سپرده ريالي مبتني بر ارز با نرخ سنا؛ تفاوت تجربه قبلي سپرده ريالي مبتني برارز در سال 96 با روش جديد

اقتصاد گردان – محسن شمشيري 

شورای پول و اعتبار در جلسه عصر روز سه شنبه 18 دی ماه «مقررات مربوط به بازار متشکل معاملات ارزی » را به تصویب رساند. بر اساس این مصوبه به منظور ساماندهی و توسعه بازار شفاف، منصفانه و کارا، «بازار متشکل معاملات ارزی» تشکیل می‌شود تا ارزها در آن بصورت نقد مطابق مقررات این مصوبه و سایر مقررات مرتبط با آن در بستر الکترونیکی مورد معامله قرار گیرند.

همچنین شورای پول و اعتبار در جلسه چهارم دی ماه سال جاری دستورالعمل سپرده ريالي مبتني بر ارز را در 14 ماده و 3 تبصره مورد تصویب قرار داد. طبق این دستورالعمل حساب سپرده سرمايه‌گذاري ريالي مبتني بر ارز، نوعي حساب سپرده سرمايه‌گذاري ‌مدت‌دار خاص ريالي است به درخواست متقاضي به صورت انفرادي يا مشترک افتتاح مي‌شود. در اين نوع سپرده، بانک به عنوان وکيل سپرده‌گذار، سپرده توديع شده را براي سرمايه‌گذاري ارزی به کار مي‌گيرد. در سپرده  عنوان شده، دريافت و پرداخت وجه صرفاً به ريال است و با استفاده از ميانگين موزون نرخ اعلامي فروش نقدي ارز مندرج در سامانه نظارت ارز بانک مرکزي (سنا) در روز قبل از افتتاح حساب با ميانگين موزون نرخ اعلامي خريد نقدي ارز در سامانه نظارت ارز بانک مرکزي (سنا) در روز قبل از بستن يا برداشت حسب مورد، مقدار ارز مبنا براي درج در حساب مزبور تعيين می شود.

رییس کل بانک مرکزی  نيز در یادداشتی از جزییات جلسه شورای پول و اعتبار خبر داد و نوشت: شورای پول و اعتبار دو سازوکار مهم در خصوص ارز را به تصویب رساند. اولی مقررات مربوط به راه اندازی « بازار متشکل معاملات ارزی » و دومی نیز دستورالعمل «سپرده ریالی مبتنی بر ارز». 

همتی ادامه داد: طرح اصلاح نظام بانکی و برنامه ریزی برای استفاده از عملیات بازار باز در اعمال سیاست های پولی نیز با دقت نظر و بررسی همه جانبه در جریان است که در صورت آماده شدن عملیاتی خواهد شد.

دبیرکل کانون صرافان با بیان اینکه، بازار متشکل معاملات ارز مرجع تعیین نرخ می‌شود، گفت:کانون بانک‌های خصوصی، شورای هماهنگی بانک‌های دولتی و کانون صرافان سه رکن متشکل بازار معاملات ارزی هستند.

رضا ترکاشوند در گفتگو با ایبِنا درباره مصوبه شب گذشته شورای پول و اعتبار برای تشکیل بازار متشکل ارزی، با بیان اینکه، از مدت‌ها قبل درخواست تشکیل بازار یا اتاقی شفاف برای مشخص شدن تمامی معاملات نقدی از سوی کانون صرافان به بانک مرکزی اعلام شده بود ، افزود:  بر اساس این درخواست تمامی فرآیندهای خرید و فروش ارز در بازار از خریدار تا بانک عامل، حساب بانکی و فروشنده به صورت شفاف مشخص خواهد شد.

وی با تاکید بر اینکه این اقدام در نهایت منجر به شفافیت در کشف قیمت‌ها در بازار می‌شود، گفت: در حالی که مرجع تعیین روزانه نرخ ارز در حال حاضر مشخص نیست و محلی مجهول دارد اما روزانه نرخ ها به بازار اعلام می شود.

