:
كمينه:۱۴.۷۹°
بیشینه:۱۴.۹۹°
Updated in: ۰۹ فروردين ۱۴۰۳ - ۱۳:۱۴
كاهش ارزش ريال؛ 8600 برابر شدن قيمت سكه، 4 هزار برابر شدن قيمت گوشت و 1500 برابرشدن نرخ دلار

لایحه حذف چهار صفر تقدیم دولت شد؛ ريال امروز يك چهار هزارم 40 سال قبل، اصلاح ساختار را با تاخير پر هزينه مواجه نكنيد

اصلاحات ساختاري اقتصاد از حذف چهار صفر گرفته تا حذف نفت از بودجه جاري، افزايش قيمت بنزين، عدم تمركز بودجه در تهران و... واقعيت هايي است كه نبايد باتاخير همراه شود و با هر ملاحظه اي كه دولت، اصلاح ساختار را به تاخير اندازد، روزي بايد با هزينه هاي سنگين و شرايط دشوارتري آن را بپذيرد و امروز حذف چهار صفر نيز در شرايط سخت، نشان مي دهد كه بقيه سياست هاي اصلاح ساختار سياسي اقتصادي اجتماعي را نبايد با هزينه هاي سنگين و در شرايط سخت بپذيريم و از جمله بايد مشكل تهران، بنزين، بانك ها، بدهي دولت، بودجه عمراني و جاري را هر چه سريعتر اصلاح كنيم
کد خبر: ۱۲۸۸۲۶
تاریخ انتشار: ۱۶ دی ۱۳۹۷ - ۱۷:۴۸
اقتصاد گردان – محسن شمشيري 
رئيس كل بانك مركزي در نشستی که به دعوت فراکسیون ولایی مجلس براي تشريح  سیاست های پولی و ارزي دولت برگزار شده بود اعلام كردكه لایحه حذف چهار صفر از سوي بانك مركزي تقدیم دولت شده است تا با بررسي هاي بعدي، در دستور كار قرار گيرد. 
 همتي به اين نكته اساسي نيز اشاره كرده  كه يكي از مشكلات اصلي نظام بانكي و بازار پول كشور كه از موضوع بازار ارز نيز مهمتر است، مشكلات ريال و نقدينگي و پول در گردش در داخل و خارج كشور است و به همين خاطر چك پول ها را در دوبي جمع آوري كرده اند.
 اين موضوع مورد نظر رئيس كل بانك مركزي نشان مي دهد كه بعد از محدود سازي و كنترل بازار ارز از طريق سقف تراكنش ها و چك هاي تضميني و افزايش عرضه ارز صادر كنندگان و كنترل نرخ دلار در كانال 10 هزار توماني،  بخشي از مبادلات پولي و كالايي، به خصوص پولشويي و قاچاق در داخل  و خارج كشور متوجه ريال شده و به همين خاطر مبادله چك پول ها، و تراكنش هاي ريالي در داخل و خارج كشور، جايگزين مبادلات ارزي، سكه و طلا شده است  و به همين خاطر، بانك مركزي نيز به دنبال آن است كه اين بار، در كنار كنترل بازار ارز، بازار ريالي كشور را نيز ساماندهي كند و در چارچوب اصلاح نظام بانكي، به وضعيت ريال و نقدينگي در داخل و خارج كشور نيز سروسامان دهد و در نتيجه  حذف 4 صفر مي تواند تاحدودي به شناسايي مسير اسكناس و تراكنش ها كمك كند.  
 در اين راستا، حذف چهار صفر و اعتبار دادن به پول ملي و همچنين جايگزين كردن پول جديد به جاي اسكناس هاي قديمي و تبديل پول فعلي به پول جديد مي تواند ضمن كنترل بخشي از ابزارهاي معاملات و مبادلات مربوط به قاچاق، پولشويي، به پول ملي نيز اعتبار دهد و بخشي از اسكناس ها و تراكنش ها و نقدينگي را كنترل كند.

