند خبر وقوع آتش‌سوزی شبانه در بازار تهران بسياري از كسبه و بازاريان را با نگراني مواجه كرده و حادثه حریق بازار تهران كه در بازار پاچنار، سرای سیدولی اتفاق افتاده بود به دليل نزديكي آتش نشاني به سرعت مهار شد با حجم خسارتهاي بالا به دليل وجود توليد كنندگان كفش در اين قسمت از بازار و وجود انواع مواد اشتعال زا مانند چسب و لاستيك و چرم بالا گزارش شده و بار ديگر اين پرسش را مطرح كرده كه چرا بخش عمده اي از بازار بيمه آتش سوزي ندارند و براي بهبود امكانات و نوسازي و بازسازي ساختار بازار و مغازه ها همت نمي كنند، تا بيمه گران نيز تمايل به بيمه كردن اين بخش از بازار داشته باشند؟

به گزارش اقتصادگردان، در چنين شرايطي، دولت براي حمايت از كسب وكارها، از شركت هاي بيمه مي خواهد كه حمايت كنند و پوشش بيمه اي داشته باشند، اما به دليل عدم رعايت شاخص هاي استاندارد فني و حرفه اي، و نبود امكانات مناسب در بازار و بسياري از كسب وكارها و ساختمان هاي شهرهايي مانند تهران، شركت هاي بيمه تمايلي به بيمه كردن آنها ندارند و متاسفانه بسياري از مالكان و كسبه براي ايجاد اين امكانات و جلب نظرشركت هاي بيمه همت نمي كنند، در نتيجه هم خسارت به كسب وكارها وارد مي شود و هم شركت هاي بيمه بايد بدون دريافت حق بيمه، بخشي از خسارت ها را پرداخت كنند. در نتيجه راهكار عبور از اين شرايط، اين است كه صاحبان كسب وكار و ساختمان ها، به نظر شركت هاي بيمه توجه كنند و نسبت به ايجاد امكانات در كسب وكار خود اقدام كنند تا پوشش بيمه اي و پرداخت حق بيمه و خسارت ها به روال طبيعي خود انجام شود. 

سخنگوي آتش نشاني در اين رابطه اعلام كرده است كه با حضور آتش‌نشانان در محل مشاهده شد که حریق در یک سرای قدیمی سه طبقه که داخل آن ده‌ها باب مغازه تولید کفش قرار دارد، رخ داده و شعله‌های آتش به بیش از ۱۵ باب مغازه در سه طبقه سرایت کرده و کاملاً شعله ور بود

شعله‌های آتش به سرعت در حال گسترش بود به طوریکه در مجاورت این سرا، یک سرای فرش بود که آتش در حال سرایت به آن بود و اگر این اتفاق رخ داده بود آتش‌نشانان با عملیاتی وسیع و بسیار نفسگیر روبه‌رو می‌شدند با توجه به ساعت وقوع، این حادثه مورد فوتی و مصدوم نداشت. آتش‌نشانان حوالی ساعت سه بامداد با خاموش کردن آتش به عملیات خود خاتمه دادند

در خصوص عدم پوشش بیمه ای برای این مجتمع در بازار بايد گفت که به علت عدم وجود امکانات ایمنی در سراي سيد ولي هیچ کدام از شرکت های بیمه گر آن را بیمه نکرده اند و كسبه نيز تمايلي به پوشش بيمه اي ندارند زيرا در اين صورت مجبورند اقدامات عمراني و تعميراتي اساسي انجام دهند و باتوجه به كسادي بازار و شرايط خاص بازار تهران و همچنين هزينه بر بودن آن ، تمايلي براي تعميرات و اقدامات ايمن كننده وجود ندارد.

البته طي دو سال گذشته چند حادثه آتش‌سوزي دركشورمانند پتروشيمي بوعلي و حادثه پلاسكو رخ داده كه بايد به نقاط ضعف متعددي كه در اين زمينه وجود دارد، توجه كنيم زيرا بدون شك موضوع مديريت ريسك، بيمه آتش‌سوزي، ايمني و مراكز آموزشي مرتبط با اين حوادث، از نگاه تيزبين مردم و مديران كشور دور نخواهد ماند.

