توصیه‌ به تاجران نفتی، ایجاد نهاد رگولاتوری مطالبه اصلی خصوصی‌های نفت است

اقتصاد گردان - نادی صبوری|

تاجران فرآورده‌های نفتی معتقدند که روند صدور بخشنامه‌های دولت پس از نوسانات ارز، برای آنها چالش ایجاد کرده است، از بازارهای از دست رفته و سال سخت 97 صحبت می‌کنند و خواهان ایجاد نهاد رگولاتوری هستند، امیرحسین زمانی‌نیا معاون امور بین‌الملل وزارت نفت اما بر این باور است که همانطور که وزارت نفت توانسته است در دوره تحریم «بازارهای سایه» برای فروش نفت را کشف کند، خصوصی‌ها نیز چنین فرصت‌هایی چه بسا بهتر و گسترده‌تر از وزارت نفت را دارند، فرصت‌هایی که باید آنها را دریابند.

امیر حسین زمانی‌نیا معاون امور بین‌الملل وزارت نفت در همایش اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفتی با ادبیاتی متفاوت و صریح، فعالان این حوزه را مورد خطاب قرار داده و عنوان کرد: «انتخاب شعار صادرات قانون‌محور بدون رانت برای این همایش، بسته به اینکه از چه زاویه‌ای مورد نظر قرار گیرد می‌تواند خیلی شجاعانه باشد یا معانی دیگری داشته باشد. نمی‌دانم مگر الان کجای کار نفتی‌ها صادرات غیرقانونی و رانتی وجود دارد؟»

او در ادامه عنوان کرد: «به نظر می‌رسد لازم است یک گفت‌وگو میان شما و دولتی‌ها ایجاد شود. این گفت‌وگو باید وجود داشته باشد. بعضی از نبودن دیالوگ‌ها از ساختار و بعضی از تصمیمات اشتباه ناشی شده است. ممکن است مسائل ارزی و آسیب‌های آن به خاطر ساختار اقتصادی آن باشد.»

معاون وزیر نفت در بخش دیگری از صحبت‌هایش با تاکید بر اینکه ما نیز در سطح کلان وزارت نفت فکر نمی‌کنیم صادرات باید بی‌قانون و رانتی باشد عنوان کرد: «آمارهایی که در خصوص درآمد نشان می‌دهید از این حاکی نیست که سال 97 سال سختی بوده باشد. من حدس می‌زنم هر چقدر که شرکت ملی نفت با مشکل مواجه است مشکلات خصوصی‌ها به همان نسبت باید کمتر شده باشد. تعاملات به خصوص با کشورهای همسایه که اکنون برای دولت انجام آن دشوار شده است باید برای بخش خصوصی فرصت‌های بیشتری را ایجاد کرده باشد.»

زمانی‌نیا افزود: « کشور صدمات زیادی دیده است و حتما بخش خصوصی نیز صدمه دیده است اما ما در شرایط جنگی در حال زندگی هستیم حداقل بخش دولتی در یک شرایط جنگی است. اما من فکر می‌کنم فرصت‌های بیشتری برای تجارت فرآورده نفت، گاز و پتروشیمی برای بخش خصوصی به وجود آمده است»

عضو سابق تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای که اخیرا در سفر بیژن زنگنه به عراق او را همراهی کرده بود با اشاره به فرصت‌های زیاد تجاری در کشورهای همسایه ایران عنوان کرد: «بخشی از تجار و بخش خصوصی در سفر آینده محمد جواد ظریف وزیرامور خارجه به عراق او را همراهی خواهند کرد. در عراق فرصت‌های زیادی برای بخش خصوصی ایران وجود دارد»  زمانی‌نیا شرایط فعلی که ایران در آن قرار گرفته است را «جنگ نابرابر» خواند اما عنوان کرد: «این جنگی نابرابر است اما به نظر می‌رسد طولانی‌تر از دفعه قبل نخواهد بود. تا جایی که به نفت مربوط است جنگ جنگ بازار نفت است.»

