جذب 79 درصد رشد تسهیلات 8 ماهه اخیر در تهران، نسبت تسهيلات به سپرده ها 75 درصد

اقتصاد گردان - محسن شمشیری |

 میزان سپرده بانکی در کشور از 1531 هزار میلیارد تومان در بهمن 96 به 1836 هزار میلیارد تومان در مهر 97 رسیده و 305 هزار میلیارد تومان بیشتر شده و در تهران نیز  در این مدت هشت ماهه، میزان سپرده بانکی از 894 به 1021 هزار میلیارد تومان رسیده و 127 هزار میلیارد تومان بیشتر شده و در نتیجه 41.6 درصد این میزان رشد سپرده بانکی کشور جذب تهران شده است

مانده کل تسهیلات بانک‌ها نیز بالغ بر 1385هزار میلیارد تومان بوده كه نسبت به دوره مشابه سال قبل 302هزار ميليارد تومان معادل 27.9 درصد و نسبت به پايان سال 96 معادل 126هزار ميليارد تومان يا 10.1 درصد رشد كرده و نسبت موثر سپرده قانونی معادل 2.1 درصد است

بررسي آمارهاي بانكي از وضعيت سپرده ها و تسهيلات استان هاي كشور در مهر97 نشان مي دهد كه مانده کل سپرده‌های ریالی و ارزی در پایان مهر ماه 97، به 1836هزار میلیارد تومان رسیده که نشان می‌دهد میزان سپرده‌های ریالی و ارزی از میزان نقدینگی 1693 هزار میلیارد تومانی اعلام شده در مهر ماه 97 به میزان 143 هزار میلیارد تومان بیشتر بوده  و بخش عمده اين مبلغ احتمالا در سپرده هاي ارزي قرار دارد. 

بررسی وضعیت سپرده‌ها و تسهیلات استان‌ها در مهر 97 نشان می‌دهد؛ سهم تسهیلات از سپرده‌ها در کل کشور 75.5 درصد بوده و 24.5 درصد  به عنوان سپرده قانوني و نقدينگي مورد نياز يا سقف اعتباري در بانك ها موجود بوده است.  نسبت تسهیلات به سپرده بعد از کسر سپرده قانونی نيز 84.1 درصد و در تهران معادل 98.1 درصد و در بویراحمد 15.1 درصد بوده است. به عبارت دیگر در تهران که بیش از 60 درصد منابع سپرده و تسهیلات را جذب کرده نسبت تسهیلات بالاتر از متوسط کشور است و در برخی استان های کمتر برخوردار نیز بالای 100 درصد بوده است.  

بیش از 190هزار میلیارد تومان یعنی بیش از 10.3 درصد سپرده‌ها را سپرده قانونی تشکیل داده و بیش از 261 هزار میلیارد تومان معادل 14.2 درصد نیز با عنوان سیاست سقف اعتباری، برای نقدینگی و ذخیره احتیاطی مورد نیاز در بانک‌ها در نظر گرفته شده که با مراجعه مشتری به آنها پرداخت شود. در مجموع معادل 451 هزار میلیارد تومان یا 24.5 درصد از سپرده‌ها با عنوان سپرده قانونی و سقف اعتباری و نقدینگی مورد نیاز بانک‌ها در نظر گرفته شده و بقیه سپرده‌ها یعنی 75.5 درصد به عنوان تسهیلات پرداخت شده است.

مانده كل سپرده ها با 403 هزار ميليارد تومان افزايش معادل 28.2 درصد نسبت به مهر 96 و معادل 190 هزار ميليارد تومان افزايش نسبت به اسفند 96 معادل 11.6 درصد رشد كرده  و به رقم 1836 هزار ميليارد تومان رسيده است. بيشترين مبلغ از اين سپرده ها متعلق به استان تهران با مانده 1021 هزار ميليارد تومان و كمترين آن مربوط به كهگيلويه و بويراحمد با 5 هزار ميليارد تومان بوده است. 

از سوي ديگر، مانده کل تسهیلات بانک‌ها نیز بالغ بر 1385هزار میلیارد تومان بوده كه نسبت به دوره مشابه سال قبل 302 هزار ميليارد تومان معادل 27.9 درصد و نسبت به پايان سال 96 معادل 126هزار ميليارد تومان يا 10.1درصد رشد كرده است. بيشترين مبلغ مانده تسهيلات نيز در استان تهران 906 هزار ميليارد تومان و كمترين آن در كهگيلويه و بويراحمد 4640 ميليارد تومان بوده  است. 

