معرفي بانك هاي برتر اسلامي ايران و حوزه خليج فارس
بانك هاي ملت، صادرات، ملي، تجارت، مسكن، پاسارگاد در صدر بانك هاي برتر اسلامي منطقه
بانك هاي ايراني در كنار بانك هاي كشورهاي اسلامي حوزه خليج فارس، درخشش خاصي در آمار و سهم از بازار دارايي ها، سپرده ها، تسهيلات بانكداري اسلامي در جهان دارند
اقتصاد گردان - احسان شمشيري
افزایش سهم و گردش مالي صنعت مالی اسلامی در سال های اخیر با روند آرامی همراه بوده است اما به طور کلی رشد این صنعت همچنان از رقبای متعارف آن جلوتر است. این نرخ سریع رشد که در بانکداری اسلامی مشاهده میشود با افزایش تقاضا در میان مسلمانان، رشد درآمدهای نفتی در کشورهای خاورمیانه و جذابیت خدمات مالی شریعت مدار برای سرمایه گذاران غیر مسلمانی که به دنبال فعالیت های بانکداری اخلاقی هستند، قابل استناد است.
در حال حاضر، بانکداری اسلامی با فعالیت در کشورهای مسلمان و غیر مسلمان، بخش چشم گیری از چشم انداز جهانی اقتصادی را شکل می دهد و ایران، مالزی، عربستان و امارات متحده عربی بیشترین دارایی های منطبق بر شریعت را تشکیل می دهند. در حالی که کشورهای خاورمیانه مرکز اصلی این نوع بانکداری هستند، اما بانکداری اسلامی طرفدارانی نیز در اروپا و آمریکا دارد.
به طوری که براساس آمار پایگاه داده ای بنک اسکوپ در انگلیس، میزان تسهیلات بانکی و دارایی های مبتنی بر قوانین شرع اسلام به ترتیب به بیش از ۲ میلیارد دلار و ۵ میلیارد دلار افزایش یافته است و هر سال نیز با رشدی حدود ۱۰ درصدی روبرو بوده است.
گسترش و رونق بانکداری اسلامی در میان کشورهای اسلامی از یک سو و تقاضای کشورهای غربی مبنی بر تطابق قوانین بانکداری آنها با قوانین اسلامی نیز از سوی دیگر، رشد چشمگیر این نوع نظام بانکی را رقم زده است. بررسی عملکرد بانک های اسلامی نشان می دهد بخش اقتصادی مالزی می کوشد با تاکید بر اجرای شدید حمایت نظارتی، ساخت شاخص، بکارگیری بانک های سنتی و تأسیس مؤسسات مالی حمایتی به عنوان یک قطب منطقه ای در این عرصه شناخته شود.
اندونزی، تایلند و سنگاپور نیز از دیگر کشورهایی هستند که بخش اقتصاد و بانکداری اسلامی خود را گسترش داده اند. به این ترتیب اهمیت بانک های اسلامی اکنون به یک امر واقعی و انکارناپذیر در حوزه بانکداری و اقتصاد بین الملل بویژه پس از وقوع بحران اقتصادی در جهان، تبدیل شده است و بدون تردید آنچه در بانکداری اسلامی مدنظر است، کارآمدی بانکداری بدون ربا بعنوان یکی از ابزارهای اقتصاد اسلامی است که با حرام دانستن بهره رایج در سیستم بانکداری غربی، سود حلال بر مبنای آموزه های دینی را جایگزین کرده است.
برای معرفی برترین بانک های اسلامی از نظر شاخص های مهم مالی در سال ۲۰۱۶،. از میان بیش از ۲۰۰ بانک اسلامی موجود، می توان به ۸ بانک برتر اسلامی جهان در کنار بانک های ایرانی از جمله بانک الراجحی عربستان، خانه مالی کویت، بانک اسلامی ابوظبی، بانک اسلامی دیی، بانک اسلامی قطر، مای بانک اسلامی برهاد مالزی، بانک رایان قطر و بانک آليمای عربستان اشاره کرد.
برر سی شاخص های مالی در میان بانک های اسلامی نشان میدهد که بانک الراجحی، بانک ملی و ملت به ترتیب بیشترین سهم را از کل دارایی های بانک های اسلامی دارا هستند. بر اساس شاخص های مورد نظر بانک الراجحی عربستان و بانک های ایرانی نسبت به سایر بانکهای اسلامی از رتبه بهتری برخوردار می باشد. بانک الراجحی ، بانک اسلامی دبی و خانه مالی کویت به ترتیب بیشترین سهم را از کل سرمایه در بانکهای اسلامی در سال ۲۰۱۶ به خود اختصاص داده اند. از نظر میزان تسهیلات نیز بانکهای الراجحی ، مای بانک برهاد و ملت به ترتیب مقام های اول تا سوم را در مقایسه سایر بانک ها به خود اختصاص می دهند.
