چالش قیمت نفت با تحریم ایران، مشکلات لیبی و کانادا

اقتصاد گردان -  علیرضا کیانی|

 در میان عوامل موثر بر افزایش قیمت در روز پایانی هفته، نگرانی‌ها درباره وضعیت نفت ایران بعد از اعمال تحریم‌های امریکا نقشی پررنگ‌تر داشت. با این همه، اختلالات عرضه در لیبی به‌دلیل جنگ داخلی در این کشور و توقف فعالیت شرکت سینکرود در کانادا نیز به توازن عرضه و تقاضا در بازار جهانی ضربه زده است. با این همه، مصرف‌کنندگان و به‌خصوص ایالات‌متحده به افزایش عرضه از سوی تولید‌کنندگان سنگین‌وزن بازار یعنی عربستان و روسیه امیدوار هستند.

 بازار شاهد افزایش قیمت‌ نفت خام بود. در روزگار تنگنای عرضه، تحریم‌های ایالات‌متحده علیه ایران باعث شد نگرانی‌ها نسبت به کاهش قابل‌توجه نفت خام در بازار جهانی، افزایش یابد. بالطبع، بهای معاملات آتی نفت وست‌تگزاس اینترمدییت امریکا در ساعت 1:22 بعدازظهر در شرق امریکا، با 62 سنت یا حدود یک درصد افزایش، در 74 دلار و 8 سنت در هر بشکه معامله شد که بالاترین قیمت از نوامبر سال ۲۰۱۴ بود. به گزارش رویترز، بهای معاملات آتی نفت برنت با یک دلار و 54 سنت یا 2درصد افزایش، در قیمت 79 دلار و 39 سنت در هر بشکه بسته شد. این در حالی است که در ابتدای معاملات روز جمعه، قیمت با افزایشی یک دلار و 85 سنتی، به 79 دلار و 70 سنت رسیده بود.

تمار اسنار تحلیلگر ارشد انرژی در بازار بورس نزدک، درباره حال و هوای نفت خام به رویترز گفت: «حالا همه توجهات به مساله ظرفیت مازاد و آنچه در آینده رخ خواهد داد معطوف شده است.» وی ادامه داد: «بعد از هفته‌ها توجه به بیشتر شدن یا نشدن عرضه تولیدکنندگان بزرگ و اوپک، حالا حواس همه به اختلالات بزرگ و کوچک بازار جلب شده است.»

 اختلالات عرضه؛ سردرد مصرف‌کنندگان

«اختلالات بالقوه در بازار ممکن است افزایش تولید وعده داده شده از سوی اوپک و روسیه را در عمل بی‌اثر کند.» این نگاه دومینیک چیریچلا رییس بخش مدیریت ریسک در شرکت خدمات مالی امی‌دی‌تی‌ان است. به گزارش رویترز، آقای چریچلا همچنین ریسک خارج شدن تولید ایران از چرخه عرضه را بالا ارزیابی کرد و گفت: «تصمیم مشتریان پنجمین تولیدکننده بزرگ نفت جهان در تبعیت یا عدول از تحریم‌های امریکا، در خروج یا ماندن نفت ایران در بازار نقشی اساسی ایفا می‌کند.»

به گزارش رویترز، ایران روزانه حدود 4 میلیون بشکه یا در حدود 5درصد از عرضه جهانی را تولید می‌کند که مقصد عمده صادراتی آن چین و دیگر کشورهای تشنه انرژی مانند هند است. دولت امریکا امیدوار است تولید‌کنندگان بزرگ عضو اوپک و همچنین روسیه برای جبران کمبود ناشی از تحریم ایران تولید خود را افزایش دهند. اما اختلالات پیش‌بینی‌ نشده در تولید نفت کشورهای کانادا، لیبی و ونزوئلا موجب شده تا تحلیلگران به این جمع‌بندی برسند که اجرای سختگیرانه تحریم‌های امریکا علیه ایران موجب رشد قیمت نفت خواهد شد.

آبیشک کومار تحلیلگر شرکت انترفاکس انرژی در لندن در این باره به رویترز گفت: «آرام آرام روشن می‌شود که عربستان‌سعودی و روسیه برای جبران کاهش بالقوه تولید در کشورهایی مانند ونزوئلا، ایران و لیبی دست به‌ کار خواهند شد.» شرکت مشاوره انرژی جی‌بی‌سی در وین نیز درباره افق بازار نفت به رویترز گفت: «بعید نیست بازار شاهد قیمت‌های سه‌رقمی نفت باشد.»