به دنبال خسارت سنگين انساني و مالي در حادثه پلاسكو، اكنون بسياري اين پرسش را مطرح مي‌كنند كه براي مقابله با اين حوادث و پيشگيري از آن چه بايد كرد؟ چگونه خسارت‌هاي انساني و مرگ و مير انسان‌ها را كاهش دهيم و پس از آن براي بازماندگان و كسب و كارها چه بايد كرد كه تداوم زندگي و ايجاد رفاه و رضايت و آرامش نسبي را پس از حادثه امكان‌پذير كند؟

1200ميليارد تومان خسارت وارد شده به پلاسكو، تنها با 3 درصد پوشش بيمه‌يي كامل و كافي مواجه بوده است كه معادل 40ميليارد تومان خسارت دريافت كرده‌اند. همچنين فقط 28درصد واحدها تحت پوشش بيمه بوده‌اند كه از پوشش ناكافي برخوردار هستند و بيمه آنها كامل نبوده است. يعني از 560 واحد تنها 160 واحد بيمه بوده‌اند در شرايطي كه بيش از 4000نفر در پلاسكو به‌طور مستقيم شاغل بودند و اكنون بخش كمتري از واحدهاي صنفي و اشتغال موجود در آن از حمايت بيمه‌يي برخوردار مي‌شود. اين در حالي است كه واحدهاي بيمه شده بلافاصله با تشكيل پرونده در شركت‌هاي بيمه، اقدام به مطالبه خسارت وارد شده كرده‌اند.

هم‌اكنون بيش از 1000 ساختمان تجاري و اداري در تهران مانند پلاسكو هستند كه اگر به موقع عمل كنند، و ساز و كار لازم را براي پوشش بيمه اي ايجاد كنند ، خود را در برابر خسارت‌هاي احتمالي پوشش خواهند داد و جان و مال مردم و خود را در برابر حوادث بيمه خواهند كرد. اگرچه در اين حادثه، تعدادي از هموطنان عزيز آتش‌نشان و برخي كسبه محترم جان به جان آفرين تسليم كرده‌اند كه ارزش وجودي اين عزيزان هرگز قابل قياس با هيچ ملاك مادي نيست. اما به هرحال پس از هر حادثه‌يي، بازماندگان افراد فوت شده و كسبه بايد به زندگي خود ادامه دهند. حادثه پلاسكو به علت حجم خسارت جاني، مالي، نوع رخداد، تخريب آن، موقعيت جغرافيايي و سابقه تاريخي اين ساختمان اثربخشي ژرفي بر اذهان مردم و مسوولان داشت و احساس مسووليت و توجه خاص به اين موضوع، اكنون موجب شده كه براي مقابله با ساير حوادث احتمالي برنامه‌ريزي شود و در صورت الگو قرار گرفتن اين نوع حوادث، مي‌توان منشا تحولات مثبت در حوزه مديريت ريسك و ايمني و بيمه‌گري بازرگاني در كشور را شاهد بود و پوشش بيمه‌يي مناسبي براي خسارت‌هاي مردم ايجاد كرد.

 هيات دولت در دستورالعمل حمايتي خود در راستاي حل مشكل پلاسكو، پرداخت خسارت زيانديدگان تا سقف سرمايه بيمه‌نامه كه در اين دستورالعمل آمده، در وهله اول در ذهن همه اين گمان را تداعي مي‌كند كه دولت به شركت‌هاي بيمه دستور داده تا در پرداخت خسارت ارفاق كنند. اما پرداخت خسارت كاملا منطبق بر اصول فني صورت مي‌گيرد. زيرا طبق ماده 30 يا 31 قانون بيمه كه به total last يا خسارت كلي اشاره دارد چون كل سرمايه بيمه شده از بين رفته است حداكثر خسارتي كه در بيمه‌نامه قيد شده است در زمان بروز حادثه پرداخت مي‌شود.