رشد تسهيلات در هفت ماه اول كمتر از رشد سپرده ها

 رشد  27.9 درصدي مانده تسهيلات نسبت به مهر 96 در مقايسه با رشد 28.2 درصدي مانده سپرده ها در اين مدت  کمتر بوده و درهفت ماه اول سال 97 نيز رشد 10.1 درصدي تسهيلات كمتر از رشد 11.6 درصدي مانده سپرده ها بوده است و اين نكته نشان مي دهد كه سرعت تسهيلات دهي بانك ها در  یک سال اخیر و در هفت ماه اول سال 97 در استان هاي كشور كمتر از رشد سپرده ها بوده است و بانک ها سیاست انضباطی در پیش گرفته اند تا مطالبات خود را وصول کنند. 

یعنی رشد تسهیلات بانک‌ها به میزان 0.3 واحد درصد کمتر از رشد سپرده‌ها در يكسال منتهي به مهر 97 بوده است  و در هفت ماه اول رشد تسهيلات 1.5 واحد كمتر از رشد سپرده ها بوده است. 

مقايسه سپرده ها و تسهيلات نشان می‌دهد، غول نقدینگی و پول رشد زیادی داشته است و بیش از 1750هزار میلیارد تومان نقدینگی تا پايان آذر 97 اعلام شده است و ميزان سپرده در بانک‌ها نيز نزديك به 1836 هزار ميليارد تومان در مهر 97 بوده است که از این مقدار به میزان 1385هزار میلیارد تومان تسهیلات بانکی پرداخت شده و بدهی مردم و فعالان اقتصادی به بانک‌ها نیز رشد زیادی داشته است و تا پایان سال 97 نه تنها نقدینگی و سپرده‌های بانکی از مرز 1800هزار میلیارد تومان عبور می‌کند بلکه بدهی مردم به بانک‌ها نیز افزایش داشته که البته این ارقام بزرگ، در صورت بهبود فضای کسب و کار می‌تواند در جهت رشد سرمایه‌گذاری، تولید و اشتغال به کار گرفته شود. اما در صورت رکود تورمی و چالش‌های بزرگ اقتصادی، می‌تواند به نکته‌ای نگران‌کننده برای افزایش قیمت‌ها تبدیل شود و باعث رشد مطالبات معوق خواهد شد كه اكنون رقم مطالبات معوق، مشكوك الوصول، سررسيدگذشته، خريد دين و اموال معاملات به رقم بيش از 152 هزار ميليارد تومان در مهر 97 رسيده است. 

سهم بالاي تهران از تسهيلات 10 درصد بالاتر از سهم سپرده 

بیشترین مبلغ سپرده مربوط به استان تهران با 1021 هزار میلیارد تومان بوده که معادل 55.6درصد کل سپرده‌های کشور است. کمترین رقم مانده سپرده نیز مربوط به کهگیلویه وبویراحمد معادل 5 هزار میلیارد تومان بوده است. به عبارت دیگر تهران بیش از تمام استان‌های کشور سپرده جذب کرده است و اکثر شرکت‌ها و فعالان اقتصادی ترجیح داده‌اند به دلایل مختلف پول خود را در حساب‌های بانکی در استان تهران سپرده‌گذاری کنند و همچنین بابت فعالیت‌های خود از بانک‌های تهران وام و تسهیلات بگیرند. 

بیشترین مبلغ تسهیلات نیز مربوط به استان تهران با مانده 906هزار میلیارد تومان یعنی معادل 65.4 درصد تسهیلات دریافتی کشور و کمترین مربوط به کهگیلویه وبویراحمد معادل 4663میلیارد تومان بوده است.

به عبارت دیگر استان تهران تقریبا به اندازه 9.8 واحد درصد بیش از سهم خود در جذب سپرده‌ها از پرداخت تسهیلات سهم داشته است. زیرا سهم تهران از کل سپرده‌ها نزديك به 56 درصد و سهم تهران از کل تسهیلات  بیش از 65 درصد بوده است

   نسبت تسهیلات دهی

با توجه به رقم 1836 هزار میلیارد تومان سپرده، 1385هزار میلیارد تومان تسهیلات، 1646 هزار میلیارد تومان سپرده بعد از کسر سپرده قانونی در مهر ماه 97، نسبت تسهیلات به سپرده بعد از کسر سپرده قانونی 84.1 درصد، بوده است. این نسبت در تهران معادل 98.1 درصد بوده است. نسبت تسهیلات دهی به سپرده‌ها، در کهگیلویه وبویراحمد 105.1درصد بوده است. به عبارت دیگر در برخی استان‌های کمتر برخوردار یا در استان‌هایی که ضرورت حمایت‌های اجتماعی و بانکی لازم بوده، نسبت تسهیلات به سپرده بعد از کسر سپرده قانونی بالاتر از 100درصد بوده است.

