:
كمينه:۱۴.۸۴°
بیشینه:۱۵.۷۹°
Updated in: ۰۹ فروردين ۱۴۰۳ - ۱۳:۱۴
همتی بيستمين سکان دار بانک مرکزی شد

آيا همتي مي تواند مرد بحران ها و ايجاد هماهنگي بين تيم اقتصادي، سياست هاي پولي و ارزي و بانكي باشد؟

حکم ریاست کلی بانک مرکزی در حالی با امضای رئیس جمهوری برای عبدالناصر همتی ثبت شده که روحانی به طور مشخص محور توقعات خود را مسائل ارزی قرار داده است. بطوريكه حسن روحانی، اصلاح نظام بانکی، سیاست‌های مالی، پولی و بهبود روابط بانکی با دنیا و توسعه پیمان‌های پولی دو جانبه، حفظ و مراقبت از ذخائر ارزی را از اولویت‌های رئیس کل جدید بانک مرکزی ارزيابي كرده و به همه اعضای دولت توصيه كرده كه با ايشان همکاری كنند
کد خبر: ۱۱۸۵۱۴
تاریخ انتشار: ۰۳ مرداد ۱۳۹۷ - ۱۷:۵۷

اقتصادگردان-احسان شمشیری- 
پس از گمانه‌زنی‌های بسیار در رابطه با اسامی مختلفي كه براي انتخاب رئیس جدید بانک مرکزی به جاي ولي اله سيف مطرح بود و پس از گفت وگو و رايزني با مديران بانكي و اقتصادي جهت ايجاد هماهنگي بيشتر در تيم اقتصادي دولت،  سرانجام قرعه به نام عبدالناصر همتی افتاد و  با تاييد هيات دولت، وی هجدهمين رئيس بانک مرکزی شد
همتي در شرايطي در برج لاجوردي ميرداماد حضور يافت و با جو مثبت كاركنان بانك مركزي و فضاي نسبتا مثبت بازار ارز و طلا مواجه شد، كه پس از 5 سال مديريت و تلاش هاي گسترده ولي اله سیف از سال ۱۳۹۲ تا 97، بانك مركزي اكنون در سخت ترين و پيچيده ترين دوران مديريت و نظارت بر بازار پول و ارز قرار دارد‌ و نه تنها با انتظارات مختلف از سوي دولت، مسوولان ارشد نظام، توليدكنندگان، فعالان اقتصادي و سپرده گذاران مواجه است، بلكه شبكه بانكي نيز به واسطه فشارهاي بسيار براي تامين نقدينگي فعالان اقتصادي و هزينه هاي سنگين مديريت سپرده و تسهيلات، با انبوهي از معضلات مطالبات معوق، بدهي دولت، كفايت سرمايه، استانداردهاي بين المللي، قوانين مبارزه با پولشويي و  fatf، صورت هاي مالي جديد بانك ها و انتظارات سهامداران روبرو است و از رئيس كل جديد حداقل انتظار دارد كه هزينه هاي سنگين جمع آوري نقدينگي و مقابله با التهاب بازار ارز و طلا  و تامين منابع براي دولت را روي دوش بانك هاي تحميل نكند و موجبات بهبود شاخص هاي عملكرد بانك ها را فراهم كند 
روز چهارشنبه 3 مرداد 97،  بازار طلا و ارز به خبر تغییر رییس کل بانک مرکزی واکنش نسبتا مثبت نشان داد  و برخلاف روند روزهاي اخير، كه هر روز شاهد افزايش قيمت ها و نرخ ها بوديم،  بازارها با كاهش نرخ مواجه شد و قيمت سكه حدود 10 هزار تومان،  و نرخ دلار در حاشيه بازار 200 تومان كاهش داشت. همچنين شاخص كل بازار سرمايه نيز كه روز سه شنبه منفي بود با انتشار خبر انتصاب همتي به رياست كلي بانك مركزي مثبت شد 
 اگرچه اين كاهش اندك است اما به طور نسبي نشانه واكنش مثبت و انتظار بازار براي روش مديريتي همتي محسوب مي شود كه مي تواند اثرگذاري نسبي بهتري را داشته باشد و حال بايد ديد كه در روزهاي آينده چه راهكارها و سياست هايي از سوي مديريت جديد بانك مركزي مي تواند التهاب بازار را كاهش دهد. 
