افزايش قيمت سكه پس از حذف دلار از سامانه سنا، افزایش ۱۳۳ هزار تومانی قیمت سکه

اقتصاد گردان - محسن شمشيري

در حالی که در روزهای گذشته و در اتفاقی نادر قیمت دلار از یورو در سامانه سنا بالاتر رفته بود و باعث ايجاد آربيتراژ و تفاوت 2 هزار توماني مبادله يورو و دلار در ايران با كشورهاي جهان شده بود، بانک مرکزی اقدام به حذف دلار از سامانه سنا کرد.

روز يكشنبه با حذف دلار از سامانه سنا، اعلام ميانگين نرخ مبادله يوآن چين جايگزين دلار شد. برخي كارشناسان در اين زمينه معتقدند كه دلار عملا از مبادلات تجاری حذف شده و با پيشي گرفتن نرخ دلار از یورو، افراد و شركت ها تمايل به خريد دلار ندارند و به سمت يورو و ارزهاي ديگر خواهند رفت. 

به دنبال حذف دلار از سامانه سنا در عرص روز يكشنبه 28 مرداد 97، كه ميانگين نرخ مبادله ارزها در صرافي ها را اعلام مي كند، روز دوشنبه 29 مرداد 97 قيمت سكه و طلا بار ديگر روند افزايشي به خود گرفت. براساس آمار سامانه سنا، هر یورو در این سامانه ۹ هزار و 294 تومان قیمت خورد، هر پوند ۱۳ هزار و ۲۳۵ تومان به فروش رسید و یوان چین یک هزار و ۱۷9 تومان داد و ستد شد.

برخي كارشناسان با اشاره به ثبات نسبي نرخ دلار در هفته هاي اخير كه بالاي 10 هزار تومان باقي مانده و افزايش نداشته، معتقدند كه با مجموعه اقداماتی که طی روزهای گذشته در بازار ارز صورت گرفته و تقاضاي واردات را تامين كرده و عرضه ارز را نيز بالا برده است، نرخ دلار وساير ارزها کاهش یافته و روند با ثباتي را طي مي كند و اکنون دلار در چند قدمی ورود به کانال ۹ هزار تومانی به سر می برد و در فاصله 10 هزار تا 10500 تومان قرار داد كه اگر همين روند با ثبات را شاهد باشيم مي توانيم در روزهاي آينده نرخ زير 10 هزار توماني دلار را شاهد باشيم. به خصوص از آنجا كه نرخ دلار بالاتر از نرخ يورو قرار گرفته، مي توان انتظار داشت كه با رشد تقاضا براي يورو، يوان و ارزهاي ديگر تقاضا براي دلار كاهش يابد و نرخ آن را كاهش دهد. حدود دو هفته از ابلاغ بسته جدید ارزی می گذرد و بازار ارز تقریباً روی ثبات را به خود دیده است. تا پیش از این شاید هر ساعت باید منتظر افزایش نرخ دلار و سایر انواع ارز در بازار بودیم ولی اکنون حداقل اگر نرخ بر روی برخی اعداد پافشاری و مقاومت می کند، اما به هر حال آرامشی نسبی را تجربه می کند.

اما در عين حال برخي فعالان بازار معتقدند كه حذف دلار از سامانه نيما به معناي كاهش عرضه دلار و گراني آن است و همين موضوع باعث شده كه عرضه و تقاضا به سمت معاملات غيردلاري سوق داده شود و بانك مركزي نيز عملا دلار را از سامانه حذف كرده است زيرا بالاتر بودن نرخ دلار از يورو، با روند بازار جهاني مغايرت دارد و باعث آربيتراژ و اختلاف قيمت ومشكلات ديگر مي شود و همين موضوع عاملي است كه دلار از سامانه سنا حذف شود و در نتيجه معاملات به سمت ارزهاي غيردلاري هدايت خواهد شد. 

