چك هاي رمزدار با 13.8 درصد تعداد به ميزان 82.4 درصد مبلغ چك هاي وصولي را به خود اختصاص داده اند / بالغ بر ٧٦١ هزار فقره چک به ارزشی حدود ٨٩ هزار میلیارد ریال در دی ماه ١٣٩٧ در کل کشور برگشت داده شده که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلغ به ترتیب ۳۰.۴ درصد و ۲۹.۵ درصد افزایش نشان میدهد.
اقتصاد گردان – نازنين شمشيري
از ميزان 746 هزار ميليارد ريال چك مبادله شده به ميزان 88 درصد آن معادل 657 هزار ميليارد ريال وصول شده و 12 درصد آن معادل 89 هزار ميليارد ريال برگشت خورده است
معادل 86.2 درصد از کل تعداد چکهاي وصولي عادي و 13.8 درصد رمزدار بوده است. اين درحاليست كه از نظر ارزش و رقم چك ها، 17.6 درصـد از کـل ارزش چـکهـاي وصـولي عـادي و 82.4 درصـد رمـزدار بوده است. يعني چك هاي رمزدار با 13.8 درصد تعداد به ميزان 82.4 درصد مبلغ چك هاي وصولي را به خود اختصاص داده اند. اين نكته نشان مي دهد كه به دليل افزايش چك هاي برگشتي، تمايل مردم و فعالان اقتصادي به چك هاي رمزدار بيشتر شده و سيستم يكپارچه چك با عنوان صياد و و ارتباط تمام چك هاي مبادله شده و برگشتي كشور در يك سيستم و همچنين استفاده از دسته چك متحد الشكل بانك مركزي كه قابل استعلام از سوي بانك ها و مشتريان در ارتباط با سوابق عملكرد صاحب دسته چك است، هنوز نتوانسته انتظارات مديران بانكي را برآورده ساخته و منجر به كاهش چك هاي برگشتي شود.
برخي كارشناسان اقتصادي، دليل اين امر را ركود حاكم بر برخي بخش هاي اقتصاد، مشكلات نقدينگي، نوسان نرخ ارز و قيمت ها، رشد هزينه هاي توليد و معاملات ارزيابي كرده و معتقدند كه در شرايط ركود تورمي، فعالان اقتصادي نمي توانند در موعد مقرر به تعهدات خود عمل كنند و در نتيجه افزايش چك برگشتي يكي از ويژگي هاي طبيعي اين شرايط اقتصادي است.
از سوي ديگر، رشد تراكنش هاي بانكي از طريق كارت ها و بانكداري الكترونيك، اينترنت، موبايل بانك، كارت هاي فروشگاهي و عابر بانك ها، موجب شده كه توجه به استفاده از چك كاهش يابد و اگرچه هنوز 50 درصد مبادلات بانكي و به خصوص معاملات رقم بالا با چك انجام مي شود اما سهم بانكداري الكترونيك روبه افزايش و سهم چك رو به كاهش است و در حال حاضر هر تراكنش بانكي در بانكداري الكترونيك معادل 105 هزار تومان و در معامله با چك، معادل 10 ميليون و 360 هزار تومان به ازاي هر چك مبادله شده است. اين نكته نشان مي دهد كه ارقام ميانگين مبادله چك تقريبا معادل 99 برابر ميانگين هر تراكنش بانكي است.
چکهای برگشتی
در ماه مورد گزارش، در کل کشور ۱۰.۶ درصد از کل تعداد چکهای مبادلهای و ۱۱.۹ درصد از کل مبلغ چکهای مبادلهای برگشت داده شده است. در ماه مورد گزارش، در استان تهران ۱۰.۵ درصد از کل تعداد چکهای مبادلهای و ۱۱.۶ درصـد از کل مبلغ چکهای مبادلهای برگشت داده شده است. بالغ بر ٧٦١ هزار فقره چک به ارزشی حدود ٨٩ هـزار میلیارد ریال در دی ماه ١٣٩٧ در کل کشور برگشت داده شده است که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلغ به ترتیب ۳۰.۴ درصد و ۲۹.۵ درصد افزایش نشان میدهد. در ماه مورد گزارش، در استان تهران بالغ بر ٢٧٢ هزار فقره چک به ارزشی بالغ بر ٤٧ هزار میلیارد ریال برگشت داده شد.
در ماه مذکور در بین سایر استانهای کشور بیشترین نسبت ارزش چکهای برگشتی به کل ارزش چکهای مبادله شده در استان به ترتیب به استانهای سمنان (۱۶.۲ درصد)، لرستان (۱۵.۲ درصد) و هرمزگان (۱۴.۹ درصد) اختصاص یافته است و استانهای ایلام (۵.۷ درصد)، بوشهر (۶.۲ درصد) و سیستان و بلوچستان (۷.۶ درصد) کمترین نسبت ارزش چکهای برگشتی به کل ارزش چکهای مبادله شده در استان را به خود اختصاص دادهاند.
چکهای برگشتی به تفکیک علل
حدود ٧٣٠ هزار فقره چک به ارزشی بالغ بر ٨٣ هزار میلیارد ریال در دی ماه ١٣٩٧، در کل کشور به دلایل کسری یا فقدان موجودی برگشت داده شده است. در واقع در کل کشـور از نظـر تعداد ۹۵.۹ درصد و از نظر ارزش ۹۴.۱ درصد از کل چکهای برگشتی به دلایل کسری یا فقدان موجودی بوده است.