روز چهارشنبه  نرخ دلار در بازار آزاد ۹ هزار و ۳۰۰ تومان و یورو ۱۰ هزار و ۹۵۰ تومان قیمت خورد. این در حالی است که نرخ دلار بعد از ظهر روز سه شنبه به ۹ هزار و ۵۳۰ تومان نیز رسیده بود و در پایان روز با توجه به افزایش زمزمه‌های تغییر رییس کل بانک مرکزی تا ۹ هزار ۳۵۰ تومان کاهش یافت.
همچنین قیمت سکه بهار آزادی بين 10 تا ۴۵ هزار تومان کاهش نشان داد و نرخ سکه امامی در بازار ۳ میلیون و ۴۷۶ هزار تومان شد، در شرایطی که روز سه شنبه سکه ۳ میلیون و ۵۲۱ هزار تومان به فروش می‌رسید. در روز چهارشنبه نیم سکه یک میلیون و ۷۰۱ هزار تومان و ربع سکه ۸۶۱ هزار تومان معامله شد 
فعالان بازار احتمال می‌دهند که با توجه به امید در تغییر سیاست‌های پولی، به تدريج قیمت ارز و سكه  روند با ثبات نسبي داشته باشد و حداقل از افزايش هاي شديد جلوگيري شود. در حال حاضر، به گفته کارشناسان سکه حدود ۷۰۰ هزار تومان حباب دارد که انتظار می‌رود این حباب قیمتی طی روزهای آینده کاهش یابد.
حکم ریاست کلی بانک مرکزی در حالی با امضای رئیس جمهوری برای عبدالناصر همتی ثبت شده که روحانی به طور مشخص محور توقعات خود را مسائل ارزی قرار داده است. بطوريكه حسن روحانی، اصلاح نظام بانکی، سیاست‌های مالی، پولی و بهبود روابط بانکی با دنیا و توسعه پیمان‌های پولی دو جانبه، حفظ و مراقبت از ذخائر ارزی را از اولویت‌های رئیس کل جدید بانک مرکزی  ارزيابي كرده و به  همه اعضای دولت توصيه كرده كه با ايشان همکاری كنند.
رئیس جمهوری در جلسه دولت، اعتماد قاطع دولت به همتی را به عنوان رئیس کل بانک مرکزی به ایشان تبریک گفت و افزود: همتی فردی تحصیل‌کرده، آگاه و دارای تجربه های ارزنده در بانک و بیمه، با نشاط، فعال و دارای روحیه، قوی و خوب و دارای توان است.
سکان هدایت بانک مرکزی به عنوان سیاستگذار پولی و ارزی کشور در حالی به «عبدالناصر همتی» 61 ساله سپرده شده كه اقتصاد ايران در آستانه اعمال تحریم های آمریکا قرار دارد و انتظار مي رود كه رئيس جديد بتواند از نوسان های پیش آمده در بهای ارز و سکه، و بازار پول بكاهد. 
اکنون که نظام بانکی و پولی کشور با مشکلات عدیده ای چون نقدینگی بالا، صورت های مالی زیانده، سرپیچی بانک ها از نرخ های سود، حجم بالای دارایی منجمد و تسهیلات سررسید و نکول شده روبروست، انتظار می رود در گام نخست وضعیت نظام بانکی ساماندهي شود و هزينه سنگين 200 هزار ميليارد توماني جذب سود بانكي و انتشار اوراق سپرده ريالي 20 درصدي و احتمالا رشد نرخ سود سپرده براي كاهش التهاب بازار ارز و طلا را كاهش دهد.  زیرا بخش عمده ای از تلاطم ها در بازارهای موازی پول ناشی از عملکرد نادرست شبکه بانکی است و بانك ها به خاطر هزينه هاي سنگين با زيان و يا درآمد كم و فشارهاي هزينه اي مختلف مواجه هستند. صورت هاي مالي جديد توصيه شده بانك مركزي نيز باعث شده كه بسياري از بانك ها زيان ده معرفي شوند. بدهي سنگين دولت به بانك ها، تعدادي از بانك هاي بزرگ را با قفل شدن منابع و كمبود سرمايه و نقدينگي و زيان يا درآمد كم مواجه كرده است. 
بانك ها در بازار بين بانكي نيز با مشكلات خلق پول، اضافه برداشت از بانك مركزي و... مواجه هستند و لذا در مديريت منابع بايد به گونه اي عمل شود كه هزينه ها رو به كاهش گذاشته و از فشارهاي وارد شده بر بانك ها و توليد و فعاليت هاي مولد كاسته شود. 