35 اقتصاددان و تحلیلگر که در نظرسنجی رویترز درباره قیمت نفت شرکت کرده بودند، میانگین قیمت 72 دلار و 58 در هر بشکه را برای سال جاری پیش‌بینی کرده‌اند که این مقدار 90 سنت بیشتر از پیش‌بینی 71 دلار و 68 سنتی ماه پیش است. پیش‌بینی‌های سال گذشته در مورد‌ قیمت نفت در سال 2018، از قیمت 71 دلار و 15 سنت در هر بشکه‌ حکایت می‌کرد.

رشد قیمت نفت امریکا روز پنج‌شنبه پس از اینکه اظهارات یک مقام وزارت خارجه امریکا نشان داد واردات نفت ایران ممکن است به صفر نرسد، ضعیف‌تر شد. ترامپ ماه مه از توافق بین‌المللی ۲۰۱۵ با ایران خارج شد و زمینه را برای بازگشت دوباره تحریم‌ها هموار کرد. خریداران بزرگ نفت ایران، به‌خصوص ژاپن، کره‌جنوبی و هند اعلام کرده‌اند که ممکن است در صورت اعمال تحریم‌های امریکا خرید خود از نفت ایران را متوقف ‌کنند. اما تا آن زمان، این کشورها تا جایی که بتوانند خرید خود از واردات نفتی خود از ایران را افزایش می‌دهند. به گزارش رویترز، صادرات نفت ایران به مقاصد آسیایی در ماه مه، یعنی همزمان با خروج امریکا از برنامه جامع اقدام مشترک، به بالاترین میزان در هشت ماه قبل از آن رسید.

نعیم اسلم تحلیلگر شرکت تینک مارکتس، در این باره به رویترز گفت: «احتمال دارد که مشتریان نفتی ایران تحت تاثیر تهدیدهای امریکا مرعوب شوند با این همه ایران تنها نیاز دارد خریدار بزرگ خود یعنی چین را برای ادامه وارداتش متقاعد کند و با توجه به جنگ تجاری میان امریکا و چین، این مساله به هیچ‌وجه دشوار نخواهد بود.»

 لیبی و کانادا

قیمت نفت تحت تاثیر بروز اختلالات عرضه در لیبی بر سر حق فروش نفت که مانع از ظرفیت صادرات این کشور شمال آفریقا شده نیز قرار گرفته است. به گزارش وب‌سایت خبری الوسط، شرکت ملی نفت لیبی اعلام کرد باتوجه به جلوگیری از ورود نفتکش‌ها به برخی بنادر لیبی برای بارگیری نفت خام، پیش‌بینی می‌شود تولید نفت این کشور روزانه 350هزار بشکه کاهش یابد. در اعلامیه شرکت ملی نفت لیبی در این باره آمده است که با توجه به اینکه نیروهای ارتش تحت فرماندهی ژنرال خلیفه حفتر اجازه ورود نفتکش‌ها را به دو بندر الزویتینه و الحریقه نمی‌دهند، پیش‌بینی می‌شود «صادرات نفت از این محل متوقف یا با کاهش چشمگیری مواجه شود و این کشور روزانه متحمل 60 میلیون دلار زیان شود.» 

به گزارش الوسط، شرکت ملی نفت لیبی، وابسته به دولت مرکزی، همچنین پیش‌بینی کرد فعالیت پالایشگاه السریر نیز متوقف شود که در این حالت، سوخت‌رسانی به داخل این کشور نیز با مشکل روبه‌رو خواهد شد. توقف صادرات نفت از برخی بنادر لیبی و در نتیجه کاهش عرضه، بر قیمت جهانی نفت تاثیر گذاشته است. 

به گزارش رویترز به نقل از یکی تحلیلگران کومرس بانک، در لیبی، عرضه ۷۸۰ هزار بشکه نفت در روز، در خطر است. در کانادا، توقف فعالیت‌های شرکت سینکرود به عدم عرضه روزانه 300 هزار بشکه نفت به بازار امریکای‌شمالی منجر شده است. به گزارش رویترز اپراتور این پروژه یعنی شرکت سان‌کور انرژی، اعلام کرده که تعمیرات احتمالا تا اواسط ماه جولای ادامه خواهد یافت. در مجموع آمار به کاهش ذخایر نفت و افزایش تقاضا برای نفت خام اشاره دارند. طبق گزارش اداره اطلاعات انرژی امریکا، با وجود رشد تولید این کشور، ذخایر نفت تجاری در هفته‌ منتهی به ۲۲ ژوئن به میزان ۱۰ میلیون بشکه کاهش یافت و به 416.64میلیون بشکه رسید.