برخي كارشناسان در مورد حذف دلار از سامانه سنا مي گويند كه  طی سال های گذشته و به دلیل تحریم های اولیه آمریکا، معاملات دلاری به طور عملی از گردونه معاملات تجاری ایران حذف شده بود و عمده وزن معاملات بر روی درهم امارات، یوان چین، روپیه هند و لیر ترکیه می چرخید. علی صالحی آبادی مدیرعامل بانک توسعه صادرات نيز گفته بود که در حال حاضر ذخایر ارزی کشور، ذخایر ارزی بانک ها و سپرده گذاری بانک های ایرانی در بانک های خارجی و همچنین تمامی نقل و انتقالات مالی کشور بر مبنای یورو است.

با توجه به اینکه در حال حاضر و حتی از زمان اجرایی شدن برجام، بازهم معاملات دلاری انجام نمی شد، حذف دلار از سامانه سنا و بازار به شکل عملی نمی تواند تاثیر چندانی بر عملکرد بازار داشته باشد. حتی صندوق توسعه ملی از ابتدای سال جاری نیز نرخ تسهیلات خود به بانک ها را با یورو محاسبه کرده که این اقدام موضوعی مهم در محاسبات محسوب می شود.

در اين زمينه، نایب رییس اتاق بازرگانی ایران و چین با تاکید بر اینکه دلار در چند سال گذشته عملا از مبادلات تجاری ایران حذف شده است، گفت: هیچ فردی دلار را گرانتر از یورو نمی‌خرد. چندین سال است که دلار به طور عملی از مبادلات تجاری کشور حذف شده و ال سی و پروفرمای دلاری را کسی باز یا قبول نمی کند.

مجیدرضا حریری درباره حذف شدن دلار از سامانه سنای بانک مرکزی و تاثیر آن بر بازار گفت:  حذف شدن دلار از مبنای محاسبات اقتصادی کشور از ابتدای سال جاری نیز مطرح بوده و تنها مسئله موجود در این رابطه آن است که در محاسبات باید هر نرخ ارزی را با دلار مقایسه کنیم؛ از سوی دیگر برخی از ارزها مانند درهم امارات نیز به طور مستقیم به دلار وصل هستند.

از سوي ديگر، قیمت انواع سکه بهار آزادی روزدوشنبه در بازار تهران افزایش یافت و همچنین یوان چین که در سامانه سنا جایگزین دلار شده است یک هزار و ۱۷۳ تومان به فروش رسید.

در شرايطي كه نرخ هر انس طلا در بازارهاي جهاني با 10 دلار رشد به 1187 دلار رسيد  هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح جدید امامی با ۱۳۳ هزار تومان افزایش نسبت به یکشنبه با رقم ۳ میلیون و ۸۰۶ هزار تومان به فروش رسید. همچنین هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح قدیم با یک هزار تومان رشد به ارزش ۳ میلیون و ۴۰۴ هزار تومان داد و ستد شد.

هر قطعه نیم سکه بهار آزادی با ۱۰ هزار تومان افزایش در مدت مشابه یک میلیون و ۷۵۲ هزار تومان و هر قطعه ربع بهار آزادی نیز با ۲۰ هزار تومان رشد به ارزش ۹۰۱ هزار تومان معامله شد. ، هر قطعه سکه گرمی نیز ۴۹۱ هزار تومان معامله شد و هر گرم طلای ۱۸ عیار نیز با ۲۰۰ تومان رشد به ارزش ۲۹۰ هزار و ۲۰۰ تومان فروخته شد.

در اين زمينه رئیس کل بانک مرکزی با بیان اینکه مردم باید فرصت بدهند تا مشکلات را رفع کنیم، از روانتر شدن معاملات ارزی در بازار ثانویه خبر داد.

عبدالناصر همتی پس از حضور در کمیسیون اقتصادی مجلس با ابراز خرسندی از آرامش ایجاد شده در بازار ارز گفت: تعامل بسیار خوبی بین کمیسیون اقتصادی و بانک مرکزی بوجود آمده که امیدواریم در فصل جدید بانک مرکزی با کمک دوستان در مجلس و دیگر کارشناسان اقتصادی که همگی دغدغه حل مسائل اساسی مردم را دارند، مشکلات را حل کنیم.