 سهم تسهیلات از سپرده ها

سهم تسهیلات از سپرده‌ها در کل کشور 75.5 درصد بوده است. به عبارت دیگر بیش از 190هزار میلیارد تومان یعنی بیش از 10.3 درصد سپرده‌ها را سپرده قانونی تشکیل داده و بیش از 261 هزار میلیارد تومان معادل 14.2 درصد نیز با عنوان سیاست سقف اعتباری، برای نقدینگی و ذخیره احتیاطی مورد نیاز در بانک‌ها در نظر گرفته شده که با مراجعه مشتری به آنها پرداخت شود. در مجموع معادل 451 هزار میلیارد تومان یا 24.5 درصد از سپرده‌ها با عنوان سپرده قانونی و سقف اعتباری و نقدینگی مورد نیاز بانک‌ها در نظر گرفته شده و بقیه سپرده‌ها یعنی 75.5 درصد به عنوان تسهیلات پرداخت شده است.

  نسبت موثر سپرده قانونی معادل 2 درصد

از سوی دیگر، به گفته کارشناسان شبکه بانکی، با توجه به 190هزار میلیارد تومان رقم اسمی سپرده قانونی در مهر 97، و همچنین رقم بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی که در مهر 97 به رقم 150 هزار میلیارد تومان رسیده رقم واقعی سپرده قانونی 40هزار میلیارد تومان است و لذا نسبت موثر سپرده قانونی پس از کسر بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در پایان مهر 97 معادل 2.1 درصد بوده است زیرا عملا معادل 40 هزار میلیارد تومان سپرده قانونی موثر وجود داشته که سهم آن از کل سپرده‌های کشور به میزان 1836 هزار میلیارد تومان، معادل 2.1 درصد بوده است.

 نسبت 84.1 درصدی تسهیلات به سپرده بعد از کسر سپرده قانونی

 همچنین نسبت تسهیلات به سپرده‌ها بعد از کسر سپرده قانونی در مهر 97 معادل 84.1 درصد بوده که نسبت به اسفند 96 با رقم 85.4 درصد به میزان 1.3 واحد درصد کاهش نشان می‌دهد. این رقم نسبت به سهم 84 درصدی مهر 96 نیز در این یکسال معادل 0.1 واحد درصد نسبت تسهیلات افزایش یافته و تمایل بانک‌ها به پرداخت تسهیلات در مقایسه با رشد و ظرفیت سپرده‌ها با روندی باثبات همراه بوده است.

  نسبت تسهیلات 98 درصدی در تهران

 این نسبت تسهيلات به سپرده بعد از كسر سپرده قانوني در تهران در مهر 97 به 98.1 درصد، و در اسفند 96 98درصد  بوده که از میانگین کشوری 84.1 درصدی بالاتر است و نسبت به رقم 89 درصد در بهمن 96 به میزان 9 واحد درصد بیشتر شده است. یعنی در هشت ماه اسفند 96 تا مهر 97 اتفاق خاصی در میزان رشد تسهیلات و نسبت تسهیلات دهی در تهران رخ داده که احتمالا متاثر از سیاست‌های بازار ارز و طلا بوده است. تغییر شدید این شاخص در این هشت ماه، پایین بودن سهم تهران از سپرده‌ها در مقایسه با افزایش سهم تهران از رشد مانده تسهیلات کشور و همچنین نسبت بالای تسهیلات به سپرده بعد از کسر سپرده قانونی به میزان 98 درصد، می‌تواند سه دلیل عمده داشته باشد. 

جذب 79 درصد رشد مانده تسهیلات در تهران 

دلیل اول رشد مانده تسهیلات در استان تهران است که از رقم 721 هزار میلیارد تومان در بهمن به 906هزار میلیارد تومان در مهر 97 رسیده و 185 هزار میلیارد تومان بیشتر شده  در حالی که در کل کشور از 1152 به 1385 هزار میلیارد تومان رسیده و 233 هزار میلیارد تومان بیشتر شده و د رنتیجه معادل 79.4 درصد افزایش تسهیلات در این 8 ماه جذب تهران شده است. از سوی دیگر میزان سپرده بانکی در کشور از 1531 هزار میلیارد تومان در بهمن 96 به 1836 هزار میلیارد تومان در مهر 97 رسیده و 305 هزار میلیارد تومان بیشتر شده و در تهران نیز  در این مدت، میزان سپرده بانکی از 894 به 1021 هزار میلیارد تومان رسیده و 127 هزار میلیارد تومان بیشتر شده و در نتیجه 41.6 درصد این میزان رشد سپرده بانکی کشور جذب تهران شده است.