در دی ماه ١٣٩٧، درکل کشور بالغ بر 1ميليون فقره چک رمزدار به ارزشی بـالغ بـر ٣٠٦٦ هزار ميليارد ريال وصول شد که نسبت به ماه قبل از نظـر تعـداد و مبلـغ بـه ترتيـب 9.6 درصـد و 3.9 درصد افزايش داشته است در استان تهران حدود ٣٥٣ هـزار فقـره چـک رمـزدار بـه ارزشـی حـدود ٢٥٠٠ هزار ميليارد ريال وصول شد.
همچنين 49.2 درصد از تعداد چکهاي رمزدار وصولي در سه استان تهـران 34.3، خراسان رضوي 7.5 درصد و اصفهان 7.4 وصـول شده اسـت کـه بيشـترين سـهم را در مقايسه با ساير استانها دارا بوده اند. همچنين 86.1 درصد از ارزش چکهاي فوق در استانهاي تهران 81.5 درصـد، اصـفهان و خراسان رضوي هر يک 2.3 درصد وصول شده است
در دی ماه ١٣٩٧، درکل کشور حدود 7.5 ميليون فقره چک وصول شد کـه از ايـن تعـداد حدود 6.5 ميليون فقره عادي و بالغ بر 1 ميليون فقره رمزدار بوده است. بر اين اساس درکل کشـور 86.2 درصد از کل تعداد چکهاي وصولي، عادي و 13.8 درصد رمزدار بوده است . در ماه مورد گزارش، در کل کشور بالغ بر ٣٧٢٣ هزار ميليـارد ريـال چـک وصـول شد کـه حدود ٦٥٧ هزار ميليارد ريال چک عادي و بالغ بر ٣٠٦٦ هزار ميليارد ريال چک رمـزدار مـيباشـد.
74 هزار ميليارد تومان مبادله چك در دي ماه
براساس آمار بانک مرکزی بالغ بر ٧ میلیون و ۲۰۰ هزار فقره چک به ارزشی حدود ٧٤٦ هزار میلیارد ریال در دی ماه ١٣٩٧ در کل کشور مبادله شد که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلغ به ترتیب ۲۵.۵ درصد و ۱۷.۱ درصد افزایش نشان میدهد. در ماه مورد گزارش در استان تهران حدود ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار فقره چک به ارزشی بالغ بر ٤٠٧ هزار میلیارد ریال مبادله شد.
۵۳.۵ درصد از تعداد چکهای مبادلهای کل کشور در دی ماه ١٣٩٧ در سه استان تهران، اصفهان و خراسان رضوی مبادله شده است کـه به ترتیب با ٣٦ درصد، ۹.۹ درصد و ۷.۶ درصد بیشترین سهم را در مقایسه با سایر استانها دارا بودهاند. همچنین ۶۵.۹ درصد از ارزش چکهای فوق در سه استان تهران (۵۴.۶ درصد)، اصفهان (۵.۷ درصد) و خراسان رضوی (۵.۶ درصد) مبادله شده است که بیشترین سهم را در مقایسه با سایر استانها دارا بودهاند.
چکهای وصولی
حدود ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار فقره چک به ارزشی حدود ٦٥٧ هزار میلیارد ریال در دی ماه ١٣٩٧، درکل کشور وصول شد که نسبت به ماه قبل از نظر تعداد و مبلغ به ترتیب ٢٥ درصد و ۱۵.۶ درصد افزایش نشان میدهد. در ماه مورد گزارش، در کل کشور ۸۹.۴ درصد از کل تعداد چکهای مبادلهای و ۸۸.۱ درصد از کل مبلغ چکهای مبادلهای وصول شد.
در دی ماه ١٣٩٧، در استان تهران بالغ بر ٢ میلیون و ۳۰۰ هزار فقره چک به ارزشی حدود ٣٦٠ هزار میلیارد ریال وصول شد. در ماه مورد گزارش در استان تهران از نظر تعداد ۸۹.۵ درصد و از نظر ارزش ۸۸.۴ درصد از کل مبلغ چکهای مبادلهای وصول شده است.
در ماه مذکور در بین سایر استانهای کشور بیشترین نسبت تعداد چکهای وصـولی بـه کـل چکهای مبادلهای در استان، به ترتیب به استانهای گیلان (۹۱.۸ درصد)، یزد (۹۱.۳ درصد) و البرز (۹۱ درصد) اختصاص یافته است و استانهای کردستان (٨٤ درصد)، کهگیلویه و بویراحمد (۸۴.۵ درصد) و چهارمحال و بختیاری (۸۵.۶ درصد) پایینترین نسبت تعداد چکهای وصولی بـه کل چکهای مبادله شده در استان را به خود اختصاص دادهاند.
در ماه مورد گزارش، در بین سایر استانهای کشور بیشترین نسبت ارزش چکهای وصولی به کل ارزش چکهای مبادلهای در استان بهترتیب به استانهای ایلام (۹۴.۳ درصــد)، بوشهر (۹۳.۸ درصد) و سیستان و بلوچستان (۹۲.۴ درصد) اختصاص یافته است و استانهای سمنان (۸۳.۸ درصد)، لرستان (۸۴.۸ درصد) و هرمزگان (۸۵.۱ درصد) کمترین نسبت ارزش چکهای وصولی به کل ارزش چکهای مبادله شده در استان را به خود اختصاص دادهاند.