ترکاشوند ادامه داد:در همین حال با تشکیل بازار متشکل معاملات ارزی، قیمت‌گذاری و فعالیت شفاف و واقعی مشابه بازار سرمایه خواهد شد.

دبیرکل کانون صرافان افزود: پیش از این بازار افشار، سبزه میدان به عنوان محلی برای داد و ستد اولیه ارز و اعلام قیمت پایه در بازار بود اما با غیر قانونی شدن فعالیت این بازار و ممنوعیت اعلام قیمت هم اکنون بازار برای قیمت‌گذاری با گیجی و سردرگمی مواجه است و به طور حتم تشکیل بازار متشکل معاملات ارزی نقش مهمی در سر و سامان دادن این شرایط دارد.

ترکاشوند درباره اعضای این بازار توضیح داد که براساس مذاکرات  انجام شده در خصوص تشکیل این بازار، مقرر شد تا کانون صرافان، کانون بانک‌ها و موسسات اعتباری خصوصی و شورای هماهنگی بانک‌های دولتی سه رکن تشکیل دهنده این بازار باشند و بانک مرکزی نیز به صورت غیر مستقیم و از طریق بانک‌های عامل در بازار دخالت و به صورت مستقیم بر فعالیت‌ها نظارت داشته باشد.

وی یادآور شد: روز گذشته در شورای پول و اعتبار کلیات تشکیل بازار متشکل معاملات ارزی تصویب شد و در آینده نیز باید مذاکراتی برای جزییات آن انجام شود

دبیرکل کانون صرافان درباره واکنش صرافان درباره فعالیت این بازار، گفت: صرافان همواره از شفافیت بازار و معاملات استقبال کرده‌اند.

ترکاشوند درباره تاثیر این بازار بر دلالی ها و معاملات شبانه، اظهار داشت:به طور حتم با تشکیل این بازار تمامی سفته بازی ها در بازار کنترل خواهد شد. معاملات شبانه و روزانه تنها به دلیل نبود مرجع رسمی برای قیمت‌گذاری است. زیرا افرادی در هرات، سلیمانیه و... با صلاحدید و منافع خود قیمت ها را تعیین و قیمت در بازار تهران مشخص می‌شود اما با ایجاد این بازار قیمت از طریق مرجعی رسمی تعیین خواهد شد

  

وی گفت: مکانیزم قیمت‌گذاری در این بازار به صورت عرضه و تقاضا ی اولیه است و براساس اعلام های بعدی در بازه زمانی مشخص، قیمت تعیین می‌شود و هر صرافی می‌تواند عرضه کننده یا متقاضی اولیه باشد. همچنین قیمت‌گذاری در چارچوبی مشخص و براساس آیین نامه‌ ای که به صلاحدید بانک مرکزی منتشر خواهد شد، تعیین می‌شود.

ترکاشوند تاکید کرد: صرافان در این بازار نقش مشابه کارگزاران بورس دارند و می‌توانند به نمایندگی صادرکنندگان و شرکت‌های بزرگ در این بازار فعالیت کنند و برای آن ها خرید و فروش و معامله انجام دهند

تجربه جمع آوري نقدينگي از بازار ارز و سكه و طلا در  بهمن و اسفند سال 96 نشان داد كه  از سه روش ارائه شده از سوي بانك مركزي، استقبال مردم از پيش فروش سكه طلا و همچنين خريد اوراق سپرده ريالي 20 درصدي بسيار بالا بوده اما استقبال از اوراق سپرده ريالي مبتني برارز به نرخ روز ارز و با سود يكساله 4 و دوساله 4.5 درصد كم بوده است. 