او که پیشتر در یک گفت‌وگو از پیدا شدن برخی بازارهای جدید برای نفت ایران صحبت کرده بود، با اضافه کردن برخی اطلاعات در این زمینه عنوان کرد: «شرایط ما برای حفظ بازار شرایط آسانی نیست اما چیزی که ما را شگفت‌زده کرد این است که بازارهایی نیز در سایه وجود دارد که می‌شود از آن استفاده کرد. روزی نیست که حداقل 5-6 خریدار نفت که به نظر جدی می‌رسند حداقل به من که کارم فروش نفت نیست مراجعه کنند.»

معاون امور بین‌الملل وزارت نفت افزود: « تا جایی که به نفت مربوط است ما یک بازار سایه پیدا کردیم و بیشتر از این نیز نمی‌خواهم توضیح بدهم چون در جنگ همه از اطلاعات همدیگر سوءاستفاده خواهند کرد. بطور کلی آنقدرها هم که به نظر می‌آید در شرایط بدی نیستیم. من بر این باور هستم که ما با تحریم با قدرت مقابله می‌کنیم و فکر می‌کنم در این زمینه موفق خواهیم شد»

  فرصت‌ها را در یابید

زمانی‌نیا که تلاش داشت در طول صحبت‌هایش بخش خصوصی را به تلاش برای یافتن فرصت‌های جدید در دوران فعلی ترغیب کند برای توضیح شرایط عنوان کرد: « به نظر می‌آید به خاطر تحریم و این موضوع که NIOC در لیست تحریمی قرار گرفته است، برای بخش خصوصی فرصت‌های بیشتری ایجاد شده باشد که به نظر می‌رسد فعالان این بخش هنوز این فرصت‌ها را کشف و پیگیری نکرده اند»

دیپلمات ارشد سابق با تاکید بر اینکه « بروز بین‌المللی» خصوصی‌های نفتی باید بیشتر باشد عنوان کرد: «این نه به این معنا نیست که خصوصی‌ها خود را به شکلی عرضه کنند که احتمال قرار گرفتن آنها در لیست تحریمی به وجود بیاید اما به این معنا است که خصوصی‌ها به این مساله توجه کنند که اگر بازار سایه‌ای برای نفت خام وجود دارد، این بازار برای تجارت فرآورده نفت، گاز و پتروشیمی نیز موجود خواهد بود»

معاون وزیر نفت در پاسخ به این پرسش که آیا بر این باور است که خصوصی‌های نفتی تاکنون از فرصت‌ها برای «بروز بین‌الملل» بهره نبرده‌اند عنوان کرد: «به نظرم تاکنون از این فرصت‌ها استفاده شده اما این فرصت‌ها اکنون بیشتر شده و باید از آن بهره‌برداری شود»

  ترامپ به مثابه موهبت الهی

سفیر پیشین ایران در مالزی که برای سال‌ها در زمینه روابط خارجی فعالیت می‌کرد در خصوص تحلیل خود از آینده سیاست‌های ترامپ در قبال ایران عنوان کرد: «به نظر می‌رسد با توجه به اینکه اکنون مجلس در امریکا در دست دموکرات‌ها و سنا در دست جمهوری‌خواه‌ها است سرگرمی‌های داخلی آقای ترامپ افزایش پیدا کند. این بدین معنا نیست که سیاست خارجی او برای ما تسهیل می‌شود بلکه احتمالا مثلا کمتر می‌تواند در توییتر فعالیت داشته باشد و در مورد ایران توییت کند»

او درباره تاثیر ترامپ بر چهره و وجهه امریکا عنوان کرد: « خیلی‌ها اعتقاد دارند انتخاب آقای ترامپ از نظر اروپا و از نظر کشورهای در حال توسعه که مستقیما با او درگیر نیستند، موهبت خفیه الهی بوده است به این معنا که قدرت امریکا را رو به افول ببرد. در اروپا نگاهی که همه سران کشورها که به ریاست‌جمهوری امریکا دارند فاقد احترام سابق است. آن نفوذ سیاسی که امریکا در دنیا اعمال می‌کرد و اروپا آن را پذیرفته بود رو به افول است. کسی به دونالد ترامپ آن طور که در شان رییس‌جمهوری است که به قول خودشان «رهبر جهان آزاد» باشد نگاه نمی‌کند.»