اگر در زمان تسويه خسارت‌ها در صورتي كه كل سرمايه بيمه شده در اثر آتش‌سوزي نسوخته و از بين نرفته باشد بين سرمايه موجود و سرمايه بيمه شده يك مقايسه از سوي شركت بيمه به‌عمل مي‌آيد و در صورت كامل نبودن و عدم انطباق سرمايه بيمه‌نامه با سرمايه واقعي قاعده نسبي سرمايه اعمال و نسبت به آن از خسارت پرداختي كسر مي‌شود و بدين‌ترتيب بيمه‌گذار بسيار كمتر از انتظارش خسارت از شركت بيمه طرف قرارداد دريافت مي‌كند. در نتيجه نكته مهم اين است كه در زمان بيمه كردن ساختمان و واحد تجاري و... رقم درست و صحيح سرمايه بيمه شود و از كم‌گويي و كم‌اظهاري جلوگيري شود. زيرا سقف رقم بيمه است كه ملاك قرار مي‌گيرد و در زمان خسارت نمي‌توان انتظار داشت كه همه خسارت تامين شود. اما در زماني كه همه سرمايه در حادثه از بين رفته باشد ديگراعمال قاعده نسبي موضوعيت ندارد و شركت بيمه تا سقف سرمايه بيمه‌نامه مكلف به پرداخت خسارت است.

 بدين‌ترتيب در واحدهايي كه در ساختمان پلاسكو بيمه‌نامه آتش‌سوزي داشته‌اند و واحد كسب آنها به‌طور كامل تخريب شده است قانونا مستحق دريافت سرمايه بيمه اعلام شده از طرف آنها به شركت بيمه طرف قرار داد مندرج در بيمه‌نامه‌ها هستند و شركت بيمه همان رقمي كه بيمه شده قبلا اعلام كرده را پرداخت مي‌كند نه بيش از آن... لذا ضروري است كه واحدهاي صنفي در زمان بيمه كردن واحد خود دقت كنند و با بي‌حوصله‌گي و رفع تكليف و كم‌گويي به خود لطمه نزنند و پوشش كاملي براي خسارت‌هاي احتمالي ايجاد كنند.

معاون فني يكي از شركت‌هاي بيمه در اين زمينه اعلام كرده است: خريد بيمه آتش‌سوزي پس از حادثه پلاسكو تا 500 برابر رشد كرده و صدها برابر قبل از حادثه پلاسكو افزايش يافته است و بيشتر كساني كه در روزهاي اخير به شركت‌هاي بيمه براي انعقاد قرارداد بيمه آتش‌سوزي مراجعه مي‌كنند از صاحبان حرفه‌هاي خرد هستند. اين موضوع نشان مي‌دهد كه مردم نبايد منتظر حادثه و بعد به دنبال پوشش آن باشند. بايد وضعيت شهري مانند تهران و كسب وكارها و چالش‌هاي زندگي شهري را در نظر داشته باشيم و ايمني و مديريت ريسك زندگي و كسب وكار خود را افزايش دهيم.

صفرزاده يادآوري كرد: بر مبناي قانون، فعالان اقتصادي مكلفند مسووليت هر نوع خسارت و حوادث ناشي از فعاليت شغلي خود را كه ممكن است به افراد ديگر وارد كنند، زير پوشش بيمه مسووليت قرار دهند و اگر در بروز حادثه بر مبناي نظر مراجع قضايي، مقصر حادثه بيمه‌نامه نداشته باشد و مقصر قلمداد شود، موظف است به تنهايي، خسارت زيانديدگان را جبران كند.

برخي معتقدند در تهران با توجه به تراكم جمعيت و ساختمان، ترافيك، بلند مرتبه‌سازي و مسائل خارج از كنترل افراد، بايد بيمه آتش‌سوزي اجباري شود؛ زيرا افراد نمي‌توانند ساختمان يا آپارتمان خود را از گزند حوادث دور نگه دارند و يك اشتباه توسط يك شخص ديگر يا همسايه مي‌تواند سرنوشت همه افراد و همسايه را دچار مشكل كند. البته بنا به قانون تمامي ساختمان‌هاي دولتي بيمه هستند و حتي اگر سقف بيمه‌شان ناكافي باشد حسابرسان در حسابرسي به اين مساله اشاره خواهند كرد و اگر ساختماني دولتي باشد و بيمه نباشد تخلف صورت گرفته است. در مورد شركت‌ها و ساختمان‌هاي خصوصي و مسكوني نيز هيات‌مديره ساختمان‌ها بايد چاره‌جويي كنند و تمام ساختمان و واحدها را بيمه آتش‌سوزي كنند.

