اعتبار اوپک در گرو پایبندی به توافق

اقتصاد گردان -  علیرضا کیانی |

 یک ماه پیش وزرای نفت اوپک در وین جمع شدند تا درباره افق افزایش تولید نفت خام با یکدیگر به توافق برسند. توافق حاصل شد و طبق آن قرار شد مجموع صادرات نفت کشورها به سطح توافق اولیه وین در سال 2016 برسد. چندی نگذشت که عربستان به درخواست امریکا برای افزایش تولید پاسخ مثبت داد و تولید خود را افزایش داد. روسیه نیز به کرات اعلام کرده که از افزایش تولید برای بازگرداندن ثبات به بازار استقبال می‌کند. در این سوی میدان اما، وزیر نفت ایران در نامه‌هایی وزیر نفت عربستان و رییس دوره‌یی اوپک، آنها را به پایبندی به توافق ماه ژوئن دعوت کرده و از آنها خواسته تا نگذارند اوپک در جهان کم‌اثر شود. در ادامه به خلاصه‌یی از نامه‌های وزیر نفت و وضعیت قیمت در بازار پس از زمزمه‌های استفاده امریکا از ذخایر استراتژیک خود پرداخته شده است.

سه روز پیش، وزیر انرژی امارات متحده عربی در نامه‌یی به بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران نوشت: «کمیته نظارت بر توافق عرضه اوپک و غیراوپک، نحوه اقدام این گروه ائتلافی برای کاهش سطح پایبندی به ۱۰۰درصد را مورد ارزیابی و رصد قرار خواهد داد.» سهیل المزروعی که امسال ریاست اوپک را در دست دارد، در نامه‌اش به بیژن زنگنه که از سوی اس‌اند پی گلوبال پلاتس منتشر شد، ادامه داد: «می‌توانم قطعا اطمینان دهم که کمیته بر توافق عرضه اوپک و غیراوپک، به دقت بر وضعیت و هدف پایبندی ۱۰۰درصدی اعضای اوپک به توافق کاهش تولید 1.2میلیون بشکه در روز نظارت خواهد کرد.»

پیش‌تر و در انتهای ماه میلادی گذشته، زنگنه در نامه‌یی به رییس اوپک هشدار داده بود که کشورهایی که بیش از سهمیه خود نفت تولید می‌کنند، یکپارچگی اوپک را به خطر می‌اندازند. مزروعی در پاسخ خود به سهمیه کشورها اشاره نکرده اما گفت که «دبیرخانه اوپک به دقت تحولات بازار نفت را رصد خواهد کرد.»

 نگذارید اوپک بی‌اثر شود

وزیر نفت ایران دوباره دست به قلم شده و به رییس دوره‌یی اوپک نامه‌نگاری کرده است. وزیر نفت در این نامه با اشاره به اینکه مطابق تصمیم اجلاس ۱۷۴ کنفرانس سازمان کشورهای صادرکننده نفت، اوپک، در تاریخ ۲۲ ژوئن ۲۰۱۸، کشورهای عضو متعهد شدند از ابتدای ماه ژوئیه سطح پایبندی خود به تعهد کاهش تولید را به ۱۰۰ درصد برسانند، افزوده است: «این تصمیم، نه مجوزی برای افزایش تولید بیشتر از سهمیه تعیین شده در کنفرانس ۱۷۱ است و نه مجوزی برای باز توزیع سهمیه کاهش تولید میان کشورهای عضو.» وی در نامه خود تاکید کرد: «این بدان معناست که تصمیم‌های اتخاذ شده و سقف تعیین شده در ۱۷۱ کنفرانس اوپک، همچنان معتبر بوده و تولید کشورها باید منطبق با تعهدهای تعیین شده بوده باشد.»

وزیر نفت ایران با بیان اینکه براساس تازه‌ترین گزارش ماهانه دبیرخانه اوپک، تولید برخی کشورهای عضو در ماه ژوئن به مراتب بیشتر از سهمیه تعیین شده برای آنها بوده و تخطی از تعهدهای پذیرفته شده در کنفرانس ۱۷۱ اوپک است، تصریح کرد: این نگرانی وجود دارد که این تخطی در ماه‌های باقیمانده از اجرای توافق در سال ۲۰۱۸ نیز ادامه یابد و در تعارض با تصمیم‌های اجلاس‌های ۱۷۱ و ۱۷۴، به یک روال تبدیل شود. زنگنه ادامه داد: «ضروری است کمیته مشترک وزارتی نظارت بر توافق اوپک - غیراوپک (JMMC) تولید کشورهای عضو از ماه ژوئیه را که نخستین ماه از اجرای قطعنامه شماره ۱۷۴,۵۱۳ است زیرنظر گیرد و گزارش پایبندی تک تک اعضا به توافق‌های به‌عمل آمده در کنفرانس اوپک را ارائه کند.»

زنگنه با بیان اینکه چنانچه اعضای اوپک به تعهدهای خود پایبندی کامل نداشته باشند، به تدریج اثربخشی «تنها سازمان موفق بین‌الدولی کشورهای در حال توسعه» با قدمتی قریب به ۶۰ سال در بازار نفت را به مخاطره می‌اندازد، تصریح کرد: «مسوولیت این اتفاق نیز به عهده اعضای خاطی سازمان است.»

