بازگشت دلالان به معاملات شبانه، نرخ دلار در سنا 9518 تومان، كاهش فاصله نرخ ارز در سنا و بازار آزاد

اقتصاد گردان - محسن شمشيري

در دو هفته اخير برنامه ها و بخشنامه هاي مختلفي براي كاهش نوسانات نرخ ارز، طلا و سكه صورت گرفته و علاوه بر بخشنامه هاي بانك مركزي، برنامه هايي از سوي دولت در دستور كار قرار گرفته تا بتواند نوسانات را كاهش دهد و فاصله بين نرخ ارز بازار ثانويه و بازار آزاد را كاهش داده و ثبات نسبي در دو بازار ايجاد كند. 

 در اين راستا، قرار است گزارشی از سوی سازمان برنامه و بودجه کشور در جلسه ستاد اقتصادی دولت ارائه شود تا نوسانات بازار ارز را کنترل  و  مشکلاتی که برای مردم بوجود آمده را تا حد زیادی کاهش دهد. 

از سوي ديگر،  فاصله بين نرخ دلار در سامانه سنا و بازار آزاد كه در روزهاي اخير به 2900 تومان افزايش يافته بود و به عقيده كارشناسان به دليل پس انداز ارزي و حفظ ارزش پول و خروج سرمايه، اين فاصله ايجاد شده،  آخر هفته گذشته تاحدودي كاهش يافت و نرخ ارز روز پنج شنبه 25 مرداد 97 در بازار صرافي ها يا سامانه سنا افزايش يافت. بر اساس آمار سامانه سنا هر دلار آمریکا با یک هزار و ۵۸۳ تومان افزایش ۹ هزار و ۵۱۸ تومان معامله شد. همچنین هر یورو با ۲۰ تومان کاهش ۹ هزار و ۳۸۰ تومان و هر پوند نیز با ۶۶ تومان افزایش ۱۲ هزار و ۲۶ تومان به فروش رفت   

با در نظر گرفتن نرخ 9518 تومان دلار با نرخ بازار آزاد 10900 تومان اكنون فاصله اين دو نرخ به 1400 تومان كاهش يافته است و البته بايد در هفته جاري منتظر بود كه نرخ بازار آزاد با چه نرخي معامله خواهد شد. 

در حال حاضر، در بازار ارز آزاد، نرخ يورو با 99 تومان افزايش به 11995 تومان، پوند با 83 تومان افزايش 13405 تومان و درهم با 18 تومان افزايش 2873 تومان معامله مي شود.

با افزايش نرخ دلار در سنا از 8 هزار تومان به 9500 تومان، و همچنين با در نظر گرفتن نرخ دلار  آزاد حدود 10320 تومان، فاصله  اين دو نرخ كه قبلا تا 2900 تومان بالا رفته بود به 800 تومان  در روز پنج شنبه كاهش يافته است و البته بايد در هفته جاري و از روز شنبه بررسي كرد كه با نرخ جديد دلار در بازار سنا، فاصله دو نرخ ازاد و سنا و بازار ثانويه به چه ميزان خواهد بود 

همچنين بانک مرکزی در بازار ارز رسمي نيز  نرخ ۳۹ ارز را اعلام كرد كه  نرخ ۲۰ ارز از جمله یورو و پوند افزایش و قیمت ۱۰ واحد پولی دیگر کاهش یافت؛ نرخ ۹ ارز از جمله دلار نیز ثابت ماند. نرخ هر دلار آمریکا ۴۲ هزار ریال قیمت خورد. همچنین نرخ هر پوند انگلیس با ۶۶ ریال  افزایش ۵۳ هزار و ۴۰۴ ریال و هر یورو نیز با ۱۹۲ ریال افزایش ۴۷ هزار و ۷۶۳ ریال ارزش‌گذاری شد.

در بازار طلا نيز در حالي كه نرخ اونس جهاني به 1185 دلار كاهش يافته،‌ هر گرم طلای ۱۸ عیار نیز با ۵ هزار و ۷۶۰ تومان افت به ارزش ۲۸۹ هزار و ۴۰ تومان فروخته شد.

هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح جدید با کاهش ۱۳۶ هزار تومانی با رقم ۳ میلیون و ۷۱۰ هزار تومان به فروش رسید. همچنین هر قطعه سکه تمام بهار آزادی طرح قدیم با ۵۰ هزار تومان افت به ارزش ۳ میلیون و ۴۰۱ هزار تومان داد و ستد شد.

هر قطعه نیم سکه بهار آزادی با ۲۲ هزار تومان کاهش یک میلیون و ۷۶۰ هزار تومان و هر قطعه ربع بهار آزادی نیز با ۱۱ هزار تومان افت به ارزش ۹۰۰ هزار تومان معامله شد. هر قطعه سکه گرمی با ۱۰ هزار تومان کاهش ۵۰۱ هزار تومان معامله شد

از سوي ديگر، برخي فعالان بازار ارز از بازگشت دلالان ارز به معاملات شبانه خبر مي دهند كه در اين بازار، نرخ ها نسبت به بازار ثانويه و سنا بالاتر است. 

به دنبال ابلاغ دستورالعمل خرید و فروش ارز در شبکه صرافی‌های مجاز از سوی بانک مرکزی، نوعي ثبات نسبي در بازار ثانويه و صرافي ها  و سنا ايجاد شده و در نتيجه،  دلالان به معاملات شبانه روی آورده و در حال انجام فعالیت های سفته بازی هستند.

يكي از فعالان بازار ارز گفت:  اخیرا با ارائه بسته ارزی و راه اندازی رسمی بازار ثانویه، بازار ارز و بازیگران این بازار نیز نسبت به این تغییرات واکنش نشان داده و موجب شد تا نرخ ارز از نوسان و هیجان های کاذب دور شود. بانک مرکزی نیز اواسط مردادماه دستورالعمل خرید و فروش ارز در شبکه صرافی‌های مجاز به شرکت‌های صرافی دارای مجوز معتبر فعالیت از بانک مرکزی را ابلاغ کرد. در چند روز اخیر و بعد از باز شدن صرافی‌ها و شروع به کار بازار ثانویه، بازار ارز با ثبات بیشتری نسبت به گذشته به کار خود ادامه می دهد.

سفته بازان و دلالان که طی این چند ماه با ایجاد نوسان های شدید سودهای کلانی به سبب عدم شفافیت و قاچاق بودن ارز به جیب زده بودند در روزهای اخیر فضا را برای ایجاد نوسان شدید در قیمت سکه و ارز در طول روز بسته یافتند و نتوانستند در معاملات فیزیکی به بازار التهاب وارد کنند؛ از اینرو به روش قدیمی معاملات شبانه رو آورده اند و بعد از بسته شدن بازارها با معاملات کاغذی سعی در ایجاد التهاب و صعودی کردن بازارها دارند تا بتوانند همچون گذشته از آب گل آلود ماهی بگیرند.

مزیت معاملات شبانه در این است که بازیگران آن محدود هستند و عمق بازار کم و دیگر خبری از عرضه و تقاضا توسط مردم و یا بانک ها در آن وجود ندارد و هر فردی نمی تواند به راحتی به مافیای آن وارد شود به همین جهت به راحتی سفته بازان در این معاملات می توانند با قیمت ها بازی کرده و جهت را به سمت دلخواهشان تغییر دهند.

گفتنی است این مشکل معاملات کاغذی شبانه و جوسازی های شبانه در گروه ها و کانال های وابسته به سفته بازان که باند های مافیایی تعدادی از آنها در خارج از کشور هدایت می شوند از گذشته و سالیان قبل نیز وجود داشته اما تاکنون کنترلی بر فعالیت این قبیل معاملات و شبکه ها نشده است، در عین حال باید منتظر اقدامات مقابله ای بانک مرکزی و قو قضاییه در این رابطه باشیم.

از سوي ديگر،  عضو کمیسیون برنامه، بودجه و محاسبات مجلس، گفت: برای کاهش قیمت سکه نباید تمام ذخایر طلای کشور به سکه تبدیل شود. تضمینی وجود ندارد که با افزایش ضرب سکه قیمت آن کاهش پیدا کند، بنابراین نباید تمام ذخایر طلای کشور به سکعه تبدیل شود.