بانکداری اسلامی پس از بحران مالی در جهان با داشتن ویژگی هایی از جمله ممنوعیت انجام معاملات ربوی، تأکید بر قراردادهای واقعی و برقراری ارتباط میان بخش پولی و بخش واقعی اقتصاد توانسته است جایگزین مطمئن و خوبی برای بانکداری متعارف باشد و تمایل به آن در کشورهای مختلف جهان از جمله کشورهای مسلمان و غیر مسلمان نیز به سرعت در حال افزایش می باشد.
در حال حاضر، بانکداری اسلامی صنعتی رو به رشد محسوب شده و و ایران، مالزی، عربستان و امارات متحده عربی به ترتیب بیشترین دارایی های منطبق بر شریعت را به خود اختصاص می دهند. با توجه به توسعه ایده بانکداری اسلامی و ضرورت پایش مستمر وضعیت این صنعت، گزارش حاضر تلاش می کند با ارائه تصویری جامع از صنعت بانکداری اسلامی در جهان به بررسی تغییرات و تحولات اخیر در این صنعت بپردازد. لازم به ذکر است، اطلاعات و داده های این گزارش از پایگاه داده های بنکاسکوپ (Bankscope) به عنوان یکی از معتبرترین منابع اطلاعاتی بانکداری، استخراج و مورد استفاده قرار گرفته است. این پایگاه شامل اطلاعات جامعی از بانک ها در سراسر جهان بوده و امکان بررسی هر بانک را به طور جداگانه و یا در مجموعه ای از بانک ها با ویژگی خاص، به صورت گسترده فراهم می آورد.
نظام بانکداری اسلامی ریشه در ایدئولوژی و ارزش های اقتصاد اسلامی دارد و تحقق آن مستلزم استقرار عدالت اقتصادی و اجتماعی و نیز توزیع عادلانه درآمد و ثروت در جامعه است. بنابراین، منظور از بانکداری اسلامی نوعی الگوی خاص یا تعدیل شده ای از بانکداری متعارف است که در آن تلاش می شود تمامی روابط و مناسبات، سازگار با شریعت و فقه اسلامی و در راستای اهداف اساسی نظام اقتصادی اسلامی مانند عدالت و اخلاق تنظیم گردد. لذا اگر مولفه اصلی بانکداری اسلامی، حذف ریا از تمامی عملیات بانکی و انطباق عملیات بانکی با موازین شرعی فرض شود، در آن صورت، استفاده از عقود اسلامی، مشخص بودن مسیر مصرف منابع و نظارت بر عملیات بانکی را می توان از ویژگی های بانکداری اسلامی برشمرد
در بانکداری متعارف یک رابطه مستقیم بین بانک و مشتری و گیرنده تسهیلات وجود دارد و به واسطه وجود همین رابطه مستقیم، رابطه قرض دهنده و قرض گیرنده به وجود می آید، اما در بانکداری اسلامی وجوه سپرده گذاران طبق موازین شرعی و حقوقی و در قالب عقود معین سرمایه گذاری می شود ، در چارچوب چنین فضایی، اهداف نظام بانکداری اسلامی به استقرار نظام پولی و اعتباری بر مبنای حق و عدل (با ضوابط اسلامی) به منظور تنظیم گردش صحیح پول و اعتبار در جهت سلامت و رشد اقتصادی کشور ، فعالیت در جهت تحقق هدفها و سیاست ها و برنامه های اقتصادی دولت با ابزارهای پولی و اعتباری، ایجاد تسهیلات لازم برای گسترش تعاون عمومی و قرض الحسنه از طریق جذب و جلب وجوه آزاد، اندوخته ها، پس انداز ها، سپرده ها و بسیج و تجهیز آنها برای تأمین شرایط و امکانات کار و سرمایه گذاری ، حفظ ارزش پول و ایجاد تعادل در موازنه پرداخت ها و تسهیل مبادلات بازرگانی، تسهیل در امور پرداخت ها و دریافت ها و مبادلات و معاملات و سایر خدمات که به موجب قانون بر عهده بانک محذاشته میشود.