حضور همتي در بانك مركزي

اين در حاليست كه پس از  اعلام حكم قطعي توسط دولت، همتي به بانك مركزي رفته  و شنيده هاي خبرنگار ما حاكي از وجود جو مثبت در ساختمان بانك مركزي است 



توقعات روحانی از همتی

رئیس جمهور در چند نکته‌ای که در مورد ریاست جدید بانک مرکزی مطرح کرده،  اولویت‌های اصلی خود را سیاست‌های مالی و پولی، ‌اصلاح نظام بانکی و در دو مورد خاص توسعه پیمان‌های پولی و حفظ و مراقبت از ذخائر ارزی کشور اعلام کرده است که این دو مورد آخر به طور ویژه مسائل ارزی را مورد توجه قرار می‌دهد.
ولی اله سیف-رئیس کل سابق بانک مرکزی- در شرایطی بانک مرکزی را ترک كرد كه نه تنها تحريم شد بلكه نرخ ارز و سكه در ماه هاي اخير به شدت رشد كرد و هزينه هاي بسياري براي رشد سود سپرده و انتشار اوراق سپرده 20 درصدي روي دوش بانك ها سنگيني مي كندو بانك مركزي را در سخت ترين و پيچيده ترين دوره هاي تاريخي خود قرار داده است 

 رئیس جمهوری در حالی حفظ منابع و ذخائر ارزی را خواستار شده که در این رابطه باید گفت بازار ارز در شرایط خاصی بوده و افزایش بیش از حد دلار  در بازاری که به رسمیت شناخته نشده و معاملات آن قاچاق اعلام می‌شود تا بیش از ۹۰۰۰ تومان، عاملی برای ریزش ارزش پول ملی بوده  و قيمت برخي كالاها و خدمات نيز افزايش زيادي در اين مدت داشته است. 
رئیس جمهوری همچنین از همتی اصلاح نظام بانکی را خواستار شده که در این رابطه نیز باید گفت در سال‌های گذشته بارها این موضوع مطرح و اقداماتی هم برای آن از جمله اصلاح ساختار مالی بانک‌ها و ترازنامه‌ آن‌ها برای مطابقت با استانداردهای جهانی و همچنین حرکت به سمت اصلاح نرخ سود بانکی و یا ساماندهی موسسات مالی غیر مجاز انجام شد، اما هیچ گاه به طور کامل پیش نرفته است، در عین حال که دو لایحه بانک مرکزی و قانون بانکداری در سال‌های گذشته با بحث‌ها و اختلاف نظرهایی بین بانک مرکزی، دولت و مجلس تدوین شد، ولی هنوز به تصویب و اجرا نرسیده  و اميد است كه در دوره مديريت جديد به نتيجه برسد و برخي رفورم ها از جمله تغيير واحد پول ملي يا حذف 4 صفر از آن در دستور كار قرار گيرد. 