 تصمیمات اوپک؛ ملاک تولید

زنگنه آخرین بار پیش از نشست وزرای اوپک با خالد الفالح، وزیر صنعت، انرژی و منابع معدنی عربستان، دیدار کرد؛ دیداری که راه‌گشای توافق نفتی میان اعضای اوپک شد. این‌بار، وزیر نفت ایران در نامه‌یی همتای سعودی خود را خطاب قرار داده است. زنگنه در نامه خود به الفاح ضمن تشکر از ترتیب اثر داده شدن نامه قبلی خود در ارتباط با کمیته مشترک وزارتی نظارت بر توافق اوپک - غیراوپک (JMMC) و گزارش سطح پایبندی کشورهای حاضر در بیانیه همکاری اوپک و غیراوپک به تعهدهای خود اظهار کرد: «قطعنامه شماره ۱۷۴,۵۱۳ مصوب نشست ۱۷۴ اوپک تصمیم مهمی است که نشان‌دهنده مسوولیت‌پذیری اعضا به اهداف اوپک، همان‌گونه که در اساسنامه ذکر شده، است». وی با اشاره به اینکه مطابق تصمیم نشست ۱۷۴ اعضای اوپک، کشورهای عضو متعهد شدند از ابتدای جولای ۲۰۱۸، سطح پایبندی خود را به تعهد تعدیل تولید به ۱۰۰درصد برسانند، تصریح کرد: «اما این تصمیم، نه مجوزی برای افزایش تولید بیشتر از سهمیه تعیین شده برای کشورها در نشست ۱۷۱ اوپک و نه مجوزی برای بازتوزیع سهمیه تعهدهای تعدیل تولید میان کشورهای عضو است.»

وزیر نفت درباره کمیته مشترک فنی وزارتی نظارت بر توافق جهانی کاهش عرضه هم تاکید کرد: «مطابق با تصمیم‌های نشست ۱۷۱ اوپک، این کمیته حق هیچ‌گونه تفسیری از تصمیم‌های این سازمان را ندارد و در عوض، تنها وظیفه آن، نظارت و گزارش میزان پایبندی کشورها به تعهدهای تعدیل تولید یکایک آنها طبق روال پیشین است.»

زنگنه در پایان اضافه کرد: «به نظر من، در بحث تولید و مراعات سهمیه‌ها، فقط تصمیم‌های اوپک که با اجماع وزیران کشورهای عضو اتخاذ شده است، اعتبار دارد و باید ملاک عمل اعضای اوپک قرار گیرد. در این زمینه، کمیته مشترک فنی وزارتی نظارت بر توافق جهانی کاهش عرضه براساس ماموریتی که برای آن تعریف شده است، باید به نظارت و گزارش سطح تولید و سطح پایبندی کشورها به تعهدات خود به‌صورت هر کشور منفرد و تک تک اقدام کند.»

 روز آرام بازار سرکش

در میان تلاش‌های وزیر نفت ایران برای حفظ سهم نفت ایران در بازار، چند روز گذشته یک خبر بازار را به حالت آماده‌باش درآورده و آن احتمال برداشت امریکا از ذخایر غنی استراتژیک خود بود. هرچند که استفاده از این ذخایر در 40 سال اخیر بسیار محدود بوده اما خبرها از عزم ترامپ برای ادامه برنامه خود برای تحریم ایران، حتی به قیمت برداشت از ذخایر استراتژیک این کشور حکایت می‌کند. این سیاست برای ترامپ منافعی به همراه دارد و آن هم اینکه با پایین نگاه داشتن قیمت نفت، رییس‌جمهور امریکا هم می‌تواند از سیاست خارجه‌ خود عقب‌نشینی نکند و هم از عواقب افزایش قیمت‌های نفت روی انتخابات کنگره امریکا که 4 ماه دیگر برگزار خواهد شد جلوگیری کند. همین دیروز، نماینده ایران در سازمان کشورهای صادرکننده نفت در نامه‌یی به این خبر واکنش نشان داد. در این نامه که توسط بلومبرگ منتشر شد، حسین کاظم‌پور اردبیلی، رییس‌جمهور ایالات‌متحده را از برداشت از ذخایر استراتژیک بازداشت و راه «آسان‌تری» را جلوی پای ترامپ قرارداد؛ اینکه از تحریم نفتی ایران بگذرد.

اما از قرار معلوم حربه ترامپ در کوتاه‌مدت روی بازار موثر بوده است. به گزارش رویترز، قیمت نفت روز دوشنبه به دنبال فروکش کردن نگرانی‌ها نسبت به اختلالات عرضه و از سرگرفته شدن فعالیت‌های صادراتی بنادر لیبی و همچنین احتمال برداشت امریکا از ذخایر نفت استراتژیک خود، کاهش یافت. بهای معاملات آتی نفت برنت ۴۸ سنت یا 0.6 درصد کاهش یافت و به 74.85 دلار در هر بشکه رسید. بهای معاملات آتی وست تگزاس اینترمدیت امریکا ۳۹ سنت یا 0.6درصد کاهش یافت و به 70.62 در هر بشکه رسید. اختلالات عرضه در لیبی و اعتصاب و ناآرامی در نروژ و عراق اواخر هفته گذشته قیمت‌های نفت را بالا برد. با این ‌همه قیمت‌ها تحت تاثیر دورنمای افزایش عرضه از سوی اوپک و روسیه، دومین کاهش هفتگی متوالی را ثبت کردند. الکساندر نواک، وزیر انرژی روسیه، روز جمعه گفته بود که روسیه و سایر تولیدکنندگان بزرگ نفت ممکن است در صورت وجود کمبود عرضه در بازار جهانی تولیدشان را افزایش بیشتری دهند.

 در همین حال، احتمالا صحبت نفت یکی از مباحث مهمی است که در دیدار روز دوشنبه میان دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین مطرح می‌شود. شرکت خدمات مالی سامسونگ فیوچرز پیش از انجام ملاقات روئسای جمهور روسیه و امریکا می‌نویسد که بازار این دیدار را زیرنظر دارد زیرا ممکن است درباره نفت میان آنها گفت‌وگویی رد و بدل شود.»