زمان مناسب براي حذف صفرها

شرايط ثبات نسبي بازار ارز و كانال 10 هزار توماني قيمت دلار ، مي تواند فرصت مناسبي براي اعتبار بخشيدن به پول ملي و حذف چهار صفر باشد. زيرا با ادامه شرايط كنوني كه هر روز 1000 ميليارد تومان خلق پول و نقدينگي در بازار بين بانكي همراه با رشد پايه پولي و افزايش بدهي دولت، بدهي بانك ها و مطالبات معوق داريم، بايد انتظار داشت كه  حجم نقدينگي به زودي از 2000 هزار ميليارد تومان عبور كرده و تورم فزاينده اي را به همراه داشته باشد و نمي توان انتظار داشت كه درآمد نفت و دلار ارزان مانند سال هاي 95- 1383، رشد نقدينگي را پوشش دهد و مانع رشد تورم شود. 
براين اساس، براي ساماندهي نقدينگي و ريال، بانك مركزي بايد هر چه سريعتر دست به كار شود و از فرصت موجود، حداكثر استفاده را داشته باشد تا به تدريج ابزارها و امكانات و اقدامات ساماندهي نقدينگي و ريال را محيا سازد. 

اصلاحات ساختاري نبايد با تاخير همراه شود 

اين كه چرا در سال هاي قبل  سياست حذف صفرها در دستور كار قرار نگرفت موضوعي است كه  البته در جاي خود قابل بررسي است و حداقل در سال هاي 95- 1392 كه دولت روحاني زمام امور اجرايي را به دست گرفت و در كنار برجام،  با سياست هاي انضباط مالي، تورم را كنترل كرد، مي توانست بهترين دوره حذف صفر و رفورم پولي باشد و البته در آن دوران، بانك مركزي با مشكلات به جاي مانده از دولت احمدي نژاد، از جمله موسسات مالي غيرمجاز، ضرورت استاندارد سازي صورت هاي مالي بانك ها IFRS، كفايت سرمايه بانك ها، رشد مطالبات معوق، بدهي دولت و بانك ها و مواجه بود و ساماندهي موسسات غيرمجاز، كاري وقت گير و مشكل ساز بود و در نتيجه ولي اله سيف رئيس كل بانك مركزي و قائم مقام ايشان بارها در برابر اين پرسش كه حذف 4 صفر چه شد، اعلام مي كردند كه به عنوان يك طرح پژوهشي در دست بررسي است اما برنامه اي براي رفورم پولي وجود ندارد. 
اين نكته نشان مي دهد كه دولت نگران بازتاب حذف صفرها بوده و يا موضوعات ديگري را با اولويت بالاتر محسوب كرده است و لذا اقدامات اصلاح ساختار مانند حذف صفر و رفورم پولي، يا افزايش قيمت بنزين به عنوان موضوعات اساسي پيگيري نشده است و اكنون كه مشكلات بي ثباتي بازار ارز و رشد فزاينده آن مطرح شده، دولت و بانك مركزي دريافته است كه مشكلات ساختاري نظام پولي كشور بايد ساماندهي شود كه يكي از آنها حذف 4 صفر و اقدامات موثر بعد از آن است. 
در هر حال، اقتصاد دانان می گویند هر گاه که اعتبار نسبی به اقتصاد بر می گردد و مردم آماده پذیرش تحولات بزرگ و مثبت هستند، سیاستمداران نباید منتظر باشند و وقت تلف کنند بلکه باید با شجاعت از این فرصت بهره ببرند و کاری که 40 سال است با تاخیر مواجه است را به نتیجه برسانند و با حذف چهار صفر، به پول ایرانی اعتبار بدهند. زيرا همان طور كه در طول تاريخ، ارزش پول ملي مظهر اقتدار دولت و حكومت محسوب مي شده و هر حاكم يا پادشاهي، به نام خود سكه ضرب مي كرد، در دوران جديد نيز رفورم پولي و ارزش دادن به پول ملي بعد از يك انقلاب يا تغيير بزرگ و با انتخاب يك نام متناسب با تاريخ ايران ضروري است و اعتبار جامعه ايران و اقتصاد ايران در تجارت جهاني به اين مهم نياز دارد كه ارزش پول متناسب با شان ملت باشد و لذا حذف چهار صفر يك ضرورت است كه مي تواند حداقل از نظر شكلي موثر باشد و به پول ملي اعتبار بدهد. 
اصلاحات ساختاري اقتصاد از حذف چهار صفر گرفته تا حذف نفت از بودجه جاري، افزايش قيمت بنزين، عدم تمركز بودجه در تهران و... واقعيت هايي است كه نبايد باتاخير همراه شود و با هر ملاحظه اي كه دولت، اصلاح ساختار را به تاخير اندازد، روزي بايد با هزينه هاي سنگين و شرايط دشوارتري آن را بپذيرد و امروز حذف چهار صفر نيز در شرايط سخت، نشان مي دهد كه بقيه سياست هاي اصلاح ساختار سياسي اقتصادي اجتماعي را نبايد با هزينه هاي سنگين و در شرايط سخت بپذيريم و از جمله بايد مشكل تهران، بنزين، بانك ها، بدهي دولت، بودجه عمراني و جاري را هر چه سريعتر اصلاح كنيم
به عقيده كارشناسان مالي، حذف چهار صفر حداقل از جهت اتلاف وقت براي وارد كردن صفرها توسط مشتريان، كارمندان بانك ها، حسابداري و... نيز موثر است و روي كل حجم پول موجود كشور و قيمت ها اثري ندارد زيرا همه شاخص ها به يك نسبت با حذف 4 صفر مواجه مي شوند، اما بانك مركزي مي تواند با جايگزيني اسكناس هاي قديمي و جديد، مسير پول هاي داخلي و خارجي، پولشويي و قاچاق و... را تاحدودي كنترل كند. 
اما در عين حال بانك مركزي بايد توجه داشته باشد كه بامحدودسازي در بازار ارز و بازار ريال، نبايد كل سيستم پولي و ارزي را از اعتبار بيندازد. زيرا اگر دسترسي به ارز و ريال كاهش يابد معامله گران يا معاملات را كاهش مي دهند كه اثر آن باعث ايجاد ركود و بيكاري مي شود و يا كالاها و ابزار ديگري را جايگزين ريال و ارز مي كنند.  