در نتیجه سهم تهران از 62.6 درصد مانده تسهیلات کل کشور در بهمن 96 به 65 درصد در مهر 97 افزایش داشته و رشد تسهیلات دهی در اسفندماه در تهران به هر دلیلی بسیار بالا بوده است.

دلیل دوم آن است که به دلیل سیاست‌های فروش اوراق سپرده ریالی با نرخ 20 درصد به دلیل التهاب بازار ارز و خروج بخشی از سپرده‌ها از بانک‌های تهران برای خرید وفروش ارز و... جذب سپرده در بانک‌های تهران در مقایسه با رشد نقدینگی کشور کمتر بوده است. آمار نشان می‌دهد که از معادل 114 هزار میلیارد تومان رشد سپرده‌های کشور در اسفند، سهم تهران تنها 25 هزار میلیارد تومان بوده و مانده سپرده‌های تهران تنها 25 هزار میلیارد تومان در اسفند 96 بیشتر شده است.

در نتیجه سهم تهران ازمانده سپرده‌های کل کشور نیز از 58 درصد در بهمن به 56 درصد در مهر کاهش داشته است. این افزایش سهم از تسهیلات و کاهش سهم از سپرده‌ها، باعث شده که نسبت تسهیلات به سپرده‌ها در استان تهران بعد از کسر سپرده‌های قانونی به‌شدت رشد کرده و به 98 درصد برسد که نشان می‌دهد سیستم بانکی در 8 ماه اسفند تا مهر به هر دلیلی ترجیح داده که نسبت تسهیلات و سپرده‌ها در شبکه بانکی تهران تغییر قابل توجهی داشته باشد و از 89 درصد در بهمن به 98 درصد در مهر برسد. سهم تهران از کل سپرده‌های کشور به 56 درصد کاهش داشته است در حالی که سهم تهران از تسهیلات به رقم قابل توجه 65 درصد افزایش داشته و سهم تهران از مانده تسهیلات بيش از 9 واحد درصد بیش از سهم تهران ازمانده سپرده‌ها شده است.

  نسبت تسهیلات به سپرده‌ها

اگر به اعداد بهمن ماه و اسفند و مهر توجه کنیم، سپرده‌های استان تهران از رقم 894  در اسفند ماه به1021 هزار میلیارد تومان در مهر رسیده و سهم آن از کل سپرده‌های کشور نیز از 58 درصد به 56 درصد کاهش داشته است. براین اساس مشخص است که با وجود رشد سپرده‌ها و نقدینگی کشور در اسفندماه، سهم استان تهران و رقم رشد سپرده‌های تهران کمتر از رشد سپرده‌های کشور بوده و احتمالا بخشی از سپرده‌های تهران در بازار ارز و طلا و خودرو و... در حال گردش است. گزارش‌های اخیر از سهم بالای تهرانی‌ها در سپرده‌ها و تسهیلات موسسات غیرمجاز نیز نشان می‌دهد که تمایل به سفته بازی، سوداگری و گردش پول در بازارهای با سود بالاتر از بانک‌ها در تهران بیش از سایر نقاط کشور است و همین موضوع می‌تواند عامل عمده‌ای در تغییرات اساسی در سهم استان تهران از سپرده‌ها، تسهیلات و نسبت تسهیلات باشد. بنابراین می‌توان برآورد کرد که بخشی از نقدینگی یا سپرده‌ها به جای جذب بانک‌ها به بازار اوراق سپرده یا خرید وفروش ارز، خودرو و... هدایت شده است.

همچنین از دی ماه 96 که وضعیت بازار ارز و سکه با التهاب شدید مواجه شد و دولت و بانک مرکزی برای مقابله با آن، پیش فروش بیش از 60 تن سکه و همچنین فروش اوراق سپرده 20 درصدی به میزان 230 هزار میلیارد تومان در اسفندماه 96 را در دستور کار قرار داد، جذب تسهیلات در استان تهران نیز به شکل قابل توجهی بالا رفته و نسبت مانده تسهیلات به مانده سپرده‌ها نیز به‌شدت رشد کرده است.

به‌طوری که میزان سپرده‌ها در تهران در دی 96 معادل 883 هزار میلیارد تومان، سپرده بعد از کسر سپرده قانونی 800 هزار میلیارد تومان، میزان تسهیلات 707 هزار میلیارد تومان بوده و نسبت تسهیلات به سپرده بعد از کسر سپرده قانونی معادل 88.3 درصد بوده است.