وی با بیان اینکه مردم باید فرصت بدهند تا مشکلات را رفع کنیم، درخصوص بازار ثانویه ارز گفت: این بازار همچنان با شرایط مطلوب فاصله دارد اما برنامه ریزی جدی داریم تا برخی از مشکلات را که در جزئیات وجود دارد را رفع کنیم.

رئیس کل بانک مرکزی بازار ثانویه را بازار اصلی ارزی کشور عنوان کرد و با تأکید بر اینکه باید این بازار هرچه سریعتر روان شود گفت: مشکلات و مسائل این بازار درحال حل شدن است اما صادرکنندگان و واردکنندگان نیز باید به سمت تعاملی بروند که قیمت برایشان به صرفه باشد.

به نوشته صدا و سیما،وی ابراز امیدواری کرد: نرخ ارز به سمتی برود که رفاه جامعه و واردکنندگان مواد و تجهیزات اولیه تولید را در پی داشته باشد تا به واسطه آن تولید رونق و اشتغال به روند افزایشی بازگردد.

همچنين رییس‌اتحادیه طلا و جواهر حذف دلار از مبادلات اقتصادی را راهکار بانک مرکزی برای ایجاد تعادل در بازار ارز دانست و عنوان کرد: اگر این سیاست همراه با پاسخگویی به نیاز مردم باشد به‌ طور قطع تاثیرگذار است.

آیت محمدولی در خصوص حذف دلار از سامانه سنا و چرخه مبادلاتی اقتصاد کشور گفت: با توجه به وضعیت کشور، مسئولان اقتصادی از جمله بانک مرکزی به‌ منظور برقراری تعادل در بازار هر راهکار و سازوکاری را امتحان می‌کنند.

وی تصریح کرد: بانک مرکزی قصد دارد با سیاست‌گذاری اقتصاد بازار را نظم بخشد و با مدیریت سیاست‌های اقتصادی در این بخش سعی در ایجاد تعادل در بازار ارز دارد. محمدولی افزود: البته این مهم آسان به دست نمی‌آید و امیدواریم با اعمال این اقدامات، اهداف بانک مرکزی در بازگرداندن آرامش به بازار ارز و سکه محقق شود.

رییس اتحادیه طلا و جواهر در پاسخ به این پرسش که آیا حذف دلار از چرخه مبادلاتی کشور در ایجاد تعادل در بازار ارز موثر است؟ اظهار داشت: اعمال سیاست بانک مرکزی در کل مجموعه اقتصاد بازار، اگر همراه با تامین تقاضای مردم باشد به‌ طور قطع در ایجاد تعادل در بازار ارز اثرگذار است.

محمدولی تاکید کرد: این اقدام برای تنظیم بازار ارز بوده و پس از آن و با عملی شدن سیاست‌های دولت در بسته ارزی، آرامش به بازار ارز برمی‌گردد.

عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس نيز پیشنهاد کرد که می‌توان به کارمندان، کارگران و خبرنگارانی که حقوق ثابت دریافت می‌کنند، به جای پول نقد سکه ارایه کرد.

عزت الله یوسفیان ملا در گفتگو با ایبِنا با اشاره به وضعیت بازار و نابسامانی قیمت ها، گفت: افزایش حبابی شکل قیمت سکه بر بازارهای موازی نیز اثر نامطلوب داشته است. نماینده مردم آمل و لاریجان در مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه آغاز دوباره پیش فروش سکه به بهبود وضعیت قیمت ها در بازار منجر نخواهد شد، افزود: متاسفانه در هر بار پیش فروش سکه تنها عده ای خریدار بوده و با احتکار به افزایش قیمت ها دامن می زنند.

وی با تاکید بر اینکه مدیریت بازار سکه و ارز نیازمند سیاست گذاری صحیح و برنامه مداری است، تصریح کرد: دولت باید برنامه درستی برای توزیع ارز و سکه در بازار داشته باشد زیرا با ادامه شرایط فعلی هیچ بهبودی در وضعیت اقتصادی کشور حاصل نخواهد شد.