منصور مرادی با اشاره به رفع ممنوعیت واردات طلای خام، اظهار داشت: در بسته جدید سیاست ارزی بانک مرکزی، واردات طلای خام به کشور آزاد شد و این تصمیم بر کاهش قیمت در بازار تاثیر مستقیمی خواهد داشت. واردکنندگان طلای خام با تبدیل این طلا به منسوجات دیگر می توانند میزان عرضه در بازار را افزایش دهند بنابراین به نیاز متقاضیان پاسخ مثبت داده و از نوسان قیمت در بازار کاسته می شود.

وي در خصوص میزان کاهش قیمت ها توضیح داد: کاهش قیمت طلا در کشور به دنبال واردات آن بستگی به حجم واردات است، هر چه بتوانیم ازاین فرصت استفاده کنیم می تواند بر کاهش قیمت ها اثر گذار باشد.

وی در باره ضرب سکه با طلاهای وارداتی، گفت: تجربه کشور در زمینه ضرب سکه و توزیع آن در بازار، مثبت و نتیجه بخش نبود است، بنابراین تبدیل طلای وارداتی به سکه اقدام درستی نخواهد بود.

 از سوي ديگر، برخي كارشناسان بر عمق بخشيدن سامانه نيما و سنا و بازار صرافي ها تاكيد دارند تا از التهاب و بالارفتن نرخ ارز در بازار ارز و فاصله ايجاد شده بين اين بازارها كاسته شود. بر اساس مصوبه جدید هیئت دولت، صادرکنندگان از جمله محصولات پتروشیمی ارز حاصل از صادرات خود را به مسیر سامانه نیما تزریق می کنند. ۲۰ میلیارد رقم بسیار بالایی است و مدیریت بهتری می طلبد. پائین نگه داشتن قیمت ارز نيز عامل برهم زدن تعادل بازار است و سامانه نیما باید پاسخگوی همه نیازهای ارزی باشد.

کامران ندری کارشناس اقتصادی در يك برنامه تلويزيوني گفت: باید بین ارز حواله ای و اسکناس تفاوت قائل شد. ارز بالای ۸ هزار تومان صرفه اقتصادی ندارد. ندری افزود: در بازار ارز فیزیکی یا اسکناس تقاضا از عرضه بیشتر است. تخصیص ۲۰ میلیارد دلار به ارز یارانه ای یا ۴۲۰۰ تومانی کافی نیست به این علت که تقاضا برای دریافت آن زیاد خواهد شد، چون احتمال فروش در بازار آزاد وجود دارد و متقاضی بدون اینکه فعالیت اقتصادی انجام دهد سود می برد.

وی تصريح كرد:  کنترل قیمت برای عرضه کنندگان تنها وسیله حمایت از حقوق مصرف کننده است. ندری با اشاره به اینکه پائین نگه داشتن قیمت، برهم زدن تعادل بازار است و دولت باید ارز را به قیمت واقعی بفروشد، گفت: بسته های حمایتی از اقشار آسیب پذیر، توجه جدی دولت را می طلبد و سامانه نیما فقط یک فضای اعتباری است که هنوز بطور جدی پذیرفته نشده است.

پویا جبل‌عاملی کارشناس اقتصادي در اين زمينه مي گويد:: اعتبار سیاستگذار اقتصادی به دیدن واقعیت ها در جامعه و تدبیر اقتصادی درست است. این کارشناس مسائل اقتصادی گفت: سامانه نیما یا بازار ثانویه فقط بخشی از تقاضا در جامعه را شامل می شود. این سامانه نیاز به تعمیق و گستردگی بیشتری دارد. برای این کار نیاز به اقداماتی از سوی بانک مرکزی است.

جبل‌عاملی افزود: سامانه نیما به یک ثبات بازار هم نیاز دارد. بانک مرکزی بر اساس شوک های منفی که به بازار وارد می شود نمی تواند رونق به بازار را وعده بدهد. وی گفت: تاکنون بانک مرکزی از ابزار ذخایر بانکی استفاده کرده و باید شرایط غیر عادی اقتصادی را تفکیک کرد.