عضو سابق تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای در دولت هشتم و دولت یازدهم در مورد موضع اروپا در این زمینه گفت: «اروپا به این نتیجه رسیده است که لازم است مستقل‌تر باشد. در دنیا اکنون از یک تغییر زیربنایی از روابط امریکا و اروپا که در حال شکل‌گیری است صحبت می‌شود. تغییری که کشورهای در حال توسعه از چارچوب آن منتفع خواهند شد»

زمانی‌نیا که پیشتر نیز در یک گفت‌وگو ساز و کار مالی اتحادیه اروپا موسوم به SPV را نه مشکل‌گشا بلکه تسهیل‌گر خوانده بود با به روز رسانی اطلاعات در خصوص آن عنوان کرد: «درباره ساز و کار مالی، تماس‌ها هنوز روزانه پیگیری می‌شود، اروپایی‌ها هنوز با مشکلات نفوذ امریکا درگیر هستند اما هنوز در اروپا کسی نگفته SPV غیر ممکن است. من فکر می‌کنم زمان اندکی تا به سرانجام رسیدن آن باقی مانده است.»

او در مورد موضع ایران در قبال این ساز و کار مالی بیان کرد: « ما در ایران منتظر آن ننشستیم و کار خودمان را پیش می‌بریم، SPV حلال مشکلات نخواهد بود اما در صورت رسیدن به نتیجه که من فکر می‌کنم قابل دستیابی است به بسط روابط تجاری ما با نه تنها اروپا بلکه با سایر شرکای تجاری کمک خواهد کرد»

معاون وزیر نفت که تاکید زیادی بر لزوم توجه به بازار کشورهای همسایه از سوی خصوصی‌های ایران داشت در پایان سخنرانی‌اش در پاسخ به این پرسش «تعادل» که آیا طی سفر هفته اخیر خود با بیژن زنگنه وزیر نفت به بغددا، تغییری معنا‌دار در سیاست عراق نسبت به تجارت ایرانی‌ها در این کشور احساس کرده است عنوان کرد: «تمایلی به مقایسه سیاست فعلی عراق با گذشته ندارم اما می‌توانم این را بگویم که ما با تمام سران عراق ملاقات کردیم و همه مسوولان این کشور علاقه‌مند به ارتقای همکاری هستند.»

او در پاسخ به این پرسش که آیا با توجه به تخصص و سابقه خود این علاقه را «واقعی» تلقی می‌کند عنوان کرد: «این علاقه واقعی هست اما محدودیت‌های خودشان را نیز دارند.»

   پاسخ به مطالبات

در حالی که ایجاد نهاد «رگولاتوری» یکی از خواسته‌های اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی عنوان می‌شود، حامد سلطانی‌نژاد مدیرعامل بورس کالا که از سخنرانان همایش این اتحادیه بود با تاکید بر اینکه به نظر می‌رسد هنوز نظر واحدی از سوی خصوصی‌های این حوزه در مورد رگولاتوری ایجاد نشده است عنوان کرد: «خود سندیکاها پتانسیل تبدیل شدن به بهترین حالت رگولاتوری را دارند اما باید ابتدا معیار و ملاک واحد مشخص شود»  در این مراسم همچنین افروز بهرامی مدیرعامل صندوق ضمانت صادرات به ایراد سخنرانی پرداخت و از صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی خواست که در شرایط فعلی با انجام معاملات نقدی ریسک نکنند و ریسک خود را به صندوق ضمانت صادرات بسپارند.

سعید رفیعی‌فر دبیرکل اتحادیه صادرکنندگان در گپ و‌ گفتی در حاشیه این همایش با جمع‌بندی مسائل و مطالبات تاجران این حوزه  گفت: «ما بر این باور هستیم که شکل فعلی برخی سیاست‌گذاری‌ها مانند تعیین قیمت ارز باعث شده است برخی امتیازها در سلسله بالادست تا پایین‌دست گیر کند و به بخش خصوصی واقعی نرسد. ما شبه‌دولتی‌ها را بیشترین منتفع در این وضع می‌دانیم.»