یوسفیان ملا با بیان اینکه سیاست گذاری ها در بازار باید به گونه ای باشد که افراد دریافت کننده سکه نسبت به عرضه دوباره سکه های خریداری شده به بازار اقدام کنند، گفت: در حال حاضر، اکثر خریداران سکه نسبت به احتکار آن اقدام کرده و در نهایت به افزایش نرخ ها دامن زده اند.

وی با تاکید بر اینکه ارایه سکه به کارمندان دولت، کارگران و حتی خبرنگاران بعضا به جای یک ماه حقوق که درآمد ثابت دارند می تواند بازار را به تعادل نزدیک کند، افزود: این اقشار ۴ میلیون نفری با دریافت سکه نمی توانند آن را در منزل احتکار کنند، از اینرو با عرضه به بازار به تعادل عرضه و تقاضا منجر می شوند.

این نماینده مردم در مجلس دهم، با بیان اینکه باید عرضه تقاضا را بشکند، تصریح کرد: دولت باید در نحوه توزیع سکه به بازار تجدیدنظر کند. عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی، یادآور شد: اکنون افراد محدودی نسبت به خرید تمام سکه های عرضه شده در بازار اقدام می کنند از اینرو لازم است دولت برای جلوگیری از بیشتر شدن قیمت سکه حتی از ۴ میلیون تومان، جامعه هدف دریافت سکه را  مشخص کند.

نایب رییس اتاق بازرگانی ایران و چین با تاکید بر اینکه دلار در چند سال گذشته عملا از مبادلات تجاری ایران حذف شده است، گفت: هیچ فردی دلار را گرانتر از یورو نمی‌خرد.

در حالی که در روزهای گذشته و در اتفاقی نادر قیمت دلار از یورو در سامانه سنا بالاتر رفته بود، بانک مرکزی اقدام به حذف دلار از این سامانه کرد. در عین حال، طی سال های گذشته و به دلیل تحریم های اولیه آمریکا، معاملات دلاری به طور عملی از گردونه معاملات تجاری ایران حذف شده بود و عمده وزن معاملات بر روی درهم امارات، یوان چین، روپیه هند و لیر ترکیه می چرخید.

با توجه به اینکه در حال حاضر و حتی از زمان اجرایی شدن برجام، بازهم معاملات دلاری انجام نمی شد، حذف دلار از سامانه سنا و بازار به شکل عملی نمی تواند تاثیر چندانی بر عملکرد بازار داشته باشد. حتی صندوق توسعه ملی از ابتدای سال جاری نیز نرخ تسهیلات خود به بانک ها را با یورو محاسبه کرده که این اقدام موضوعی مهم در محاسبات محسوب می شود.

پیش تر علی صالحی آبادی؛ مدیرعامل بانک توسعه صادرات به ایبِنا گفته بود که در حال حاضر ذخایر ارزی کشور، ذخایر ارزی بانک ها و سپرده گذاری بانک های ایرانی در بانک های خارجی و همچنین تمامی نقل و انتقالات مالی کشور بر مبنای یورو است.

مجیدرضا حریری در گفتگو با ایبِنا درباره حذف شدن دلار از سامانه سنای بانک مرکزی و تاثیر آن بر بازار گفت: چندین سال است که دلار به طور عملی از مبادلات تجاری کشور حذف شده و ال سی و پروفرمای دلاری را کسی باز یا قبول نمی کند.

وی با اشاره به حذف شدن دلار از مبنای محاسبات اقتصادی کشور از ابتدای سال جاری نیز اظهار داشت: تنها مسئله موجود در این رابطه آن است که در محاسبات باید هر نرخ ارزی را با دلار مقایسه کنیم؛ از سوی دیگر برخی از ارزها مانند درهم امارات نیز به طور مستقیم به دلار وصل هستند.

نایب رییس اتاق ایران و چین ادامه داد: همچنین برای محاسبه نرخ سایر ارزها مانند یوان و روپیه نیاز به یک جدول مقایسه ای یا مبنایی برای محاسبه داریم. عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی خاطرنشان کرد: سیاستگذار برای حذف دلار از سامانه سنا بیشتر از آنکه سیاستی اقتصادی مبتنی بر پایه های محاسباتی را دنبال کرده باشد، سیاستی روانی را دنبال کرده است.