وی گفت: در حال حاضر دولت باید به ثبات بازار توجه کند. دولت با ابزار های مختلفی مانند روابط کارگزاری و تامین اسکناس می تواند به بازار آرامش ببخشد. این کارشناس مسائل اقتصادی افزود: دولت از سال ۹۲ درصدد پائین آوردن قیمت ارز است. در شرایط فعلی دولت بعنوان سیاست گذار ارزی باید به سمت ثبات در بازار برود. در سامانه نیما بیشتر شرکت پتروشیمی فعال است و نقل و انتقالات حواله ارز به تمام ظرفیت خود نرسیده است. این کارشناس مسائل اقتصادی با بیان اینکه نیما توان پوشش تمام سازوکارهای نرخ ارز را ندارد و در حال حاضر ناتوان است، گفت: اگر بخواهیم ارز ذخیره شده در خانه های مردم را به سامانه نیما بیاوریم بایدبه سامانه نیما عمق بیشتری داده شود.

همچنين گمرک ایران ابلاغیه جدید ارزی بانک مرکزی درباره واردات خدماتی تا سقف ۹۰۰ هزار یورو توسط بخش خصوصی و دولتی و همچنین تامین ارز کالاهای اولویت اول را ارایه کرد.تامین ارز برای گشایش اعتبار اسنادی ثبت برات (وصولی) اسنادی و انجام حواله ارزی به منظور واردات کالاهای اولویت اول حسب ثبت سفارش صادره از سوی وزارت صمت به نرخ اعلامی از سوی این بانک امکان پذیر است. تامین ارز برای گشایش اعتبار اسنادی،‌ثبت برات (وصولی) اسنادی و انجام حواله ارزی به منظور واردات سایر کالاها (اولویت دوم حسب ثبت سفارش صادره) از طریق بازار دوم ارز در سامانه نظام یکپارچه معاملات ارزی (نیما) صورت می پذیرد.

همچنين برخي كارشناسان و فعالان ارزي معتقدند كه بازتاب  تحولات بازار ارز نشان مي دهد كه با عمق بخشيدن و افزايش عرضه در بازار ثانويه، پیش‌بینی‌ می‌شود تا یک هفته دیگر، عرضه ارز بیشتر، بازار تنظیم‌ و با جان گرفتن صرافی‌ها قیمت‌ ارز کاهش یابد.

با توجه ویژه رئیس جمهور سیاست گذاری‌ها در حوزه ارز اصلاح و هفته گذشته بسته جدید ارزی ابلاغ شد و طبق آخرین اطلاعیه‌ها در اواخر هفته گذشته حدود ۲۰۰ میلیون دلار عرضه از سوی پتروشیمی‌ها صورت گرفته است؛ بنابراین به نظر می‌رسد که آرامش بازار ارز تاحدودی برقرار شده، چرا که این دلار با قیمت حدود ۸۰۰۰ تومان در سامانه نیما عرضه شده است.

همچنین صرافی‌ها این فرصت را پیدا کردند که بعد از حدود چهار ماه که فعالیت آنها در بازار آزاد قاچاق و ممنوع شده بود، بتوانند در چارچوب ضوابط مصوب دولت به معاملات ارزی بپردازند و  قیمت‌گذاری در صرافی‌ها این گونه تعیین شد که بتوانند ارز را با یک درصد بالاتر از نرخی که در بازار ثانویه تعیین می‌شود بفروشند. بازار ثانویه که محلی برای عرضه ارز ناشی از صادرات و خرید ارز مورد نیاز واردکنندگان است، بر اساس قیمت‌های توافقی و عرضه و تقاضا، معاملات آن شکل گرفته و برای هر روز می‌تواند متفاوت باشد.

يكي از فعالان بازار ارز گفت: از اواخر فروردین که بسته ارزی اول ابلاغ شد، اتاقی‌ها هشدار دادند که نبود یک بازار ثانویه منجر به افزایش قیمت خواهد شد و کنترل بازار از دست دولت و بانک مرکزی خارج خواهد شد. اما دولت به سیاست تعیین شده خود، پافشاری کرد و حدود چهار ماه بر اساس همان سیاست قبلی بازار ارز را مدیریت و تامین واردات کرد اما پس از آن به هر دلیل نظرش عوض شد و بازار ثانویه جدید را شکل داد و بازار ثانویه در سامانه نیما را بر اساس نرخ توافقی بین صادرکننده و واردکننده به رسمیت شناخت.