ريال امروز يك چهار هزارم 40 سال قبل

براساس آمار و شواهد و خاطرات موجود، در 40 سال اخير كاهش ارزش پول ملي از طريق نرخ برابري دلار از 7 تومان تا 10700 تومان فعلي بازار سنا يا 12 هزار تومان و 14 هزار تومان ماه هاي اخير، نشان دهنده اين واقعيت كه نرخ برابري دلار در برابر ريال معادل 1530 برابر شده است. البته نرخ دلار نيز در طول 40 سال اخير  در برابر ساير ارزها و طلا كاهش ارزش داشته و برخي كارشناسان براساس قدرت خريد دلار در سال 57 معتقدند كه نرخ برابري دلار سال 57 در برابر ريال امروز حداقل 6 هزار برابر شده است. 
قيمت سكه نيز از 420 تومان در سال 57 به 3 ميليون و 700 هزار تومان در شرايط دي 97 رسيده و در اين مدت نرخ سكه 8600 برابر شده است. 
قيمت گوشت به عنوان يك كالاي اساسي نيز از 20 تومان در سال 57 به 80 هزار تومان رسيده كه 4 هزار برابر شده است. 
براين اساس برپايه نرخ طلا و سكه و دلار يا گوشت به عنوان يك كالاي اساسي مي توان دريافت كه ارزش ريال به يك چهارهزارم تا يك هشت هزارم 40 سال پيش رسيده است. 

 افزايش عرضه ارز صادركنندگان 

همتي در اين جلسه،  با اشاره به مجموعه اقدامات بانک مركزی گفت: در حوزه ریالی و ارز، بانک مرکزی بر بازار ارز مسلط است و این نهاد روند تعادلی نرخ ارز را با تدبیر و رعایت عوامل دخیل در بازار پیش می برد و همانطور که قبلا نیز گفته ام این روند تعادلی بازار ارز نباید براساس هیجانات کوتاه مدت پیش برده شود. 
همتی باتوجه به مجموعه اقدامات در حال انجام، پیش‌بینی کرد که عرضه ارز توسط صادرکنندگان غیرنفتی شتاب بیشتری بگیرد.