براساس گزارش مارکت واچ، قیمت نفت در طول سال ۲۰۱۸ تحت تاثیر محدود شدن عرضه به بازار به دلیل تقاضای بالا و کاهش عرضه داوطلبانه تولیدکنندگان اوپک و غیراوپک، روند صعودی داشته است. عربستان‌سعودی و روسیه با توافق برای افزایش تولید به میزان کمتر از آنچه بازار پیش‌بینی کرده بود، به بالا ماندن قیمت‌های نفت کمک کرده‌اند. مت اسمیت مدیر تحقیقات کالا در شرکت کلیپر دیتا در این باره به رویترز گفت: «حتی افزایش تولید نیز بعید است تقاضای داخلی و بین‌المللی قوی را جبران کند.» در این بین، آمار گروه خدمات انرژی بیکرهیوز نشان داد شمار دکل‌های حفاری نفت امریکا هفته گذشته چهار حلقه کاهش یافته و به ۸۵۸ حلقه رسیده است که دومین کاهش هفتگی متوالی به‌شمار می‌رود.

 بازی سخت واشنگتن

در هفته گذشته امریکا یک‌بار آستانه تحمل بازار نفت را سنجید. روز سه‌شنبه، سی‌ان‌بی‌سی گزارش داد که یکی از مقامات ارشد وزارت خارجه امریکا از واردکنندگان نفت ایران درخواست کرده که واردات خود از این کشور را به صفر برسانند. در واکنش، قیمت نفت خام امریکا 3.6درصد افزایش یافت و به 70 دلار رسید. از نگاه بسیاری از کارشناسان، ایالات متحده در موقعیت حساسی قرار گرفته است؛ این کشور از یک سو می‌خواهد فشارها بر ایران را افزایش دهد و بازگشت تحریم‌ها علیه این کشور را عملی سازد و از سوی دیگر حزب حاکم در امریکا نمی‌خواهد در آستانه انتخابات میان‌دوره‌یی در این کشور، با افزایش قیمت‌های انرژی رای‌دهندگان را خشمگین کند. از همین رو، مقامات دولت ترامپ در تکاپوی افزایش عرضه نفت در بازار هستند.

 به گزارش رویترز، روز جمعه، وزیر نفت امریکا و فرماندار سابق ایالت نفت‌خیز تگزاس گفت که عربستان‌سعودی و روسیه می‌توانند تولید نفت خود را برای حفظ ثبات بازار و جبران کاهش عرضه ناشی از تحریم‌های واشنگتن علیه تهران افزایش دهند. ریک پری در کنفرانس مطبوعاتی که در حاشیه کنفرانس گاز جهان برگزار شد گفت: «ما این را فرصتی برای اعضای اوپک برای پر‌کردن شکاف عرضه می‌بینیم.

 من مطمئن هستم که عربستان‌سعودی قادر خواهد بود تولیدش را به ۱۱ میلیون بشکه در روز افزایش دهد و روسیه قادر خواهد بود تولیدش را افزایش دهد بنابراین بازار جهانی ثبات خواهد داشت.» وزیر انرژی امریکا حتی مدعی شده که امریکا آماده است تا «در صورت لزوم از ذخایر نفت استراتژیک خود استفاده کند.» در همین ‌حال، وزیر انرژی روسیه اعلام کرده است که روسیه اگر لازم باشد به تولیدکنندگان اوپک و غیراوپک برای افزایش تولید به میزان یک میلیون بشکه در روز کمک خواهد کرد و می‌تواند تولید نفتش را بیش از ۲۰۰ هزار بشکه در روز افزایش دهد.

 به گزارش رویترز، الکساندر نواک که برای شرکت در کنفرانس گاز جهان به واشنگتن رفته بود، در جمع خبرنگاران گفت: «اگر همه موافق باشند که عرضه نفت بیشتری ضروری است، البته ما برای تضمین افزایش تولید به میزان یک میلیون بشکه در روز مشارکت خواهیم کرد و اگر لازم باشد میزان افزایش تولید ما بالاتر از ۲۰۰ هزار بشکه در روز خواهد بود.» از طرفی شرکت نفتی عربستان‌سعودی، آرامکو، ادعا کرده که دارای 2 میلیون بشکه ظرفیت شناور است که اگر این ادعا درست باشد، عربستان برای کنترل عرضه و تقاضا در بازار، می‌تواند از این ظرفیت سود جوید.