حریری به بالاتر بودن نرخ دلار از یورو در روزهای گذشته در سامانه سنا اشاره کرد و افزود: به طور عملی هیچ فردی دلار را گرانتر از یورو نمی خرد و این افزایش بیشتر ناشی از فضای روانی و انتظارات بازار است.

وی در عین حال خاطرنشان کرد که بازار ارز کار خود را انجام می دهد و نرخ اعلامی و توافق در سامانه های سنا و نیما واقعیت بازار نیستند؛ به عنوان نمونه در حالی که نرخ دلار در سامانه نیما در کانال ۸ هزار تومان است، این ارز در بازار در کانال ۱۰ هزار تومان خرید و فروش می شود.

نایب رییس اتاق بازرگانی ایران و چین دلایل این موضوع را در بخش عرضه و تقاضا برشمرد و گفت: ۸۰ درصد عرضه دلار در سامانه های نیما در اختیار شرکت های پتروشیمی و فولاد است و این شرکت ها می توانند با عرضه قطره چکانی، قیمت ارز را به نوعی تحت تاثیر قرار دهند.

حریری درباره تقاضا نیز گفت: سه تقاضای عمده ارز در ماه های گذشته در کشور برای خروج سرمایه از کشور، خروج سرمایه از بازار به شکل تبدیل ریال به ارز و سکه و قاچاق بوده است. وی توضیح داد در ماه های گذشته و به دلیل سیاست های نظارتی دولت تقاضای ارز برای قاچاق البته در کوتاه مدت کاهش یافت، اما تقاضای ارز برای خروج سرمایه از کشور و بازار بسیار بالا بوده است.

کارشناسان می‌گویند حذف کامل دلار از اقتصاد ایران امکانپذیر است و در حال حاضر نیز عملا استفاده عملیاتی بخش تجارت از دلار محدود شده است.

درباره کارکرد بازار جدید ارز و سیاست اخیر ارزی بانک مرکزی باید گفت نرخ بازار ثانویه وقتی از نرخ رسمی بالاتر باشد باعث حذف تقاضاهای صوری می شود،‌ از اینرو کالاهای غیرضروری که پیش از این از رانت احتمالی استفاده کرده اند، ‌با نرخ توافقی دیگر زمینه ای برای ادامه نخواهند داشت.

درباره دلایل بروز چالش هایی در عملکرد سامانه نیما که اخیرا مطرح شده باید گفت که این سامانه به تازگی فعالیت خود را آغاز کرده و مشکل خاصی در آن وجود ندارد و تنها بحث نرخ ها در این بخش مطرح بود. با این حال، از طریق سازوکارهای جدید که مشکل نرخ ها حل شود،‌ سامانه هم مشکلی نخواهد داشت چون نرخ ها توافقی خواهد بود.

از اینرو رانت ها در قالب روش های جدید حذف می شود و سامانه نیما بستری برای تعامل بین صادرکنندگان و واردکنندگان خواهد شد. قبل از این، چون نرخ تثبیت شده ای وجود داشت و این نرخ با ارقام بازار شکاف قابل توجهی پیدا کرد، مشکلاتی در این بخش بروز کرد.

درباره مشکلات دلار در اقتصاد ایران و چالش هایی که این ارز در طول دهه ها در اقتصاد ایران ایجاد کرد می توان گفت مشکل امروز بازار ارز، دلار نیست و مسئله تمامی ارزها هستند. بخش عمده تجارت اقتصاد ایران در حال حاضر با یورو و یوآن و اینگونه ارزها سروکار دارد، ولی در بازار نقد و خریدهای مردم،‌ دلار بیشتر جذابیت داشته است.

البته درباره لطمات دلار به اقتصاد ایران می توان اینگونه عنوان کرد که در حال حاضر محدودیت هایی در زمینه استفاده از دلار در کشور وجود دارد. در شرایط فعلی،‌ با فشارهای آمریکا بر شرکای تجاری ایران و اختلال در نقل و انتقالات، کل بازار ارز دچار مشکلاتی شده و نرخ های ارزها متناسب با هم افزایش داشته است.