حميدرضا حاجي اشرفي، كارشناس ريسك و بيمه در پاسخ به اين سوال كه چه درس‌هايي مي‌توان از حادثه پلاسكو گرفت، گفت: بازار بيمه كشور درسي بزرگ از اين واقعه گرفته است در همان ساعات اوليه همه كارشناسان بازار بيمه از هم مي‌پرسيدند كه آيا اين ساختمان بيمه بوده و چه نوع بيمه‌هايي و چه ميزان سرمايه‌يي بيمه بوده است؟ در تبادل گفت‌وگوهاي نمايندگان و كارگزاران بيمه به كرات يادي از بازاريابي‌ها و مراجعات مكرر آنها به مديران كسب و كارها و هيات مديره ساختمان‌ها براي معرفي و تشويق خريد بيمه‌نامه‌هاي آتش‌سوزي و مسووليت شد كه در اكثر اين مراجعات بي‌تفاوتي و عدم استقبال مردم ديده شده است.

وي اضافه كرد: پس از واقعه پلاسكو وقتي حق بيمه اندك اموال در قبال سرمايه‌هاي تحت پوشش براي نزديكان توضيح داده مي‌شود با تعجب مي‌گويند كه چرا اين آگاهي را شركت‌هاي بيمه انتشار نمي‌دهند تا همه به خريد بيمه‌نامه‌ها تشويق شوند؟ اين موضوع، بيانگر اين نكته است كه مردم كشورمان وقتي از فوايد خدمات بيمه و نقش حمايتي آن و حق بيمه‌هاي مناسب آگاه شوند قطعا از خريد انواع بيمه‌نامه‌ها با توجه به ميزان درآمد و توانمندي مالي خويش استقبال مي‌كنند.

موضوع ديگر اين است كه تا زماني كه حادثه‌يي رخ ندهد، افراد به تبليغات شركت‌هاي بيمه توجه ندارند، اما وقتي چنين حادثه‌يي رخ مي‌دهد متوجه مي‌شوند كه حادثه خبر نمي‌كند و هر آن احتمال ريسك و خطر وجود دارد و لذا بايد پوشش بيمه‌يي مناسبي براي زندگي و كسب وكار خود داشته باشيم. مردم بايد قبل از حادثه پيشگيري و پيش‌بيني كنند تا يك‌باره با سوختن سرمايه واموال ودارايي خود مواجه نشوند.

وي تاكيد كرد: لذا در پي اين واقعه مسووليت فرهنگ‌سازي شركت‌هاي بيمه با نشان دادن الگوي حادثه پلاسكو به عنوان ظرفيت ريسك‌هاي موجود در جامعه دوچندان شده است. شركت‌هاي بيمه بايد تبليغ و اطلاع‌رساني كنند و انواع بيمه‌هاي آتش‌سوزي، عمر و حوادث را به اطلاع مردم برسانند تا همه افرادي كه امروز خود را بي‌نياز احساس مي‌كنند و لحظه‌يي ديگر پر از نياز و مشكل مي‌شوند، خود را در برابر حوادث بيمه كنند و با پوشش بيمه‌يي مناسب به فعاليت مشغول شوند.

حاجي اشرفي تصريح كرد: در حادثه پلاسكو، شركت‌هاي بيمه پوشش‌دهنده، با وجود از بين رفتن مدارك بيمه‌گذاران و نابود شدن ضايعات كالاها كه موجب ناتواني در محاسبه تعهدات شركت‌هاي بيمه مي‌شود با اقدامي نوآورانه و ارزشمند موافقت كردند كه به ميزان چند برابر حق بيمه دريافتي پرداخت كنند كه اين موضوع حسن‌نيت و مسووليت‌پذيري در حد اعلاي بيمه‌گران را نشان مي‌دهد و اين همگامي شركت‌هاي بيمه بسيار ارزشمند و قابل تحسين است.

وي افزود: اين اقدام مي‌تواند الگوي مناسبي براي اعتماد‌سازي و جلب‌توجه عامه مردم به پشتيباني صنعت بيمه در مواقع بروز حوادث و خسارت‌ها باشد؛ زيرا اين روش محاسبه خسارت‌ها و سرعت در رسيدگي اقدامي نوين و آموزنده در بازار بيمه محسوب مي‌شود.

اشرفي افزود: به مرور زمان و با كسب اطلاعات بيشتر، صنعت بيمه مي‌تواند درس‌هاي كاربردي فراتري از پلاسكو بياموزد؛ زيرا پلاسكو مي‌تواند سكويي براي ارتقاي مديريت ريسك، ايمني و بيمه‌گري باشد به شرط اينكه اين واقعه مبناي آموزشي شود.