صيانت از سپرده ها 

بنا به اظهارات رییس شورای پول واعتبار، مهم ترین اقدام پیش‌روی بانک مرکزی اصلاح نظام بانکی و سامان دادن به این مهم است؛ و این موضوع از حساسیت و اهمیت بسیاری برخوردار است و نباید شتابزده عمل شود.
رییس کل بانک مرکزی صیانت از سپرده های مردم و ثبات بازار پول را مهم ترین دغدغه بانک مرکزی خواند و تأکید کرد که این امر، اصل مهم بانک مرکزی در پیشبرد طرح اصلاح نظام بانکی است.
 رئيس كل بانک مركزي با اشاره به منفی شدن شاخص بهای تولیدکننده در آذر ماه که نسبت به آبان ماه 4.5 واحد درصد کاهش داشته است و نیز کاهش رشد بهای کالاها و خدمات مصرفی در ماه های آبان و آذر ابراز امیدواری کرد با ثبات ایجاد شده در بازار و روند نرخ ارز شاهد کنترل بیشتر تورم باشیم. در این جلسه، دکتر همتی در ادامه به سوالات متعدد نمایندگان در امور ارزی و اعتباری و بانکی به تفصیل پاسخ داد.

۲.۷ میلیارد دلار ارز صادراتی بلاتکلیف است

رئیس فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس با تشریح نشست این فراکسیون عنوان کرد: رئیس بانک مرکزی گزارشی از نحوه مدیریت بازار ارز و راه‌حل‌ها برای عبور از تحریم‌های اقتصادی آمریکا علیه ایران ارائه کرد.
حمیدرضا حاجی بابایی با اشاره به نشست این فراکسیون با رئیس بانک مرکزی گفت: در این نشست نمایندگان سوالات و مباحث خود را مطرح کردند و سپس رئیس بانک مرکزی ضمن پاسخ به سوالات گزارشی ارائه کرد.
عضو کمیسیون برنامه، بودجه ومحاسبات مجلس ادامه داد: در نشست فراکسیون سوالاتی چون حساب ذخیره ارزی چه وضعی دارد؟ چرا در رابطه با تورم در جامعه گزارش درستی داده نمی شود؟ در مورد نارضایتی از بانک‌ها که مردم را بشدت ناراحت کرده و موسسات بانکی که ضربه مهلکی به اقتصاد زده مطرح شده است. 
نماینده مردم همدان و فامنین در مجلس با بیان اینکه نحوه محاسبه قیمت ارز نیز مورد سوال قرار گرفت، گفت: نمایندگان تاکید داشتند که بانک مرکزی نباید تحت تاثیر دولت قرار بگیرد، از سوی دیگر نمایندگان درباره نحوه انتقال ارز و محدودیت‌هایی که وجود دارد توضیح خواستند.
وی با اشاره به اینکه مکانیزم توزیع ارز در کشور مورد سوال قرار گرفت، افزود: همچنین ارتباط نادرست با کشورهایی مانند چین، روسیه و هند مورد انتقاد قرار گرفت چرا که به نظر می‌رسد تنها رابطه با اروپا هدف قرار گرفته است، این نکته نیز یادآوری شد که به ازای حدود ۲.۷ میلیارد دلار از ارز واگذار شده برای واردات، کالایی وارد کشور نشده است.

ثبات ارزی به وجود آمده است

حاجی بابایی درادامه با اشاره به توضیحات رئیس بانک مرکزی، توضیح داد: همتی مطرح کرد که دو موضوع مهم ارز و پول در بانک مرکزی مطرح است و در حالی که مردم مشکل تورم و معیشت دارند، اما ثبات ارزی به وجود آمده است.
این نماینده مجلس با بیان اینکه ترامپ مجبور به عقب‌نشینی است، ادامه داد: ترامپ بعد از ادعای سقوط اقتصاد ایران گفته است که پول ملی ما مورد محاصره قرار گرفته است.

دولت هیچ نقشی در بالا رفتن قیمت ارز ندارد

وی گفت: همتی تاکید دارد دولت هیچ نقشی در بالا رفتن قیمت ارز ندارد، از سوی دیگر بر این باوریم که باید با کمترین هزینه بهترین نتیجه را بگیریم، اما اینکه چرا قیمت ها پایین نمی آید به دلیل چسبندگی است، با این حال همه فکر می کنند قیمت دلار دوباره افزایش پیدا می کند.
عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس با اشاره به صحبت‌های رئیس بانک مرکزی ادامه داد: از ۳۳ میلیارد دلار صادرات صورت گرفته ۷ میلیارد دلار آورده شده که ۵.۵ میلیارد دلار آن برای پتروشیمی ها است. رئیس بانک مرکزی تاکید دارد که باید حل مشکلات با بانک مرکزی هماهنگ شود که البته آنها به تنهایی نمی توانند مشکلات را حل کنند.

جلوگيري از خرید و فروش چک پول در دوبی 

حاجی بابایی اظهار داشت: به اعتقاد رئیس بانک مرکزی مشکل اساسی ما ارز نیست بلکه ریال است، بحث پولشویی و قاچاق وجود دارد، همچنین عنوان شد که جلوی چک پول‌هایی که در دوبی خرید و فروش می‌شد را گرفته‌اند.
این نماینده مجلس تاکید کرد: یکی از مشکلاتی که بانک مرکزی دارد دولتی ها و نمایندگان هستند که با مصاحبه ها تصمیمات بانک مرکزی را خراب می کنند.

امیدی به کانال اروپا نداریم

وی ادامه داد: رئیس بانک مرکزی درباره روابط بین ایران و کشورها گفت که مسیر برای چین و کره باز شده و مسیر برای برقراری رابطه با هند در حال باز شدن است، با ترکیه نیز مذاکرات خوبی صورت گرفته است. از سوی دیگر امیدی به کانال ندارند اما باید از آنها مطالبه کرد و طلبکار بود.

نماینده مردم همدان و فامنین در مجلس با اشاره به توضیحات همتی گفت: وی عنوان کرده که بحث بازار پول بسیار مهم است و حساس ترین قسمت اقتصاد کشور بانک‌ها هستند، سه نوع بانک داریم بعضی ها وضع خوبی دارند، برخی وضع خوبی ندارند و اوضاع تعدادی از بانک ها خیلی خراب است.

نقدینگی سرگردان نداریم

عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس بیان داشت: به گفته همتی نقدینگی سرگردان نداریم، هدایت نقدینگی معنا ندارد، نقدینگی ۱۷۰۰ هزار میلیارد توماني ۳۰ درصد قدرت خود را به دلیل تورم از دست داده است، به همین دلیل در نظر دارند ۴ صفر را از پول حذف کنند، که باید هر چه زودتر این تصمیم گرفته و انجام شود، حذف ۴ صفر به این معنا است که به جای ۱۰ هزار تومان گفته شود ۱۰ تومان. رئیس بانک مرکزی در این نشست تاکید داشت که اصلاح نظام بانکی را با سرعت انجام می‌دهند.