اما امروز اقتصاد ایران می تواند مبادلات بالایی با دلار نداشته باشد. اقتصاد ایران به این سمت رفته و اینکه به صورت کامل نیز از ارز دلار در اقتصاد ایران استفاده نشود هم مشکلی ایجاد نمی شود. مشکل فعلی کاهش ارزش پول ملی و رشد نرخ همه ارزها است.

درباره نگاه جامعه و تجار به ارز دلار به عنوان ارز اول و اینکه در جامعه ارز بیشتر به دلار ربط داده می شود در حالی که سایر ارزها از جمله یورو و ... نیز مطرح است هم کارشناسان می گویند دلار در حال حاضر منفعت خاصی برای کشور ندارد و استفاده عملیاتی ما از ارز دلار در شرایط فعلی واقعا محدود است.

همچنین اگر یورو به اندازه کافی در اختیار داشته باشیم، تجار نیز خیلی مشکلی ندارند و اینگونه ارزها در دنیا نیز مورد پذیرش است. تحلیل اخیر مرکز پژوهش های مجلس درباره حذف دلار از اقتصاد ایران نیز اینگونه قابل تحلیل است که هم اکنون در بخش زیادی از اقتصاد ایران این اتفاق افتاده و امکان استفاده از سیستم دلاری محدود است و در نتیجه نیز اگر هزینه ای برای استفاده از سایر ارزها وجود دارد، مشکل حادی ایجاد نمی کند.

مسائل اخیر ارزی و نوسانات شدید نرخ ها باعث افت ارزش ریال شده است. مجموعه متغیرهای اقتصادی ما سهم اندکی در التهابات اخیر ارزی دارد و بخش عمده مسائل ایجاد شده رشد حباب گونه نرخ ها است. حباب به لحاظ مفهوم اقتصادی چیز عجیبی نیست و زمانی که گفته می شود بازاری حبابی شده، منظور این است که نرخ ها در آن بازار با متغیرهای اقتصادی و ارزش واقعی آن دارایی نمی خواند و انحراف ایجاد شده و در حال حاضر نیز بازار ارز یکی از مصادیق شکل گیری حباب قیمتی است.

نرخ های بازار ارز با ارزش بنیادی ارز فاصله دارد و مردم در کوتاه مدت به دلیل اخبار منفی و شرایط عدم اطمینان به آینده، به سمت این رفته اند که بخش زیادی از دارایی خود را به ارز و طلا تبدیل کنند و این فشار تقاضای سفته بازی در بازار باعث شکل گیری تقاضا شده است.

این روزها درباره نرخ واقعی دلار صحبت هایی می شود اما وقتی نرخ ها در بازار ارز حبابی است، مسائل بنیادی در آن وجود ندارد. در عین حال، با اینکه افزایش های التهابی را داریم، نمی توان به یکباره آن را تخلیه کرد و حباب ها به دلیل برخی انتظارات شکل گرفته و مداخله سیاست گذاران در دولت و به ویژه بانک مرکزی برای شکست حباب نرخ ارز اشتباه بزرگی است چون اگر حبابی وجود دارد، یک واقعیت است و برای آن تقاضا وجود دارد.

بنابراین این حباب با سیاست های مداخله ای مانند عرضه ذخایر ارزی کشور و یا افزایش نرخ سود بانکی قابل مهار نیست؛ پس در اینجا باید اجازه دهیم نرخ های بالای شکل گرفته در سطح خودش تقاضاهای سفته بازی را تصفیه کند و اگر بخواهیم برای کاهش نرخ ها فشار بیاوریم، به سرعت ذخایر ارزی کشور تخلیه می شود و از آنسو نیز حباب ارزی تخلیه نخواهد شد و خطرات بحران ارزی وجود خواهد داشت.

ایجاد نرخ های ترجیحی برای انجام واردات و تراز تجاری در زمان شکل گیری حباب نرخ ارز مورد تاکید کارشناسان است و در عین حال برای کالاهای اساسی و همچنین کالاهای غیرضروری باید نرخ هایی را داشته باشیم، ولی برای تقاضای سفته بازی نباید با کاهش نرخ و تزریق ذخایر ارزی مداخله شود.