مردم بيش از 8 ميليون سكه را پيش خريد كردند كه رقمي حدود 40 تا 60 تن طلا برآورد مي شود و همچنين بيش از 230 هزار ميليارد تومان اوراق سپرده ريالي 20 درصدي خريداري كردند، اما تمايلي به سپرده ريالي مبتني بر ارز نشان ندادند. 

در مورد سپرده ریالی مبتنی بر ارز ، گفته شده كه بانک سپرده را براي سرمايه‌گذاري ارزی به کار مي‌گيرد. دريافت و پرداخت وجه صرفاً به ريال است و با استفاده از ميانگين موزون نرخ اعلامي فروش نقدي ارز مندرج در سامانه نظارت ارز بانک مرکزي (سنا) در روز قبل از افتتاح حساب با ميانگين موزون نرخ اعلامي خريد نقدي ارز سنا در روز قبل از بستن يا برداشت حسب مورد، مقدار ارز مبنا براي درج در حساب مزبور تعيين می شود.

تجربه جمع آوري نقدينگي از بازار ارز و سكه و طلا در  بهمن و اسفند سال 96 نشان داد كه  از سه روش ارائه شده از سوي بانك مركزي، استقبال مردم از پيش فروش سكه طلا و همچنين خريد اوراق سپرده ريالي 20 درصدي بسيار بالا بوده اما استقبال از اوراق سپرده ريالي مبتني برارز به نرخ روز ارز و با سود يكساله 4 و دوساله 4.5 درصد كم بوده است. مردم بيش از 8 ميليون سكه را پيش خريد كردند كه رقمي حدود 40 تا 60 تن طلا برآورد مي شود و همچنين بيش از 230 هزار ميليارد تومان اوراق سپرده ريالي 20 درصدي خريداري كردند، اما تمايلي به سپرده ريالي مبتني بر ارز نشان ندادند. 

اما كارشناسان معتقدند كه روش فعلي سپرده ريالي مبتني بر ارز متفاوت از روش گذشته است و احتمالا موفق خواهد بود. ز يرا اولا بازار ارز با ثبات شده و نوسان ماه هاي اخير را ندارد. دوما، با توجه به توجه فعالان اقتصادي به بازار ارز در ماه هاي اخير و پيگيري نوسان نرخ ارز، سپرده گذار با سپرده گذاري بر مبناي ارز نرخ سنا، نگران زيان خود نخواهد بود. لذا مصوبه شوراي پول و اعتبار و روش جديد سرمايه گذاري ريالي در بازار ارز مبتني بر نرخ سنا، مي تواند كارايي موثرتري داشته باشد و با توجه به نرخ سود بانكي 15 درصدي كه كمتر از نرخ تورم كنوني است، احتمالا با استقبال سپرده گذاران و سرمايه گذاران مواجه مي  شود. زيرا در صورتي كه نرخ ارز در بازار سنا با افزايش نسبي مواجه شود، سودآور خواهد بود و حتي با پوشش نرخ تورم نيز جذابيت خواهد داشت و ممكن است با جذابيت و استقبال سپرده گذاران و سرمايه گذاران همراه شود.

ضمن اين كه بانك مركزي و شبكه بانكي از اين منابع براي ايجاد ثبات در گردش نقدينگي بهره خواهند برد زيرا وقتي سرمايه گذار احساس كند كه ريسك نوسان نرخ ارز را پوشش مي دهد و سرمايه خود را به صورت ارزي سپرده گذاري كرده، دليلي براي جابجايي پول از سپرده كوتاه مدت، بلندمدت، به بازار خودرو، مسكن، طلا و ارز و سكه و... نخواهد داشت.  

اما در مقابل برخي فعالان بازار ارز مي گويند كه اگرچه بانك مركزي و شوراي پول و اعتبار تمايل دارند كه به شكل هاي مختلف نقدينگي بازار ارز را مديريت كنند و به همين خاطر روي سپرده ريالي مبتني بر ارز متمركز شده اند، اما روش ارائه شده يعني نرخ سنا، به دلايل مختلف جذابيت چنداني براي رشد اين نوع سپرده گذاري ندارد. 

برخي فعالان بازار و كارشناسان و از جمله تعدادي از صادركنندگان نيز معتقدند كه  آنچه باعث كاهش نرخ ارز در شرايط كنوني  و ماه هاي اخير شده،‌ محدوديت در ميزان تقاضا از طريق جمع آوري چك هاي تضميني، سقف تراكنش 50 ميليون توماني به ازاي هر كارت، و كنترل بازار است و در حال حاضر به هر متقاضي واجد شرايط، به ازاي كارت ملي 2 هزار دلار به نرخ كانال سنا داده مي شود، اما كساني مي توانند به بازار نيما مراجعه كنند  كه براساس ثبت سفارش رسمي و مورد تاييد وزارت صنعت و معدن و تجارت،  واردات كالا داشته باشند و از نيما به نرخ روز ارز تهيه كنند. در نتيجه كساني كه نتوانند در اين چارچوب عمل كنند، عملا براي دريافت ارز بيشتر از 2 هزار دلار بايد به بازار آزاد ارز و دلالان مراجعه كنند كه نرخ هايي بالاتر از كانال 10 هزار توماني ارز مي فروشند. 

اين موضوع باعث شده كه صادركنندگان نيز  تمايلي به عرضه ارز به نرخ 8 هزار توماني نيما نداشته باشند و عملا يك چهارم صادرات در چند ماه اخير به بازار ارز بازگشته است. همچنين فروشنده ارز نيز بايد به نرخ سنا و بانك ها ارز بفروشد. در نتيجه اين موضوع باعث شده كه عده اي نرخ ارز آزاد واقعي را بالاتر ارزيابي كنند و در نتيجه تمايل به سپرده گذاري ريالي مبتني بر نرخ پايين و كنترل شده سنا از طريق محدوديت هاي مختلف تراكنش بانكي، چك تضميني و... ندارند و معتقدند كه نرخ ارز آزاد بالاتر است و نرخ سنا و نيما كنترل شده و مديريت شده است و ممكن است كه سپرده گذاري ريالي مبتني بر ارز، سود مورد انتظار آنها را حاصل نكند.

براين اساس، به نظر مي رسد كه همچنان انتشار اوراق سپرده ريالي با نرخ مشخص كه سودآوري بيشتري نسبت به نرخ كنترل شده سنا دارد، مفيد تر خواهد بود و طرح هاي دولتي، عمراني، سرمايه گذاري، شركت ها و... در سال 98 بهتر است براي تامين نقدينگي خود، به  عمليات بازار باز، اوراق بدهي دولت، اوراق مالي، خزانه، اوراق سپرده، اوراق مشاركت ... توجه داشته باشند. زيرا وقتي براي مدت حداقل سه ماه اخير، نرخ سنا در محدوده مشخصي از كانال 10 هزار توماني تثبيت شده و تمام عوامل بازار وبازيگران را مشاركت نمي دهد، در نتيجه براي سپرده گذار اين پرسش مطرح است كه سود سپرده گذاري ريالي مبتني برارز بر اساس نرخ سنا، چقدر سود خواهد داد و آيا به صرفه است كه اين نوع سپرده را خريداري كند يا بهتر است كه سپرده خود را همچنان در بانك حفظ نمايد و به صورت كوتاه مدت يا بلندمدت سپرده گذاري نمايد. 

در اين زمينه لازم است كه مسوولان بانك مركزي و شوراي پول و اعتبار، توضيحاتي را ارائه دهند تا به پرسش هاي مورد نظر سپرده گذاران پاسخ دهند و سياست سپرده ريالي مبتني بر ارز بتواند موفقيت نسبي مورد انتظار را حاصل كند.