سابقه همتي، شايد مرد بحران ها باشد

عبدالناصر همتي كه اقتصاد خوانده و استادي درس هاي اقتصاد  در دانشكده هاي اقتصادي را در 30 سال اخير در كارنامه خود دارد، پيش از اين سابقه حضور در بانك سينا، بانك ملي و بيمه مركزي را تجربه كرده است و به خصوص در مقطع بعد از فساد مالي بزرگ سه هزار ميليارد توماني با حضور خود در بانك ملي توانست به كاهش مشكلات اين بانك كمك كند و به نوع مرد بحران ها در بانك ملي و پس از آن در بيمه مركزي باشد و در بيمه مركزي نيز به افزايش سودآوري شركت  هاي بيمه كمك كرد.  
در هفته هاي اخير با تغيير مديريت بيمه مركزي، قرار بود كه همتي به عنوان سفير ايران درچين حضور يابد تا در دوره تحريم هاي اقتصادي، در جهت كاهش مشكلات اقتصادي با محوريت چين، نقش قابل توجهي را به عهده بگيرد، اما پس از رايزني هاي مختلف با مديران اقتصادي، سرانجام او به عنوان رئيس كل بانك مركزي انتخاب شد تا شايد بتواند مرد بحران هاي اقتصاد ايران در دوره تحريم باشد. 
او در مدت حضورش در بانک ملی ریاست شورای هماهنگی بانک‌ها را بر عهده داشت و سپس به بیمه مرکزی رفت، چه برنامه‌ای برای اصلاح ساختار نظام بانکی و شرایط موجود ارزی پیش بینی و اجرایی خواهد کرد.
همتی که کارنامه بلندی در صنعت بیمه دارد و از وی به عنوان پدر بیمه خصوصی ایران یاد می شود، پنجشنبه 21 تیرماه امسال در پکن رونوشت استوارنامه خود را به وزارت امور خارجه چین تقدیم و فعالیت خود را به صورت رسمی آغاز کرد.
همتی دکترای اقتصاد دارد و استاد دانشگاه تهران است؛ از سال های 1373 تا 1385 به مدت 12 سال ریاست بیمه مرکزی ایران را برعهده داشت و یکسال پس از روی کار آمدن دولت نهم، به بانک خصوصی سینا رفت که وابسته به بنیاد مستضعفان است و به مدت هفت سال مدیرعاملی آنجا را برعهده گرفت.
در مهرماه 1392 و با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، به مدیرعاملی بانک ملی ایران رسید اما در بهار سال 1395 و زمانی که به دلیل انتشار و رسانه ای شدن فیش های نجومی در صنعت بیمه، مدیرعامل بیمه مرکزی ایران استعفا کرد، به پیشنهاد وزیر وقت امور اقتصادی و دارایی، خردادماه آن سال بار دیگر به صنعت بیمه بازگشت و با تصویب هیات دولت مدیرعامل بیمه مرکزی شد.
همتی، تالیف هايي در حوزه اقتصاد دارد که مهمترین آنها کتاب  اقتصاد کلان، مقدمه‌ای بر سیاست‌های پولی و مالی  است و  توسعه اقتصادی ،  مشکلات اقتصادی جهان سوم و  اقتصاد نفت  نیز دیگر تالیفات وی به شمار می رود.
وی در مدت 2 سال و طی دومین دوره حضور خود در بیمه مرکزی به عنوان نهاد ناظر صنعت بیمه، تلاش کرد جلوی رقابت های ناسالم در این صنعت را بگیرد، فعالیت شرکت ها در رشته های زیانده بیمه ای را انسجام ببخشد و با تعیین نرخ پایه، به نرخ شکنی های غیرفنی در رشته های زیان دهی چون شخص ثالث پایان دهد.
تخصصی کردن رشته بیمه عمر از سایر رشته های بیمه ای و تلاش برای توسعه ضریب نفوذ صنعت بیمه با توسعه بیمه عمر و نیز تخصصی کردن رشته های این صنعت با پایان دادن به صدور مجوز فعالیت شرکت های جدید بیمه در رشته های مختلط از دیگر دستاوردهای وی در دوره 2 ساله حضور در بیمه مرکزی به شمار می رود.

58 سال سابقه فعاليت بانك مركزي 

بانک مرکزی ایران در 18 مرداد 1339 تاسیس شد و وظیفه آن حفظ ارزش داخلی و خارجی پول ملی کشور، انتشار اسکناس و ضرب سکه‌های فلزی رایج کشور، تنظیم مقررات مربوط به معاملات ارزی و ریالی، نظارت بر صدور و ورود ارز و پول رایج کشور، تنظیم‌کننده نظام پولی و اعتباری کشور، نظارت بر بانک‌ها و موسسه های اعتباری است.
این بانک در عمر 58 ساله خود 17 رییس کل به ترتیب ابراهیم کاشانی، علی اصغر پورهمایون، مهدی سمیعی، خداداد فرمانفرمائیان، عبدلعلی جهانشاهی، محمد یگانه، حسن علی مهران، یوسف خوش کیش، محمدعلی مولوی، علی رضا نوبری، سیدمحسن نوربخش، مجید قاسمی، سیدمحمدحسین عادلی، محمدجواد وهاجی، ابراهیم شیبانی، طهماسب مظاهری، محمود بهمنی و ولی اله سیف را دیده است و باید دید که این بار رئیس کل هجدهم با چه تدبیری خود را در تاریخ نظام بانکی ماندگار خواهد کرد.

