حراج طلای سرخ ایران برای خارجی‌ها
تلاش برای راه‌اندازی بورس بین‌المللی زعفران، عرضه طلاي سرخ در بورس کالا یک اقدام ملی است
مسوول امور زعفران سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی معتقد است کشوری که نزدیک به ۹۰ درصد یک محصول را تولید می‌کند باید تعیین‌کننده قیمت در جهان باشد که این امر تنها با بورس کالا امکان پذیر است
اقتصاد گردان- بازار زعفران ایران، یکی از قدیمی‌ترین و استراتژیک‌ترین بازارهای کالای کشاورزی کشور است. این محصول که به دلیل ارزندگی والای آن، به طلای سرخ نیز معروف است جامعه کشاورزی بالغ بر 120 هزار نفر را شامل می‌شود و در سبد تولیدی آنها، حجم 500 گرم تا 50 کیلوگرم نیز مشاهده می‌شود. البته در زمان برداشت محصول، به دلیل آنکه قیمت‌ها به یک‌باره نزولی نشود، کشاروزان عرضه محصول به بازار را به صورت قطره چکانی و در مواقع لزوم عرضه می‌کردند. البته در همان بازار سنتی نیز پیش فروش و سلف فروشی هم دیده می‌شد.
بررسی آخرین آمارها گواه آن است که ایران با تولید بیش از ۸۸درصد زعفران دنیا مقام اول تولید زعفران جهان را در اختیار گرفته و همچنان سهم زعفران صادراتی ایران ۹۶ درصد از بازارهای جهانی زعفران کل دنیا در سال گذشته بوده است.
حال که زعفران در تالارهای معاملاتی بورس کالا حضور دارد و از خرداد ماه سال جاری، معاملات آتی نیز به آن اضافه شده و در واقع امکان سرمایه‌گذاری را در این بازار ایجاد کرده، رونق بازار ثانویه زعفران نسبت به قبل روند رو به افزایش داشته است.
تا پیش از این، محصول زعفران توسط واسطه‌ها بر سر مزرعه و از کشاورز خریداری و معمولا در این فرآیند، قیمتی پایین‌تر از قیمت بازار به کشاورز پیشنهاد می‌شد و به این ترتیب واسطه‌ها علاوه بر سودی که از نگهداری و فروش کالا عایدشان می‌شد از حق کشاورز نیز به نفع خود استفاده می‌کردند. اما با معامله زعفران به صورت گواهی سپرده، تعیین‌کننده قیمت، میزان تقاضا در بازار خواهد بود؛ در واقع با افزایش تعداد بازیگران، قیمت خریداری شده محصول از کشاورز به قیمت واقعی خود نزدیک‌تر شده و سهم واسطه‌گران در این بخش کاهش پیدا می‌کند، بنابراین عرضه زعفران در بورس کالا و راه‌اندازی معاملات گواهی سپرده کالایی برای آن قطعا با منافع عده‌ای سازگار نیست.
فرشید منوچهری، دبیر شورای ملی زعفران ایران در این رابطه به «تعادل» گفت: آنچه اکنون مهم به نظر می‌رسد، این است که بورس بتواند با نظارت جدی، عملکردهای شفاف قیمت‌گذاری را تقویت کند. بنابراین اگر در فرایند قیمت‌گذاری پایه در بازار آتی، وزارت جهاد کشاورزی دخالت کند و این قیمت را به صورتی که بیانگر شرایط بازار باشد، تعیین کند، می‌توان به توسعه این بازار امید داشت.
در همین زمینه حسین شیرزاد، معاون وزیر جهاد کشاورزی و مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی کشور معتقد است که زعفران ایرانی، کالایی صادرات محور است و نیاز به بازار مدرن و محصول استاندارد دارد، لذا اگر قیمت زعفران از حد متعارف و منصافه پایین‌تر باشد تولیدکنندگان داخل کشور دچار زیان شده و تولید این محصول را رها می‌کنند.
به گفته معاون وزیر جهاد کشاورزی، سازمان مرکزی تعاون روستایی در سال زراعی ۱۳۹۶-۱۳۹۷ سعی کرده تا با مدرن کردن بازار زعفران (بازار فیزیکی، گواهی سپرده کالایی و بازار بورس آتی) و استاندارد‌سازی محصول کمک شایانی به صادرات طلای سرخ کند به‌گونه‌ای که بر اساس گمانه‌زنی‌های دفتر بازرگانی سازمان تعاون، بیش از۲۵۰ تن زعفران به ارزش تخمینی بیش از ۳۵۲ میلیون دلار زعفران از کشور به بازارهای بین‌المللی با متوسط قیمت کیلویی حداقل ۹۷۰ دلار و حداکثر ۱۳۰۰دلار صادر شده است.
مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی کشور اذعان داشت: در سال ۹۶قیمت زعفران به‌شدت کاهش یافت و به کمتر از کیلویی ۳ میلیون تومان رسید تا جایی که سازمان مرکزی تعاون روستایی به نمایندگی از وزارت جهاد کشاورزی با هدف حمایت از تولیدکنندگان ناچار به خرید حمایتی زعفران شد و قریب به۶۷ تن زعفران درگریدهای نگین، شبه نگین، پوشال مرغوب و پوشال معمولی را خریداری کرد.
دراین سال، رصد قیمت بازارهای جهانی و ارزش ذاتی محصول زعفران در مقایسه با سایر محصولات مبنای قیمت‌گذاری زعفران‌های خریداری شده گردیده و کل زعفران به صورت شفاف در تابلوی بورس کالا برای مصارف داخلی و صادرات عرضه شد و در مراحل پایانی عرضه زعفران، سطح قیمت به‌گونه‌ای تنظیم شد که مبنای درستی برای محصول جدید کشاورزان باشد.
وی افزود: به‌عبارت دیگر پایه‌گذاری صحیحی از قیمت کف انواع زعفران تولیدی در مناطق مختلف کشور برای سال پیش‌روی فراهم آید. رصد قیمت‌ها در بازار حکایت از آن دارد، قیمت این محصول به دلیل توان ذخیره‌سازی، آهنگ ملایم عرضه زعفران نو توسط کشاورزان و نیز استمرار عطش بازار، در ادامه قیمت‌های عرضه شده زعفران در سال قبل بوده است.
استقبال سرمایه‌گذاران از شهریور
حسام معصومی، کارشناس کالایی کارگزاری سهم آشنا در گفت‌وگو با «تعادل» در خصوص میزان استقبال سرمایه‌گذاران از بازار آتی و گواهی سپرده زعفران اظهار کرد: هم‌اکنون معاملات زعفران در بازار آتی زعفران و همچنین گواهی زعفران، افزایش چشمگیری پیدا کرده است.
در واقع بهتر است بگوییم در اوایل کار این بازارها، به دلیل جدید بودن و ناشناخته بودن آن، استقبال چندان مناسبی مشاهده نمی‌شد، اما پس از سررسید شهریور ماه که تعهدات به موقع انجام شد، سرمایه‌گذاران زیادی به سمت این بازار آمدند.
وی افزود: هم‌اکنون در بازار گواهی‌ها، صف خرید برای گواهی بهمن مشاهده می‌شود، اما گواهی‌های آبان به دلیل نزدیک شدن به زمان سررسید در حال فروش است. این کارشناس بازار کالایی همچنین به بازار آتی زعفران اشاره کرد و گفت: در این بازار مانند تمام بازارهای آتی، نوسانگیران زیادی حضور دارند اما سرمایه‌گذاران بلندمدت هم به دلیل ارزندگی در این بازار آمده‌اند. کشاورزان نیز به دلیل آنکه واسطه‌ها حذف شده‌اند، می‌توانند به قیمت بهتری محصولات خود را بفروشند و اگر سرمازدگی، آسیبی به محصولات زعفران وارد نکند، انتفاع چشمگیری برای کشاورزان به دنبال خواهد داشت.
نظم حاصل از بازار آتی
ابوذر اسدیان، کشاورز فعال در حوزه زعفران نیز معتقد است که از زمان ورود زعفران به بورس کالا، شفافیت بیشتری در این بازار ایجاد شده است.
وی خاطرنشان کرد: راه‌اندازی بازار آتی زعفران نیز پیش بینی دقیق آینده قیمتی این محصولات را تبدیل به واقع کرده است، در حالی که تا قبل از خرداد سال جاری که این بازار وجود نداشت، پیش بینی دقیقی نسبت به قیمت‌های آینده این محصول وجود نداشت و کشاورزان نمی‌توانستند نسبت به قیمت‌های آتی اطمینان خاطر داشته باشند.
این در حالی است که اگر قیمت زعفران قابل پیش بینی باشد کشاورز می‌تواند محصول خود را پیش فروش کند، همان رویه‌ای که اکنون نیز قابل مشاهده است.
اسدیان همچنین اظهار کرد: راه‌اندازی بازار قراردادهای آتی زعفران توانست قابلیت پیش بینی قیمت‌ها را برای کشاورزان فراهم کرده و زمینه معرفی ایران به عنوان تعیین‌کننده قیمت زعفران در جهان را فراهم کند. از سوی دیگر نظم قیمتی در این بازار ایجاد کرد.
به گفته وی، در زمان برداشت محصول تا نزدیک شدن به عید، به دلیل نیاز کشاورز به پول قیمت زعفران توسط تجار به صورت کاذب با کاهش همراه می‌شود و کشاورزان محصول خود را به قیمت‌های ارزان به تجار می‌فروشند؛ اما در صورتی که در طرح خرید توافقی پول کشاورزان به موقع به آنها پرداخت شود، تداوم اجرای آن به نفع کشاورزان خواهد بود. بازار آتی نیز به این موضوع کمک می‌کند.
اسدیان در خصوص مبنای قیمتی زعفران در بازارهای خارجی گفت: زعفران در بازار اسپانیا بیشتر به صورت محصول نگین و برمبنای ارز دلار خرید و فروش می‌شود؛ اما اعراب پوشال معمولی را به صورت ریالی از تجار ایرانی خریداری می‌کنند..
تلاش برای راه‌اندازی بورس بین‌المللی زعفران
مسوول امور زعفران سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی معتقد است کشوری که نزدیک به ۹۰ درصد یک محصول را تولید می‌کند باید تعیین‌کننده قیمت در جهان باشد که این امر تنها با بورس کالا امکان پذیر است. رامین اسمی در گفت‌وگو با ایلنا، اولین مزیت حضور محصولات کشاورزی در بورس را شفافیت و کشف قیمت واقعی محصولات عنوان کرد و گفت: ابزارهای معاملاتی مختلف بورس کالا مزیت‌های بسیاری برای فعالان این عرصه دارد که در این بین می‌توان به مزیت شفاف‌سازی قیمت‌ها اشاره کرد. در حال حاضر یکی از عمده مشکلات عرضه زعفران به عنوان کالای گران قیمت محصولات کشاورزی، عدم ثبات در تعیین قیمت محصول بود به نحوی که تولیدکنندگان و صادرکنندگان در تعیین قیمت اتفاق نظر نداشتند که خوش‌بختانه عرضه زعفران در بورس کالا باعث کشف قیمت حقیقی این محصول شد و کشاورزان و صادرکنندگان استقبال خوبی از آن کردند. وی یکی از مزیت‌های گواهی سپرده زعفران را اطمینان خریدار از سلامت زعفران عنوان کرد و گفت: زعفران قبل از قرارگیری در تابلوی بورس، از لحاظ کیفی در آزمایشگاه‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد تا استانداردهای لازم را برای عرضه داشته باشد.
این امر کمک بسیاری در ارتقای برند زعفران ایرانی خواهد داشت. همچنین با توجه به اینکه زعفران یک کالای گران قیمت است، قابلیت نگهداری در انبارهای پذیرش شده در بورس کالا را دارد. مسوول امور زعفران سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی، بورس را عاملی برای کوتاه شدن دست واسطه گران دانست و گفت: زعفران به عنوان یک کالای استراتژیک نیار به بازار شفاف دارد چراکه واسطه گران باعث شده‌اند این محصول کمتر از قیمت واقعی خریداری شود، ضمن آنکه بورس می‌تواند با افزایش فعالان اقتصادی در این بخش، قیمت زعفران را واقعی کند. اسمی معتقد است کشوری که نزدیک به ۹۰ درصد یک محصول را تولید می‌کند باید تعیین‌کننده قیمت در جهان باشد.
وی در ادامه افزود: ایران باید به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده زعفران، مرجع تعیین قیمت در عرصه جهانی باشد و این امر تنها با بورس کالا امکان پذیر است. وی عنوان کرد: یکی از زیرساخت‌هایی که می‌تواند تعیین‌کننده قیمت زعفران در دنیا باشد، بورس کالا است. مسوول امور زعفران سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی، ادامه داد: به دنبال این هستیم که پس از راه‌اندازی بورس ملی زعفران، بورس بین‌المللی زعفران را نیز راه‌اندازی کنیم تا از این طریق ایران مرجعی برای تعیین قیمت زعفران باشد. وی در خصوص بازار آتی زعفران گفت: یکی از مزایای راه‌اندازی قرارداد آتی زعفران پیش‌بینی‌پذیر کردن بازار است تا به این وسیله نگرانی تولیدکنندگان کاهش پیدا کند.
عرضه زعفران در بورس کالا یک اقدام ملی است
نماینده مردم تربت حیدریه معتقد است، ا معامله زعفران در بورس کالا و مشخص شدن قیمت واقعی این محصول، شاهد حضور دلالان در این بازار پرسود نخواهیم بود. به گزارش کالاخبر، سعید باستانی با بیان اینکه بورس کالا مکانی مناسب برای ورود محصولات کشاورزی از جمله زعفران است و مجلس بطور قطع از ایجاد شفافیت در معاملات حمایت می‌کند، اظهار کرد: با توجه به اینکه کشاورز و تولیدکننده‌ای که محصولات را به صورت خرد تولید می‌کند، برای فروش محصولات خود با مشکلاتی رو به رو است، به همین دلیل عرضه و فروش بی‌واسطه محصولات کشاورزی از جمله زعفران در بورس می‌تواند بسیاری از مشکلات را هموار سازد. نماینده مردم تربت حیدریه در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه سود حاصل از زعفران به جیب دلالان و واسطه‌ها می‌رود، افزود: با معامله زعفران در بورس کالا و مشخص شدن قیمت واقعی زعفران برای همگان، دیگر شاهد حضور دلالان در این بازار پرسود نخواهیم بود و سود حاصل از این محصول در اختیار کشاورز قرار می‌گیرد. وی ادامه داد: زعفران کاران هنوز از مزایای عرضه محصولات خود در بورس، اطلاع دقیقی ندارند و بهتر است آموزش‌های لازم در این زمینه به کشاورزان داده شود چرا که بطور یقین با اطلاع یافتن از این امر، زعفران خود را به جای فروش ارزان به واسطه‌ها، از این کانال به فروش خواهند رساند. عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در خصوص برنامه وزارت جهادکشاورزی برای بین‌المللی شدن معاملات زعفران در بورس کالا، گفت: زعفران جزو کالاهایی است که در سطح منطقه و جهان از نظر کیفیت و کمیت جزو کالاهای منحصر به فرد ایران محسوب می‌شود؛ بنابراین یکی از روش‌هایی که می‌توان کمک کند تا جایگاه جهانی این محصول بهبود یابد، عرضه زعفران در بورس کالا است؛ زمان آن فرارسیده تا با صادراتی هدفمند و بسته‌بندی در سطح بین‌المللی، حرف اول را در بازار ارزشمند زعفران جهان بزنیم که در این راستا نیاز به بازاری شفاف برای اطلاع آسان خریداران داخلی و خارجی از کیفیت و قیمت زعفران ایران وجود دارد که بورس کالا بهترین بستر برای این اقدام ملی است. وی معتقد است؛ از سال گذشته روند عرضه زعفران در بورس کالا سرعت گرفته که این اتفاق با حمایت مسوولان بخش دولتی و خصوصی می‌تواند علاوه بر ساماندهی بازار داخل و حمایت از کشاورزان، جایگاه زعفران ایران در بازارهای جهانی را نیز بهبود بخشد؛ با ملی نگاه کردن به عرضه زعفران در بورس کالا، به زودی آثار این اقدام را در بازارهای جهانی خواهیم دید.