وي افزود: بسیاری از بخش هایی که در تامین ارز خود تعیین تکلیف نشده بودند در این بازار تکلیف‌شان مشخص شد. رییس کنفدراسیون صادرات اتاق بازرگانی ایران درپاسخ به اینکه در چند روز اخیر که از اجرایی شدن بسته ارزی جدید گذشته، آیا این بازار توانسته تأثیرات مثبت خود را نشان دهد؟ گفت: این مدت کوتاه برای قضاوت زود است؛ چراکه عرضه ارز توسط صادرکنندگان بزرگ در سامانه زمان‌بر بوده و باید ارز آنها وارد سامانه شود و در مقابل تقاضاها صورت گیرد تا بتوان از تاثیرات بسته جدید صحبت کرد.

: برای پیدا شدن قیمت واقعی در بازار نیما، معاملاتی انجام شده اما هنوز به حد مورد انتظار نرسیده است که پیش‌بینی‌ می‌شود در آینده نه چندان دور و نهایتا یک هفته دیگر عرضه ارز بیشتر شود. همچنین ارزهای صادراتی مورد تقاضا قرار خواهند گرفت که در نهایت می‌توانند بازار را تنظیم کنند.

يكي از فعالان بازار در صرافي ها گفت:  در حال حاضر در بازار ثانویه برای عرضه و تقاضای واردات و صادرات تا حدودی اتفاق‌هایی افتاده است اما در بحث صرافی‌ها که به تازگی فعال شده‌اند، کماکان انتظار می‌رود  قیمت‌ها پایین‌تر بیایند.

وی تصریح کرد: باید حمایت توسط دولت درعرضه ارز در بازار صورت گیرد تا قیمت‌ها را بشکند. اما هنوز ارزهایی که پیش‌بینی می‌شود دست مردم بوده و در منزل‌ها جمع آوری شده به دلیل این که همچنان نرخ‌ها بالاست، در صرافی‌ها عرضه نشده است. اگر این ارزها به صرافی‌ها بیاید و دولت حمایت کند و عدد مورد معامله بازار و بازار به هم نزدیک شود، می‌توان گفت که این بسته دوم با موفقیت همراه خواهد بود.

وی درباره میانگین نرخ مبادله شده در بازار ثانویه گفت: این نرخ از ۸۰۰۰ تا ۹۰۰۰ تومان بوده است ولی تا زمانی که این عدد با نرخ ارز اسکناس در صرافی ها فاصله داشته باشد، تا حدودی انگیزه عرضه ارز را کم می‌کند که باید به نوعی مدیریت شود و باید بازهم به هم نزدیک شوند. لاهوتی افزود: به هر حال همیشه اسکناس، با تفاوت شاید کمتر از یک درصد گران‌تر از ارز تجاری بوده اما پیش‌بینی می‌شود این بازار صرافی‌ها نزدیک به نرخ سامانه نیما شود.

وي تصريح كرد: باید اجازه داد عرضه و تقاضا تعیین کنند چقدر نزدیک به نرخ واقعی دلار بوده یا همچنان حباب دارد اما پیش بینی‌ها این است که اگر عرضه به درستی انجام شود و تقاضاها به سرعت ثبت سفارش شوند و این عرضه‌ها بتوانند در خدمت واحدها قرار گیرند. همچنین واردکنندگان اطمینان پیدا کنند که مجدد در صف‌های ثبت سفارش نمی‌مانند و بحث ممنوعیت‌ها و محدودیت‌ها تعیین تکلیف شوند، قیمت‌ها به نرخ واقعی دلار نزدیک شود. هر روز شاهد این هستیم که صادرات یا واردات برخی از کالاها ممنوع شده که جو بی‌اعتماد را به فعالان اقتصادی القا می‌کند. تا زمانی که شرایط به حالت عادی برنگردد، نباید انتظار داشته باشیم در حوزه ارز هم شرایط عادی باشد. بنابراین ابتدا باید دولت برای ثبت سفارش و ممنوعیت‌ها در واردات و صادرات حداقل برای یک بار و یک مدت مشخص تعیین تکلیف کند.

وي تاكيد کرد: اگر صادرکننده ارز خود را به‌ راحتی عرضه کند و وارد کننده اطمینان داشته باشد که می تواند کالای وارد شده‌ خود را وارد کند یا ارز مورد نیاز خود را خریداری کند. همچنین با حمایت از صرافی ها توسط دولت و مدیریت ارز آن‌ زمان می‌توان انتظار داشت نرخ ارز بازهم پایین‌تر بیاید.