دستاوردهاي سيف

مهمترين دستاورد سيف در اين 5 سال ساماندهي موسسات غيرمجاز، پرداخت سپرده سپرده گذاران اين موسسات و مقابله با غيرمجازها بوده است رئیس جمهوری با تشکر از سیف،چایستادگی در برابر مؤسسه های مالی، اعتباری غیرمجاز که به ایجاد انضباط بیشتر و قاعده‌مند شدن آنها منجر شد را از خدمات ارزنده دوره مدیریت سیف دانست
اما سيف با وجود اين دستاورد مهم،  از سوي كشورهاي غربي تحريم شد و  در عين حال با وجود تلاش هايي كه براي يكسان سازي نرخ ارز و كاهش نرخ سود بانكي داشت، اما به دليل رشد نقدينگي و خلق پول در بازار بين بانكي، تزريق 30 هزار ميليارد تومان براي تامين سپرده هاي غيرمجازها، تحريم ها و خروج آمريكا از برجام با التهاب هاي بزرگ طلا و ارز مواجه شد. كارشناسان مي گويند كه بانك مركزي در بدترين شرايط ارز مبادله اي را حذف كرد و يكسان سازي كرد. در شرايط نامناسب صورت هاي مالي بانك ها را تغيير داد و باعث بسته شدن نماد بانك ها و زيان ده شدن برخي بانك ها شد، و سياست تزريق ارز و سكه نيز نتوانست به كاهش مشكلات كمك كند و سياست بگير و ببند دلالان ارزي و تعطيلي صرافي ها و قاچاق اعلام كردن خريد و فروش ارز و... نيز مشكلات را افزايش داد. 
اين كه سيف با بدشانسي مواجه شده و سياست هاي متعارف بانكي جواب برعكس داده سخني است كه عده اي به آن اعتقاد دارند اما در عين حال برخي صاحب نظران مي گويند نهاد نظارتي  و كارشناسي بانك مركزي بايد به موقع عمل مي كرد و با غيرمجازها مواجه ميشد، بايد اثر حذف ارز مبادله اي و رشد تقاضا براي دلار را پيش بيني مي كرد و اجازه نمي داد كه يكسان سازي نرخ ارز به رشد نرخ دلار منجر شود و نبايد بار ديگر از يكسان سازي نرخ ارز در شرايط تحريم و نرخ دلار 4200 توماني دفاع مي كرد زيرا همه اين ها سياست هايي هستند كه در شرايط عادي مي تواند موثر باشد اما در شرايط بحران و التهاب برعكس عمل مي كند و لذا ضعف كارشناسي بانك مركزي در اين مقطع موضوعي است كه عملكرد مديران اين نهاد مهم را با انتقاد هاي مختلف همراه كرده است. 
 اما در عين حال بسياري از كارشناسان، انتقادهاي مختلفي را در مورد سرعت كند بانك مركزي، عدم انعطاف پذيري به موقع در مقابله با پديده موسسات غيرمجاز، سكوت بانك و روابط عمومي آن در برخي مقاطع، و عدم اطلاع رساني و كالبد شكافي مشكلات بانك ها و غيرمجازها و رفتار برخي افراد متخلف مطرح كرده اند و برخي صاحب نظران معتقدند كه با جاي معرفي هر يك از موسسات غيرمجاز به يك بانك مجاز و با اعتبار، بايد مبالغ سپرده ها از طريق خود اين موسسات به مردم پرداخت مي شد و يا يك بانك دولتي مسووليت بانك عامل را به عهده مي گرفت. 
کارشناسان انتقادات بسیاری را در مورد نحوه سیاست‌گذاری در مدیریت بازار ارز مطرح کرده بودند که متوجه بانک مرکزی بود هر چند که برخی معتقد بودند اعمال فشار دولت بر بانک مرکزی خود عاملی برای سیاست‌گذاری‌های فعلی بوده است. اما در مورد ذخائر ارزی باید گفت که ولی اله سیف در زمان حضورش در بانک مرکزی بارها گفته بود که ذخائر ارزی از شرایط مناسبی برخوردار است و این اظهارات در حالی مطرح می‌شد که کارشناسان تاکید داشتند حتی اگر ذخائر مناسبی داشته باشیم کمبود اسکناس دلار به دلیل تحریم‌های دلاری حس می‌شود و اگر بازار به درستی کنترل و مدیریت نشود بحران ارزی را بیش از پیش گسترش خواهد داد. نتيجه ميلياردها دلار ارز 4200 توماني كه باعث انتقاد بسياري به اين تخصيص ارز ارزان شده و ليست افراد وشركت هاي دريافت كننده را منتشر مي كنند نتيجه اي در كاهش نرخ دلار بازار آزاد نداشت 
تعطيلي صرافي ها و بازار آزاد كه مشكلات بسياري را ايجاد كرده نيز در كنار فروش 8 ميليون سكه با حدود 60 تن طلا كمكي به كاهش نرخ طلا نكرد و با وجود اين همه هزينه و تصميمات مختلف، هنوز التهاب بازار كاهش نيافته و باعث گردش بخشي از نقدينگي در بازار ارز و طلا و خودرو، مسكن و... شده است. 

روسای کل بانک مرکزی کشور ایران از ابتدای تأسیس ( ۱۳۹۷ – ۱۳۳۹) تاکنون به شرح زیر هستند: