نفت و پالایش در الجزایر

اقتصاد گردان - کشور الجزایر از سال 1958 به جرگه تولیدکنندگان نفت پیوسته و در سال 1969 عضو سازمان اوپک شده است. این کشور با دارا بودن 2/12 میلیارد بشکه ذخایر نفت خام و تولید متوسط روزانه حدود 1/1 میلیون بشکه نفت خام، شانزدهمین کشور از نظر میزان ذخایر نفتی در جهان و سومین کشور در قاره آفریقا و پس از نیجریه و آنگولا سومین تولید کننده بزرگ نفت خام این قاره به شمار می رود. ضمناً این کشور روزانه 280 هزار بشکه کاندنسیت و 340 هزار بشکه مایعات گازی تولید می کند. همچنین الجزایر حدود 650 هزار بشکه ظرفیت پالایشی در اختیار دارد. وابستگی اقتصاد این کشور به نفت خام تا آنجاست که 95 درصد درآمدهای صادراتی، 25 درصد از GDP و 65 درصد از درآمدهای دیده شده در بودجه سالانه این کشور از محل فروش نفت خام تامین می گردد. به عبارت دیگر، درآمدهای نفتی ستون فقرات اقتصاد این کشور آفریقایی است. 

 

     به گواه آمارها، تولید نفت خام الجزایر در دو دهه گذشته فراز و نشیبهای زیادی را پشت سر گذاشته است. بالاترین میزان تولید نفت خام این کشور مربوط به ماه آوریل 2008 است که درآن زمان 000/408/1 بشکه تولید داشته و کمترین مقدار تولید به ماه فوریه 2002 بر می گردد که صرفاً 775 هزار بشکه نفت خام تولید کرده اند. این کشور قصد دارد تا پایان سال 2021 مقدار 53 میلیارد دلار در بخش های بالادستی نفتی خود سرمایه گذاری کرده و تولید نفت خام خود را 30٪ افزایش دهد.

روند تولید نفت خام الجزایر (2018-2002)  

     شرکت ملی نفت و گاز الجزایر (Sonatrach ) Algeria's national oil and natural gas company مالک حدود 80٪ هیدروکربن های تولیدی این کشور است. این شرکت در الجزایر مسئولیت اکتشاف، تولید، حمل، پالایش، بازاریابی و فروش نفت را بعهده دارد. شرکت Sonatrach ، در تاریخ ۳۱ دسامبر سال ۱۹۶۳ توسط دولت وقت الجزایر تأسیس شده است. در اولین قراردادی که دولت الجزایر بمنظور اکتشاف نفت امضا نمود، تنها 5/4٪ درصد به شرکت Sonatrach تعلق می‌گرفت و درصد بیشتری از سود، یعنی ۶۷٫۵٪ درصد به شرکت فرانسوی توتال واگذار شده بود. این شرکت بزرگترین شرکت الجزایر و همچنین بزرگترین شرکت قاره آفریقا و یازدهمین شرکت بزرگ نفتی در دنیاست. پروژه‌های سرمایه‌گذاری  شرکت Sonatrach در خارج از الجزایر، با پروژه پرو فلوس آغاز گردید سپس موفق به کسب مجوز برای بهره‌برداری از میدان نفتی گادامس، در لیبی شد. این شروع کار شرکت Sonatrach ، برای تبدیل شدن به یک شرکت بین‌المللی نفتی بود. شرکت مزبور نه تنها در الجزایر بلکه در نقاط مختلفی از جهان منجمله در آفریقا ( کشورهای مالی، نیجر، لیبی و مصر) اروپا ( کشورهای اسپانیا، پرتقال، ایتالیا و انگلستان) آمریکای لاتین ( کشور پرو) و آمریکا فعالیت دارد. مهمترین شرکتهای خارجی فعال در صنایع نفت و گاز الجزایر عبارتند از      Cepsa ، BP،Eni ،  Repsol ، Statoil ، Anadarko .

   

  نفت خام تولیدی الجزایر دارای سولفور کم ( اصطلاحاً شیرین) و کیفیت بسیار مناسبی است. میادین نفتی این کشور که قالباً سن بالایی دارند در مناطق خشکی شرقی و نزدیک مرزهای تونس و لیبی واقع شده اند. بزرگترین میدان نفتی الجزایربه نام  Hassi Messaoud با ذخیره نفت 9/3 میلیارد بشکه و وسعت 800 کیلومتر مربع در شرق این کشور و نزدیک مرز لیبی قرار دارد. این میدان با تولید روزانه 500 هزار بشکه حدود 70٪ از نفت خام تولیدی الجزایر را شامل می شود. دیگر میادین نفتی مهم این کشور میدان Hassi R'Mel با ذخیره نفت خام 7/3 میلیارد بشکه  و میدان Ourhoud با ذخیره نفت 9/1 میلیارد بشکه می باشند. 