بانکداری اسلامی پس از بحران مالی در جهان با داشتن ویژگی هایی از جمله ممنوعیت انجام معاملات ربوی، تأکید بانکداری اسلامی پس از بحران مالی در جهان با داشتن ویژگی هایی از جمله ممنوعیت انجام معاملات ربوی، تأکید بر قراردادهای واقعی، توزیع ریسک سرمایه گذاری، برقراری ارتباط میان عرضه پول و بخش واقعی اقتصاد و محدودیت فعالیتهای سفته بازی در نظام بانکداری اسلامی به عنوان جایگزین مطمئن و مناسبی برای بانکداری متعارف مطرح شده است و تمایل به آن در کشورهای مختلف جهان از جمله کشورهای مسلمان و غیر مسلمان اروپا، کانادا، انگلیس و آمریکا) نیز در حال افزایش است، اطلاق مي شود.
بر اساس آخرین اطلاعات و آمار بدست آمده، ارزش کل دارایی های بانک های اسلامی از ۱۶۰ میلیون دلار در سال ۲۰۱۲ به 3.1 تریلیون دلار در سال ۲۰۱۶ افزایش داشته است و پیش بینی ها نشان می دهد که صنعت تأمین مالی اسلامی با روند رو به رشدی همراه بوده و و از نظر بزرگی در جهان رشدیدو برابری خواهد داشت. این در حالی است که تعداد بانک های اسلامی عامل در کشورهای شورای همکاری خلیج فارس pGCC در سال ۲۰۱۶، به ۳۵ بانک می رسد که نزدیک به 800 میلیارد دلار سرمایه بر اساس شریعت اسلامی را در اختیار دارند و با دارایی حدود 500 میلیارد د دلار، 3۶ درصد از کل دارایی های بانکداری اسلامی را به خود اختصاص داده است.
سهم برترين بانكهاي اسلامي از نظر شاخص دارايي، سرمايه، درآمد ، سپرده، تسهيلات در سال 2016 ( درصد)
|
بانك |
كل دارييها |
بانك |
درآمد خالص |
بانك |
سپرده ها |
بانك |
سرمايه |
بانك |
خالص تسهيلات |
|
بانك الراجحي |
8.8 |
بانك الراجحي |
16.3 |
بانك الراجحي |
8.9 |
بانك الراجحي |
11.4 |
بانك الراجحي |
9.0 |
|
بانك ملي |
5.8 |
بانك اسلامي دبي |
8.3 |
بانك ملي |
6.2 |
بانك اسلامي دبي |
6.1 |
ماي بانك اسلامي برهاد |
8.2 |
|
بانك ملت |
5.5 |
بانك البركه |
7.2 |
بانك ملت |
5.6 |
خانه مالي كويت |
5.5 |
بانك ملت |
5.9 |
|
خانه مالي كويت |
5.2 |
بانك اسلامي قطر |
4.4 |
خانه مالي كويت |
5.3 |
بانك اسلامي قطر |
4.5 |
بانك ملي |
5.3 |
|
بانك اسلامي دبي |
4.6 |
رايان قطر |
4.3 |
بانك صادرات |
4.9 |
بانك آليما |
4.2 |
بانك مسكن |
4.8 |
|
بانك صادرات |
4.4 |
بانك اسلامي ابوظبي |
4 |
ماي بانك اسلامي برهاد |
4.5 |
بانك ملي |
3.6 |
بانك صادرات |
4.8 |
|
ماي بانك اسلامي برهاد |
3.9 |
خانه مالي كويت |
4 |
بانك اسلامي دبي |
4.3 |
بانك اسلامي ابوظبي |
3.5 |
بانك اسلامي دبي |
4.7 |
|
بانك اسلامي قطر |
3.7 |
بانك آليما |
3 |
بانك مسكن |
3.6 |
رايان قطر |
2.9 |
خانه مالي كويت |
4.6 |
|
بانك مسكن |
3.6 |
بانك پاسارگاد |
2.9 |
بانك اسلامي قطر |
4 |
راكيات مالزي |
2.8 |
بانك اسلامي قطر |
4 |
|
بانك تجارت |
3.4 |
راكيات مالزي |
2.7 |
بانك تجارت |
3.4 |
بانك پاسارگاد |
2.7 |
بانك اسلامي قطر |
3.2 |
|
ساير بانك ها |
51.1 |
ساير بانكها |
42.7 |
ساير بانكها |
49.4 |
ساير بانكها |
52.8 |
ساير بانكها |
45.5 |