 

روز چهارشنبه 19 دي 97 نرخ لحظه اي دلار در سامانه سنا را 10 هزار و 880 تومان و يورو را 12 هزار و 720 تومان اعلام كرد و براي روز سه شنبه نيز ميانگين مبادله شده را براي دلار 10 هزار و 927 تومان، يورو 12 هزار و 666 تومان، درهم 2 هزار و 990 تومان، يوان 1592 تومان، پوند 13هزار و 920 تومان و لير تركيه را 2هزار و 126 تومان اعلام كرد. نرخ دلار در بازار آزاد تهران 11150 تومان و نرخ دلار در بازار هرات به 10860 و نرخ درهم به 3010 تومان رسيد.

به گزارش تعادل، در بازار طلا و سكه نيز به دنبال كاهش نرخ اونس جهاني به 1280 دلار و نرخ دلار آزاد به نرخ 11150 تومان، روز چهارشنبه هر عدد سکه تمام بهار آزادی طرح جدید سه میلیون و ۷۶۸ هزار تومان و سکه طرح قدیم سه میلیون و ۶۵۱ هزار تومان معامله ‌شد. نیم سکه یک میلیون و ۹۴۰ هزار تومان قیمت دارد و قیمت ربع سکه به یک میلیون و ۲۰۶ هزار تومان و سکه گرمی به ۶۶۳ هزار تومان رسید.  هر مثقال طلای ۱۷ عیار یک میلیون و ۴92 هزار تومان و هر گرم طلای ۱۸ عیار ۳۴4 هزار و ۶۰۰ تومان در بازار دادوستد می‌شود.

در اين رابطه رییس اتحادیه فروشندگان و سازندگان طلا، جواهر، نقره و سکه تهران اعلام کرد که گرچه قیمت‌ها در بازار امروز هم روند افزایشی داشته است، اما شدت رشد آن کاسته شده و انتظار کاهش قیمت در آینده بیشتر شده است.

ابراهیم محمدولی اظهار کرد: روند و شدت افزایش قیمت‌ها در بازار طلا بسیار کمتر از روزهای گذشته بوده و نشان می‌دهد که دولت نه تنها بازار سکه و طلا را رها نکرده بلکه در حال کنترل آن است.

وی ادامه داد: رشد قیمت‌ها در بازار سکه و طلا متاثر از نرخ‌های جهانی و نرخ دلار و سایر ارزها در بازار داخلی است که به نظر می‌رسد در آینده مجددا کاهش قیمت‌ها را مشاهده خواهیم کرد.

به گفته وی، محمدولی ابراز امیدواری کرد که دولت در کنترل بازار سکه و طلا موفق شود و مردم بتوانند در ماه‌های پایانی سال نسبت به خرید طلا در بازار با خیال راحت اقدام کنند.

به دنبال افزایش امیدواری ها نسبت به مذاکرات تجاری آمریکا و چین، قیمت طلا در بازارهای جهانی امروز چهارشنبه تغییر نکرده است.

در حالی که گمانه زنی های زیادی درباره متوقف شدن روند صعودی نرخ بهره فدرال رزرو آمریکا وجود دارد، قیمت طلا با تغییر چندانی همراه نشده است.

بر اساس این گزارش قیمت هر اونس طلا به 1283 دلار رسیده که نسبت به روز قبل تغییر چندانی نداشته است.مذاکرات تجاری آمریکا و چین از روز سه شنبه آغاز شده و قرار است ادامه پیدا کند. امیدواری های زیادی وجود دارد که دو طرف به یک توافق تجاری جدید دست پیدا کنند.

این امیدواری ها موجب شده است تا شاخص سهام در بازارهای جهان برای سومین روز متوالی با افزایش روبرو شود. سخنرانی پنجشنبه جرومی پاول رئیس فدرال رزرو آمریکا می تواند تاثیر مهمی بر نوسانات قیمت کالاهای راهبردی به خصوص طلا و ارزش دلار داشته باشد.