     در حال حاضر صادرات نفت خام این کشور حدود 633 هزار بشکه در روز است. مقصد حدود 76٪ از صادرات نفت خام الجزایر قاره اروپا می باشد. الباقی صادرات نفت خام این کشور به آمریکا (حدود 17٪) و آسیا و اقیانوسیه (حدود 7٪) انجام می پذیرد. نفت خام اصلی این کشور به نام Sahara Blend شناخته می شود که ترکیبی از انواع نفت خام های تولیدی از میدان Hassi Messaoud است. تا سال 2013 آمریکا مقصد اصلی صادرات نفت خام الجزایر به شمار می رفت لیکن متعاقب افزایش تولید نفت شیل آمریکا از میادین Bakken و Eagle Ford که کیفیت مشابه نفت خام الجزایردارند، واردات نفت آمریکا از این کشور کاهش چشمگیری داشت به نحوی که از 443 هزار بشکه در سال 2007 به 31 هزار بشکه در سال 2015 تقلیل یافت.

مقاصد صادرات نفت خام الجزایر

 

     الجزایر هم اکنون دارای 5 پالایشگاه با مجموع ظرفیت پالایشی حدود 650 هزار بشکه در روز است. این کشور همچنین پالایشگاه Augusta  واقع در سیسیل ایتالیا با ظرفیت 175هزار بشکه در روز را در ماه دسامبر سال گذشته از ExxonMobil خریداری نمود. پالایشگاه Skikda با ظرفیت پالایشی 352 هزار بشکه در روز (معادل نیمی از ظرفیت پالایشی الجزایر) که بعنوان بزرگترین پالایشگاه قاره آفریقا نیز شناخته می شود در مجاورت ساحل شمالی الجزایر قرار دارد. این پالایشگاه توان پالایش نفت خام و میعانات گازی را دارا است. دو پالایشگاه ساحلی دیگر این کشور Algiersو Arzew نام دارند. دو پالایشگاه دیگر الجزایر در داخل این کشور واقع شده اند. 

     میزان مصرف داخلی نفت خام الجزایر 433 هزار بشکه در روز است که با رشد 6٪ درصدی در حال افزایش می باشد. همچنین تولید فرآورده های نفتی این کشور حدود 630 هزار بشکه در روز بوده که از این میزان حدود 570 هزار بشکه در روز صادر می گردد. لازم به ذکر است که آمارها، مصرف داخلی فرآورده های نفتی الجزایر را بیش از 300 هزار بشکه در روز نشان می دهند و این کشور طی سالهای 2011 تا 2017 بالغ بر 16 میلیارد دلار صرف پرداخت هزینه واردات نفتا و دیگر مشتقات نفتی مورد نیازش نموده است.

وضعیت کنونی پالایشگاههای نفتی الجزایر

     

طی سالهای اخیر، الجزایر طرح های افزایش ظرفیت پالایشی خود را مکرراً تغییر داده است. مسئولین شرکت Sonatrach تا سال گذشته در نظر داشتند که 5 پالایشگاه جدید بسازند حالا به دنبال ساخت 2 پالایشگاه جدید داخلی تا سال 2021 در مناطق Hassi Messaoud و Tiaret هر کدام به ظرفیت 100 هزار بشکه در روز می باشند. 

     شبکه خطوط لوله انتقال نفت خام و فرآورده های نفتی الجزایر نقش مهمی در انتقال نفت خام از میادین داخلی به پالایشگاههای ساحلی و پایانه های صادراتی این کشور را ایفا می کند. این خطوط لوله مناطق Arzew ، Skikda ، Algiers ، Annaba ، Oran ، Bejaia  را بهم پیوند می دهند. مهمترین خط لوله این کشور نفت خام را از میدان       Hassi Messaoud به این پالایشگاهها و بنادر منتقل می کند. لازم به ذکر است که این کشور خط لوله ای جهت صادرات نفت خام به اروپا ندارد. خط لوله ای که ساخت آن می تواند رویای بسیاری از بازیگران مهم نفتی در این کشور باشد.

     بر اساس آمار و اطلاعات منتشره و لحاظ نمودن موارد مطروحه، تحلیلگران نفتی بر این باورند که الجزایر در تلاش است تا درکنار افزایش توان تولید نفت خام، وابستگی اقتصاد خود را به درآمدهای نفتی کاهش داده و ضمن تثبیت و حفظ نقش نفتی خود، سبد درآمدهایش را نیز متنوع سازد. هرچند که مطابق برنامه های نفتی این کشور به نظرنمی رسد این کشور در کوتاه مدت و میان مدت جز مقداری افزایش در تولید نفت خام و ظرفیت پالایشی اش به منظور کاهش واردات فرآورده های نفتی مورد احتیاجش، تحول چشمگیری در بازار جهانی نفت خام و فرآورده های نفتی ایجاد نماید