تامین سرمایه در گردش واحدهای تولیدی در اولویت بانک ها 

از سوي ديگر، در جلسه رئيس کل بانک مرکزی و جمعی از مدیران عامل بانک های دولتی و خصوصی به مشکلات تامین نقدینگی واحدهای تولیدی، با محوریت حمایت از تولید جهت حفظ اشتغال، افزایش تولید و حمایت از کالای ایرانی توجه شده است. 
همچنين ضمن مرور سهم تسهیلات پرداختی سیستم بانکی به بخش های مختلف اقتصادی تاكيد شده كه بانک ها همواره نقش پیشرو عمده را در تامین مالی بخش های تولیدی داشته اند و مدیران عامل بانک ها با توجه به سهم بالای سیستم بانکی در تامین مالی بنگاه های اقتصادی نسبت به اولویت قایل شدن در تامین سرمایه در گردش واحد های تولیدی در شرایط کنونی اعلام حمایت کردند.
 همچنین در این جلسه مقرر شد در ماه های پایانی سال موضوعاتی از قبیل اولویت قرار گرفتن تسهیلات برای سرمایه در گردش واحدهای تولیدی، گشایش اعتبار اسنادی داخلی، به منظور حمایت از تولید، اولویت قرار گرفتن تامین مالی بنگاه های  پیشتاز و موثر در زنجیره تولید، اعطای تسهیلات و تامین مالی بنگاه ها  با محوریت افزایش سهم تولید، مورد توجه بانک ها قرار گیرد.

بازگشت ارز حاصل صادرات 

از سوي ديگر، در جلسه هم اندیشی رییس کل بانک مرکزی با هیات رییسه و اعضای اتاق بازرگانی ایران با محوریت بازگشت ارز حاصل از صادرات، همتي با تأکید بر بازگشت ارز حاصل از صادرات به کشور گفت: اگر صادرکنندگان ارز حاصل از صادرات بیشتری را به سامانه نیما عرضه کنند به تبع، شاهد تعادل بيشتر نرخ ارز در بازار خواهیم بود و اینگونه بخش خصوصی به رونق تولید نیز کمک کرده است.
رییس کل بانک مرکزی با بیان اینکه هدف مشترک ما باید ایجاد رفاه برای مردم باشد، گفت که همه ما در بانک مرکزی و بخش خصوصی در یک کشتی هستیم؛ اما از طرفی بانک مرکزی مسئول سیاست های ارزی کشور است و باید در مقابل هشتاد و دو میلیون جمعیت ایرانی پاسخگو باشد و البته هدف مشترک همه ما باید رفاه مردم باشد که این امر از هر اولویتی مهم تر است.
به گفته رییس شورای پول و اعتبار، ارز حاصل از صادرات نفتی به کالاهای اساسی و استراتژیک اختصاص می یابد و از این رو برای تأمین ارز وادرات دیگر نیازهای مردم، باید از ارز حاصل از صادرات استفاده کرد. لذا ضروری است که صادرکنندگان برای رفاه مردم به میدان بیایند و ارزشان را به چرخه اقتصادی بازگردانند.
بنا به اظهارات رییس کل بانک مرکزی، اهداف این بانک در مقابل صادرکنندگان قرار ندارد، بلکه بانک مرکزی همواره بخش خصوصی را در کنار خود می بیند و به دنبال افزايش توليد است تا در نهایت به رفاه عمومی مردم و رونق اقتصادی دست یابیم.
همچنین در این جلسه معاون ارزی بانک مرکزی درخصوص سیاست های ارزی این بانک در قبال صادرکنندگان گفت: برای صدور دستورالعمل های ارزی، ابتدا با فعالین اقتصادی مشورت های لازم به عمل آمده است و البته در این راه همواره شفافیت اولویت بانک مرکزی بوده است.
پناهی اهداف تولیدکنندگان و صادرکنندگان را در راستای اهداف بانک مرکزی ارزیابی و عنوان کرد که صادرکنندگان در طول 9 ماه اخیر حدود ٢٩ میلیارد یورو صادرات داشتند و حدود ٢٢ میلیارد یورو از طریق بانک مرکزی و حدود ٧ ميليارد يورو از طريق سامانه نیما برای واردات ارز تأمین شده که این امر نشان از حمایت بانک مرکزی از صادرکنندگان و تولیدکنندگان دارد.
به گفته معاون ارزی بانک مرکزی، این بانک از پیشنهادات و راهکارهای صادرکنندگان استقبال می کند، ‌چراکه این گونه ارز حاصل از صادرات به چرخه اقتصادی کشور باز می‌گردد و البته در این راه بانک مرکزی نیز به برنامه های توسعه ای صادرکنندگان کمک می کند.